هدف
ـ اينکه موجودى‌هاى مورد بحث از لحاظ عينى و فيزيکى واقعاً وجود دارند و کميت و کيفيت آنها با واقعيت تطبيق دارد.در حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي بحث می شود.
ـ اينکه موجودى‌هاى مورد بحث در مالکيت بلاشک مؤسسهٔ مورد رسيدگى مى‌باشد و چنانچه هرگونه قيد و شرطى نسبت به مالکيت آنها وجود دارد، اين موضوع در يادداشت‌هاى صورت‌هاى مالى به‌نحو مقتضى روشن شده باشد.
ـ اينکه مبناء قيمت‌گذارى موجودى‌هاى جنسى با موازين پذيرفته شده و متداول حسابدارى منطبق مى‌باشد و چنانچه مبانى به‌کار رفته نسبت به سال قبل تغيير يافته است، اين موضوع و اثر ريالى آن در سود يا زيان سال، در يادداشت‌هاى پيوست صورت‌هاى مالى روشن شده باشد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
هدف از رسيدگى‌هاى حسابرس در مورد کار در جريان عيناً مانند فوق مى‌باشد هدف موردنظر آن است که کار مورد بحث واقعاً انجام شده و مورد تأئيد اشخاص ذى‌صلاح باشد.
روش‌هاى کار
– روش‌هاى کار که در مؤسسهٔ مورد رسيدگى از لحاظ حسابدارى موجودى‌هاى جنسى و کار در جريان اجراء مى‌گردد بايد قبل از شروع به رسيدگى هر قسمت از کار کاملاً معلوم گردد. براى اين منظور چنانچه قبلاً پرسش‌نامهٔ کنترل داخلى يا يادداشت‌هاى مربوط به روش‌هاى کار صاحبکار تهيه شده است آنها را به دقت مطالعه کنيد و چنانچه اين مدارک قبلاً تهيه نگرديده در موقع شروع هر قسمت از رسيدگى‌هاى زير نخست قسمت مربوطه پرسش‌نامهٔ کنترل داخلى را تکميل نموده و در موارد مقتضى نسبت به روش‌هاى کار صاحبکار يادداشت‌هاى کافى تهيه نمائيد. سپس بر اساس اطلاعات به‌دست آمده به‌شرح فوق اقدامات حسابرسى زير را با توجه به مدارک حسابدارى و عملياتى صاحبکار و سيستم کنترل داخلى برقرار شده اجراء نمائيد.
– يک سرکاربرگ تهيه کنيد که در آن مبالغ موجودى‌هاى جنسى يا کار در جريان بر حسب سرفصل نشان داده شده باشد، به‌طورى که جمع مبالغ معادل رقم مندرج در ترازنامه باشد و در مقابل هر رقم، مبلغ مشابه سال قبل ديده شود. در موارد مقتضى بايد سرفصل‌هاى کلى موجودى‌هاى جنسى از قبيل موادّ اوليه، کالاى در دستِ ساخت، کالاى ساخته شده، لوازم يدکي، مواد مصرفى و غيره به تفکيک در اين سرکاربرگ نشان داده شده باشد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
تطبيق زمانى مدارک خريد و فروش و موجودى‌ها
– تعدادى فاکتور خريد مواد اوليه را که در اواخر سال مورد رسيدگى و هم‌چنين تعدادى را که در اوايل سال بعد به ثبت رسيده‌اند انتخاب و رسيدگى کنيد که مقادير موجودى مربوطه در مدارک انبار، در دورهٔ صحيح ثبت شده باشند.
– هم‌چنين از روى مدارک انبار تعدادى از مقادير مواد اوليه ثبت شده در اواخر سال و تعدادى از مقادير ثبت شده در اوايل سال بعد را انتخاب و رسيدگى کنيد که فاکتورهاى خريد مربوط به آنها در دورهٔ صحيح ثبت شده باشند.
– در مورد صدور موادّ اوليه به کارگاه و ورود کالاى ساخته شده به انبار تعدادى از برگ درخواست‌ها و قبض انبارهاى صادره در اواخر سال مورد رسيدگى و اوايل سال بعد را انتخاب و رسيدگى کنيد که در مدرک مربوط به انبار و در مدارک مربوط به‌کار در دستِ ساخت در دورهٔ صحيح به ثبت رسيده باشد.
– به‌طور آزمايشى رسيدگى کنيد که انتقالات از کار در دست ساخت به حساب کالاى ساخته شده يا به حساب قيمت تمام شده کالاى فروخته شده در روزهاى اواخر سال در دوره صحيح عمل شده باشد. به‌خصوص در مواردى که کار در دست ساخت، قسمت قسمت تکميل مى‌شود و يا سيستم هزينه‌يابى سفارشات مورد اجراء مى‌باشد، يقين حاصل نمائيد که انتقالات روزهاى بلافاصله قبل و بلافاصله بعد از پايان سال در دوره صحيح ثبت شده باشد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
کار در دستِ ساخت
– چنانچه کار در دست ساخت بر اساس شمارش واقعى و ارزيابى مقادير شمرده شده قيمت‌گذارى مى‌شود، رسيدگى‌هاى فوق کافى است ولى در غير اين‌صورت سيستم کار دستگاه مورد رسيدگى را رسيدگى کنيد و توجه نمائيد که خود دستگاه به چه صورت از وجود واقعى کار در دست ساخت در پايان سال اطمينان حاصل مى‌نمايد. سيستم دستگاه هر چه باشد بايد شامل بازرسى عينى اقلام گران قيمت بوده باشد.
– در مورد کارهاى پيمانکارى که در محلّ کارفرما صورت مى‌گيرد، رسيدگى کنيد که صورت وضعيّت‌هاى مربوطه به‌طور مرتب و بدون تأخير صادر و ارسال شده است.
– در مورد کالاى ساخته شده، شمارهٔ آخرين حوالهٔ انبار و قبض انبار صادره در سال مورد رسيدگى را معين کنيد. سپس تعدادى از آخرين شماره‌هاى قبض انبار و حوالهٔ انبار صادره در سال مورد رسيدگي، و هم‌چنين تعدادى از اولين شماره‌هاى حوالهٔ انبار و قبض انبار صادره در سال بعد را انتخاب و رسيدگى کنيد که اولاً صدور يا ورود اقلام در مدارک انبار و مدارک موجودى‌هاى جنسى در حسابداري، در دورهٔ صحيح ثبت شده باشد، ثانياً فاکتورهاى مربوط به آنها در دورهٔ صحيح در دفاتر به ثبت رسيده باشد.
کالاهاى ساخته شده
– تعدادى فاکتور فروش مربوط به کالاهاى ارسالى در روزهاى آخر سال و در روزهاى اول سال بعد (و هم‌چنين تعدادى برگ بستانکار مربوط به کالاهاى برگشتى در روزهاى آخر سال و در روزهاى اول سال بعد) را انتخاب و رسيدگى کنيد که مقادير کالاهاى مربوطه در دوره صحيح در حساب‌ها با کارت‌هاى موجودى‌هاى جنسى ثبت شده باشد. هم‌چنين تعدادى از ثبت‌هاى مدارک موجودى جنسى را در روزهاى آخر سال و در روزهاى اول سال بعد انتخاب و رسيدگى کنيد که فاکتورهاى مربوط به فروش آنها صادر و عمل شده باشد.
– از روى مدارک نگهبانى و يا برگ خروج کالا (يا هرگونه مدرکى که حاکى از خروج کالا از کارخانه يا انبار باشد) تعدادى از خروجى‌هاى روزهاى آخر سال و روزهاى اول سال بعد را انتخاب و رسيدگى کنيد که در مدارک موجودى جنسى در دوره صحيح ثبت شده باشد.
– سؤال و بررسى کنيد که آيا در اواخر سال مقدار کالاى تحويلى به‌صورت غيرعادى زياد بوده و يا به‌صورت عادى کم بوده است يا خير؟ و نتيجهٔ رسيدگى‌هاى خود را در کاربرگ مربوط يادداشت کنيد. دقت کنيد که بدين‌ترتيب ممکن است فروش دوره به‌طور ساختگى کمتر يا بيشتر از ميزان واقعى نشان داده شود.
يادداشت‌ها
– در مواردى که صورت‌بردارى واقعى از موجودى‌هاى جنسى مبناء ارزيابى موجودى‌ها را در پايان سال تشکيل نمى‌دهد و مانده حساب طبق دفتر کل ملاک عمل قرار مى‌گيرد، رسيدگى به ثبت صحيح خريد و فروش در دفاتر اهميت خاصى پيدا مى‌کند. در اين‌صورت به‌خصوص دقت کنيد که فاکتورهاى خريد و فروش مربوط به اواخر سال و فاکتورهاى خريد و فروش اوايل سال بعد در دورهٔ صحيح عمل شده باشد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
– در صورتى‌که صورت‌بردارى از موجودى‌هاى جنسى در پايان سال انجام نشده بلکه در تاريخى قبل از پايان سال و يا بعد از آن صورت گرفته است، دقت کنيد که بعضى از رسيدگى‌هاى فوق لازم است دوبار، يک دفعه نسبت به اقلام موجودى در تاريخ شمارش واقعى و دفعهٔ دوم نسبت به اقلام موجودى در پايان سال انجام داده شود.
– چنانچه کالاى در دست ساخت در پايان سال در موقع حسابرسى هنوز در دست ساخت مى‌باشد، به‌خصوص سؤال و رسيدگى کنيد که اقلام مربوطه کهنه، مصدوم و يا غيرقابل استفاده نباشد. دقت کنيد که اقلام مربوطه واقعاً در پايان سال در دست ساخت بوده‌اند و يا با رسيدگى به اسناد مربوطه يقين حاصل کنيد که اقلام مورد بحث در پايان سال و در طيّ مدت مقتضى شده تا تاريخ رسيدگي، واقعاً در حالت نيمه تکميلى و در دست ساخت بوده‌اند.
– در بعضى موارد (مانند کارهاى پيمانکاري، يا کالاهائى که به موجب سفارش ساخته شده‌اند) اثبات وجود، مستلزم رسيدگى به قراردادهاى مربوطه، مشخصات کار و تاريخ‌هاى تحويل و مدارک مشابه ديگر خواهد داشت.
اقلام امانى
در مورد موجودى‌هاى جنسى که نزد اشخاص ثالث امانت مى‌باشد رسيدگى‌هاى زير را انجام دهيد:
– رسيدگى کنيد که موجودى‌هاى مورد بحث در فاصله‌هاى زمانى مرتب از طرف نگاهدارندهٔ کالا تأئيد شده است. براى اين منظور ممکن است به صورت‌حساب‌هاى رسيده، مکاتبات مربوط و نظاير آن مراجعه نمود.
– رسيدگى کنيد که تأئيديه‌هاى فوق به نحو مناسب مورد رسيدگى دستگاه قرار گرفته باشد.
– ترتيبى اتخاذ کنيد که گواهى ويژه‌اى از نگاهدارندهٔ کالا در پايان سال اخذ شود که در طى آن علاوه بر ذکر مشخصات و مقادير موجودى‌ها، قيد شده باشد که موجودى‌ها متعلق به دستگاه مورد رسيدگى بوده و نگاهدارنده کالا هيچ‌گونه حقى نسبت به آنها ندارد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
– در مواردى که ظرفيت محل نگاهدارى موجودى‌ها محدود مى‌باشد (مانند تانک نفت يا گازوئيل، يا بونکر سيمان يا ذغال‌سنگ، يا سيلوى غلات و نظاير اينها)، رسيدگى کنيد که مقادير ذکر شده به‌عنوان موجودى بيش از حداکثر ظرفيت قابل نگهدارى نباشد. اگر چنين است، به موضوع دقيقاً رسيدگى کنيد.
– ضمن رسيدگى‌هاى خود دقت کنيد که در زمرهٔ اقلام موجودى هيچ قلمى وجود نداشته باشد که از نوع موجودى‌هاى معمولى دستگاه مورد رسيدگى نباشد. اگر چنين است به موضوع دقيقاً رسيدگى کنيد.
– هم‌چنين رسيدگى کنيد که جزء موجودى‌هاى جنسي، اقلامى از دارائى‌هاى ثابت مانند ماشين‌آلات، قطعات يدکى عمده، يا ابزار کار منظور شوند و نسبت به آنها استهلاک در نظر گرفته شود.
– چنانچه اقلام عمده‌اى از موجودى‌ها به علل خاص جزء موجودى‌هاى جنسى در پايان سال آورده نشده باشند، جزئيّات امر را به دقت رسيدگى کنيد و موضوع را در اسرع وقت مورد توجه شريک مسؤول کار قرار دهيد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
هزينه‌يابى استاندارد
اگر موجودى‌هاى جنسى يا کار در جريان بر مبناء هزينه‌يابى استاندارد قيمت‌گذارى شده‌اند رسيدگى‌هاى زير را انجام دهيد:
– رسيدگى کنيد که استانداردهاى به‌کار رفته مربوط به سال جارى مى‌باشد و با شرايط موجود تطبيق مى‌نمايد.
– در صورتى‌که مغايرات بين استاندارد و واقعي، ارقام قابل توجهى مى‌باشد (يا با توجه به مقادير مربوطه اثر قابل توجهى در صورت‌هاى مالى خواهد داشت) اطمينان حاصل کنيد که تعديلات لازم در ارزيابى موجودى‌هاى جنسى يا کار در جريان به‌عمل آمده باشد.
– در مورد استاندارد بازيافت هزينه‌هاى سربار، دقت کنيد که نرخ استاندارد مبتنى بر ميزان توليد واقعى باشد. اگر اين‌طور نيست، ملاحظات مربوط را طيّ کاربرگى يادداشت کنيد.
– مغايرات حاصل از اضافه بازيافت يا کسر بازيافت هزينه‌هاى سربار را رسيدگى کنيد.
کنترل محاسبات
– رسيدگى کنيد که قيمت‌گذاري، محاسبات و جمع ستون‌ها توسط شخصى مستقل از انجام دهنده دوباره کنترل شده باشد.
– محاسبات مربوط به کليهٔ اقلام بيش از … ريال را به‌طور آزمايشى کنترل کنيد و جمع ستون ريالى صورت‌هاى قيمت‌گذارى موجودى‌هاى جنسى را به‌طور کامل کنترل کنيد. چنانچه جمع‌هاى فرعى وجود داشته باشد، انتقال ارقام را از يک صفحه به صفحهٔ ديگر و يا به‌صورت خلاصه موجودى‌ها کنترل کنيد.
صورت تطبيق موجودى‌ها
– در کليهٔ مواردى که گزارش مقادير موجودى جنسى از لحاظ وارده و صادره و موجودى قابل تطبيق مى‌باشد (مانند X تن تيرآهن يا Y قطعه آلومينيوم) از دستگاه مورد رسيدگى بخواهيد که در طى صورتى نشان داده شود که گردش موجودى‌هاى جنسى در طى سال به تفکيک نوع با ذکر مقدار و مبلغ تطبيق داده شود. البته در بعضى موارد اين تطبيق کافى است تقريبى باشد.
– چنانچه صورت فوق تهيه شده است، رسيدگى کنيد که هرگونه اختلاف قابل توجيه و در سطح عادى مى‌باشد. رسيدگى کنيد که هرگونه اختلاف غيرعادى مورد رسيدگى قرار گرفته است. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
– اختلافات فوق را چنانچه قابل توجه باشد يادداشت کنيد و نسبت به‌علت آنها رسيدگى کنيد.
– چنانچه طبق روش‌هاى حسابدارى دستگاه مورد رسيدگى صورت تطبيق گردش موجودى‌ها بايد در پايان هر ماه يا هر سه ماه تهيه شود، رسيدگى کنيد که اين عمل انجام گرفته باشد.
بررسى کلى
– نسبت مجموع موجودى‌هاى جنسى را به فروش به‌دست آوريد و يا روند چندسالهٔ آن مقايسه کنيد. اگر اختلاف قابل توجهى ملاحظه مى‌شود، علل آن را مورد رسيدگى قرار دهيد و در کاربرگى يادداشت کنيد. دقت کنيد که روند چندساله که مورد استفاده قرار مى‌گيرد بر مبنائى يکنواخت محاسبه شده باشد.
– نسبت ضايعات سال مورد رسيدگى را به مقادير مصرفى در توليد به‌دست آوريد و با روند چندسالهٔ آن مقايسه کنيد. چنانچه اختلاف قابل توجهى ملاحظه مى‌شود، به علل آن رسيدگى کنيد و نتيجهٔ رسيدگى‌هاى خود را در کاربرگى يادداشت کنيد. دقت کنيد که روند چندساله بر مبنائى يکنواخت محاسبه شده باشد.
– ارزش کل موجودى‌هاى جنسى را تحت هخر سرفصل (مانند مواد اوليه ـ کالاى ساخته شده ـ لوازم يدکى و غيره) با ارقام مشابه سال قبل مقايسه کنيد و هرگونه افزايش يا کاهش قابل توجه را در طى يادداشت‌هاى کاملى توضيح دهيد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
ذخيره براى کاهش ارزش
در مورد اجناس ناياب و کَمتحرک يا از نوعى پَست‌تر از استاندارد رسيدگى‌هاى زير را انجام دهيد:
– رسيدگى کنيد که چه روش‌هائى براى شناخت و گزارش کردن اقلام ناباب يا کَمتحرک يا پَست‌تر از نوع استاندارد برقرار شده است و رسيدگى کنيد که:
ـ آيا اين روش‌ها عملاً اجراء مى‌گردد؟
ـ آيا به‌کار بردن اين روش‌ها منتج به شناخت اين اقلام در موقع ارزيابى موجودى‌ها مى‌گردد؟
– رسيدگى کنيد که مبناء ارزيابى موجودى‌هاى ناباب يا کَمتحرک يا از نوع پست‌تر معقول مى‌باشد و در مقام مقايسه يا سال قبل به نحو يکنواخت اجراء شده باشد.
– صورت ريز موجودى‌هاى جنسى را با صورت ريزى مشابه مربوط به سال قبل مقايسه کنيد و چنانچه اقلامى بدون تحرک ملاحظه مى‌شود، رسيدگى کنيد که در مقابل اين اقلام آيا ذخيره لازم مى‌باشد و چنانچه لازم است، آيا ذخيره کافى در نظر گرفته شده است؟
– چنانچه براى موجودى‌هاى جنسى مدارک دائمى نگاهدارى مى‌شود، کارت‌هاى يا حساب‌هاى مربوطه را به‌طور اجمالى بررسى کنيد و چنانچه اقلامى بدون تحرک ملاحظه مى‌شود، رسيدگى کنيد که در مقابل اين اقلام آيا ذخيره لازم مى‌باشد و چنانچه لازم است، آيا ذخيرهٔ کافى در نظر گرفته شده است؟
– از انبارها بازديد کنيد و دربارهٔ وضع انبارها با مسؤولين انبار صحبت کنيد. مشاهده کنيد که آيا موجودى‌ها به‌نحو صحيح نگاهدارى مى‌شوند (آيا خطر ضايع شدن موجودى‌ها وجود دارد؟) و از ظواهر امر آيا موجودى‌هائى وجود دارد که ناباب يا کَمتحرک و يا مازاد بر مقادير مورد احتياج باشند؟
– به‌طور کلى بررسى کنيد که مقادير موجودى‌هاى جنسى با توجه به سطح توليد و ميزان فروش غيرمعقول نمى‌باشد. چنانچه مقاديرى بيش از ميزان معقول نگاهدارى مى‌شود، جزئيات امر را در کاربرگى يادداشت کنيد و با شريک مسؤول حسابرسى در ميان بگذاريد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
– چنانچه در مقابل کاهش قيمت تمام شدهٔ محصولي، ذخيره در نظر گرفته شده است، رسيدگى کنيد که آيا اين کاهش ارزش در مورد قطعات آن محصول که به‌طور جداگانه در موجودى‌ها وجود دارد نيز مصداق دارد؟ آيا در اين‌صورت ذخيرهٔ کافى در نظر گرفته شده است؟ همين رسيدگى بايد در مورد قطعات مربوط به محصولاتى که ديگر توليد نمى‌شوند يا قرار است توليد آنها متوقّف شود انجام گيرد.
– در مورد موجودى‌هائى که در سال‌هاى قبل نسبت به کاهش ارزش آنها ذخيره در نظر گرفته شده، رسيدگى کنيد که در سال جارى ذخيرهٔ مربوطه برگشت داده نشده باشد. اگر کالاى مربوطه در توليد سال جارى به‌کار رفته است تفاوت بين قيمت دفترى و قيمت تمام شده معمولى آن را يادداشت کنيد و با شريک مسؤول حسابرسى در ميان بگذاريد.
– در مورد قراردادهاى خريد يا فروش سلف رسيدگى کنيد که نسبت به هر نوع زيان مورد پيش‌بيني، ذخيرهٔ کافى در نظر گرفته شده باشد.
اثبات وجود
در صورتى‌که موجودى‌هاى جنسى در پايان سال مورد شمارش قرار مى‌گيرند، به منظور مشاهدهٔ چگونگى انجام شمارش در محل انبارها يا کارگاه‌ها يا هر محل ديگرى که موجودى‌ها نگاهدارى مى‌شود، حضور به هم رسانده و ضمن تکميل گزارش بازبينى انبارگرداني تعدادى از موجودى‌ها را شمرده و در کاربرگى با مشخصات کامل يادداشت نمائيد.
رسيدگى کنيد که در جريان انبارگردانى صدور و برگشت کارت‌ها با برگ‌هاى صورت‌بردارى از موجودى‌هاى جنسى تحت کنترل رضايت‌بخش بوده است. چنانچه برگ‌ها يا کارت‌هاى مذکور داراى شماره رديف پيش‌چاپ شده بوده‌اند، رديف بودن شماره‌ها را کنترل کنيد و به شماره‌هاى خالى رسيدگى کنيد.
رسيدگى کنيد که کارت‌ها با برگ‌هاى صورت‌بردارى از موجودى‌هاى جنسي، توسط اشخاص مسؤول شمارش موجودى‌ها و هم‌چنين اشخاص مسؤول کنترل مجدد شمارش، امضاء يا پاراف شده باشد.
مدارک شمارش اوليه را (اعم از کارت‌ها يا برگ‌هاى صورت‌بردارى از موجودى‌ها) با نسخهٔ پاک‌نويس مقادير موجودى‌ها تطبيق دهيد. براى اين منظور تعدادى اقلام را از مدارک چرک‌نويس و تعدادى را از صورت پاک‌نويس نهائى انتخاب کنيد. هم‌چنين رسيدگى کنيد که صورت‌هاى پاک‌نويس شده مقادير موجودى جنسي، توسط شخصى غير از تهيه کننده کنترل شده باشد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
در مواردى که براى موجودى‌هاى جنسى مدارک دائمى نگهدارى مى‌شود (اعم از کارت‌هاى انبار و يا کارت‌هاى موجودى‌هاى جنسى در حسابداري) تعدادى از مقادير را بين مدارک مذکور و صورت موجودى‌هاى شمارش شده به‌طور آزمايشى مقابله کنيد. در ضمن انجام اين‌کار دقت کنيد که هزگونه اختلاف بين مدارک دائمى موجودى‌هاى کالا و صورت موجودى‌هاى شمرده شده (اعم از اختلاف مقادير يا مبالغ) تعديل شده باشد. هرگونه تعديلات قابل توجه را در کاربرگى يادداشت نمائيد و ضميمهٔ پروندهٔ حسابرسى کنيد.
رسيدگى کنيد که هرگونه اختلاف قابل توجه بين موجودى‌هاى صورت‌بردارى شده و مدارک دائمى موجودى‌هاى جنسى از طرف مسؤولان امر رسيدگى شده و براى هرگونه تعديل، مجوز کافى اخذ شده باشد. تعديلات عمده‌اى را که از اين لحاظ به‌عمل آمده يادداشت نمائيد (چنانچه تعديلات زياد است نمونه‌گيرى کنيد) و رسيدگى کنيد که مبناء تعديل صحيح مى‌باشد.
اگر موجودى‌هاى کالا و کار در جريان به‌صورت انبارگردانى مداوم کنترل مى‌شوند رسيدگى‌هاى زير را انجام دهيد:
– برنامهٔ صورت‌بردارى از موجودى‌هاى جنسى را رسيدگى کنيد و دقت کنيد که هر يک از اقلام موجودى لااقل يک بار در طىّ سال تحت شمارش درآمده است.
– اطمينان حاصل نمائيد که موجودى‌هاى ناياب يا کَمتحرک مورد توجه قرار گرفته‌اند و علاوه بر آن‌که تحت شمارش بوده‌اند، در کاربرگ‌هاى مربوطه ناياب بودن يا کَم‌تحرّک بودن آنها مشخص شده باشد.
– کاربرگ‌هاى صورت‌بردارى از موجودى‌ها را ملاحظه کنيد و يقين حاصل کنيد که اختلافات بين مدارک موجودى جنسى و شمارش‌هاى واقعى يادداشت و يا اصلاح شده باشند.
– در مواردى که اختلافات فوق اصلاح شده است، نسبت به اقلام عمده يقين حاصل کنيد که اختلافات نخست مورد رسيدگى قرار گرفته و براى اصلاح مدارک موجودى (به‌خصوص در مورد کسرى‌ها) مجوز لازم اخذ شده باشد. اختلافات مذکور را به‌طور کلى رسيدگى کنيد و يقين حاصل نمائيد که مدارک موجودى‌هاى جنسى به‌طور کلى قابل اطمينان مى‌باشد.
– تعدادى از اقلام مندرج در کاربرگ‌هاى صورت‌بردارى را با مدارک انبار و مدارک حسابدارى موجودى‌هاى جنسى مقابله کنيد. براى انتخاب، تعدادى اقلام را از کاربرگ‌هاى صورت‌بردارى و تعدادى را از مدارک انبار و مدارک حسابدارى موجودى‌هاى جنسى انتخاب کنيد. ضمن اين رسيدگى يقين حاصل نمائيد که کاربرگ‌هاى صورت‌بردارى از موجودى‌هاى جنسى به‌طور مستقل از تهيه کننده کنترل شده باشد. حسابرسي مــالي موجوديهاي جنسي
اثبات ارزش
تعدادى از قيمت‌هاى به‌کار رفته در ارزيابى موجودى‌هاى جنسى را با مراجعه به فاکتورهاى خريد، مدارک هزينه‌يابى يا مدارک ديگر رسيدگى و دقت کنيد که بر اساس مبانى حسابدارى شرکت، قيمت‌هاى هر واحد درست محاسبه شده باشد.
تعدادى از قيمت‌هاى به‌کار رفته براى ارزيابى موجودى‌هاى جنسى را انتخاب کنيد و با ذکر مشخصات اجناس مربوطه، در کاربرگى يادداشت کنيد. سپس قيمت‌هاى سال قبل همين اجناس را از مدارک سال قبل استخراج و هرگونه افزايش يا کاهش غيرعادى را رسيدگى کنيد. توضيحاتى را که براى افزايش‌ها يا کاهش‌ها گرفته‌ايد در کاربرگ مربوطه يادداشت کنيد.با مقايسهٔ قيمت‌هاى قابل بازيافت (قيمت فروش منهاى هزينه‌هاى مستقيم فروش) و قيمت‌هاى به‌کار رفته براى ارزيابى موجودى‌ها، دقت کنيد که در هيچ مورد موجودى‌هاى جنسى بيش از قيمت قابل بازيافت ارزيابى نشده باشد.از لحاظ قيمت قابل بازيافت، چند مورد عمده را انتخاب و يا رسيدگى به قيمت‌هاى فروش و هزينه‌هاى مستقيم فروش از طريق مراجعه به مدارک مربوطه، يقين حاصل کنيد که مبناء تعيين قيمت قابل بازيافت با موازين متداول حسابدارى منطبق مى‌باشد و نسبت به سال قبل تغييرى نکرده است.
اطمينان حاصل کنيد که مبانى به‌کار رفته براى ارزيابى موجودى‌هاى جنسى به‌نحو درست و روشن در يادداشت‌هاى پيوست صورت‌هاى مالى افشاء شده باشند.
در مورد مواد اوليه، رسيدگى کنيد که محصولاتى که با مصرف موادّ اوليّه مورد بحث ساخته خواهد شد، با در نظر گرفتن قيمت مواد اوليه و هزينه‌هائى که تا مرحلهٔ فروش به‌عمل خواهد آمد، به هر حال با سود به فروش خواهد رسيد. اگر چنانچه در مرحلهٔ فروش زيان حاصل خواهد شد، ذخيرهٔ لازم بايد نسبت به ارزش مواد اوليه در نظر گرفته شود.
ـ مبناء به‌کار رفته با مبناء به‌کار رفته در سال قبل يکنواخت باشد و در يادداشت‌هاى پيوست صورت‌هاى مالى به‌نحو روشن افشاء گرديده باشد.
در موارد فوق هم‌چنين رسيدگى کنيد که کليهٔ پيمان‌هاى در دست تکميل، با توجه به پيش‌بينى هزينه‌ها تا مرحلهٔ تکميل قطعي، توأم با سود خواهند بود. اگر اين‌طور نيست. يقين حاصل نمائيد که در مقابل کل مبلغ زيان مورد پيش‌بينى تا تکميل قطعى پيمان در حساب‌هاى سال جارى ذخيرهٔ کافى در نظر گرفته شده باشد. در محاسبهٔ پيش‌بينى هزينه‌ها تا تکميل قطعى پيمان، دقت کنيد که کليهٔ هزينه‌ها، از جمله هزينه‌هاى سربار، در نظر گرفته شده باشد.
در مواردى که قسمتى از کار (يا قسمتى از سفارشات مربوط به محصولات توليدي) به مشترى صورت‌حساب شده است، يقين حاصل نمائيد که مقادير و ارزش مربوطه به‌طور تکرارى (يعنى هم در موجودى‌هاى جنسى يا کار در جريان و هم جزء فروش) منظور نشده باشد.
در مواردى که محصولات ساخته شده يا کار انجام داده شده مشمول گارانتى مى‌باشد، رسيدگى کنيد که در مقابل تعهدات مربوطه ذخيرهٔ کافى در حساب‌ها منظور شده باشد.
