راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد در ﻓﻬﻢ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ درك ﺑﻬﺘﺮي از اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ ﻫﻢ دﺳﺖ آﻳﺪ و ﺷﻮد راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ . ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ راﺑﻄﻪ آن در ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ، اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺳﺖ .ﭘﮋوﻫﺶ ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﻫﺎ 1981 در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ را دي آﻧﺠﻠﻮ در ﺳﺎل ﺑﻪ آورد ﻋﻤﻞ .ﺑﺮرﺳﻲ او در ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ وﺟﻮد دارد .ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ دﻧﺒﺎل ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ) ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ (اﺳﺖ در اﻳﺮان .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ در زﻣﺮه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻛﻮﭼﻚ )ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ ( و ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻲ دﻟﻴﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن زﻳﺎد و ﻗﺪﻣﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در زﻣﺮه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺰرگ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد . ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻴﺎر ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان، ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺰارش ي ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه و ﮔﺰارش ﺷﺪه در ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﭘﻨﺞ ﻧﻮع ﺗﺤﺮﻳﻒ، از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺰارش ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺳﺎل ﺟﺎري و ﮔﺮدش ﺳﻮد و زﻳﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺳﺎل آﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد . روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده، روش ﭘﮋوﻫﺶ دو وﺟﻬﻲ ﺑﻮده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎي آﻣﺎري ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺒﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎدار و ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ) ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ (اﺳﺖ . واژه ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺎي : ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس، ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري اﻳﺮان .1 اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ، ﺑﺎﺑﻞ .2 ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ اﻳﺮان،
ﺑﺮرﺳﻲ 17 ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، د وره 1389 ﭘﺎﻳﻴﺰ،61 ﺷﻤﺎره، 86 ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮔﺴﺘﺮش روز اﻓﺰون واﺣﺪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي، ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻓﻨـﺎوري ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و وﺟـﻮد ﺗﻀـﺎد ﻣﻨـﺎﻓﻊ، ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ را ﺑﻪ ﻣﻲ وﺟﻮد آورد . ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن اﻗﺘﺼﺎد و اﻧﻘﻼب اﻃﻼﻋﺎت، ﻛﻨﺘـﺮل را ﺣﺘﻲ از دﺳﺖ دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺧﺎرج ﻛﺮده اﺳـﺖ . اﻳـﻦ ﺷـﺮ اﻳﻂ ﻣﻮﺟـﺐ ﺷـﺪه ﺣﺮﻓـﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ ﺗﺎ از ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻨﺎوري در راﺳـﺘﺎي ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ . در اﻳـﻦ ﻣﺤـﻴﻂ، اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮي ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺟﻤﻠﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ درﺑﺎره ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ . ﺻـﻮرت ﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﻢ ﻋﻨﻮان ﻣﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد . اﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮدﻳـﺪ در ﻣـﻮرد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗﻜﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺰﺑﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻀﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد . ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺗﻀـﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮي از ﻗﺒﻴﻞ ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺪه . درواﻗﻊ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ .[3] ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑـﺮاي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﭘـﻴﺶ از آن ﻛـﻪ اﻟـﺰام ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ، وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ . ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ درﺑـﺎره ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑﺮاي آن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ از ﻣﻲ ﺟﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ﻣـﺪﻳﺮان ﺷـﺮﻛﺖ و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران ﺗﻘﺎرن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد .آن از ﻗﻴﻤﺖ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺬاري ﺳﻬﺎم ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻄـﺮح اﺳـﺖ، ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻳﻜﻲ از راه اﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن اﻋﺘﺒﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﺻﻮرت ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ . ﺑﺎ رﺷـﺪ رﻗﺎﺑﺖ در ﺣﺮﻓﻪ، ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺿﺮورت ار اﻳﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﻪ ﺑﺎزار را ﺑﻴﺸﺘﺮ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻪ اي ﺣﻖ ﻏﻴﺮ از اﻟﺰﺣﻤﻪ، ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺘﻔﺎوت ﻛﺮدن ﺧﺪﻣﺎﺗﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ . دي آﻧﺠﻠﻮ ﻳﻜﻲ از اوﻟـﻴﻦ ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺮاﻧﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ و راﺑﻄـﻪ آن ﺑـﺎ اﻧـﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﭘﺮداﺧـﺖ . دي آﻧﺠﻠـﻮ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ دو اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛـﺮد . اول اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﺗﺤﺮﻳـﻒ ﻫـﺎي ﺑـﺎ اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺺ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ . دوم اﻳـﻦ ﻛـﻪ آن ﻫـﺎ را ﮔـﺰارش .[10][7]ﻛﻨﺪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ درواﻗﻊ ﺗﻼﺷﻲ در ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس در اﻳﺮ اﺳﺖ ان .ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
87 راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ي ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻌﻤﻮل از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﭘﺲ از ﺳﺎل 1981 ﻫﺎ ﭘﮋوﻫﺶ در ﺳـﺎل ﺗﻮﺳـﻂ دي آﻧﺠﻠﻮ ﺑﻪ اﺳﺖ » : اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺳﻨﺠﺶ و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﺎزار از ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ در « ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ و ﮔﺰارش ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸـﻒ ﺷـﺪه ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ دي آﻧﺠﻠـﻮ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ، ﻛﺮده ﻛﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮارد ﻧﺎدرﺳـﺖ را ﻛﺸـﻒ و ﮔـﺰارش ﻧﻤﺎﻳـﺪ، ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ . ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ دي آﻧﺠﻠﻮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ و اﺳـﺘﻘﻼل ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺎزار اﺳﺖ . وﻗﺘﻲ دي آﻧﺠﻠﻮ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ راﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓـﺖ، ﻓـﺮض اﺳﺎﺳـﻲ وي اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑﺎزار، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ واﻗﻌﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺳـﺖ درك ﻣـﻲ [15]ﻛﻨـﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﻴﻔﻴﺖ واﻗﻌﻲ ﺣﺴـﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺗﻤـﺎﻳﺰ ﻗﺎﻳـﻞ ﺷـﺪ . ﭼـﻮن ﻛﻴﻔﻴﺖ واﻗﻌﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷـﻮد ﻣﮕـﺮ ﺗـ ﺎ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ . ﺑﺪﻳﻦ 1988 ﭘﺎل ﻣﺮوس در ﺳﺎل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ » :ﻛﺮد اﻳﺠـﺎد اﻃﻤﻴﻨـﺎن از ﺻـﻮرت ﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ اﺳـﺖ و اﺣﺘﻤـﺎل آن ، ﻛـﻪ ﺻﻮرت ﻫﻴﭻ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ .[8]« ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺘـﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ در ﻋﻤـﻞ اﻳـﻦ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺑـﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد . ﺑﻪ 1986 ﺗﻴﺘﻤﻦ و ﺗﺮوﻣﻦ در ﺳﺎل ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﻋﻨﻮان ﺻﺤﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار اراﻳﻪ ﻣـﻲ دﻫـﺪ، ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛﺮدﻧـﺪ . 1993 دﻳﻮﻳـﺪ ﺳـﺎن و ﻧﺌـﻮ در ﺳـﺎل ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اراﻳﻪ ﻛﺮدﻧﺪ : ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻛﺸﻒ و رﻓﻊ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻲ .[8]« ﻫﺎي ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ و دﺳﺘﻜﺎري در ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻮد در ﺧﺼــﻮص اﻧــﺪازه ﻫــﻢ در ﭘــﮋوﻫﺶ (1981 ) ﻫــﺎي دي آﻧﺠﻠــﻮ ( 1999) و وﻳﻠﻨﺒــﻮرگ ، 2 ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺑـﻪ 8 دﺳـﺘﻪ ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺑــﺰرگ ) در زﻣـﺎن دي آﻧﺠﻠـﻮ ( 5و ﺑـﺰرگ ) در زﻣــﺎن وﻳﻠﻨﺒﻮرگ ( 8 و ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در زﻣﺮه 5ﻳﺎ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ،ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺷـﺪﻧﺪ . در ﭘـﮋوﻫﺶ ( ﺑﺰرگ 2005) ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻫﻨﻮك ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ، ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘـﺮي ً ﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ ﺗﺮ اراﻳﻪ دﻫﻨﺪ . اﻣﺎ ﻣـﻮاردي ﻫـﻢ ﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ .[13] ﺗﺮ ﻣﺸﺎوره ﺑﻬﺘﺮي را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﻜﺎران ﺧﻮد اراﻳﻪ دﻫﻨﺪ ﺗﺎﻟﻲ در ﺳﺎل ر 2006 4ﻳﺴﻚ 4 ) ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺰرگ ( را ﺑﺮآورد ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر واﻗﻌـﻲ ﺷﺮﻛﺖ 5 ﺧﺴﺎرﺗﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر را در ﻋﺮض ﺳﺎل ﺑﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤـﻮده
ﺑﺮرﺳﻲ 17 ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، دوره 1389 ﭘﺎﻳﻴﺰ،61 ﺷﻤﺎره، 88 اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن داد ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﺰرگ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻛﻮﭼـﻚ ﻣﺘﺤﻤـﻞ ﻗﺼـﻮر ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻲ .[14] ﺷﻮﻧﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮرات ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ اﺻـﺮار دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻛـﺎر ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ، ﺑــﻪ ﻛــﻮﭼﻜﻲ ﻳــﺎ ﺑﺰرﮔــﻲ ﻣﺆﺳﺴــﻪ ﺑﺴــﺘﮕﻲ ﻧــﺪارد، ﺑﺴــﻴﺎري ﻣــﺪﻋﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻛﺎر ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﭘﺪﻳـﺪ ﻣﻲ آورﻧﺪ .ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲ ﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﻓ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻫﺮ دو ﺮﺿﻴﻪ ﺑـﻮد؛ ﺷـﺎﻳﺪ ﺑـﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ اﻧﺪازه ﻧﺒﻮد ﮔﻴﺮي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺳﺎده . ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻣﻲ ﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻧﻤـﻮد، ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﺗﻘﺎﺿﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﺳ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺖ .ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺠﺎم ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲ ً ﺷﺪه، ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ در اراﻳـﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑـﺎﻻ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲ ﮔـﺬارد . ﺑـﺮﻋﻜﺲ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از دﻳـﺪﮔﺎه ﻣﺘﻘﺎﺿـﻴﺎن ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺳﺮوﻛﺎر دارد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ً ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﮔﺰارش ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ از ﺟﻤﻠــﻪ ﺳــﻬﺎﻣﺪاران، ﻣﺮاﺟــﻊ ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ، اﻋﺘﺒﺎردﻫﻨــﺪﮔﺎ ن و ﺻــﺎﺣﺒﻜﺎران ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲ ﮔــﺬارد . از دﻳـﺪﮔﺎه ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﺎن ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺣﺴــﺎﺑﺮس و اﻧﮕﻴـﺰه ﻫــﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي ﺑــﺮ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ . ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﺎن ﺣﺮﻓـﻪ اي و ﺧﺒـﺮه درك ﺑـﺎﻻﺗﺮي از اﺷـﺘﺒﺎه ﻫـﺎي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ﺻﻮرت در ﺗﻬﻴﻪ ﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﺼـﻤﻴﻤﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ را اﻓــﺰاﻳﺶ دﻫــﺪ . از دﻳــﺪﮔﺎه ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﺎن، اﻧــﺪازه ﻣﺆﺳﺴــﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ ﻳﻜــﻲ از وﻳﮋﮔﻲ دارد .[4] ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺛﺮ دي آﻧﺠﻠﻮ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﺰرگ ﺗـﺮ، ﺧـﺪﻣﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ را ﺑـﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺑﺎﻻﺗ ﻣﻲ ﺮي اراﻳﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻛﻨﻨﺪ، زﻳﺮا ﻣﻨﺪﻧﺪ ﺷﻬﺮت ﺑﻬﺘـﺮي در ﺑـﺎزار ﻛـﺎر ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورﻧـﺪ و از آن آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺻﺎﺣﺒﻜﺎراﻧﺸﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ، ﻧﮕﺮان از دﺳﺖ دادن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .[7] ﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﮋوﻫﺶ ﮔﺬارﻧﺪ، اﻣﺎ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺪودي در ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻳﺎ ﻣﺪل ادراﻛﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ . ( ﻣﻲ 1999) ﻛﺎﺗﺎﻧﺎك و واﻛﺮ ﻣﺪﻟﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺗﺎﺑﻊ دو ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺳﺖ . اﻳـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از :ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
89 راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻫﺎي ) از ﺟﻤﻠـﻪ داﻧـﺶ، ﺗﺠﺮﺑـﻪ، ﻗـﺪرت ﺗﻄ ﺒﻴـﻖ و ﻛـﺎراﻳﻲ ﻓﻨـﻲ ( و اﺟـﺮاي ﺣﺮﻓﻪ اي )ﺣﺮﻓﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺘﻘﻼل، ﻋﻴﻨﻴﺖ، ﻣﺮاﻗﺒﺖ .[1]( اي، ﺗﻀﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻗﻀﺎوت در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺻـﻮرت ﻣﻲ 2 ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ از ﺣﻴﺚ اﻧﺪازه ﺑﻪ ً ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ : ﮔﺮوه اول : 8 ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در زﻣﺮه 6ﻳﺎ 4ﻳﺎ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔـﺮوه دوم : ﻣﺆﺳﺴـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در 8 زﻣﺮه 6ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ 4ﻳﺎ ﺑﺰرگ . ﭘﮋوﻫﺶ از زﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶ دي آﻧﺠﻠﻮ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﺟﻬﺎن ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑـﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آن ﻫﺎ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ دي آﻧﺠﻠﻮ را ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺘﺎﻳﺞ وي را رد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻫـﻢ ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎ ﺑﻪ اﺳﺖ ﺷﺮح ذﻳﻞ : (داده 2003) ﻛﻴﻢ و دﻳﮕﺮان ﻧﺸﺎن اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت اﺛﺮﺑﺨﺸـﻲ ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﺰرگ ﺑـﺎ ﻣﺆﺳﺴــﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ ﻛﻮﭼــﻚ از ﺗﻀــﺎد ﺑــﻴﻦ اﻧﮕﻴــﺰه ﻣــﺪﻳﺮان ﺷــﺮﻛﺖ ﻫــﺎ و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﺎن در ﮔﺰارﺷﮕﺮي ﻧﺸﺄت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد . ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﺪﻳﺮان اﻧﮕﻴﺰه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺳﻮد از ﻃﺮﻳـﻖ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري اﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺳﻮد دارﻧﺪ، ﺣﻔﻆ ﺑـﻲ ﻃﺮﻓـﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﺎن، ﺑـﻪ ﺑـﺮوز ﺗﻀﺎد ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮان و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد .آن ﻫﺎ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑـﺰرگ در ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از دﺳﺘﻜﺎري ﺳﻮد، اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻛﻮﭼﻚ ) ﺑﺎ ﻓﺮض وﺟﻮد ﺗﻀـﺎد .[2] ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن (دارﻧﺪ (درﻳﺎﻓﺘﻪ 1994) ﻻم و ﭼﺎﻧﮓ ﺑﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖً ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑـﺰرگ ﻟﺰوﻣـﺎ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻬﺘﺮي از ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ اراﻳﻪ ﻧﻤﻲ .[12] دﻫﻨﺪ 2005 ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻫﻨـﻮك در ﺳـﺎل در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ راﺑﻄـﻪ ﺑـﻴ ﻦ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﭘﺮداﺧـﺖ و ﭘـﻲ ﺑـﺮد ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﺰرگ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻤﻲ .[13] ﺗﺮ اراﻳﻪ دﻫﻨﺪ (2004) ﺑﺎود و وﻳﻠﻜﻴﻨﺰ دو ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺑﻠﮋﻳﻜﻲ اﺛﺮﻫﺎي اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﺑﺎزار ﺑﻠﮋﻳﻚ ﺑﻪ آزﻣﻮن ﮔﺬ اﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي اﻧـﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻓﺮﻋـﻲ ﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﺣﺴﺎﺑﺮس، ﺗﻌﺪاد ﺻﺎﺣﺒﻜﺎران ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و …دادﻧﺪ ﻗﺮار . درﻧﻬﺎﻳـﺖ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﻧﺸﺎن داد، راﺑﻄـﻪ ﻣﻌﻨـﺎداري ﺑـﻴﻦ اﻧـﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ .[5] وﺟﻮد ﻧﺪارد (2006)ﻓﻮرﻣﻦ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳـﻴﺪ ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ
ﺑﺮرﺳﻲ 17 ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، دوره 1389 ﭘﺎﻳﻴﺰ،61 ﺷﻤﺎره، 90 ﺑﺰرگ .[11] ﺗﺮ ﻗﺼﻮر ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻤﺘـﺮي دارﻧـﺪ (2004) دﻟﺘـﺎس و دوﮔـﺎر در ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ، ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻨﻮع ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺻﻮرت اﺳﺖ .[9] ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ( 2007) ﭼﺎﻧﺘﺎﺋﻮ و ﻫﻤﻜﺎران در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ) درك (ﺑﺎ زار ﺳـﻬﺎم از ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻣﻴـﺎن ﺗﻌـﺪادي از ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻛﻮﭼﻚ در ﺑﺎزار ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﭼﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ . اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و درك ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳـﻮدآوري وﺟـﻮد دارد . ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘـﮋوﻫﺶ ﭼﺎﻧﺘــﺎﺋﻮ و ﻫﻤﻜــﺎران ﻧﺸــﺎن داد، اﻧــﺪازه ﻣﺆ ﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺳﺴــﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ روي ﻛﻴﻔﻴــﺖ .[ﺑﻪ 6] ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ، ﺑﺴﻴﺎري از ﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﺸـﺎن داده اﻧـﺪ، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ راﺑﻄـﻪ ﻣﻌﻨـﺎداري دارد ) داﻳـﺰ و ﮔﻴـﺮوﮔﺲ 1992 1998 ﻛﻮﺑﺮت و ﻣﻮري ، 1988 ﭘـﺎﻟﻤﺮوس، 1999 ﻟﻴﻨـﻮﻛﺲ، 2000 ﻛﺮﻳﺸـﻬﺎن ﺷـﻮﺋﺮ ، ، دﻟﺘﺎس و 2004دوﮔﺎر 2006 ﻓﻮرﻣﻦ، .((2007) ﭼﺎﻧﺘـﺎﺋﻮ و ﻫﻤﻜـﺎراﻧﺶ ، ﺑـﻪ ﻫﺮﺣـﺎل، ﺷـﻮاﻫﺪ دﻳﮕﺮي ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ، ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﺰرگ ﻫﻤـﻮاره ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑﻬﺘـﺮي از ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ اراﻳـﻪ ﻧﻤـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ) 2001ﺗـﺎت 2003 ،ﻛـﻴﻢ و دﻳﮕـﺮان ﺑـﺎود و ، 2004 وﻳﻠﻜﻴﻨﺰ ا .(2004 ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻫﻨﻮك ، اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻧـﺪازه ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻌـﺮف ﻛﻴﻔﻴـﺖ واﻗﻌﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺪﻋﺘﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮرد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻨﺎ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ . ﻓﺮﺿﻴﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺪاري از ﻣﻌﻴﺎر ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري اﺳـﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري در ﭘﻨﺞ ﮔﺮوه ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ، ﺗﺤﺮﻳـﻒ در ﺑﺮآوردﻫـﺎي ﺣﺴــﺎﺑﺪاري، ﺗﺤﺮﻳــﻒ در ﻗــﻮاﻧﻴﻦ، ﺗﺤﺮﻳــﻒ در روش ﻫــﺎي ﺣﺴــﺎﺑﺪاري و ﺳــﺎﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔــﺎت ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺖ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه . ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت اﻛﺘﺸـﺎﻓﻲ اوﻟﻴـﻪ و ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﺘـﻮن ﻧﻈـﺮي، ﭘﻴﺸـﻴﻨﻪ ي ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻓﺮﺿﻴﻪ ي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ، ﺻﻮرت ﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه : : 1 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪا دارد زه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد . : 2 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در ﺑﺮآوردﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨـﺎداري وﺟﻮد دارد .ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
91 راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ : 3 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻗﻮاﻧﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. : 4 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺷﺘﺒﺎه در ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﻴﺮي روﻳـﻪ ﻫـﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. : 5 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻛﺸﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. روش ﭘﮋوﻫﺶ در ﭘــﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿــﺮ، ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ ﺷــﺪه ي ﺗﺤﺮﻳﻔــﺎت ﻛﺸــﻒ ﺷــﺪه و ﮔــﺰارش ﮔــﺰارش در ﻫــﺎي 5 ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﻮع ﺗﺤﺮﻳﻒ، از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﮔـﺰارش ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺳـﺎل ﺟـﺎري و ﮔﺮدش ﺳﻮد و زﻳﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺳﺎل آﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد . روش ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧـﻮع روش ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ اي دو وﺟﻬﻲ اﺳﺖ .ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻠﻴﻪ ي آﻣﺎري ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺮﻛﺖ ي ﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان اﺳ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺖ ﻛﻪ ﺷﺮط زﻳﺮ را داﺷﺘﻪ : ” ﻳﻚ ﺣﺪاﻗﻞ 80 ﺑﺎر ﺑﻴﻦ ﺳﺎل ﻫﺎي 83ﺗﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻳـﺎ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻘﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻧﺒـﻮده ﺑﺎﺷﺪ.” 419 از ﺑﻴﻦ 136 ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷـﺪ، ﺗﻨﻬـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ داراي ﺷﺮط ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ 110اي ﺗـﺎﻳﻲ اﻧﺘﺨـﺎب و ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ . ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب اﻓﺮاد ﻧﻤﻮﻧﻪ از روش ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺖ ﺑﻨﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه .اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺎت درون ﮔﺮوﻫﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ و اﻓﺮاد ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳـﺐ از ﺑـﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺪه ﻃﺒﻘﺎت اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺪ .ﺷﺮﻛﺖ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق 4 ﺑﻬﺎدار در ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻠﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻠﻲ ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ زﻳـﺮ ﺷـﺎﺧﻪ ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺖ ﺷﺮح زﻳﺮ : اﻟﻒ .ﻛﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ، ﻣﻌﺎدن، ﺳﻴﻤﺎن و ﺳﺎزي ب . ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت، ﻛﺎﻏﺬ، ﭼﻮب و ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ج .ﻓﻠﺰا ﻣﺎﺷﻴﻦ ت، آﻻت و ﺧﻮدرو
ﺑﺮرﺳﻲ 17 ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، دوره 1389 ﭘﺎﻳﻴﺰ،61 ﺷﻤﺎره، 92 د .ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﻨﺪ و ﺷﻜﺮ، آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ، ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ، داروﻳﻲ و ﮔﺬاري روش ﺟﻤﻊ اﻃﻼﻋﺎت آوري ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﺪ آوري : اﻟﻒ .ﮔﺰارش ﺳﺎل ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 83 – 80ﻫﺎي ب .ﺻﻮرت ﺳﺎل ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ 84 – 81ﻫﺎي در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮارد ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت، آن اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و از ﻣـﻮارد ﻛـﻢ اﻫﻤﻴـﺖ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ ﭘﻮﺷﻲ ﺷﺪه . آزﻣﻮن آﻣﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﮋوﻫﺶ (P) در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از آزﻣﻮن ﻓﺮض ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ . در P ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ اﮔﺮ 1 P ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و رﺳﻤﻲ 2 ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران ﺑﺎﺷﺪ ؛ آن ﮔﺎه ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي آﻣﺎري زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ : H0: P1= P2 H1: P1≠P2 H ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻣﻲ 0 رد ﺷﻮد H ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻓﺮض ﻣﻲ 1 ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻣﻲ H0 راﺑﻄﻪ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻓﺮﺿﻴﻪ H اي وﺟﻮد ﻧﺪارد، اﻣﺎ 1 ﻣﻲ دارد ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس روي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ . H ﺑﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﺸﺪن ﻓﺮﺿﻴﻪ 0 در ﻣﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﻢ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺛﺮ ﮔﺬارد . آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﻮق ﺑﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﻛﺎر رود . ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭼﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮاﺑﺮي ﻫﺎ در دو ﺟﺎﻣﻌﻪ” ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ” دارﻳﻢ اﺳﺖ، درﻧﺘﻴﺠﻪ : H0: P1= P2 H1: P1≠P2 ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻖ از آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻃﺒﻘﺎت ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ) در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﻃﺒﻘﺎت (ﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ .ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮارد ﻛﺸﻒ ﺷﺪه در اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ . آزﻣﻮن دو :ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اي ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮارد ﻛﺸﻒ ﺷﺪه در ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ در ﺗﺤﺮﻳﻒ ﭘﻨﺞ ﻫﺎي ﮔﺎﻧﻪ در ﻃﺒﻘﻪ ب ﺻﻨﻌﺖ ) ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت، ﻛﺎﻏﺬ و 🙁 … در اﻳﻦ آزﻣﻮن ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ب ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﺎزﻣﺎ ن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ و ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ﻣﻮرد ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧـﺪ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘـﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻣﺎري آن ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﻧﻮاع ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد : z ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ ﻗﺪر ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻲ z ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه و ﻧﮕﺎره ﻧﺸﺎن دﻫﺪ، ﻧﺴﺒﺖ ﻣـﻮارد ﻛﺸـﻒ ﺷـﺪه در ﻣﻮرد ﺗﺤﺮﻳﻒ اول و ﭘﻨﺠﻢ در ﻃﺒﻘﻪ ب ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد و اﻳـﻦ اﺧـﺘﻼف در ﻣـﻮرد ﺗﺤﺮﻳـﻒ ﻫـﺎي دوم، ﺳـﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻣﻌﻨﺎدارﻧﻴﺴﺖ .ﭘﻨﺞ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﻴﻦ ﻛﻞ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﮔﺎﻧﻪ ﻃﺒﻘﻪ ب ﺻﻨﻌﺖ، ﻧﺴـﺒﺖ ﻣـﻮارد ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺪاران رﺳـﻤﻲ اﺧـﺘﻼف ﻣﻌﻨـﺎداري وﺟـﻮد دارد . آزﻣﻮن ﺳﻪ :ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اي ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮارد ﻛﺸﻒ ﺷﺪه در ﺑﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ در ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﭘﻨﺞ ﮔﺎﻧﻪ در ﻃﺒﻘﻪ ج ﺻﻨﻌﺖ ) ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت، ﺧﻮدرو و( … .
95 راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮي ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮده اﺳـﺖ . درﺿـﻤﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ 1ﻫﺎي 5و ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮارد ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ داراي اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨـﺎدار اﺳـﺖ . اﻣـﺎ ﻓﺮﺿـﻴﻪ 2ﻫـﺎي ، 3 4و رد ﺷـﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ي ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑﺮآوردﻫﺎ، ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و روش ﻫـﺎ؛ ﺑـﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد ﻧﺪارد .
.ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن 1 ﻧﮕﺎره ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن Z ﻧﮕﺎره ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه Z ˆ p ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه ﺗﻌﺪاد ﮔﺮوه ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﺎ ﻛﺸﻒ ﻛﻞ ﺷﺪه ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻓﺮﺿﻴﻪ 1.962.46 0.35 0.28 153 43 ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 1 0.41 174 72 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ رد ﻓﺮﺿﻴﻪ 1.961.67 0.46 0.38 66 25 ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 2 0.51 109 56 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ رد ﻓﺮﺿﻴﻪ 1.96 0.57 0.77 0.79 121 95 ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 30.76 136 103 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ رد ﻓﺮﺿﻴﻪ 1.96 1.67 0.58 0.53 134 71 ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 4 0.63 139 87 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻓﺮﺿﻴﻪ 1.96 5.10.44 0.32 238 76 ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 5 0.54 298 160 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻓﺮﺿﻴﻪ 1.96 4.73 0.5 0.44 712 310 ﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 0.56 856 478 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﻫﻤﺎن 1 ﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ، ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ) ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺣﺴـﺎﺑﺮس ﺑـﺰرگ ( و ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻋﻀـﻮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ) ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻛﻮﭼﻚ (ﺻﻮرت در ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ داراي ﺗﻮان ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .
2 در آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻛﻪ راﺑﻄﻪ اﻧـﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس و ﻛﺸـﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔـﺎت در ﺑﺮآوردﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري را ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺄ اﺳﺖ ، ﻳﻴﺪ ﻧﺸﺪه . ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در ﺑﺮآوردﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري راﺑﻄﻪ اي وﺟﻮد ﻧـﺪارد . در آزﻣـﻮن 3 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ اﻧـﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ در ﻛﺸـﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔـﺎت در ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺗﺄﺛﻴﺮي روي ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اش در
ﺑﺮرﺳﻲ 17 ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، دوره 1389 ﭘﺎﻳﻴﺰ،61 ﺷﻤﺎره، 96 ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﺪارد . ( 2006) ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﺎ ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻮرﻣﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا در ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻮرﻣﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﻮد، ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺰرگ ﺗـﺮ در ﻛﺸـﻒ .[13] ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات از ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣـﺎ در اﻳـﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨ ﺺ ﺷﺪ اﻧﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس ) ﺳـﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ و ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻋﻀـﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ ( ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔـﺎت ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﻧـﺪارد . ﻳﻜـﻲ از دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻗـﺎﻧﻮن اﺻـﻼح اوراق ﺑﻬـﺎدار ﺷﺮﻛﺖ 1995 ﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻـﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎ در ﺳـﺎل ﺑﺮﻣـﻲ ﮔـﺮدد؛ زﻳـﺮا اﻳـﺮان از ﻗـﺎﻧﻮن ﻛﺎﻣـﻞ و ﺟﺎﻣﻌﻲ در ﺧﺼﻮص ﺑـﺎزار ﺳـﻬﺎم ﺑﺮﺧـﻮردار ﻧﺒـﻮده و ﻋﻠـﺖ ﻋـﺪم ﺗﻄـﺎﺑﻖ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﺒﻮدن وﺿﻌﻴﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ در اﻳﺮان و آﻣﺮﻳﻜﺎ ارﺗﺒـﺎط داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ .
در آزﻣـﻮن 4 ﻓﺮﺿــﻴﻪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺑﺮرﺳــﻲ راﺑﻄــﻪ ﺑــﻴﻦ اﻧــﺪازه ﺣﺴــﺎﺑﺮس و ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ در ﻛﺸــﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔــﺎت در روش ﻫﺎي ﺣﺴـﺎﺑﺪاري ﻣـﻲ ﭘـﺮدازد، ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧـﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس در ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮس در ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در روش ﻧﺪارد ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري اﺛﺮي . 5 در آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﺸﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﻲ ﭘﺮدازد، ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس روي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮس در ﻛﺸﻒ دارد ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت اﺛﺮ . در آزﻣﻮن ﻛﻞ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﺸﺨﺺ ﺷـﺪ، ﺑـﻴﻦ اﻧـﺪازه ﺣﺴـﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ راﺑﻄـﻪ ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد . ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺪاران رﺳـﻤﻲ از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻛﺸﻒ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮاﻧـﺎﺗﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ .
در ﭘﮋوﻫﺶ ( 1981 ) ﻫﺎي دي آﻧﺠﻠﻮ ( 1981) دﻳﻮﻳـﺪ ﺳـﺎن و ﻧﺌـﻮ ، و … ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪه ﺑـﻮد ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺰرگ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ً ﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﺎﺿﺮ ﺧﻼف آن را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺆﺳﺴـﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﻛﻮﭼـﻚ ﺗـﺮ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳــﻲ ﺑــﺎﻻﺗﺮي دارﻧــﺪ .ﺣﺎ اﻣــﺎ ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﭘــﮋوﻫﺶ ﺿــﺮ ﺑــﺎ ﭘــﮋوﻫﺶ ﻻم و ﭼﺎﻧــﮓ 1994) ( ( 2001)،ﺗﺎت ( 2003 ) ﻛﻴﻢ و دﻳﮕﺮان ، ( 2005 ) ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻫﻨﻮك ، و ﺑﺎود و وﻳﻠﻜﻴﻨـﺰ ( دارد 2004) ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ .ﻣﻲ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻢ ﻫﺎي و ﺑـﻴﺶ ﺑـﺎزار ﺳـﻬﺎم اﻳﺮان ﺑﺎ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر، ﺑﻠﮋﻳﻚ و ﻣـﺎﻟﺰي ﺑﺎﺷـﺪ؛ زﻳـﺮا وﺿـﻌﻴﺖ و ﺣﺠـﻢ ﺑـﺎزار ﺳـ ﻬﺎم و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻮرس درﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ دارد . ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺷﺎﻫﺪ آن ﻫﺴـﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي
