مالیات درآمد حقوق

مالیات بر درآمد حقوق

درآمد حقوق

مطابق ماده 82 ق.م.م درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی در قبال تسلمی نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیر نقد تحصیل می­کند درآمد حقوق محسوب می­گردد.

مطابق تبصره ماده 82 ق.م.م درآمد حقوقی که در مدت ماموریت خارج از کشور از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران یا اشخاص مقیم ایران از منابع ایرانی عاید شخص می­شود مشمول مالیات بر درآمد حقوق می­باشد.

درآمد حقوق شامل اقلام ذیل می­باشد:

1- حقوق اصلی (حقوق پایه)

2- مزایای مربوط به شغل که به دو بخش مزایای مستمر و غیر مستمر قابل تفکیک می­باشد

2-1- مزایای مستمر: به آن دسته از دریافتی­هایی که حقوق بگیر به طور مستمر و ماهانه علاوه بر حقوق اصلی دریافت می­نماید و شامل نقدی و غیر نقدی می­باشد.

2-1-1- مزایای مستمر نقدی عبارتند از: حق مقام، حق اولاد، حق مسکن، حق ایاب و ذهاب، فوق العاده­های بدی آب و هوا، شغل، مسئولیت، جذب، محرومیت از تسهیلات زندگی، محل خدمت، مرزی و غیره

2-1-2- مزایای مستمر غیر نقدی عبارتند از استفاده از مسکن واگذاری از طرف کارفرما با اثاثیه و یا بدون اثاثیه، استفاده از اتومبیل اختصاصی واگذاری از طرف کارفرما با راننده و یا بدون راننده سایر مزایای غیرنقدی مستمر از قبیل، خواروبار، بن و غیره

2-2- مزایای غیرمستمر: به آن دسته از دریافتی­هایی که حقوق بگیر به صورت غیر مستمر و موردی علاوه بر حقوق اصلی دریافت می­نماید و شامل نقدی و غیرنقدی می­باشد اطلاق می­گردد.

2-2-1- مزایای غیر مستمر نقدی عبارتند از: اضافه کار، عیدی و پاداش آخر سال، پاداش انجام کار فوق­العاده مأموریت، هزینه سفر، وجوه پرداختی بابت لباس، بهره­وری و غیره.

2-2-2- مزایای غیر مستمر غیرنقدی معمولاً به صورت خواروبار، لباس، مسکوک طلا، بلیط یا بن خرید و یا استفاده از باشگاه­های ورزشی و رفاهی، لوازم تحصیل و مطالعه و نظایر آنها به حقوق بگیران اعطا می­گردد.

چگونگی تقویم مزایای غیرنقدی به نقدی

در صورتی که جزء دریافتی­های حقوق بگیر درآمد غیرنقدی نیز باشد، برای محاسبه درامد مشمول مالیات حقوق باید درآمدهای غیرنقدی به معادل نقدی آن تقویم گردد. مطابق تبصره ماده 83 ق.م.م درآمد غیرنقدی مشمول مالیات حقوق به شرح زیر تقویم و محاسبه می­شود:

الف- مسکن با اثاثیه معادل بیست و پنج درصد و بدون اثاثیه بیست درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده 91 ق.م.م) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می­شود.

ب- اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ده درصد و بدون راننده معادل پنج درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده 91 ق.م.م) در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می­شود.

ج- سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق.

نکته- برای تقویم مزایای غیرنقدی به نقدی (مسکن و اتومبیل) صرفاً جمع حقوق و مزایای مستمر نقدی ملاک قرار می­گیرد. لذا مزایای غیر مستمر از جمله اضافه کار قابل احتساب نمی­باشد.

نکته- به استناد بخشنامه شماره 29300/2397-211 مورخ 2/6/82 کلیه خودروهای دستگاه­های دولتی به استثنای خودروهای خدمات اختصاصی و تشریفاتی، خودروهای خدمات عمومی محسوب می­شوند و مشمول بند «ب» تبصره ماده 83 ق.م.م نخواهند بود.

اشخاص مشمول مالیات بر درآمد حقوق

به استناد ماده 1 ق.م.م هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران به عنوان نمونه کلیه حقوق بگیران بخش دولتی و خصوصی در ایران هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران به عنوان نمونه سفرا و هر شخص حقیقی غیر ایرانی افراد خارجی که در ایران حقوق دریافت می­دارند نسبت به درآمد حقوقی که در ایران تحصیل می­نماید مشمول پرداخت مالیات بر درآمد حقوق می­باشد.

درآمد مشمول مالیات حقوق

مطابق ماده 83 ق.م.م درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق مقرری یا مزد[1] یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعمم از مستمر و یا غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیتهای مقرر در قانون مالیات­های مستقیم.

معافیت – حقوق و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و غیر مستمر = درآمد مشمول مالیات حقوق

نکته- در صورتی که درآمد حقوق پس از کسر کسور[2] باشد برای محاسبه مالیات حقوق نخست باید مبلغ کسور به درآمد حقوق اضافه سپس مالیات حقوق محاسبه گردد:

معافیت – (کسور + حقوق و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و غیرمستمر) = درآمد مشمول مالیات حقوق

معافیت­های مالیاتی درآمد حقوق

الف- مطابق ماده 84 ق.م.م تا میزان یکصد و پنجاه برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده 1 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت – مصوب 1370 – درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار از یک یا چند منبع از پرداخت مالیات معاف می­شود.

نکته- با توجه به تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 8/7/1386 و لغو قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 1370 و نظر به عدم انطباق ماده 84 ق.م.م با قانون اخیر التصویب در سالهای 88، 89، 90، 91، 92 رقم معافیت یاد شده به استناد قانون بودجه تعیین گردیده است.

ب- مطابق ماده 91 ق.م.م درآمدهای حقوقی به شرح زیر از پرداخت مالیات معاف است:

• روسا و اعضای مأموریت­های سیاسی خارجی در ایران و روسا و اعضای هیأت­های نمایندگی فوق­العاده دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل و همچنین روسا و اعضای هیأت­های نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و موسسات مزبور در صورتی که تابع دولت ایران نباشند.
• روسا و اعضای مأموریت­های کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان موسسات فرهنگی دول خارجی نسبت به درامد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل.
• کارشناسان خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک­های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی و یا موسسات بین­المللی به ایران اعزام می­شوند نسبت به حقوق دریافتی آنان از دول متبوع یا موسسات بین­المللی مذکور.
• کارمندان محلی سفارتخانه­ها و کنسولگریها و نمایندگی­های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند به شرط معامله متقابل.
• حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وارث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده که در موقع بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت می­شود.

نکته- برابر بخشنامه شماره 43326/3019/5/30 مورخ 22/8/1373 نظر به اینکه طبق صراحت رای شماره 3901/4/30 مورخ 29/4/1373 هیئت عمومی شورایعالی مالیاتی، حقوق و فوق­العاده­های مربوط به ایام مرخصی استحقاقی استفاده نشده مستخدمین رسمی در صورتی مشمول مقررات بند 5 ماده 91 ق.م.م بوده و از پرداخت مالیات معاف خواهد بود صرفاً به هنگام بازنشستگی یا در زمان از کار افتادگی مورد مطالبه قرار گرفته و پرداخت گردد. بنابراین توجه خواهند داشت در سایر موارد وجوه پرداختی بابت حقوق و فوق­العاده­های ایام مرخصی استحقاقی استفاده نشده حقوق بگیر طبق مقررات فصل سوم از باب سوم قانون فوق­الذکر مشمول مالیات بوده و پرداخت کننده مکلف به کسر و واریز مالیات متعلق در موعد مقرر خواهد بود. برابر بخشنامه شماره 58324/11719/4/30 مورخ 9/12/1377 به قرار اطلاع بعضی از کارفرمایان با برخی از حقوق بگیران خود قراردادهای سالانه منعقد نموده، در پایان سال مبادرت به پرداخت مبالغی تحت عنوان پایان خدمت که به استناد بند 5 ماده 91 ق.م.م از مالیات معاف است می­نمایند، سپس از ابتدای سال بعد قرارداد دیگری با همان شخص منعقد می­کنند و در پایان سال پرداخت با عنوان موصوف تکرار می­شود. نظر به اینکه با انعقاد مجدد قرارداد نه تنها خدمت پایان نمی­پذیرد بلکه استمرار نیز می­یابد لذا وجوهی که در پایان مدت اینگونه قراردادها به حقوق بگیر پرداخت می­شود، از مصادیق مزایای پایان خدمت موضوع بند 5 ماده 91 قانون نمی­باشد و طبق مقررات، مشمول مالیات بر درآمد حقوق خواهد بود.

6- هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مربوط به شغل

7- حذف شد

8- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه­های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار می­گیرد.

9- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن

10- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعاً معادل یک دوازدهم میزان ماهیت معافیت مالیاتی موضوع ماده 84 ق.م.م

11- خانه­های سازمانی که با اجازه قانونی یا به موجب آیین­نامه­های خاص در اختیار ماموران کشوری گذارده می­شود.

12- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیماً یا به وسیله حقوق بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.

13- مزایای غیر نقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م

14- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان

نکته 1- برابر بخشنامه شماره 98950 مورخ 9/11/1386 درآمد حقوق پرسنل سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح و شرکتهای وابسته و حقوق کارکنان از شمول مالیات بر درآمد معاف می­باشد.

نکته 2- برابر ماده 44 قانون برنامه پنجم فرزندان شهدا از کلیه امتیازات و مزایای مقرر در قوانین مختلف برای شخص جانباز پنجاه درصد و بالاتر به استثنا تسهیلات خودرو و حق پرستاری و کاهش ساعت کاری برخوردارند. ضمناً با توجه به بند 14 ماده 91 ق.م.م درآمد حقوق جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ  تحمیلی و آزادگان از مالیات بر درآمد حقوق معاف می­باشد.

ج) مطابق ماده 92 ق.م.م پنجاه درصد (50%) مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بخشوده می­شود.

نرخ مالیات بر درآمد حقوق

الف- نرخ مالیات بر درآمد حقوق قبل از سال 1393

مطابق ماده 85 ق.م.م نرخ مالیات بر درآمد حقوق در مورد کارکنان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت  مصوب 13/6/1370 پس از کسر معافیت­های مقرر در قانون مالیات­های مستقیم به نرخ مقطوع ده درصد و در مورد سایر حقوق بگیران نیز پس از کسر معافیت­های مقرر در قانون یاد شده تا مبلغ چهل و دو میلیون ریال به نرخ ده درصد و نسبت به مازاد آن به نرخ­های مقرر در ماده 131 ق.م.م (20% تا 35%) خواهد بود.

ب- نرخ مالیات بر درآمد حقوق از ابتدای سال 1393

برابر بخشنامه شماره 3/93/200 مورخ 25/1/1393، با عنایت به بند (الف) تبصره 9 قانون بودجه سال 1393 کل کشور که به موجب آن سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده 52 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران برای سال 1393 مبلغ یکصد و بیست میلیون (120.000.000) ریال در سال تعیین گردیده است و مازاد آن تا هفت برابر تا 840.000.000 ریال درآمد مشمول مالیات حقوق به نرخ ده درصد (10%) و مازاد بر این به نرخ بیست درصد (20%) برای بخش خصوصی و دولتی و سایر دستگاه­های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 5 قانون محاسبات عمومی کشور تعیین شده است لذا پرداخت کنندگان حقوق در بخش خصوصی و دولتی و سایر دستگاه­های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 5 قانون محاسبات عمومی کشور مکلفند حسب مقررات ماده 86 قانون مالیاتهای مستقیم مالیات بر درآمد حقوق کارکنان خود در سال 1393 را در هر ماه با توجه به مبالغ پرداختی یا تخصیصی تا پایان ماه قبل محاسبه و کسر و ظرف سی روز ضمن انجام سایر تکالیف قانونی به اداره امور مالیاتی محل پرداخت نمایند.

نحوه محاسبه مالیات حقوق و مزایا

1- محاسبه مالیات حقوق و مزایای مستمر نقدی ماهانه

در صورتی که دریافتی­های حقوق بگیر صرفاً شامل حقوق و مزایای مسمتر نقدی باشد نخست جمع حقوق اصلی و کلیه مزایای مستمر نقدی ماهانه از جمله فوق العاده­های بدی آب و هوا، محرومیت از تسهیلات زندگی، محل خدمت و… به سالیانه تبدیل دوازده برابر نموده و معافیت سالیانه موضوع ماده 84 ق.م.م را از آن کسر می­نماییم. سپس با اعمال نرخ­های مقرر در ماده 85 ق.م.م مالیات سالانه درآمد حقوق را محاسبه که یک دوازدهم این مبلغ به عنوان مالیات بر درآمد حقوق و مزایای ماهانه تلقی خواد شد.

حقوق و مزایای مستمر سالیانه مشمول مالیات = معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م – (12× (حقوق – مزایای مستمر نقدی ماهانه)

الف- در خصوص حقوق بگیران دولتی نرخ مالیات بر درآمد حقوق ده درصد (10%) می­باشد:

مالیات حقوق و مزایای سالیانه = 10% × حقوق و مزایای مستمر سالیانه مشمول مالیات

مالیات حقوق و مزایای ماهیانه = 12 ÷ مالیات حقوق و مزایای سالیانه

ب- در خصوص سایر حقوق بگیران نرخ  ماده 85 ق.م.م تا مبلغ چهل و دو میلیون (42.000.000) ریال به نرخ ده درصد (10%) و نسبت به مازاد آن به نرخ­های مقرر در ماده 131 ق.م.م (20% تا 35%) خواهد بود.

محاسبه مالیات مزایای مستمر غیرنقدی ماهیانه

در صورتی که جزء دریافتی­های حقوق بگیر، مزایای مستمر غیرنقدی نیز باشد، نخست حقوق و مزایای مستمر نقدی ماهانه را به سالیانه تبدیل (دوازده برابر نموده) و معافیت سالیانه موضوع ماده 84 ق.م.م را از آن کسر می­نماییم. مزایای مستمر غیر نقدی (از جمله مسکن و اتومبیل) را براساس تبصره ماده 83 ق.م.م به مزایای مستمر سالیانه نقدی تقویم می­کنیم. با عنایت به این که به استناد بند 13 ماده 91 ق.م.م مجموع مزایای غیر نقدی پرداختی در سال به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م از شمول مالیات معاف است. لذا  معافیت سالیانه موضوع ماده 84 ق.م.م را از آن کسر می­نماییم. در نهایت حقوق و مزایای مستمر نقدی سالیانه مشمول مالیات و مزایای مستمر غیر نقدی سالیانه مشمول مالیات را با هم جمع و با اعمال نرخ­های مقرر در ماده 85 ق.م.م، مالیات سالانه درآمد حقوق را محاسبه که یک دوازدهم این مبلغ به عنوان مالیات بر درآمد حقوق و مزایای ماهانه تلقی خواهد شد.

محاسبه مالیات مزایای غیر مستمر

در صورتی که جزء دریافتی­های حقوق بگیر، مزایای غیر مستمر نیز باشد، در بخش دولتی پس از وضع معافیتهای قانونی مزایای غیر مستمر، مالیات مزایای مذکور صرفاً مشمول نرخ ده درصد خواهد شد و لزومی به اعمال جمع درآمد سالیانه با مزایای غیر مستمر نخواهد بود. در خصوص سایر حقوق بگیران پس از وضع معافیتهای قانونی مزایای غیر مستمر، افزودن آن به درآمد سالیانه (حقوق و مزایای مستمر) الزامی خواهد بود.

اضافه کار

در خصوص حقوق بگیران دولتی مبلغ اضافه کار ماهیانه صرفاً مشمول نرخ ده درصد خواهد شد. در خصوص سایر حقوق بگیران مبلغ اضافه کاری باید با حقوق و مزایای مشمول مالیات سالانه آنان جمع شود و مشمول آخرین نرخ­های باقیمانده (تا مبلغ 42.000.000 ریال به نرخ ده درصد و نسبت به مازاد آن به نرخ ماده 131 ق.م.م) خواهد شد.

عیدی یا پاداش آخر سال

مطابق بند 10 ماده 91 ق.م.م عیدی سالانه یا پاداش آخر سال مجموعاً تا میزان یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده 84 ق.م.م فارغ از مدت کارکرد از پرداخت هر گونه مالیات معاف می­باشد در خصوص حقوق بگیران دولتی مبلغ عیدی سالانه یا پاداش آخر سال مازاد بر مبلغ معافیت یاد شده صرفاً مشمول مالیاتی به نرخ 10 درصد خواهد بود لیکن در خصوص سایر حقوق بگیران مبلغ عیدی سالانه یا پاداش آخر سال مازاد بر مبلغ معافیت یاد شده به حقوق و مزایای سالیانه مشمول آنان اضافه شده و مشمول آخرین نرخ­های باقیمانده تا مبلغ 42.000.000 ریال به نرخ ده درصد (10%) و نسبت به مازاد آن به نرخ ماده 131 ق.م.م خواهد شد.

سایر مزایای غیرمستمر

محاسبه مالیات سایر مزایای غیر مستمر از جمله پاداش کارکرد همانند اضافه کاری می­باشد.

نحوه محاسبه مزایای غیر مستمر که از طرف اشخاصی غیر از پرداخت کنندگان حقوق اصلی پرداخت می­شود.

مطابق تبصره ماده 86 ق.م.م پرداخت­هایی که از طرف غیر از پرداخت کنندگان مقرری مزد و حقوق اصلی به عمل آید پرداخت کنندگان این قبیل وجوه مکلف­اند هنگام هر پرداخت مالیات متعلق را بدون رعایت معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م به نرخ­های مقرر در ماده 85 ق.م.م محاسبه و کسر و ظرف سی روز با صورتی حاوی نام و نشانی دریافت کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت کنند.

تکالیف مودیان و پرداخت کنندگان مالیات بر درآمد حقوق

مطابق ماده 86 ق.م.م پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف­اند مالیات متعلق را طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه و کسر و ظرف سی روز ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه­های بعد فقط تغییرات را صورت دهند. مع الوصف حقوق بگیران ملزم به تسلیم اظهارنامه نمی­باشند لیکن مطابق ماده 88 ق.م.م در مواردی که از اشخاص مقیم خارج که در ایران شعبه یا نمایندگی ندارند حقوق دریافت شود دریافت کنندگان حقوق مکلف­اند ظرف سی روز از تاریخ دریافت حقوق مالیات متعلق را طبق مقررات فصل مالیات بر درآمد حقوق به اداره امور مالیاتی محل سکونت خود پرداخت و تا آخر تیر ماه سال بعد اظهارنامه مالیاتی مربوط به حقوق دریافتی خود را به اداره امور مالیاتی مزبور تسلیم نمایند.

نکته 1- تاریخ تحقق مالیات بر درآمد حقوق تاریخ پرداخت یا تاریخ تخصیص می­باشد که در خصوص تخصیص لازم به توضیح می­باشد که هم دریافتی­های غیرنقدی حقوق بگیر و هم مواردی که کارفرما نسبت به شناسایی و ثبت هزینه حقوق در دفاتر قانونی اقدام نموده ولی وجه آن فعلاً پرداخت نمی­گردد را شامل می­شود.

نکته 2- در مورد تعیین اداره امور مالیاتی برای تسلیم فهرست و پرداخت مالیات در پاره­ای موارد که شرکت یا موسسه پرداخت کننده حقوق دارای کارگاه یا شعب در نقاط مختلف است اصولاً همان محل پرداخت یا تخصیص حقوق ملاک عمل می­باشد. چنانچه محل ثبت شده شرکتی شهر «الف» باشد و این شرکت دارای کارگاهی در شهر «ب» باشد چنانچه حقوق و مزایای کارکنان شاغل در کارگاه «ب» توسط مسئولین کارگاه در محل کار پرداخت می­شد، دریافت کننده فهرست و مالیات، اداره مالیاتی واقع در شهر «ب» خواهد بود.

وظایف، تکالیف و اختیارات اداره امور مالیاتی در رابطه با مالیات بر درآمد حقوق

* مطابق ماده 87 ق.م.م اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق طبق مقررات قانون مالیات­های مستقیم مسترد خواهد شد مشروط بر اینکه بعد از انقضای تیرماه سال بعد تا آخر آن سال به درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار گیرد. اداره امور مالیاتی مذکور موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست رسیدگی­های لازم را معمول و در صورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر در آن اداره امور مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصولی­های جاری اقدام کند. در صورتی که درخواست کننده، بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.

* مطابق ماده 90 ق.م.م در مواردی که پرداخت کنندگان حقوق مالیات متعلق را در موعد مقرر نپردازند یا کمتر از میزان واقعی پرداخت نمایند، اداره امور مالیاتی محل اشتغال حقوق بگیر، یا در مورد مشمولان تبصره ماده 82 ق.م.م (درآمد حقوقی که در مدت مأموریت خارج از کشور از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران یا اشخاص مقیم ایران از منابع ایرانی عاید شخص می­شود)، اداره امور مالیاتی محل پرداخت کننده حقوق مکلف است مالیات متعلق را به انضمام جرایم موضوع قانون مالیات­های مستقیم محاسبه و از پرداخت کنندگان حقوق که در حکم مودی می­باشند به موجب برگ تشخیص با رعایت مهلت مرور زمان مالیاتی مطالبه کند.

نکاتی در خصوص مالیات بر درآمد حقوق

1- چنانچه درآمد حقوق پرسنل در ضمن سال تغییر نماید و یا اینکه پرسنل در بین سال استخدام و یا خدمت وی بنا به عللی در طی سال خاتمه یابد، مالیات حقوق به شرح زیر محاسبه خواهد شد:

• چنانچه درآمد حقوق پرسنل در ضمن سال تغییر نماید برای محاسبه مالیات حقوق بایستی حقوق جدید (حقوق ماهی که تغییر یافته است) را دوازده برابر نموده و بر مأخذ آن، میزان مالیات محاسبه و یک دوازدهم آن را به عنوان مالیات ماه مربوط و ماه­های بعد تا آخر سال کسر نمود.
• در صورتی که کارمند در ضمن سال استخدام گردد درآمد مشمول مالیات حقوق بایستی براساس درآمد سالانه دوازده برابر حقوق ماه اول محاسبه و پس از تعیین مالیات سالانه یک دوازدهم آن از تاریخ شروع به کار تا آخر سال در صورتی که در مدت مزبور حقوق تغییر ننماید به عنوان مالیات ماهانه کسر و واریز گردد.
• در صورتی که پرسنل در ضمن سال بازنشسته یا بازخرید یا اخراج و یا بنا به عللی ترک خدمت نماید کارفرما مکلف است صرفنظر از مدت کارکرد مالیات حقوق را براساس درآمد سالانه به شرح بندهای فوق محاسبه و ماهانه تا آخرین تاریخ اشتغال کسر نماید. البته ممکن است در هر یک از سه حالت فوق درآمد مشمول مالیات که مأخذ محاسبه مالیات قرار می­گیرد بیشتر از درآمد واقعی سالانه بوده و یا حقوق بگیر به طور کامل از بخشودگی مقرر سالانه استفاده ننموده باشد و در نتیجه به سبب اعمال اعمال نرخ مالیاتی بالاتر و یا اصولاً نرسیدن درآمد واقعی سالانه به حد نصاب بخشودگی مالیات اضافی پرداخت گردد که در این قیبیل موارد اضافه پرداختی طبق مقررات ماده 87 ق.م.م قابل استرداد می­باشد.

2- درآمد حقوق کارکنان شاغل در مناطق آزاد تجاری صنعتی با رعایت مقررات ماده 13 قانون مناطق آزاد از مالیات معاف می­باشد.

3- برابر بخشنامه شماره 4529/210 مورخ 27/2/1390 و دادنامه شماره 601 مورخ 9/12/1389 وجوهی که تحت عناوین مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا به حقوق بگیران موضوع قانون خدمات کشوری پرداخت می­گردد. موضوعاً از شمول احکام مواد 82 و 83 ق.م.م خارج می­باشد مع الوصوف پرداختی­های یاد شده برای کارکنان دولت مشمول مالیات حقوق نمی­باشد.

4- برابر بخشنامه شماره 33325/230/د مورخ 15/11/1392 وجوه پرداختی به افراد بازنشسته که از سازمانهای مختلف حقوق بازنشستگی دریافت می­نمایند و مجدداً بطور تمام وقت یا نیمه وقت به عنوان حقوق بگیر با مراکز دیگر همکاری می­نمایند با عنایت به ماده 82 ق.م.م همانند سایر حقوق بگیران بدون توجه به وضعیت بازنشستگی آنان پس از کسر معافیت مقرر در ماده 84 قانون مزبور مشروط به عدم استفاده از معافیت موضوع ماده 84 قانون فوق به دلیل داشتن درآمد حقوق از محل دیگر مشمول مالیات بر درآمد حقوق بوده و مالیات آن می­بایست وفق مقررات ماده 85 قانون یاد شده محاسبه و کسر و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز گردد.

5- برابر بخشنامه شماره 33325/230/د مورخ 15/11/1392 وجوه پرداختی به اشخاصی که با حفظ رابطه استخدامی با سازمان متبوع خود در سازمانهای دیگر شاغل می­باشند بدون کسر معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م مشمول مالیات حسب مقررات تبصره ماده 86 قانون ق.م.م خواهد بود.

جرایم مالیات بر درآمد حقوق

1- مطابق ماده 197 ق.م.م نسبت به اشخاصی که به شرح مقررات قانون مالیات­های مستقیم مکلف به تسلیم صورت یا فهرست یا قرارداد یا مشخصات راجع به مودی می­باشند، در صورتی که از تسلیم آنها در موعد مقرر خودداری و یا برخلاف واقع تسلیم نمایند، جریمه متعلق در مورد حقوق 2% حقوق پرداختی می­باشد و در هر حال با مودی متضامناً مسئول جبران زیان وارده به دولت خواهند بود.

نکته- برابر بخشنامه شماره 13116/771/211 مورخ 14/4/1385 هر چند جرائم موضوع ماده 197 و 199 ق.م.م اصولاً متجانس و مرتبط با یکدیگر می­باشد، از آنجا که تبصره 1 ماده 199 صرفاً و بالصراحه مشعر بر اعمال ضمانت اجرائی نسبت به مسئولین در خصوص «کسر مالیات» بوده که متفاوت از تکلیف تسلیم صورت یا فهرست قرارداد یا مشخصات راجع به مودی وسیله کارفرمایان وفق ماده 197 ق.م.م است. تعمیم حکم تبصره 1 ماده 199 نسبت به مقررات ماده 197 مزبور که حاکم بر جرائم عدم تسلیم و یا تسلیم خلاف واقع مدارک مذکور می­باشد، به دلیل فقدان مجوز قانونی میسر نبوده و با این ترتیب وزارتخانه­ها، شرکتها یا موسسات دولتی و شهرداری­ها نیز در صورت عدم رعایت مقررات راجع به تسلیم اسناد و اطلاعات موصوف مشمول جریمه موضوع ماده 197 قانون مالیاتهای مستقیم خواهند بود.

2- مطابق ماده 199 ق.م.م هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات قانون مالیات­های مستقیم مکلف به کسر و ابطال مالیات مودیان دیگر می­باشد. در صورت تخلف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهد داشت مشمول جریمه­ای معالد بیست درصد مالیات پرداخت نشده خواهد بود.

3- مطابق تبصره (1) ماده 199 ق.م.م در مواردی که مکلفین به کسر مالیات، وزارتخانه، شرکت یا موسسه دولتی یا شهرداری باشد مسئولین امر مشمول مجازات و مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند بود.

4- مطابق تبصره (2) ماده 199 ق.م.م هر گاه مکلف به کسر مالیات شخص حقوقی غیر دولتی باشد مدیر یا مدیران مربوط نیز علاوه بر مسئولیت تضامنی نسبت به پرداخت مالیات و جرایم متعلق به حبس تأدیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهند شد. این حکم شامل مدیر یا مدیران اشخاص حقوقی که برای پرداخت مالیات­های مذکور در فوق به سازمان امور مالیاتی کشور تأمین سپرده­اند نخواهد بود.

5- مطابق تبصره (3) ماده 199 ق.م.م چنانچه کسر کننده مالیات شخص حقیقی باشد به حبس تأدیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

مثال- خانم خاتمی از تاریخ 1/1/1386 به استخدام شرکت بهاران درآمده است. حقوق و مزایای مستمر و غیر مستمر ماهیانه نامبرده به شرح ذیل می­باشد:

حقوق اصلی                                          4.800.000 ریال

حق جذب                                              2.500.000 ریال

فوق العاده بدی آب و هوا                         900.000 ریال

فوق العاده محل خدمت                            700.000 ریال

فوق العاده محرومیت از تسهیلات زندگی      920.000 ریال

اضافه کار فروردین ماه                           1.600.000 ریال

استفاده از مسکن با اثایه که در محل کارگاه در اختیار وی قرار داده شده است.

در صورتی که معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م سالیانه مبلغ 24.240.000 ریال در نظر گرفته شود با فرض دولتی و خصوصی بودن شرکت مالیات نامبرده در فروردین ماه عبارت است از:

حالت اول: شرکت دولتی است: مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت می­باشد

مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران از مالیات بر درآمد حقوق معاف می­باشد.

جمع حقوق و مزایای مستمر ماهیانه

9.820.000 = 920.000 + 700.000 + 900.000 + 2.500.000 + 4.800.000

جمع حقوق و مزایای مستمر سالیانه                     117.840.000 = 12 × 9.820.000

حقوق و مزایای مستمر مشمول مالیات        90.6000.000 = 27.240.000 – 117.840.000

مالیات حقوق مزایای مستمر سالانه                       9.060.000 = 10% × 90.600.000

مالیات حقوق مزایای مستمر ماهیانه                                         755.000 =

مالیات اضافه کاری                                                   160.000 = 10% × 1.600.000

مالیات حقوق و مزایای خانم خاتمی در فروردین ماه          915.000 = 160.000 + 755.000

حالت دوم: شرکت خصوصی است:

مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران از مالیات بر درآمد حقوق معاف می­باشد.

جمع حقوق و مزایای مستمر ماهیانه

9.820.000 = 920.000 + 700.000 + 900.000 + 2.500.000 + 4.800.000

جمع حقوق و مزایای مستمر سالیانه                     117.840.000 = 12 × 9.820.000

حقوق و مزایای مستمر مشمول مالیات        90.6000.000 = 27.240.000 – 117.840.000

مالیات سالیانه حقوق و مزایای مستمر                            13.920.000

مالیات ماهیانه حقوق و مزایای مستمر                            1.160.000

مالیات اضافه کاری                                                   320.000 = 20% × 1.600.000

مالیات حقوق و مزایای خانم خاتمی در فروردین ماه          1.480.000 = 320.000 + 1.160.000

[1] به استناد ماده 35 قانون کار: مزد عبارت است از وجوه نقد یا غیر نقدی و یا مجموع آنها که در قبال انجام کار به کارگر پرداخت می­شود.

[2] کسورات مبالغی است که براساس توافق بین کارگر و کارفرما و یا به موجب قانون از حقوق و مزایای پرسنل کسر می­گردد. به عنوان نمونه مساعده، اقساط وامها، اضافه پرداختهای ناشی از اشتباهات محاسباتی و…