رابطه اصول حسابداري و بانکداري

  • بدون دیدگاه
حسابداري یک سیستم است که در آن فرایند جمع آوري، طبقه بندي، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارش هاي مالی و صورتهاي حسابداري در شکل ها و مدل هاي خاص انجام میگیر

رابطه اصول حسابداري و بانکداري

3

فهرست

– مقدمه

– تعریف حسابداري

فصل اول:

تاریخچه حسابداري

انواع حسابداري

حسابداري در ایران

تاریخچه بانکداري درایران

نظام بانکی بعد از انقلاب اسلامی

فصل دوم :

معرفی خدمات ارائه شده در بانک هاي کشور

انواع تسهیلات

حسابهاي سپرده مدت دار

حسابهاي قرض الحسنه پس انداز

فصل سوم :

نقش اقتصادي چک

دانستنیهاي چک

پیش نویس لایحه جدید صدور چک

نحوه رفع سوء اثر از سوابق چک هاي برگشتی اشخاص

انواع حوالجات و چک هاي بانکی

ضمانت نامه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

4

خدمات ارزي

خدمات ویژه بانکی

فصل چهارم :

نحوه تنظیم حسابهاي مالی

انواع حسابهاي دارایی بانکها

انواع حسابهاي بدهی بانکها

اجزاي سرمایه بانکها

انواع حسابهاي هزینه بانکها

انواع حسابهاي درآمد بانکها

طریقه ثبت اسناد در دفاتر روزنامه و کل

منابع و مصارف در بانکها

انواع عملیات بانکها

میزان استهلاك دارائیهاي ثابت در بانکها

نحوه محاسبه سود وام هاي باکی

مدیریت و ذخیره گیري براي انواع ریسک هاي بانکی

فصل پنجم :

نحوه طراحی صورتهاي مالی

ترازنامه

تراز آزمایشی

صورت حساب سود و زیان

سود و زیان در بانکها

درآمدهاي مشاع

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

5

تجدید ارزیابی دارایی هاي ثابت

_منابع و مآخذ

مقدمه:

در این پروژه که پیش روي شما عزیزان می باشد سعی گردیده است مباحثی هر چند

مختصردر خصوص پیدایش حرفه حسابداري و تاریخچه تاسیس بانکهاي ایرانی

وحسابداري بانکی،بحث و با خدمات و تسهیلاتی که به مشتریان اراعه می گردد آشنا

شویم . امیداست مورد استفاده وراهگشاي عزیزان قرار گیرد.

تعریف حسابداری:

حسابداري یک سیستم است که در آن فرایند جمع آوري، طبقه بندي، ثبت، خلاصه

کردن اطلاعات و تهیه گزارش هاي مالی و صورتهاي حسابداري در شکل ها و مدل

هاي خاص انجام میگیرد تا افراد ذینفع درون سازمانی مثل مدیران و یا برون سازمانی

مثل بانکها، دولت و … بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند. حسابداري به عنوان یک

نظام پردازش اطلاعات، دادههاي خام مالی را دریافت نموده آنها را به نظم در میآورد.

محصول نهایی نظام حسابداري گزارش ها و صورت هاي مالی است که مبناي تصمیم

گیري اشخاص ذینفع (مدیران، سرمایه گذاران، دولت و …) قرار میگیرد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

6

فصل اول

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

7

تاریخچه حسابداري درجهان:

است (Babylon) نخستین مدرك کشف شده حسابداري در جهان، لوحه هاي سفالین از تمدن سومر در بابل

و قدمت آن به 3600 سال قبل از میلاد می رسد و از پرداخت دستمزد تعدادي کارگر حکایت دارد.

5000 ق.م) حکایت از آن دارد که در اجراي _ مدارك و شواهد بدست آمده از تمدن باستانی مصر ( 525

طرحهاي ساختمانی این تمدن، نوعی کنترل حسابداري برقرار بوده که بهره گیري از نیروي کار هزاران هزار نفر

را در امر ایجاد بنا و حمل و نقل مصالح ساختمانی در تشکیلاتی منظم، میسر می کرده است، از تمدن مصر در

دورانی که یونانیان و رومیان بر آن تسلط داشتند نیز مجموعه هاي متعددي از حسابهاي نوشته شده بر پاپیروس

باقی مانده است.

شواهد و مدارك به دست آمده از یونان باستان نیز حکایت از استقرار کنترلهاي حسابداري دارد. از جمله حساب

معبد پارتنون در لوحه هاي مرمرین اکروپولیس حک و بخشی از ان هنوز هم باقی است.

ابداع گردید.(لیدي سرزمینی باستانی (Lydia) سکه به عنوان واحد پول حدود 700 سال قبل از میلاد در لیدي

قرار داشت. کرزوس (Caria) و کاري (Mysia) است که در آسیاي صغیر، کنار دریاي اژه بین میزي

آخرین پادشاه آن از کوروش شکست خورد.) و به سرعت در تمدنهاي آن زمان رواج یافت. در ازان (Croesus)

عصر هخامنشی ، نظام مالی و پولی (نظام پولی بدیعی توسط داریوش اول بر پایه طلا و نقره با رابطه مبادله ثابت

پایه گذاري شد و سکه داریک به وزن 41.8 گرم در مقابل 20 سکه نقره به نام ”شکل“ هر یک به وزن 6.5 گرم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

8

13 1 ) ) جامع ومنسجمی بر قرار بوده و حساب / مبادله می شده است و بنابراین رابطه تبدیل طلا به نقره ( 3

درآمدها و مخارج حکومت به ریز و به دقت ثبت و ظبط و نگهداري می شده است.

در رم و یونان باستان حسابداري پیشرفته اي وجود داشته و نوعی حساب جمع و خرج تنظیم می شده است.

یک جمعدار، یک مامور دولت و یا شخصی که محافضت پول یا دارایی دیگري به او محول بوده است در مقاطعی

از زمان حساب خود را به اربابش پس می داده است. براي این کار رو فهرست تفصیلی از دریافتها و پرداختها بر

حسب پول، وزن یا مقیاس دیگري تهیه می شد که جمع آن دو مساوي بود. فهرست پرداخت شامل مبالغ

پرداختی، کالاي فروخته شده و یا به مصرف رسیده در طول یک دوره بعلاوه مانده پول و کالایی بود که نزد

جمعدار باقی مانده و باید به ارباب تادیه می شد. این نوع حسابداري تا قرون وسطی ادامه یافت.

همانطور که ملاحظه فرمودید، حسابداري باستانی تنها جنبه هاي محدودي از فعالیتهاي مالی را در بر می گرفت

و یا سیستم جامعی که کلیه عملیات مالی حکومت را ثبط و ظبط کند و یا به نگهداري حساب معاملات تجاري

بپردازد، فاصله بسیاري داشت.

سرمایه داري تجاري و رنسانس:

از دوران باستان تا اواخر قرون وسطی تغییري اساسی در جهت تبدیل حسابداري به یک سیستم جامع صورت

نگرفت و تنها پیشرفت قابل ذکر گسترش دامنه نگهداري حساب براي عملیات گوناگون حکومتها و اشخاص بود.

از اوایل قرن سیزدهم ”دولت_شهرها“ و یا ”شهر_جمهوریهاي“ کوچکی خارج از سلطه پادشاهان و خوانین

فیودال در ایتالیاي کنونی پا گرفت که فضاي سیاسی_ اقتصادي مناسبی را براي رشد سوداگري فراهم

آورد.بدین معنی که در این جمهوریهاي کوچک هیچ مانعی در راه تجارت آزاد، حتی تجارت با سرزمینهاي

دوردست وجود نداشت و استفاده از سرمایه به صورت سرمایه مولد یا سرمایه تجاري مانند کشتیها و سایر وسایل

بازرگانی امکان پذیر و متداول بود. علاوه بر این، با رونق داد وستد، پول در مبادلات تجاري نقش گسترده یافت و

اقتصاد پولی رواج یافت.

در قرون سیزدهم و چهاردهم همزمان با رشد بازرگانی، صنعت و بانکداري، پیشرفت زیادي در تکنیک نگهداري

حساب بوجود آمد. بزرگتر شدن اندازه موسسات، رواج معاملات نسیه و استفاده از عوامل متعدد در کسب و کار

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

9

موجب شد که دیگر یک شخص به تنهایی نتواند امر موسسه بزرگی را اداره کند و این امر ابداع سیستم

حسابداري کاملتري را ضروري ساخت.

گمان می رود که کاربرد قاعده جمع وخرج در مورد حساب صندوق نخستین گام در راه پیدایش سیستم نوین

بوده باشد.

بدین معنی که صندوقدار در ازاي وجوهی که دریافت می کرد بدهکار و در مقابل مبالغی که می پرداخت

بستانکار می شد. این قاعده در مورد حسابهاي مشتریان نیز بکار می رفت و آنان در ازاي وجوهی که قرض می

گرفتند و یا کالایی که به نسیه می خریدند بدهکار و در مقابل وجوهی که می پرداختند بستانکار می شدند و

بدین ترتیب مانده حساب آنها معین می شد. همین قاعده در مورد نگهداري حساب بستانکاران نیز بکار می

رفت. در نیمه قرن سیزدهم حسابداران ایتالیایی متوجه این نکته شدند که دریافت پول از یک بدهکار دو ثبت را

ضروري می سازد. جنبه دریافت پول که باید در حساب صندوق ثبت شود و جنبه پرداخت پول که باید در

حساب شخصی پرداخت کننده پول ثبت گردد. در اوایل قرن چهاردهم دو اصطلاح بدهکار و بستانکار ، یعنی دو

کاملا متداول گردید. پیشرفت تازه در قرن چهاردهم ابداع شکل (avere) و گرفتن (dare) واژه ایتالیایی دادن

دو طرفه حساب بود که در سمت چپ اقلام بدهکار و در سمت راست اقلام بستانکار، نوشته می شد و با این کار

چگونگی ثبتها آشکار می گردید.

حسابداري جنسی با نگهداري حسابی جداگانه براي هر محموله از کالاي خریداري شده آغاز گردید و هر حساب

در ازاي خرید یک محموله کالا بدهکار و در مقابل حساب فروشنده یا حساب نقد بستانکار می شد.

سپس با فروش هر مقدار از کالاي یک محموله، حساب مربوطه بستانکار و در مقابل حساب مشتري یا حساب

نقد، بستانکار می گردید تا این که تمامی اجناس یک محموله به فروش برسد. این کار یعنی بدهکار کردن

حساب هر محموله از کالاي خریداري شده به قیمت خرید و بستانکار کردن آن به قیمت فروش معمولا تفاوتی

را ایجاد می کرد که به حساب سود و زیان نقل می شد. بدین ترتیب سیستم دفترداري دوطرفه به آرامی و در

1350 میلادي در چند جمهوري کوچک ایتالیا زاده – پی مجموعه اي از ابداعات پیاپی در فاصله سالهاي 1250

شد و تکامل یافت و شهرهاي فلورانس، ونیز و جنوا پیشرو این تحول بودند. برخی از صاحبنظران دفاتر حساب

بجا مانده از سالهاي 1296 تا 1299 را نخستین دفاتر جساب دو طرفه کامل می دانند. برخی دسگر حساب دو

تنظیم (Genoa) شهر جنوا (steward) طرفه کاملا متوازنی را که در سال 1340 میلادي توسط پیشکار

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

10

گردیده است. نحستین نمونه کامل دفاتر حساب دوطرفه ذکر می کنند. در هر حال، در آستانه قرن پانزدهم

میلادي در ایتالیا و دیگر کشورهاي اروپایی، سیستم دفترداري دوطرفه بکار می رفته است.

Luca ) گسترش فن دفترداري دوطرفه به سراسر اروپا مرهون انتشار کتاب ریاضیاتی است که لوکا پاچیولی

به سال 1494 تالیف کرده است. پاچیولی کشیشی بود که در دانشگاههاي جمهوریهاي پروجا، ناپل، (Pacioli

پیزا و فلورانس ریاضیات تدریس می کرد و با اندیشمندان بزرگ هم عصر خود از جمله پیرو دلا فرانسسکا

و لیونارده داوینچی (Leon Battista Alberti) لیون باتیستا آلبرتی ،(piro della francedca)

دوستی نزدیک داشت. مطالب کتاب ریاضیات مزبور را پاچیولی نوشت و شکلهاي (Vinci Leonardo da)

آن را داوینچی ترسیم کرد.

بخشی از این کتاب شامل چند فصل به حسابداري اختصاص داشت که نخستین توصیف مدون از سیستم

حسابداري دوطرفه است. در این بخش از کتاب، پاچیولی با استفاده از منابع و روشهاي موجود سه دفتر اصلی

حساب را به ترتیب زیر تشریح می کند:

در ایران این دفتر را دفتر کپیه یا مسدوده هم نامیده اند.) که خلاصه معاملات ) (Waste Book) دفتر باطله

تاجر به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت می شد.

که در آن مطالب دفتر باطله تلخیص و بر حسب بدهکار و بستانکار ثبت می گردید. (Journal) دفتر روزنامه

حاوي حسابهاي واقعی که ثبتهاي دفتر روزنامه به آن نقل می گردید. (Ledger) دفتر کل

پاچیولی لهمیت کاربرد پول را بعنوان مقیاس مشترك سنجش اقلام مختلف به درستی دریافته بود و بر لزوم

تاریخ گذاري معملات و عطف متقابل دفاتر به یکدیگر تاکیدي بجا داشت. با این حال، وي درباره دوره مالی،

تهیه تراز آزمایشی، تهیه صورت سود و زیان، بستن حساب سود و زیان به حساب سرمایه و تهیه ترازنامه مطلبی

ندارد و تنها درباره طرز بستن و لزوم موازنه کردن حسابها به هنگام نقل حسابها از دفاتر قدیمی به دفاتر جدید

توضیحات نسبتا کاملی داده است. همچنین پاچیولی بین اموال شخصی تاجر و اموال تجارتخانه تمایزي نگذاشته

ودرباره نگهداري حساب داراییهاي ثابت نیز مطلبی ندارد .رساله پاچیولی (که او را پدر حسابداري می نامند) به

علت سادگی، روانی و ارزشهاي عملی در طول قرنهاي پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانهاي اروپایی ترجمه شد و

حسابداري دوطرفه تا اواخر قرن هفدهم در اغلب کشورهاي اروپایی رواج یافت.

از قرن شانزدهم تا اوایل قرن نوزدهم تحول بنیادي در حسابداري بوجود نیامد، تنها تغییر اساسی تیوري جدیدي

هلندي در اواخر قرن شانزدهم عنوان شد. بر اساس این تیوري در (Simon Stevin) بود که توسط استوین

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

11

هر معامله در مقابل هر بدهکار باید یک بستانکار وجود داشته باشد. استوین همچنین ضرورت تفکیک اموال

موسسه را از اموال شخصی صاحب سرمایه مطرح و لزوم نگهداري حسابی جداگانه براي سرمایه را نیز عنوان

کرد. تغییرات دیگري که در این فاصله در دفترداري رخ داد عبارت بود از ایجاد ستونهاي فرعی در دفاتر روزنامه

و کل، منسوخ شدن دفتر باطله و جایگزینی اسناد و مدارك مربوط به معاملات (مانند فاکتور خرید و فروش) به

جاي آن. حسابداري جنسی نیز در این فاصله بهبود یافت و سود و زیان هر محموله محاسبه و به حساب سود و

زیان نقل می گردید. تا سال 1800 میلادي موازنه کردن حسابها در پایان سال، تهیه صورت سود و زیان و

ترازنامه معمول شد اما جز براي نگهداري سوابق فعالیتهاي موسسه استفاده دیگري نداشت.

اندیشمند بزرگ آلمانی آن را یکی از زیباترین ابداعات بشري (Goethe) سیستم دفترداري دوطرفه که گوته

می داند، مجموعه منسجمی را فراهم آورد که کلیه معاملات و رویدادهاي مالی ثبت، سود هر فعالیت تجاري

تعیین و اموال شخصی تاجر از اموال تجارتخانه یا موسسه تجاري تفکیک گردید. ابداع و تکامل سیستم دفتر

داري دوطرفه اولا سوداگریهاي بزرگ مانند فرستادن کشتیهاي عظیم حامل کالاهاي گوناگون به نقاط مختلف

جهان را با مشارکت بازرگانان و افراد متعدد، تسهیل کرد، زیرا با کاربرد آن سرمایه گذاري هر یک از مشارکت

کنندگان در یک فعالیت سوداگرانه که معمولا به صورت کالا و اجناس گوناگون بود به سهولت بر حسب پول

(سکه) اندازه گیري و حساب ان جداگانه نگهداري می شد و در خاتمه فعالیت نیز کالا و طلا و نقره اي که کسب

شده بود، بر حسب پول قابل تقویم و محاسبه می شد و در نتیجه تعیین سهم هر یک از مشارکت کنندگان از

کل درآمد حاصل به سادگی امکان پذیر می گردید.

ثانیا حسابداري دو طرفه، با فراهم ساختن امکان تفکیک اموال شخصی تاجر از اموال تجارتخانه، تشکیل

شرکتهاي تجارتی را با مشارکت چند نفر عملی کرد، زیرا با کاربرد آن، نگهداري حساب جداگانه سهمالشرکه هر

یک از شرکا در سرمایه شرکا امکان پذیر و سهم آنان از کل دارایی شرکت و منافع حاصل از فعالیت تجاري قابل

اندازه گیري و محاسبه شد. این امکان، مشارکت صاحبان سرمایه اي را که خود به کار تجارت نمی پرداختند نیز

عملی ساخت و بدیت ترتیب رشد و توسعه بنگاهها و موسسات تجاري را تسریع کرد.

به رغم تحولات شگرف اقتصادي_ اجتماعی و دگرگونی و پیچیدگی و توسعه معاملات و سازمانهاي تجارتی از

قرن شانزدهم تا عصر حاضر، عناصر اصلی سیستم دفترداري دوطرفه همچنان بدون تغییر باقی مانده است. دلیل

بقاي این سیستم در طول پنج قرن در سادگی اصول، انعطاف پذیري و قابلیت ان در ثبت، انتقال و گزارش

اطلاعات بسیار متنوع، در قالب صورتهاي مالی قابل رسیدگی است. انقلاب صنعتی سسیتم ثبت دوطرفه که به

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

12

اعتبار ابداع ان در ایتالیا، سیستم حسابداري ایتالیایی نیز نامیده میشود به سرعت در سراسر اروپا رواج یافت و

در طول قرن هجدهم تقریبا کلیه موسسات مالی و تجاري بزرگ، این شیوه حسابداري را بکار می بردند. اما

اروپاي قرن هجدهم آبستن تحولاتی شگرف بود. انقلاب صنعتی در نیمه دوم این قرن آغاز و تا پایان نیمه اول

قرن نوزدهم تداوم یافت و تحولات و تغییرات وسیع اقتصادي و اجتماعی را در پی داشت. این تحول بنیادین بر

تمامی عرصه هاي زندگی فرعی و اجتماعی مردم اروپا اثر گذاشت و مناسبات اقتصادي_ اجتماعی و سیاسی

جوامع اروپایی را دگرگون کرد و از طریق این قاره به سراسر جهان راه یافت و آثار مفید و زیانبار بسیاري به

جاي گذاشت. بارزترین عرصه تحول در انقلاب صنعتی، قرار گرفتن ماشین در خدمت تولید بود که شیوه تولید

را از تولید دستی به تولید کارخانه اي متحول کرد.

پیدایش و رشد کارخانه هاي بزرگ و کوچک با توانایی ساختن کالاهاي همسان به مقدار زیاد، از یک سو به زوال

صنایع دستی، روستایی و خانگی در مدت کوتاهی انجامید و از سوي دیگر، رقابت بین کارخانه داران را ایجاد

کرد.

حسابداري صنعتی ابتدا بیشتر به گزارش بهاي تمام شده محصولات بر مبناي اطلاعات مالی گذشته تاکید داشت

و در پیش بینی اینده از حدس وگمان فراتر نمی رفت.

اما بزرگتر شدن کارخانه ها و پیچیده تر شدن روشهاي تولید و در نتیجه افزایش تولیدات، رقابت بین واحدهاي

صنعتی را براي تسلط بر بازارهاي پیوسته ملی و همچنین رقابت در عرضه تولیدات به بازارهاي جهانی تشدید

کرد و اداره موسسات بزرگ پیچیده به پیدایش مفهوم مدیریت علمی انجامید. مدیریت علمی، روش برخورد

منظم و منطقی با مسایل به منظور یافتن بهترین راه براي انجام هر کار است.

وجود رقابت، نیاز به آگاهی از بهاي تمام شده محصول را ایجاب نمود و در پاسخ به این ضرورت نوعی دفترداري

صنعتی یا دفترداري هزینه یابی که بعدها حسابداري صنعتی نامیده شد، ابداع گردید.

علاوه بر این، در گذر زمان تکنیکهاي گزارش اطلاعات مالی براي تصمیم گیریهاي مدیریت تکامل یافت و با ارایه

و توضیح مدلهاي مقداري، امکان اتخاذ تصمیمات درست بر اساس اطلاعات موجود، تسهیل گردید. امروزه این

رشته از حسابداري به معناي اعم حسابداري مدیریت نامیده می شود.

انواع حسابداري:

مهمترین شاخه هاي حسابداري عبارتند از حسابداري صنعتی، حسابداري مالی، حسابرسی، حسابداري دولتی و

حسابداري مدیریت.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

13

حسابداري صنعتی ▪

این حسابداري که بتدریج و پس از انقلاب صنعتی روي داد در جهت نیاز به دانستن بهاي تمام شده محصولات

تولیدي بود. در این نوع از حسابداري هدف اصلی سیستم دانستن بهاي تمام شده یک واحد از نظر تمامی عوامل

هزینه میباشد. همزمان و همراه با تکامل ابزارها و شیوه هاي تولید، در سده هاي بعد، روشها و شیوههاي

هزینهیابی پیشرفتهاي ابداع و بکار گرفته شد که هزینه عملیات را بدرستی شناسایی نماید.

حسابداري صنعتی امروزه ثمره این فرایند شتاب آمیز تکاملی است که اصولا “همان هدف اندازه گیري و گزارش

بهاي تمام شده محصولات، خدمات و فعالیتها را دنبال میکند.

حسابداري مالی ▪

این نوع از حسابداري را می توان حسابداري گزارش نیز نامید. زیرا هدف اصلی در این نوع از حسابداري، تهیه

صورتهاي مالی اساسی میباشد که مورد نیاز استفاده کنندگان از این صورتهاي مالی است. شاید بتوان گفت که

دلیل اصلی پیدایش این نوع حسابداري، اصل تفکیک شخصیت میباشد. این اصل امکان مشارکت صاحبان

سرمایه اي را که به تجارت نمی پرداختند ممکن ساخت و به این شکل باعث رشد و توسعه بنگاه هاي تجاري

شد. این نوع از مشارکت باعث پیدایش سهام و بازار بورس شد. البته دلیل اصلی ایجاد بازار بورس را می توان،

افزایش شمار شرکتهاي سهامی دانست .یکی دیگر از موضوعات اصلی که در این دوران تأثیر اساسی بر رشته

حسابداري گذاشت برقراري مالیات بر درآمد بود. این نوع از مالیات که در اغلب کشور هاي صنعتی اروپا وسیله

اي براي تأمین عدالت اقتصادي است از اوایل قرن نوزدهم ایجاد و به تدریج جزئی از نظام مالیاتی کشورها شد.

تعیین مالیات بر درآمد مستلزم شناخت دقیق سود خالص بود و لازمه این شناخت نگهداري حسابها و دفاتر

منظم و تهیه صورتهاي مالی که میزان سود را به درستی نشان دهد. به این ترتیب دولتها به صورت یکی از اصلی

ترین استفاده کنندگان از صورتهاي مالی مؤسسات درآمدند

دیگر استفاده کنندگان از این صورتهاي مالی عبارتند از بانکها، اعتبار دهندگان، بستانکاران بلند مدت و کوتاه

مدت، فروشندگان، مشتریان، کارکنان، سرمایهگذاران بالقوه، کارگزاران بازار سرمایه، جامعه و مدیریت مؤسسه.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

4

حسابداري دولتی ▪

اندیشه کنترل عمومی بر هزینه هاي دولت از اواخر قرن نوزدهم میلادي به بعد پدید آمد و دولتهاي برخی از

کشور هاي اروپایی مکلف شدند که درآمدها و هزینه هاي سالانه خود را پیش بینی و به تصویب مجلس

نمایندگان برسانند و بدین ترتیب، تنظیم و تدوین بودجه دولت متداول گردید پیدایش و رواج سیستم بودجه،

سیستم حسابداري متناسبی را طلب می کرد که این جریان به پیدایش حسابداري دولتی به صورت رشتهاي

متمایز انجامید.

حسابداري مدیریت ▪

در اواخر قرن نوزدهم مدیریت علمی به عنوان رشتهاي خاص توسط فردریک تیلور مطرح گردید. مدیریت علمی

بطور بسیار خلاصه، روش برخورد منظم و منطقی با مسائل سازمانها به منظور یافتن مناسبترین راه براي انجام

هر کار است و بر کسب اطلاع دقیق و کامل از آنچه میگذرد و نتایجی که بر اثر هرگونه تغییر حاصل میشود

تأکید دارد. این نوع از مدیریت نیاز زیادي به اطلاعاتی از قبیل بهاي تمام شده محصولات و خدمات، مقدار

تولید، هزینه اجزاء مختلف تولید، قیمت فروش محصولات و خدمات و ظرفیت منابع مختلف نظیر ظرفیت

تولیدي ماشین آلات و تجزیه و تحلیل این اطلاعات داشت. این جریان، نیاز به اطلاعات و بخصوص اطلاعات

مالی را فزونی بخشید. افزایش استفاده مدیران از اطلاعات مالی موجب شد که روشهاي هزینه یابی تولیدات،

خدمات و فعالیتها بهبود و توسعه یابد و اطلاعات مفصل تري از جنبه هاي مختلف مالی فعالیتها فراهم آید.

بدین ترتیب، حسابداري مدیریت به عنوان رشتهاي خاص در اوایل قرن حاضر شکل گرفت.

حسابداري در ایران:

براي اولین بار در سال 1322 قانون مالیات بر در آمد در ایران تدوین شد. با وجود اینکه این قانون هرگز به مورد

اجرا گذاشته نشد ولی اصطلاحاتی از قبیل هزینه و درآمد در آن به کار رفته بود. حسابداري به روش جدید در

ایران بیشتر به مؤسسات خارجی که در ایران مشغول به کار بودند، موسوم شد. این مؤسسات عبارت بودند از

شرکت سابق نفت – بانک شاهی و سایر مؤسسات و بانکهاي خارجی. سپس نیز در بانک ملی ایران و سایر

بانکهاي ایران رواج یافت.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

15

انجمن حسابداران خبره که در سال 1353 بوجود آمده بود، در آذرماه 1350 لایحه تأسیس شرکتهاي سهامی

حسابرسی به تصویب کمیسیون هاي مجلسین رسید. این شرکت در حال حاضر عملیات حسابرسی کلیات

مؤسسات دولتی مستقل و نیمه مستقل (سازمان هاي دولتی به غیر از وزارت خانه ها و شرکتها ( مؤسساتی که

از دولت کمک مالی دریافت میکنند را عهدهدار میباشد.

تاریخچه بانک و بانکداري در ایران:

بانکداري در ایران از قرون وسطی تا اوایل قرن نوزدهم منحصر به فعالیتهاي صرافی بود. صرافی هاي بزرگی در

تبریز، مشهد، تهران، اصفهان، شیراز و بوشهر یعنی مراکز تجاري عمده آن دوره وجود داشتند. در این دوره هیچ

موسسه دولتی یا بانک خارجی در کشور فعالیت نداشت و نقل و انتقال وجوه در داخل یا در خارج توسط صرافان

انجام می گرفت. موسسات صرافی عمده آن روزگار شامل تجارتخانه برادران تومانیانس، تجارتخانه جمشیدیان،

تجارتخانه جهانیان و شرکت اتحادیه بودند که فعالیت اکثر آنها تا قبل از سال 1300 هجري شمسی متوقف

گردید.

اولین بانکی که در ایران تاسیس شد، شعبه یک بانک انگلیسی بود که مرکز آن در لندن و حوزه فعالیت آن

جنوب آسیا به ویژه هندوستان می بود. این بانک، “بانک جدید شرق” خوانده می شد. در سال 1266 هجري

شمسی ابتدا شعبه اي در تهران ایجاد کرده و سپس به ایجاد شعب در اصفهان، بوشهر، تبریز، رشت، شیراز و

مشهد اقدام نمود. در سال 1269 هجري شمسی، بانک داراییهاي خود را به “بانک شاهی ایران” که این بانک

نیز بانکی انگلیسی بود فروخت و از آن پس بانک شاهی ایران جانشین بانک جدید شرق شد.

بانک شاهی ایران :

رویتر انگلیسی با عطاي وام به ناصرالدین شاه قاجار امتیازات بزرگی از وي گرفت که یکی از آنها حق تاسیس

بانک بود. در سال 1267 هجري، امتیاز اول لغو شد و امتیاز دیگري به مدت 60 سال که اساس آن تشکیل بانک

شاهی و انحصار انتشار اسکناس بود به وي اعطا گردید. مقر این بانک لندن بود و بانک تابع قوانین انگلستان بود.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

16

بانک از سال 1269 کار خود را آغاز کرده و “اولین اسکناس بانکی” را در ایران منتشر نمود. در سال 1309 حق

انحصاري نشر اسکناس از بانک خریداري شد و به بانک ملی ایران واگذار گردید. این بانک تا سال 1327 یعنی

پایان مدت امتیاز 60 ساله خود در ایران فعالیت کرد و سپس تا سال 1331 نیز بدون مجوز تحت نام “بانک

انگلیس در ایران و خاور میانه” به کار خود ادامه داد.

بانک استقراضی ایران :

پس از تاسیس بانک شاهی، امتیاز تاسیس بانک دیگري به نام “بانک استقراضی ایران” به یکی از اتباع روسیه

تزاري واگذار شد. مدت امتیاز این بانک 75 سال بود. بانک در سال 1270 هجري شمسی با افتتاح یک اداره

مرکزي و شعباتی در چند شهر شمال کشور کار خود را آغاز کرد. در سال 1277 دولت روسیه کلیه سهام این

بانک را خرید و آن را تحت کنترل بانک دولتی پترزبورگ درآورد. در سال 1301 بر اساس توافق قبلی بین ایران

و اتحاد جماهیر شوروي سابق، بانک به دولت ایران واگذار شد. این بانک هیچ گاه نتوانست سپرده قابل ملاحظه

اي جذب کند و در انجام فعالیت هاي بانکی چندان موفق نبود. در سال 1312 این بانک در بانک کشاورزي

ایران ادغام شد.

بانک عثمانی :

بانک عثمانی یک بانک انگلیسی بود که با سرمایه مشترك انگلیس و فرانسه در ترکیه امروزي تاسیس شد. این

بانک در سال 1301 شعبه اي در تهران و شهرهاي غربی ایران تاسیس نمود.

بانک روس و ایران :

بانک ایران و روس در سال 1303 از سوي اتحاد جماهیر شوروي سابق و به منظور تسهیل مبادلات بازرگانی

بین دو کشور تاسیس شد. اداره مرکزي آن در تهران بود و شعباتی نیز در شهرهاي شمالی ایران داشت. فعالیت

بانک در ابتدا منحصر به انجام امور مالی موسسات بازرگانی وابسته به دولت شوروي در ایران و مبادلات بازرگانی

بین دو کشور بود. بانک روس و ایران قبل از پیروزي انقلاب اسلامی تنها بانک خارجی بود که در ایران به

عملیات بانکی اشتغال داشت. مرکز قانونی بانک تهران بود و فعالیت هاي آن بر اساس قوانین بانکی ایران صورت

می گرفت.

 

 

17

بانک هاي ایرانی :

فکر تاسیس یک بانک جدید با سرمایه و مدیریت ایرانی قبل از انقلاب مشروطیت، یعنی ده سال قبل از تأسیس

بانک شاهی ایران به وجود آمد. در این زمان “حاج محمد حسین” که از صرافان بزرگ بود، پیشنهاد تاسیس

بانکی با سرمایه مشترك دولت ایران و مردم را به ناصرالدین شاه ارائه داد، اما متأسفانه طرح مورد موافقت قرار

نگرفت. پس از استقرار مشروطیت نمایندگان اولین دوره مجلس تأسیس یک بانک ملی را خواستار شدند، اما

سرمایه لازم فراهم نیامد.

اولین بانک ایرانی در سال 1304 به نام “بانک پهلوي قشون”، از محل وجوه بازنشستگی نظامیان و براي سامان

دادن به امور مالی ارتش بوجود آمد. سپس نام آن به “بانک سپه” تغییر کرد. فعالیت هاي بانکی این بانک در

آغاز تأسیس محدود بود. در سال 1305 با استفاده از وجوه صندوق بازنشستگی کشور، “موسسه رهنی ایران”

تأسیس شد. این موسسه که تحت نظارت وزارت دارایی فعالیت می کرد، در مقابل اخذ وثیقه منقول به افراد وام

با بهره پایین ارائه می کرد. این موسسه پس از تاسیس بانک ملی ایران، جزیی از این بانک شد و از سال 1318

که بانک رهنی به وجود آمد، به “بانک کارگشایی” تغییر نام یافت.

بانک ملی ایران :

قانون اجازه تأسیس بانک ملی ایران در 14 اردیبهشت 1306 به وسیله مجلس شوراي ملی تصویب شد. بر

اساس این قانون دولت مکلف شد که بانکی به نام “بانک ملی ایران” تأسیس کند. سرمایه بانک 15 میلیون ریال

در نظر گرفته شد. در سال 1307 بانک ملی با سرمایه 20 میلیون ریال تأسیس شد و علاوه بر مسئولیت

نگاهداري حسابهاي دولت، حق نشر اسکناس نیز در سال 1311 به این بانک واگذار شد.

بانک ملی ایران از همان ابتداي تأسیس شکل شرکت سهامی را داشت و سرمایه اولیه آن یعنی 20 میلیون ریال

به 20 هزار سهم هزار ریالی ( 13500 سهم با نام و 6500 سهم بی نام) تقسیم شده بود. اما در سال 1317

انتقال سهام بانک به غیر دولت ممنوع شد. سرمایه بانک در سال 1314 به 300 میلیون ریال و در سال 1331

به 2 میلیارد ریال افزایش یافت. بانک ملی با توجه به محدودیتهاي نظام بانکی تا پیش از سال 1335 کلیه

وظایف بانک مرکزي در اقتصاد را نیز به عهده داشت. پس از تأسیس بانک مرکزي وظایف مزبور به این بانک

واگذار گردید.

 

18

ایجاد بانکهاي خصوصی در ایران :

با وجود عدم منع قانونی تأسیس بانک در ایران و با وجود توسعه بانک هاي ملی و سپه و بانک هاي خارجی،

هیچ بانک خصوصی با سرمایه ایرانی تا بعد از جنگ جهانی در کشور تأسیس نشد و در نتیجه فعالیت هاي بانکی

در سراسر کشور، در دست چند بانک باقی ماند. با تصویب اولین طرح برنامه عمرانی کشور در سال 1327 ، نیاز

به وجود موسسات اعتباري افزایش یافت. در تیرماه 1328 دولت به منظور کمک مالی به واحدهاي تولیدي

خصوصی “بانک برنامه” را ایجاد کرد. سپس “بانک بازرگانی ایران” به عنوان اولین بانک خصوصی به صورت

شرکت سهامی در بهمن ماه 1328 تأسیس شد و در سال 1329 فعالیتهاي بانکی خود را آغاز کرد. از سال

21 بانک خصوصی در ایران تأسیس شد. علاوه بر این “بانک اقتصادي ایران” در سال ، 1329 تا سال 1350

1338 تأسیس و در سال 1341 منحل گردید. “بانک ایران و غرب” نیز که در سال 1338 تأسیس شده بود، در

سال 1343 به “بانک اعتبارات تعاونی توزیع” تغییر نام یافت. از سال 1351 تا سال 1357 ، ده بانک دیگر نیز در

ایران تأسیس شد. تعداد شعبات بانک ها در سال 1357 بالغ بر 8270 شعبه بود.

بانک مرکزي ایران :

در سال 1339 “بانک مرکزي ایران” با سرمایه 3600 میلیون ریال از محل تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس

تأسیس شد. به موجب قانون پولی و مالی کشور فعالیتهاي غیر انتفاعی بانک ملی ایران مانند نشر اسکناس،

بانکداري دولت و عملیات مشابه آن به بانک مرکزي واگذار گردید. بانک که در مرداد ماه 1339 رسما کار خود را

آغاز کرد، مسئولیت اداره نظام پولی و اعتبار و کنترل سازمان بانکی کشور را به عهده گرفت. سرمایه بانک

مرکزي در سال هاي بعد افزایش یافت.

قوانین بانکداري :

“اولین قانون بانکی کشور” در سال 1334 به تصویب کمیسیون هاي مشترك دو مجلس رسید و براي اولین بار

مقررات خاصی براي تشکیل بانک و عملیات بانکی به اجرا گذارده شد. بر اساس این قانون بانک طبق مقررات

عمومی تشکیل شرکت ها و قانون تجارت باید تأسیس شود. علاوه بر این هیأتی به نام هیئت نظارت بر بانکها

براي نظارت و مراقبت در اجراي قانون بانکی و کنترل سازمان و عملیات اعتباري بانک ها به وجود آمد. اجازه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

19

تأسیس بانک، تعطیل بانک پس از تأسیس، اجراي سیاست پولی و اعتباري کشور، اجازه معاملات ارزي بانک ها

و تنظیم مقررات خاص ناظر بر روابط بانک ها و مشتریان آنها به این هیئت محول شد. این قانون شامل 5

قسمت بود که به ترتیب به تأسیس بانک، سرمایه و اندوخته بانک هاي داخلی و خارجی، حدود عملیات بانک ها

با اشاره به عملیات ممنوع و ذخایر قانونی، هیئت نظارت بر بانک ها، مقررات ناظر بر تطبیق وضع بانک هاي

موجود با قانون بانکداري و مقررات مربوط به انحلال بانک ها اختصاص یافته بود. در سال 1339 قانون دیگري

که جامع تر از قانون اولیه بود، به نام “قانون بانکی و پولی کشور” به تصویب دو مجلس رسید. این قانون تا 18

تیرماه 1351 اجرا و در تاریخ مزبور قانون جدید پولی و بانکی کشور به تصویب رسید که امروزه نیز بخش هاي

عمده اي از آن مورد استفاده قرار می گیرد.

نظام بانکی بعد از انقلاب اسلامی ایران :

پس از پیروزي انقلاب اسلامی در بهمن 1357 تجدید نظر در نظام بانکی کشور ضروري شد. در خرداد 1358

شوراي انقلاب لایحه اي را به تصویب رسانید که بر اساس آن نظام بانکی کشور ملی شد. بر اساس این لایحه 28

بانک، 16 شرکت پس انداز و وام مسکن و 2 شرکت سرمایه گذاري ملی اعلام شدند. در مورد هشت بانک دیگر

که دولتی بودند، یعنی بانک هاي ملی، سپه، بیمه ایران، رفاه کارگران، اعتبارات صنعتی، تعاون کشاورزي، توسعه

کشاورزي و بانک رهنی ایران، لزومی به تغییر مالکیت نبود. از 28 بانک مورد اشاره در بالا 15 بانک متعلق به

بخش خصوصی ایرانی و 13 بانک در تملک مالکین خصوصی ایرانی و خارجی بودند.

در تاریخ هفتم مهرماه 1358 لایحه قانونی اداره امور بانک ها به تصویب شوراي انقلاب اسلامی رسید. در این

لایحه ارکان بانک ها به شکل زیر مشخص شدند: -1 مجمع عمومی بانک ها (ریاست مجمع با وزیر اقتصادي و

دارایی و در غیاب وي با وزیر بازرگانی است)، 2- شوراي عالی بانک ها (ریاست شوراي عالی بانک ها رئیس کل

بانک مرکزي است)، 3- هیئت مدیره هر بانک، 4- مدیر عامل هر بانک و 5- بازرسان قانونی هر بانک.

ادغام بانک ها :

در ماده هفدهم لایحه قانونی اداره امور بانک ها پیش بینی شده است که مجمع عمومی بانک ها می تواند نسبت

به گروه بندي و ادغام بانک ها بر حسب ضرورت اقدام نماید. پس از ملی شدن بانک ها، مسئله ادغام بانک ها به

دلایل زیر مورد نظر قرار گرفت: -1 بالا رفتن هزینه هاي پرسنلی و اداري، 2- اتلاف منابع مالی و نیروي انسانی،

 

20

3- افزایش نامعقول نرخ سود گروهی از بانک ها، 4- کسر منابع مالی گروهی از بانک ها و تامین آن از طریق

گرفتن وام هاي خارجی با هزینه زیاد، 5- بروز مشکلات در زمینه اجراي صحیح سیاست هاي پولی و اعتباري به

علت تعدد واحد هاي اجرا کننده سیاست ها و عدم هماهنگی مدیران این واحدها. مجمع عمومی بانک ها با

توجه به دلایل فوق در دي ماه 1358 شبکه بانکی کشور را که در آن زمان از 36 بانک تشکیل می شد به شکل

زیر تجدید سازمان داد:

الف) “بانک هاي تجاري” که عبارتند از:

بانک ملی o

بانک سپه، o

بانک رفاه کارگران o

بانک صادرات ایران o

بانک تجارت (با ادغام 12 بانک به وجود آمد) o

بانک ملت (با ادغام 10 بانک به وجود آمد). o

ب) “بانک هاي تخصصی” که عبارتند از:

بانک صنعت و معدن (این بانک با ادغام سه بانک صنعتی، یک شرکت سرمایه گذاري و دو صندوق o

ضمانت صنعتی و معدن ایجاد شده است)،

بانک مسکن (این بانک با ادغام دو بانک ساختمانی و 16 شرکت سرمایه گذاري ساختمانی و پس انداز o

مسکن به وجود آمده است)

بانک کشاورزي (این بانک با ادغام دو بانک تعاون کشاورزي و توسعه کشاورزي و موسسات اعتباري o

وابسته به وزارت کشاورزي به وجود آمده است).

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

21

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

22

فصل دوم

معرفی خدمات ارائه شده در بانکهاي سراسر کشور

بانک ها اکثرا” در سه عنوان کلی به مشتریان بانک تسهیلات و ارائه خدمات می نماید که عبارتند از :

-1 خدمات ریالی

 

23

-2 خدمات ارضی

-3 خدمات ویژه

-1 خدمات ریالی که در شش بخش کلی به مشتریان ارائه می گردد عبارتند از :

الف : تسهیلات که خود این بحث داراي 12 بخش می باشد

ب : حسابهاي سپرده مدت دار

ج : حسابهاي قرض الحسنه پس انداز

د : حسابهاي قرض الحسنه جاري

ه : حوالجات و چکهاي بانکی

و: ضمانت نامه

الف : تسهیلات

انواع خدماتی که با عنوان تسهیلات در بانک ها به مشتریان ارائه می گردد داراي 12 بخش می باشد که به

صورت اشاره به عنوان وشرح هر بخش می پردازیم

1- اجاره بشرط تملیک

2- اعتباردرحسابجاري درقالب عقد مضاربه (مضاربه عام )

3- اعتباردر حساب جاري (مضاربه مطلق )

4- اعطاي تسهیلات اعتباري دربخش صادرات

5- اعطاي تسهیلات بعد از صدور کا لا وخدمات

6- جعاله

7- خرید دین

8- سلف

9- فروش اقساطی(مواد اولیه – ماشین آلات – مسکن )

-10 قرض الحسنه اعطایی

-11 مشارکت مدنی

 

24

-12 مضاربه

-1 اجاره بشرط تملیک

عقد اجاره ایست که درآن شرط می شود مستاجر درپایان مدت اجاره درصورت عمل به شرایط مندرج درقرارداد

عین مستاجره را مالک گردد . مال الاجاره عبارت است از

( قیمت تمام شده – پیش دریافت ) + سود بانک

که بصورت مساوي یا نامساوي در سر رسیدهاي معین پرداخت می گردد . ضمنا” اجاره بشرط تملیک اموالی که

عمر مفید آن از دو سال کمتر باشد مجاز نمی باشد.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی شهرت متقاضی , سابقه کار, وضعیت مالی و امکانات پرداخت

-2 در صورتیکه اموال مورد تقاضا ماشین آلات و تاسیسات باشد رسیدگی از لحاظ مدیریت و دارا بودن امکانات

و یا دستگاههاي مورد نیاز تکمیلی

3- تعهد مشتري مبنی بر استفاده از اموال مورد اجاره بشرط تملیک

-4 قبول مسئولیت انتخاب, تحویل , محل نصب و راه اندازي اموال مورد اجاره و کلیه امور اجرایی دراین رابطه

چنانچه اموال اجاره بشرط تملیک ملکی باشد مشتري بایستی ماشین آلات و تاسیسات مورد نیاز جهت راه

اندازي محل فعالیت را داشته باشد.

-5 مورد استفاده قرار دادن اموال اجاره بشرط تملیک بایستی توجیه اقتصادي داشته باشد

-6 تعهد مشتري مبنی بر پرداخت هر گونه هزینه تعمیرات و سایر هزینه ها و پرداخت مالیاتها و عوارض متعلقه

در طول مدت اجاره

-7 تغییر شکل , تغییر محل یا هر نوع تغییر در اموال مورد اجاره بایستی با نظر بانک باشد

8- تعهد مشتري بر حفظ و نگهداري اموال مورد اجاره بشرط تملیک و بهره برداري صحیح از آن

 

25

-9 عدم واگذاري عین یا منافع مال مورداجاره به اشخاص دیگراز طریق اجاره یا تحت هر عنوان دیگر 10- اخذ

مجوزهاي لازم از مقامات و مراجع ذیصلاح

-11 بیمه نمودن مورد اجاره بشرط تملیک بنام بانک تا پایان مدت اجاره به هزینه خود

-12 اگر مال الاجاره ملک باشد باید به قیمت منطقه اي در دفاتر اسناد رسمی به بانک منتقل و به صورت اجاره

عادي در اختیار مشتري قرار داده شود.

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست 2- مدارك احراز هویت متقاضی ( در رابطه با اشخاص حقیقی شناسنامه و در مورد

اشخاص حقوقی اساسنامه, شرکت نامه , آگهی تاسیس و آخرین روزنامه رسمی) -3 مستندات محل کارخانه یا

– محل اجراي طرح (اعم از ملکی یا استیجاري) و لیست ماشین آلات و تجهیزات موجود -4 مجوز فعالیت 5

– صورتهاي مالی 6- مدارك مربوط به نوع و بهاي اموال مورد معامله , کاربرد مورد اجاره و محل تهیه آن 7

چنانچه مورد معامله ملک باشد اسناد مالکیت , پایان کار , آدرس و کروکی و فیش آب و برق جهت انجام

ارزیابی 8- اخذ وثائق معتبر و مورد تائید بانک ( در مورد ماشین آلات)

-2 اعتبار در حساب جاري در قالب عقد مضاربه (مضاربه عام )

با عنایت به اهمیت تسهیلات اعتباري در عرصه بانکداري و ضرورت استفاده از ابزارهاي نوین اعتباري مبتنی بر

قانون عملیات بانکی بدون ربا و همگام با گسترش فعالیت بانکها و ارائه خدمات نوین , بانکها خدمت جدیدي در

بخش تخصیص تسهیلات تحت عنوان ” اعتبار در حسابجاري در قالب عقد مضاربه ” ارائه نموده است. مضاربه

عام عقدي است که بموجب آن یکی از طرفین (بانک) عهده دار تامین سرمایه می گردد بطوري که طرف دیگر

(عامل) با آن سرمایه, معاملات تجاري متعدد انجام و در سود حاصل از معاملات هر دو طرف شریک باشند.

شرایط و ضوابط :

-1 داشتن صلاحیت فنی , اهلیت ,حسن شهرت وپرداخت ,سابقه کار ومراودات بانکی

-2 افتتاح حسابجاري اعتباري با رعایت ضوابط کلی افتتاح حسابجاري.

-3 حداقل مبلغ چک براي استفاده از تسهیلات فوق یک میلیون ریال بوده و بانک در قبال پرداخت چکهاي با

مبالغ کمتر از مبلغ فوق تعهدي ندارد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

26

-4 حداکثر زمان برگشت و تسویه کل سرمایه مضاربه پایان مدت قرارداد بوده و عامل میتواند در طول مدت

قرارداد کراراً تا سقف تعیین شده اعتبار, بدون ارائه پیش فاکتور معاملات متعدد انجام دهد.

-5 هر گونه وجوه واریزي به حسابجاري اعتباري تا قبل از سررسید قرارداد, مبین تسویه بخشی از تسهیلات

مضاربه قلمداد شده و بر مبناي وجوه واریز شده و به نسبتهاي توافق شده قبلی, تسویه حساب سود انجام

میگیرد. بدیهی است تسویه حساب نهایی در سررسید قرارداد انجام خواهد پذیرفت.

-6 عامل (مشتري) بایستی کالاي مورد مضاربه را به نفع بانک بیمه نماید.

مدارك مورد نیاز :

-1 تکمیل برگ درخواست 2- تصویر شناسنامه اشخاص حقیقی یا مدارك احراز هویت اشخاص حقوقی (شامل

اساسنامه شرکت,اظهارنامه ثبت شرکت, آگهی تاسیس , آخرین آگهی تغییرات سرمایه و مدیران و امضاء داران

مجاز شرکت و….) 3- مجوز فعالیت 4- مدارك مربوط به محل فعالیت 5- مدارك مربوط به وثیقه و

تضمین

-3 اعتبار در حساب جاري (مضاربه مطلق)

مضاربه مطلق عقدي است که بموجب آن یکی از طرفین (بانک) عهده دار تامین سرمایه میگردد بطوریکه طرف

دیگر(عامل) با آن سرمایه معاملات تجاري مختلف و متعدد انجام داده و در سود حاصل از معاملات هر دو طرف

شریک باشند.

شرایط و ضوابط :

-1 بررسی اهلیت , شهرت و طرز پرداخت , سابقه کار, مراودات مشتري, وضعیت مالی و تعهدات نزد سایر بانکها

و حصول اطمینان از برگشت اصل و سود مورد انتظار بانک و تصویب تسهیلات با رعایت سقف فردي و

2- حدود اختیارات توسط مرجع تصمیم گیري

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

27

-2 افتتاح حسابجاري اعتباري با اخذ استعلام از بانک مرکزي و رعایت ضوابط کلی افتتاح حسابجاري

-3 انعقاد قرارداد با عامل و عنداللزوم امضاء قرارداد توسط ضامنین

-4 حداقل مبلغ چک جهت استفاده از تسهیلات یاد شده یک میلیون ریال می باشد و بانک در قبال پرداخت

چکهاي با مبالغ کمتر از مبلغ فوق تعهدي ندارد.

-5 حداکثر زمان برگشت و تسویه کل سرمایه مضاربه پایان مدت قرارداد می باشد و عامل می تواند در طول

مدت قرارداد کرارا” تا سقف تعیین شده اعتبار , بدون ارائه فاکتور معاملات متعدد انجام دهد.

-6 هر گونه وجوه واریزي به حسابجاري اعتباري تا قبل از سررسید قرارداد مبین تسویه بخشی از تسهیلات

مضاربه قلمداد شده وبرمبناي وجوه واریز شده وبه نسبتهاي توافق شده قبلی ,تسویه حساب سود انجام

میگیرد . بدیهی است تسویه حساب نهایی در سررسید قرارداد انجام خواهد پذیرفت.

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست 2- مدارك احراز هویت متقاضی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی (براي اشخاص

– حقیقی شناسنامه وجهت اشخاص حقوقی اساسنامه , شرکتنامه, آگهی تاسیس وآخرین روزنامه رسمی ) 3

پیش بینی اخذ تسهیلات در اساسنامه لحاظ شده باشد. -4 مجوز کسب (پروانه کسب یا کارت بازرگانی) -5

مستندات مالکیت محل فعالیت (اعم از ملکی یا استیجاري) 6- صورتهاي مالی (اشخاص حقوقی بایستی

صورتهاي مالی را که شامل ترازنامه و صورتحساب عملکرد و سود و زیان می باشد ارائه دهند.) 7- وثائق

معتبرومورد تایید بانک (در صورت ارائه وثیقه ملکی بیمه نامه بنفع بانک صادر شود)

-4 اعطاي تسهیلات بعد از صدور کالا و خدمات

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت , حسن شهرت و طرز پرداخت , سابقه کار و مراوذات ریالی و ارزي مشتري , وضعیت مالی,

تعهدات نزد سایر بانکها و حصول اطمینان از برگشت اصل و سود مورد انتظار بانک 2- میزان تسهیلات براي

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

28

صادرات بدون گشایش اعتبار حداکثر 60 % هم ارز ریالی به مبلغ تعهد ارزي و براي صادرات با گشایش اعتبار

اسنادي غیرقابل برگشت حداکثر 90 % هم ارز ریالی به مبلغ اعتبار است

مدارك مورد نیاز

1- تکمیل فرم درخواست 2- مدارك احراز هویت مشتري (براي اشخاص حقیقی شناسنامه و براي اشخاص

حقوقی اساسنامه , شرکتنامه,آگهی تاسیس و آخرین روزنامه رسمی) 3- پیش بینی اخذ تسهیلات در اساسنامه

لحاظ شده باشد. -4 کارت بازرگانی معتبر -5 کداقتصادي -6 اظهارنامه کالاي خروجی و تعهدنامه صادراتی ممهور

به مهرگمرك 7- گواهی پیشرفت یا انجام کار طبق شرایط قرارداد در مورد خدمات فنی و مهندسی 8- داشتن

پرونده صادراتی درشعبه 9- تائیدیه سازمان برنامه وبودجه درخصوص صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی

-5 جعاله

جعاله تسهیلاتی است که بانک براي تعمیرات منازل عایت ضوابط ومقررات و دستورالعملهاي لازم پرداخت

می کند.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت , حسن شهرت و طرز پرداخت , سابقه کار و مراودات مشتري , وضعیت مالی , تعهدات نزد

سایر بانکها 2- متقاضی باید مالک بوده و ملک مورد نظردرمحدوده فعالیت شعبه باشد کسانیکه حداقل معادل

%10 تسهیلات جعاله درخواستی به مدت سه ماه بصورت مختلف سپرده گذاري نموده یا نمایند دراستفاده از

تسهیلات جعاله داراي اولویت خواهندبود. 3- کارمزد ارزیابی جهت برآورد هزینه تعمیرات طبق تعرفه

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست 2- مدارك احراز هویت , اشتغال بکار و درآمد متقاضی و ضامنین 3- تصویرسند مالکیت

پس ازمطابقت با اصل سندو تائید آن و درصورت عدم سند ثبتی قولنامه (تائید اصالت قولنامه و سکونت مالک

در محل فوق ) و فیش آب یا برق یا تلفن 4- اخذ مدارك مورد لزوم از متقاضی و یا ضامن معتبرمبنی برمشخص

شدن منابع درآمدي آنان

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

29

-6 خرید دین

خرید طلب اشخاص حقیق یا حقوقی در قالب اسناد تجاري ار اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر به مبلغ کمتر از

طلب ، که داراي مهلت پرداخت می باشد

شرایط و ضوابط :

بررسی اهلیت ، حسن شهرت و طرز پرداخت ، سابقه کار و مراودات مشتري ، و ضعیت مالی ، تعهدات نزد

سایربانکها – فعالیت تجاري متعهد بایستی ارائه اسناد تجاري به واگذارنده و ایجاد دین را توجیه نماید ، و عمل

تجاري در رابطه مستقیم با فعالیت اصلی واگذارنده و متعهد بوده ضمناً از پذیرش چکهاي متقابل متعهد و

واگذارنده اکید ا خودداري گردد خرید اسنادي که از طریق ظهر نویسی به واگذارنده منتقل شده است، مجاز

نمی باشد . خرید اوارق تجاري به قیمتی کمتر از قیمت رسمی آنها صورت می پذیرد به گونه اي که تفاوت

حاصله سود بانک را پوشش دهد سررسید اسناد تجاري می بایست حداکثر از یکسال تجاوز ننماید مبلغ اسمی

سفته یا برات بیشتر از تمبر الصاقی بر آن نباشد – خرید دین مستند به برات زمانی امکانپذیر است که برات به ا

مضاء برات گیر رسیده باشد – اعطاي تخفیف در مورد تمام یا قسمتی از سود ناشی از معاملات خرید دین در

صورت تسویه قبل از سررسید مجاز نمی باشد – تسهیلات ناشی از خرید دین با نرخ بخش بازرگانی قابل اعطا

می باشد – هنگام تنظیم قرارداد براي اسناد تجاري با سررسیدهاي یکسان از یک قرارداد ودر صورت متفاوت

بودن سررسید اسناد براي هر سند باید قرراداد جداگانه تنظیم نمود .

مدارك مورد نیاز :

تکمیل فرم درخواست مدارك احراز هویت مشتري ( براي اشخاص حقیقی شناسنامه و براي اشخاص حقوقی

اساسنامه ، شرکتنامه ، آگهی تاسیس ، آخرین روزنامه رسمی ، صورتهاي مالی ) مجوز فعالیت وثیقه معتبر و

مورد قبول بانک

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

30

-7 سلف

پیش خریدنقدي محصولات تولیدي به قیمت معین می باشد بانکها می توانند ضمن ایجاد تسهیلات لازم براي

تامین سرمایه درگردش واحدهاي تولیدي بنا به درخواست این واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدي

آنها نمایند.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت , حسن شهرت و طرز پرداخت , سابقه کار و مراودات مشتري , وضعیت مالی , تعهدات نزد

سایر بانکها 2- انجام کارشناسی جهت اطمینان از فعال بودن کارخانه و فراهم بودن امکانات لازم جهت تولید و

تناسب کالاي مورد معامله با ظرفیت بالفعل کارخانه (چنانچه فعالیت در رشته کشاورزي است باید از امکانات

لازم براي تولید محصول از قبیل زمین , باغ و لوازم کار برخوردار باشد.) 3- کالا باید حتما” توسط واحد

درخواست کننده تولید شود. -4 فروشنده باید کلیه تسهیلات ناشی از انعقاد قرارداد در واحد تولیدي معرفی شده

براي تهیه کالاي مورد معامله را بکارگیرد. 5- تسویه و واریز قرارداد قبل از سررسید مشمول تخفیف در سود جلو

پرداختی نمی شود .

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست 2- مدارك احراز هویت مشتري (براي اشخاص حقیقی شناسنامه و براي اشخاص

حقوقی اساسنامه و شرکتنامه , آگهی تاسیس و آخرین روزنامه رسمی ) -3 پروانه بهره برداري یا گواهی فعالیت

صنعتی 4- اعلام کتبی تعداد ومشخصات کالاي مورد معامله و مدارك قیمت تمام شده وقیمت فروش یک واحد

کالا (به تفکیک صورتهاي مالی شرکت براي اشخاص حقوقی ) -5 وثیقه معتبر و مورد تائید بانک ( در صورت

وثیقه ملکی بیمه آن ضروري است) 6- تعهدنامه از مشتري مبنی بر بیمه نمودن کالا از زمان آماده شدن کالا تا

زمان فروش در صورتیکه محل نگهداري به نفع بانک بیمه نشده باشد.

-8 فروش اقساطی (مواد اولیه  ماشین آلات  مسکن)

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

31

فروش اقساطی عبارت است از واگذاري عین کالا به بهاي معلوم به غیر , به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهاي

مزبور به اقساط مساوي یا غیر مساوي در سررسیدهاي معین دریافت گردد.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت , حسن شهرت و طرز پرداخت , سابقه کار و مراودات مشتري , وضعیت مالی , تعهدات نزد

سایر بانکها 2- اطمینان از نیاز کارخانه به مواد اولیه درخواستی براي یک دوره تولید و ماشین آلات یا تجهیزات

درخواستی (اعطاي تسهیلات مواد اولیه به واحدهاي خدماتی ممنوع است) 3- اعمال کارشناسی , بررسی در

مورد وضعیت تعهدات نزد سایر بانکها و توان بازپرداخت

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست 2- مدارك احراز هویت (براي اشخاص حقیقی شناسنامه و براي اشخاص حقوقی

اساسنامه, شرکتنامه, آگهی تاسیس و آخرین روزنامه رسمی) -3 پروانه بهره برداري یا گواهی فعالیت صنعتی

براي واحدهاي تولیدي (براي واحدهاي خدماتی مجوزهاي مرتبط) -4 مدارك مربوط به مالکیت محل فعالیت

مشتري(اعم از کارخانه یا دفتر مرکزي ) و لیست ماشین آلات و تجهیزات موجود 5- صورتهاي مالی (ترازنامه و

صورتحساب عملکرد سود و زیان) -6 پیش فاکتور ( در صورت واردات پروفرما) 7- وثائق معتبر و مورد تائید بانک

8- بیمه نامه وثائق و کالاي مورد معامله

-9 قرض الحسنه اعطایی

عقدیست که به موجب آن بانک (بعنوان قرض دهنده) مبلغ معینی را طبق شرایط مقرر در دستورالعمل به

اشخاص (بعنوان قرض گیرنده) به قرض واگذارنماید.

شرایط و ضوابط :

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

32

1- حصول اطمینان از صلاحیت متقاضی ونیاز وي 2- نداشتن بدهی قرض الحسنه مشتري به سایربانکها -3

کارمزد متعلقه به قرض الحسنه طبق تعرفه عمومی بانک در فروردین ماه هر سال نسبت به مانده بدهی اخذ

خواهد شد 4- کارمزد قرض الحسنه در حال حاضر چهار درصد در سال بوده که به نسبت مانده ابتداي هر سال

در اول سال نقدا دریافت میشود . -5 مدت باز پرداخت قر ض الحسنه رفع احتیاجات ضروري حداکثر سه سال

وبه اقساط ماهانه میباشد . -6 سقف تسهیلات قرض الحسنه براي ازدواج و تهیه جهیزیه براي هریک زوجین

بیست میلیون ریال میباشد . -7 در صورتیکه اقساط با تاخیر وصول شود جریمه تاخیر با نرخ 12 درصد محاسبه

و اخذ میشود .

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست قرض الحسنه -2 مدارك احراز هویت و اشتغال و درآمد متقاضی و ضامنین 3- تامین

کافی (ضامن مورد قبول ) 3- درموردتامین هزینه هاي ازدواج و تهیه جهیزیه فتوکپی یا رونوشت سند ازدواج

(به مزدوجین همان سال و سال قبل پرداخت می شود) 4- بابت تامین مسکن , اجاره نامه -5 بابت تعمیر

مسکن , سند مالکیت متقاضی 6- بابت هزینه درمان , صورتحساب مراکز درمانی که از تاریخ صدور آن بیش از

دو ماه نگذشته باشد 7- بابت هزینه تحصیل , معرفی نامه از دانشگاه و تصویر کارت دانشجویی

-10 مضاربه

عقدي است که به موجب آن بانک عهده دار تامین سرمایه (نقدي) مشتري می باشد تا مشتري با آن تجارت

نموده و درسودحاصله هردوطرف شریک باشند. ضمناً مضاربه در امر واردات یا بخش خصوصی و شرکتهاي

تعاونی تهیه و توزیع مجاز نمی باشد. در صورتی که مشتري قبل از سررسید موفق به فروش کالاي مورد معامله

و تسویه و واریز مبلغ قرارداد گردد مشمول تخفیف در سهم سود بانک نمی گردد.

شرایط و ضوابط :

بررسی اهلیت , حسن شهرت وطرزپرداخت , سابقه کار, مراودات مشتري , وضعیت مالی , تعهدات نزد سایر

بانکها وحصول اطمینان از برگشت اصل وسود مورد انتظار بانک .

مدارك مورد نیاز :

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

33

مدارك موردنیاز براي اشخاص حقیقی : 1- تکمیل فرم درخواست -2 مجوز اشتغال (جوازکسب ، کارت بازرگانی

-3 پیش فاکتور خرید کالاي مورد معامله (کالاي مورد معامله باید سهل البیع ومورد مصرف عام باشد وسریع (

الفساد , تجملی وغیرضروري نباشد ) 4- مدارك مربوط به مالکیت محل فعالیت (اعم از ملکی یا استیجاري ) -5

شناسنامه متقاضی 6- وثیقه یا معرفی ضامن معتبر ومورد تایید بانک 7- بیمه نمودن وثائق وکالاي مورد معامله

مدارك مورد نیاز براي اشخاص حقوقی :

1- اساسنامه ، شرکت نامه ، آگهی تاسیس ،آخرین روزنامه رسمی -2 پیش بینی اخذ تسهیلات دراساسنامه

لحاظ شده باشد . -3 پیش فاکتور خرید کالاي مورد معامله (کالاي مورد معامله باید سهل البیع و مورد مصرف

عام باشد و سریع الفساد , تجملی و غیرضروري نباشد) 4- شناسنامه مدیران 5- مدارك مربوط به مالکیت محل

فعالیت (اعم از ملکی یااستیجاري ) 6- آخرین صورتهاي مالی شرکتها شامل ترازنامه و صورت عملکرد سود و

زیان 7- وثیقه یا ضامن معتبر ومورد تایید بانک 8- بیمه نامه وثائق و کالاي موردمعامله

ب : حسابهاي سپرده مدت دار

ج : حسابهاي قرضالحسنه پسانداز

-1 حساب سپرده قرضالحسنه پساندازعادي

وجوهی است که مشتریان به بانک واگذار می کنند تا علاوه بر اجر معنوي از مزایاي مادي (اهداء جوایز

قرعهکشی) نیز برخوردار گردند. بدیهی است سپرده گذاران هر زمان که بخواهند می توانند با مراجعه به بانک

تمام یا قسمتی از سپرده خود را دریافت نمایند.

شرایط و ضوابط :

1- براي افتتاح حساب سپرده قرض الحسنه پس انداز اشخاص حقیقی، داشتن 12 سال تمام کافی است. برداشت

از این حساب بعد از اتمام 15 سالگی افراد امکانپذیر میباشد.

2- مادران می توانند براي فرزندان صغیرخود سپرده قرض الحسنه پس انداز افتتاح نمایند و تا زمان رسیدن

فرزند صغیر به سن قانونی، از آن برداشت نمایند.

3- حداقل مبلغ مورد نیاز براي افتتاح حساب و شرکت در قرعه کشی درحال حاضر پانصد هزار ریال می باشد.

مدارك مورد نیاز براي اشخاص حقیقی:

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

34

-1 تکمیل فرم درخواست افتتاح حساب (اخذ دو قطعه عکس، مهر و اثر انگشت از افراد بی سواد) درصورت

مشترك بودن حساب، باید میزان سهم، نحوه استفاده از سود و برداشت از حساب، مشخص شده باشد

-2 ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی.

مدارك مورد نیاز براي اشخاص حقوقی:

1- تصویر و یا رونوشت گواهی شده از اساسنامه (امکان افتتاح حساب کوتاه مدت دراساسنامه قید شده باشد).

2- تصویر شرکت نامه و آخرین آگهی تغییرات.

3- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

-4 تعهدنامه مدیران و صاحبان امضا شرکت براي تسلیم آخرین مدارك و اطلاعات مربوط به شرکت (آگهی

تغییرات).

-2 حساب قرضالحسنھ ویژه مصرف نشده

حساب سپرده قرض الحسنه ویژه مصرف نشده به حسابی اطلاق می شود که وجوه سپرده شده در این حساب

توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ، طبق نظر سپرده گذار به صورت وام قرض الحسنه از طریق بانک به اشخاص

حقیقی و مؤسسات خیریه و عام المنفعه اعطا می شود.

شرایط و ضوابط

1- افتتاح حساب سپرده قرض الحسنه ویژه مصرف نشده می تواند به صورت انفرادي، مشترك، توسط اشخاص

حقوقی و یا توسط وکیل آنان صورت گیرد.

2- انعقاد قرارداد عاملیت بین سپرده گذار و شعبه.

3- حداقل مبلغ سپرده لازم براي افتتاح حساب سیصد هزار ریال می باشد.

4- حداقل مبلغ قرض الحسنه قابل اعطاء به هر متقاضی از محل هر حساب قرض الحسنه ویژه یکصدهزار ریال و

مدت بازپرداخت آن حداکثر 5 سال می باشد.

5- سایرشرایط همانند قرض الحسنه عادي می باشد.

مدارك مورد نیاز

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

35

مدارك مورد نیاز براي اشخاص حقیقی:

1- تکمیل فرم درخواست افتتاح حساب (اخذ دو قطعه عکس، مهر و اثر انگشت از افراد بی سواد) درصورت

مشترك بودن حساب، باید میزان سهم، نحوه استفاده از سود و برداشت از حساب، مشخص شده باشد.

ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی

مدارك مورد نیاز براي اشخاص حقوقی

1- تصویر و یا رونوشت گواهی شده از اساسنامه (امکان افتتاح حساب دراساسنامه قید شده باشد).

2- تصویر شرکت نامه و آخرین آگهی تغییرات.

3- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

-3 تعهدنامه مدیران و صاحبان امضا شرکت براي تسلیم آخرین مدارك و اطلاعات مربوط به شرکت

(آگهی تغییرات).

مدارك مورد نیاز

1- تکمیل فرم درخواست افتتاح حساب (اخذ دو قطعه عکس، مهر و اثر انگشت از افراد بی سواد) درصورت

مشترك بودن حساب، باید میزان سهم، نحوه استفاده از سود و برداشت از حساب، مشخص شده باشد.

2- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی.

-3 حساب قرضالحسنھ پس انداز طلایي

حساب قرض الحسنه پس انداز طلایی در ردیف حسابهاي سپرده قرض الحسنه پس انداز بوده که به صورت

متمرکز در اداره عابر بانک و خدمات ویژه نگهداري می شود. این حساب صرفاً براي اشخاص حقیقی قابل افتتاح

می باشد. حساب مذکور تمامی خصوصیات و قابلیتهاي حساب جاري طلایی ( به غیر از دریافت

دستهچک ) را دارا بوده و مشتریان بانک با دریافت دفترچه حساب از طریق شعب متصل به شبکه شتاب، از

تمامی مزایاي حساب سپرده قرض الحسنه جاري طلایی برخوردار خواهند شد. همچنین افرادي که به دلایلی از

مزایاي حساب جاري طلایی محروم هستند میتوانند براي انجام عملیات بانکی خویش از این حساب استفاده

نمایند.

شرایط و ضوابط

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

36

1- کلیه اشخاص حقیقی که داراي 12 سال تمام باشند میتوانند بنام خود حساب قرضالحسنه پسانداز طلائی

افتتاح نمایند. برداشت از این حساب بعد از اتمام 15 سالگی افراد امکانپذیر میباشد.

2- حداقل مبلغ موردنیاز براي افتتاح حساب و شرکت در قرعه کشی درحال حاضر دویست هزار ریال میباشد.

-4 حساب قرضالحسنھ پس انداز عابر بانك

بوده که علاوه بر داشتن قابلیتهاي ATM حساب قرض الحسنه پس انداز عابربانک در ردیف حسابهاي

نقل و انتقالات الکترونیکی، از مزیت شرکت در قرعه کشی حسابهاي قرض الحسنه پس انداز نیز برخوردار

است.

شرایط و ضوابط

حداقل مبلغ مورد نیاز براي افتتاح حساب و شرکت در قرعه کشی درحال حاضرتفریبا” دویست هزار ریال می

باشد.

مدارك مورد نیاز:

1- تکمیل فرم درخواست افتتاح حساب (اخذ دو قطعه عکس، مهر و اثر انگشت از افراد بی سواد) درصورت

مشترك بودن حساب، باید میزان سهم، نحوه استفاده از سود و برداشت از حساب، مشخص شده باشد.

2- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی.

(ATM) خدمات دستگاههاي عابربانک

دارندگان حسابهاي عابربانک شتاب و جاري میتوانند علاوه بر دریافت وجه نقد از سایر خدمات و قابلیتهاي

دستگاههاي عابربانکها شامل دریافت مانده حساب، انتقال وجه به سایر حسابهاي عابربانک و جاري ، درخواست

ارسال صورت حساب به نشانی و واریز وجه و واگذاري چک و قبوض استفاده نمایند.

۵- حسابھاي قرضالحسنھ جاري

این سپرده یکی از اجزاي مهم تشکیل دهنده منابع بانک می باشد زیرا این گونه سپرده ها به دلیل نقل و انتقال

آن بوسیله چک نه تنها در شناسایی بانک به عموم مردم ( اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی ) تاثیر بسزایی دارند

بلکه به دلیل هزینه زا نبودن در مقایسه با سایر انواع سپرده ها و استفاده از آن در معاملات کوتاه مدت می تواند

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

37

درآمدهاي قابل توجهی نیزبراي بانکها ایجاد نماید بنابراین با عنایت به مراتب فوق بایستی سعی گردد کنترلهاي

لازم قبل از افتتاح این حساب ها اعمال شود .

فصل سوم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

38

نقشاقتصادي چک:

شاید در هیچ زمانی مثل سالهاي اخیر نتوان نقش اقتصادي چک را بطور ملموس و عینی مشاهده نمود .

نقدینگی بخش خصوصی بقدري افزایش یافته است که هر روز شاهد تورم لجام گسیخته و غیر قابل کنترل

هستیم . پس اندازه هاي موجود و آماده براي مصرف بی رویه نزد افراد جامعه به عوض سرمایه گذاري در واحد

هاي تولیدي ، صنعتی و کشاورزي باعث شده است تا عرضه به مراتب کمتر از نیاز واقعی باشد .نتیجتاً همه ساله

رو به افزایش بوده و ارزش پول کم می شود .

استفاده از چک بجاي پول نقد باعث می شود پول در گردش که میزان آن موجب تورم است کاهش یابد بعلاوه

از دیدگاه بانک مواجه نشدن با کمبود نقدینگی و حذف هزینه هاي زائد پول رسانی و کم شدن خطرات ناشی از

آن مواردي است که در صورت استفاده بیشتر از چک بجاي پول نقد امکان پذیر می باشد . ضمناً جلوگیري از

شمارش بیش از اندازه پول توسط تحویل داران و کاهش حجم زیاد کار از یک طرف و کنترل سریع فعالیتهاي

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

39

شعبه و تهیه تراز روزنامه بدون انجام رسیدگی عملیات حجیم صندوق از جانب دیگر در صورت رواج چک ممکن

می باشد .

صاحبان سپرده قرض الحسنه جاري نیز با سپردن پول خود به بانک بعنوان یک جایگاه امن و مطمئن به راحتی

می توانند هنگام نیاز با صدور چک نسبت به نقل و انتقال وجوه اقدام نمایند .

دانستنیهایی در رابطه با چک

تاریخدار و داراي ارزش مالی است که معمولاً براي خرید در حال و پرداخت در آینده ◌ چک به معنی برگه

استفاده میشود. صاحب چک پس از نوشتن مبلغ ارزش آن و تاریخ موردنظر براي وصول، چک را امضا میکند.

در تاریخ ذکر شده- تاریخ سررسید- فردي که چک را دریافت کردهاست به بانک مراجعه میکند و مقدار وجه

مشخص شده را از حساب جاري فرد صادر کننده دریافت میکند.

چک سند خاصی است از اسناد بازرگانی که به موجب آن، صادرکننده چک، پولی را که نزد دیگري دارد تمام یا

بخشی را به سود خود یا ثالث مسترد میدارد . چک سند عادي تجاري در برخی موارد با رعایت اصول آن قابل

صدور اجرائیهاست. خط و قباله را هم در ایران قدیم چک میخواندند ( دیوان معزّي ) چنین گفتهاند که سکه

نیز از لغت چک، نحت شدهاست. صدور چک اماره مدیون بودن است

مبلغ مندرج در آن در حساب خود وجه ◌ طبق قانون چک در ایران، شخص باید در زمان نوشتن چک به اندازه

قابل تبدیل به وجه نقد داشته باشد. تفاوت چک با کارتهاي اعتباري هم در همین ◌ نقد، اعتبار و یا پشتوانه

است.

چک انجام میشود، رعایت نمیگردد و در ◌ البته امروزه این قانون معمولاً در مبادلات پولیاي که بهوسیله

نتیجه در چند سال اخیر تعداد افرادي که بدلیل چک برگشتی – یعنی چکی که در تاریخ مشخص شده، مقدار

وجه وعده داده شده را تأمین نکند – به زندان میافتند رو به افزایش گذاشتهاست

پیشینه چک

کهنترین شکل بانکداري مربوط به دوران هخامنشیان و در میانرودان (بخشی از ایران آن زمان) است که در

آنجا یهودیان عهدهدار امور بانکداري بودهاند. مدارکی از این ناحیه به دست آمدهاست که کاملا حکم چک را

نیز از آن روزگار تا به امروز باقی « چک » ◌ نیز در آن زمان به کار میرفتهاست و واژه « بانک » ◌ دارند. واژه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

40

چک برمیخوریم و همین واژه از ایران به دیگر نقاط ◌ ماندهاست. در نوشتههاي ساسانیان به زبان پهلوي به واژه

جهان راه یافتهاست

بخشهاي یکچک

بخشهاي زیر در یک برگ چک وجود دارند که بعضی از آنها جاهاي خالی تعبیه شدهاي هستند که باید توسط

نویسنده پر شود :

مسلسل چک: که شمارهاي است که هنگام چاپ شدن براي هر برگ چک بطور یگانه و بدون تکرار ◌ شماره o

است و بر روي آن ثبت میشود.

حساب بانکیاي که وجه معین شده از آن حساب پرداخت خواهد شد. این ◌ حساب جاري: شماره ◌ شماره o

چک چاپ یا مهر ◌ شماره معمولاً به همراه نام صاحب حساب معمولاً روي تمام برگههاي یک دفترچه

میشود.

تاریخ پرداخت: تاریخی که موعد پرداخت وجه مشخص شدهاست. طبق قانون چک این تاریخ باید به حروف o

نوشته شود.

چک: نام فردي که میتواند وجه مشخص شده را در تاریخ مشخص شده دریافت کند. معمولاً براي ◌ گیرنده o

چندین باره از یک برگ چک- خرجکردن و دست به دست کردن آن- وجود داشته ◌ اینکه امکان استفاده

استفاده میشود. در اینصورت هر شخصی میتواند وجه چک را « آورنده » یا « حامل » ◌ باشد معمولاً از واژه

دریافت کند.

چک نوشته میشود. ◌ مبلغ چک: که یک بار به حروف در وسط و یک بار به عدد در پایین برگه o

امضاي صاحب حساب: چک بدون امضاي صاحب حساب ارزشی ندارد و قابل پرداخت نیست. بعضاً در o

بنگاههاي تجاري که تعدادي از افراد در مسائل مالی آن شریک هستند، حسابهاي جاري به نام دو یا چند

فرد گشایش مییابد. در این حالت تمام افرادي که در قبال آن حساب “حق امضاً دارند باید چک را امضا

نمایند.

واژه و ترکیبات آن

لغتی پارسی است و از این زبان به زبانهاي دیگر وارد شدهاست. « چک » لغت

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

41

چک باید همیشه مبلغ را در آن بنویسد، اما در صورتیکه نوشتن این مبلغ فراموش شود و چک بدون ◌ نویسنده

مبلغ، امضا گردد به آن “چک سفید امضاً میگویند. چنین چیزي میتواند بسیار خطرناك باشد زیرا محدودیتی

براي مقداري که ممکن است بعداً در چک نوشته شود، وجود ندارد.

در فرهنگ سیاسی غرب، از این عبارت براي اختیارات نامحدود که در ازاي یک اتفاق یا رویداد به دست فردي

کسب میشود، استفاده میگردد.

اقسام چک

1- چک بحواله کرد چکی است که نام گیرنده در آن ذکر نشده باشد و او میتوان در بانک آن را امضا کرده و

وجه آن را بستاند و یا به دیگري انتقال دهد

چکی است که روي آن دو خط کشیده شده باشد؛ و بانک دیگري میتواند آن Cheque barre 2- چک بسته

را دریافت کند و به کسان متفرقه پرداخت نمیگردد

3- چک بی محل ( تجارت، جزا) چکی است که صادرکننده آن پول یا اعتبار نزد محال علیه چک نداشته باشد.

اگر پس از تاریخ صدور چک وجه آن را بردارد یا کمتر از مبلغ چک محل داشته باشد باز هم آن چک بی محل

به شمار میرود کشیدن چک بی محل اگر چنانچه داراي عناصر جرم غش باشد از نظر اسلامی جرم است. آنچه

1355 با اصلاحات بعدي براي مرتکبین بزه صدور چک بلامحل پیش /4/ که در قانون صدور چک مصوب 16

بینی گردیده تقریباً به نوعی در مقام اثبات آن به چک روز غیرممکن است چراکه بیشتر قانون تا آنجائیکه

بایستی به ضمانت اجراي آن میاندیشیده به فکر کم کردن مراجعین براي سیستم دادگستري بود و یا شاید

بانکها از انجام وظایف قانونی در رابطه با صدور چک مقصر هستند

[در موارد زیر طبق ماده 7 قانون صدور چک بزهکار صدور چک بلامحل به مجازاتهاي زیر محکوم خواهد

گردید:

الف: چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال( 10000000 ) باشد به حبس تا حداکثر شش

ماه محکوم خواهد شد.

ب: چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال( 10000000 )ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد از 6 ماه

تا یکسال حبس محکوم خواهد شد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

42

ج: چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از یکسال تا دو سال و

ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتیکه صادرکننده چک اقدام به

اصدار چکهاي بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چکها ملاك عمل خواهد بود

نکات مهم قانونی چک

– 1 چک بر 4 قسم است: چک عادي، تایید شده، تضمین شده و مسافرتی

2- چک چه به عهده بانکهاي داخل کشور باشد یا شعب بانک ایرانی در خارج از کشور در حکم سند لازم

الاجرا است.

3- دارنده چک میتواند در صورت برگشت چک و عدم پرداخت طبق قوانین و آئین نامههاي مربوط به اجراي

ثبت اسناد رسمی وجه چک یا باقی مانده آن را وصول کند.

4- دارنده چک میتواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینهها اعم از اینکه قبل از

صدور حکم یا بعد از آن باشد از دادگاه تقاضا کند این دادخواست باید به دادگاه صادرکننده حکم تقدیم شود.

5- کلیه خسارات و هزینههاي وارده شامل خسارت تاخیر تادیهاست بر اساس نرخ تورم که توسط بانک مرکزي

اعلام میشود، قابل مطالبهاست و این خسارت هزینههاي دادرسی و حق الوکاله را هم در بر میگیرد.

6- چک فقط در تاریخ مندرج یا پس از آن قابل وصول خواهد بود.

7- صادرکننده چک باید در تاریخ مندرج در آن، معادل مبلغ مذکور در بانک محال علیه وجه نقد داشته و نباید

تمام یا قسمتی از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج یا دستور عدم پرداخت

دهد.

8- چک نباید به صورتی تنظیم شود که به عللی مثل عدم مطابقت امضا یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف

در مندرجات آن و امثال آن بانک از پرداخت وجه خودداري کند.

9- هرگاه وجه چک به علل بالا پرداخت نشود بانک مکلف است در برگ مخصوصی مشخصات چک هویت و

نشانی کامل صادرکننده را در آن ذکر کند و علل عدم پرداخت را صراحتاً ذکر کند ( فقدان موجودي ) و آن را

به دارنده چک تسلیم کند و بانک مکلف است نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب ارسال کند.

-10 اگر که مبلغ موجود در نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد بانک به تقاضاي دارنده مکلف است مبلغ موجود را

تسلیم کند و در این صورت چک نسبت به مبلغ پرداخت نشده بی محل محسوب میشود و بانک گواهی تقدیم

میکند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

43

مجازات صدور چکبی محل

1- اگر مبلغ کمتر از یک میلیون تومان ( 10 میلیون ریال ) باشد مجازات حبس حداکثر شش ماه خواهد بود.

2- اگر مبلغ از یک تا 5 میلیون تومان باشد حبس شش ماه تا یکسال خواهد بود.

3- اگر مبلغ بیش از 5 میلیون تومان باشد مجازات یک سال تا دو سال حبس و ممنوعیت از داشتن دسته چک

به مدت دو سال خواهد بود.

4- در صورتی که صادرکننده اقدام به صدور چکهاي بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در چکها ملاك

خواهد بود.

5- دارنده، کسی است که چک در وجه او صادر گردیده یا پشت نویسی شده یا حامل چک در مورد چکهاي

حامل یا قائم مقام قانونی آنهاست. منظور از دارنده چک کسی است که براي اولین بار چک را به حساب برده ( و

به نامش برگشت میخورد ).

6- کسی که چک پس از برگشت به او منتقل میشود حق شکایت کیفري ندارد مگر انتقال قهري باشد ( ارث

رسیده ).

7- اگر دارنده چک بخواهد چک را بوسیله شخصی دیگر به نمایندگی از طرف خود وصل کند و و حق شکایت

کیفري او در صورت بی محل بودن چک محفوظ باشد باید هویت و نشانی خود را با تصریح نمایندگی در ظهر

چک قید کند در این صورت گواهی عدم پرداخت به نام او صادر میشود و حق شکایت کیفري دارد.

8- هرگاه بعد از شکایت کیفري، شاکی چک را به دیگري انتقال دهد یا حقوق خود را نسبت به چک به هر نحو

دیگري واگذار نماید، تعقیب کیفري موقوف میشود.

9- هرگاه قبل از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت کند یا متهم وجه چک و خسارت تاخیر تادیه را نقداً به

دارنده آن پرداخت کند یا موجبات پرداخت چک و خسارت مذکور را فراهم کند یا در صندوق دادگستري یا

اجراي ثبت تودیع نماید، مرجع رسیدگی قرار موقوفی تعقیب صادر میکند.

-10 این مجازاتها شامل مواردي که ثابت شود چک یا چکها بابت معاملات نامشروع یا ربوي صادر شده

نمیباشد.

-11 چکهاي صادره در ایران عهده بانکهاي واقع در خارج از کشور مشمول این مادهاست.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

44

-12 در صورتی که صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفري وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخت کند یا

با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی براي پرداخت آن بدهد یا موجبات پرداخت آن را فراهم کند قابل تعقیب

نیست.

-1 حساب سپرده قرضالحسنه جاري اشخاصحقوقی

در ردیف حسابهاي دیداري است که با افتتاح آن اشخاص حقوقی می توانند وجوه خود را بوسیله چک کلاً یا

بعضاٌ مسترد یا به دیگري واگذار نمایند.

شرایط و ضوابط

1- عدم انقضاء مدت اختیارات هیات مدیره.

2- نداشتن چک برگشتی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

3- داشتن معرف که در یکی ازشعب بانکهاي مربوطه حساب جاري داشته باشد

مدارك مورد نیاز

1- تصویر و یا رونوشت گواهی شده از اساسنامه (امکان افتتاح حساب جاري دراساسنامه قید شده باشد).

2- تصویر شرکت نامه و آخرین آگهی تغییرات.

3- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

4- تعهدنامه مدیران و صاحبان امضا شرکت براي تسلیم آخرین مدارك و اطلاعات مربوط به شرکت

(آگهی تغییرات).

-2 حساب سپرده قرض الحسنه جاري اشخاص حقیقی

در ردیف حسابهاي دیداري است که با افتتاح آن اشخاص حقیقی می توانند وجوه خود را به وسیله چک کلاٌ یا

بعضاٌ مسترد یا به دیگري واگذار نمایند.

شرایط و ضوابط

1- داشتن 18 سال تمام یا حکم رشد از دادگاه صالحه (داشتن اهلیت).

2- داشتن معرف که در یکی از شعب بانکهاي مربوطه حساب جاري داشته باشد. پزشکان با ارائه کارت نظام

پزشکی نیازي به معرف ندارند.

3- نداشتن چک برگشتی.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

45

مدارك مورد نیاز

1- تکمیل فرم درخواست افتتاح حساب (اخذ دو قطعه عکس، مهر و اثر انگشت از افراد بی سواد) درصورت

مشترك بودن حساب، باید میزان سهم، نحوه استفاده از سود و برداشت از حساب، مشخص شده باشد.

2- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی.

3- حساب سپرده قرضالحسنه جاري اشخاصخارجی

افتتاح حساب سپرده قرض الحسنه جاري براي اتباع بیگانه مقیم ایران و مقیم خارج از کشور با رعایت مقررات

مربوطه و با شرایط زیر امکان پذیر می باشد

شرایط و ضوابط

1- داشتن حداقل 18 سال تمام یا حکم رشد از دادگاه صالحه (داشتن اهلیت) براي اشخاص حقیقی.

2- در مورد اشخاص حقوقی خارجی، ثبت شرکت در ایران الزامی است و میبایست اجازه افتتاح حساب در

اساسنامه پیش بینی شده باشد و مدت اختیارات هیات مدیره منقضی نشده باشد.

3- معرفی دو نفر از مشتریان بانک و یا ارائه معرفی نامه کتبی از جانب یکی از ارگانهاي دولتی و یا کنسولگري

هاي سفارتخانههاي خارجی یا بانکها و موسسات مالی معتبر خارجی مبنی بر شناسایی و تائید متقاضی.

4- معرفی از جانب یکی از ارگانهاي دولتی و یا سفارتخانههاي خارجی در ایران مبنی بر شناسائی و تائید

متقاضی.

5- دارابودن گذرنامه و پروانه اقامت معتبر.

6- اخذ نشانی محل اقامت دائم بر اساس مدارك مثبته.

7- اخذ اقرارنامه و تعهد مبنی بر نداشتن تخلف مالی در سایر کشورها.

8- نداشتن چک برگشتی

مدارك مورد نیاز

براي اشخاص حقیقی:

1- تکمیل فرم درخواست افتتاح حساب (اخذ دو قطعه عکس، مهر و اثر انگشت از افراد بی سواد) درصورت

مشترك بودن حساب، باید میزان سهم، نحوه استفاده از سود و برداشت از حساب، مشخص شده باشد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

46

2- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی.

مدارك مورد نیاز براي اشخاص حقوقی

1- تصویر و یا رونوشت گواهی شده از اساسنامه (امکان افتتاح حساب جاري دراساسنامه قید شده باشد).

2- تصویر شرکت نامه و آخرین آگهی تغییرات.

3- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

4- تعهدنامه مدیران و صاحبان امضا شرکت براي تسلیم آخرین مدارك و اطلاعات مربوط به شرکت

(آگهی تغییرات).

-5 حساب سپرده قرضالحسنه جاري دستگاه هاي دولتی

بانکها می توانند بر اساس دستور وزارت اموراقتصادي و دارائی و مقررات ماده 76 قانون محاسبات عمومی کشور

براي دستگاههاي دولتی شامل وزارتخانه ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهاي دولتی و شهرداري

ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و وابسته به

دولت و شرکتهاي دولتی و یا شهرداري ها باشد، افتتاح حساب نمایند.

شرایط و ضوابط

1- تقاضاي ذیحسابی دستگاههاي دولتی با معرفی وزارت امور اقتصادي و دارایی(خزانه داري کل) یا نمایندگی

خزانه در استانها

2- اخذ مجوز از بانک مرکزي ج.ا.ا.

مدارك مورد نیاز :

1- تصویر و یا رونوشت گواهی شده از اساسنامه (امکان افتتاح حساب دراساسنامه قید شده باشد).

2- تصویر شرکت نامه و آخرین آگهی تغییرات.

3- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

4- عهدنامه مدیران و صاحبان امضا شرکت براي تسلیم آخرین مدارك و اطلاعات مربوط به شرکت

(آگهی تغییرات).

-7 حساب سپرده قرضالحسنھ جاري شركتھاي در شرف تاسیس

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

47

افتتاح حساب سپرده قرض الحسنه جاري به نام شرکتهاي سهامی عام یا خاص درشرف تأسیس (هنوز به ثبت

نرسیده باشند) بلامانع می باشد. حساب به نام”شرکت …… درشرف تأسیس” افتتاح و وجوه دریافتی به حساب

مذکور منظور می گردد. بدیهی است تا انجام تشریفات ثبت شرکت، هیأت مؤسس حق انجام عملیات بانکی و

برداشت از حساب را نخواهد داشت و تا قبل از به ثبت رسیدن آن و درج آگهی در روزنامه رسمی کشور دسته

چک تسلیم نمی گردد. بر اساس ماده 19 قانون تجارت در صورت عدم ثبت شرکت، استرداد وجوه واریز شده به

حساب شرکت در شرف تأسیس، به مؤسسین و پذیرهنویسان منوط به ارائه گواهینامه عدم ثبت شرکت از طرف

اداره ثبت شرکتها است.

شرایط و ضوابط :

1- داشتن 18 سال تمام یا حکم رشد از دادگاه صالحه (داشتن اهلیت).

2- نداشتن چک برگشتی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

3- داشتن معرف که در یکی از شعب بانک مذکور حساب جاري داشته باشد.

مدارك مورد نیاز

1- تصویر و یا رونوشت گواهی شده از اساسنامه (امکان افتتاح حساب کوتاه مدت دراساسنامه قید شده باشد).

2- ارائه اصل و کپی کارت ملی و یا شناسنامه به همراه شماره ملی اعضا هیأت مدیره و امضاداران مجاز.

3- تعهدنامه مدیران و صاحبان امضا شرکت براي تسلیم آخرین مدارك و اطلاعات مربوط به شرکت

(آگهی تغییرات).

7- حساب سپرده قرض الحسنه جاري شرکتهاي دولتی

8- حساب سپرده قرض الحسنه جاري

9- حساب سپرده قرض الحسنه جاري مشترك

افتتاح حساب سپرده قرضالحسنھ جاري مشترك :

در هنگام بازکردن حساب قرض الحسنه جاري مشترك ( دونفر بیشتر ) : رعایت دستورات ذیل الزامی است ،

هرگاه چند نفر بخواهند حساب مشترکی باز نمایند با رعایت قوانین ، بدون ایجاد هیچگونه اشکالی طبق

تقاضاي آنها به افتتاح حساب اقدام می شودکه باید دقیقاً توجه و مراقبت نمایند که نحوه عمل و استفاده از

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

48

حساب در قسمت مخصوص کارت نمونه امضاء تعیین و صریحاً قید شود که نحوه و ترتیب استفاده از حساب

متفقاً می باشد یا منفرداً تا در آتیه مشکلاتی ایجاد نشود . در صورت اطلاع، بانک باید براي هر یک از صاحبان

حساب موارد زیر اعمال نماید .

1- چنانچه یکی از دارندگان حسابهاي مشترك فوت نماید مراتب به بانک گزارش نشود اگر چکهاي صادره عهده

حساب مذبور پرداخت شود بانک هیچگونه مسئولیتی از آن بابت نخواهد داشت .

2- هرگونه قوانین نحوه برداشت منوط به سلامت عقل و حیات شرکاء است .

3- افتتاح سپرده قرض الحسنه جاري براي اشخاص حقوقی در صورت پیش بینی در اساسنامه بلامانع می باشد

———————————————————————

فرم برگ درخواست افتتاح حساب سپرده قرض الحسنه جاري ( اشخاص حقیقی و حقوقی )

تاریخ : …………………

بانک : ……………………… شعبه : ……………………………..

خواهشمند است دستور فرمائید یک شماره حساب سپرده قرض الحسنه جاري بستانکار به نام ( شرکت / بانک )

اینجانب : …………………… فرزند : ……………….. شماره ثبت شرکت / دارنده شماره شناسنامه :……………. صادره از :

……………………….. به معرفی آقاي : ………………….. دارنده حساب جاري شماره : …………………………….

آدرس : …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. در دفتر

بانک مفتوح نموده و یک دسته چک : ………………………………………برگی جهت استفاده از حساب مذبور توسط :

………………………………………………. که امضاء دارد ذیلاً معرفی می شود تحویل فرمایید

نمونه امضاء معرف

نمونه امضاء گیرنده :……………………………………………………… امضاء صاحب حساب : ……………………………………

نشانی صاحب حساب : ……………………………………………………………………………………………………………………………

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

49

یک دسته چک : …………………………………………برگی از شماره : …………………. تاشماره : ……………………………. براي

حساب سپرده قرض الحسنه جاري شماره :…………………………………..توسط بانک : ………………………….. شعبه :

………………………… به : ………………………….. تحویل شود .

تاریخ : ……………………………………………….. امضاء گیرنده دسته چک : …………………………………………

فرم کارت افتتاح جاري حساب

شماره حساب : ………………………………… بانک : ………………….. شعبه : ……………………. تاریخ : …………..

خواهشمند است حساب سپرده قرض الحسنه جاري ریالی بنام : ……………… فرزند : …………………………… با

مشخصات ذیل در دفاتر آن بانک باز نمائید .

امضاء : …………………………….

شغل : ………………….. نشانی کامل : ………………………………………………………. شماره تلفن : ………………………..

تابعیت : …………………………………………. نشانی بعدي : ………………………………. شماره تلفن : ……………………..

نام معرف : ……………………………………………….. شماره حساب معرف : ……………………………………………………….

نحوه استفاده از حساب ( متعاقباً یا منفرداً ذکر شود )

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

محل امضاء

معرف

شماره حساب : ………………………….. بانک : ………………………. شعبه : ……………………. تاریخ : ………………….

نام : …………………………………… بامشخصات ذیل در دفاتر آن بانک باز نمائید .

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

50

شماره ثبت : …………………………………. تابعیت : ………………….. مدت شرکت : ………………………………………….

نشانی کامل : ………………………………………………… نوع کار : …………………………….. شماره تلفن : …………………..

نشانی هاي بعدي :

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………نام شرکاء

یا هیئت مدیره :

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

مدت اختیارات هیئت مدیره :

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

تغییرات : ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

نحوه استفاده از حساب :

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

نام و مشخصات کسانیکه حق امتیاز دارند سمت نمونه امضاء ملاحظات

نام و نام خانوادگی : ………………………………………………..

شماره شناسنامه : ………………….. صادره از : …………..

فرزند : …………………………… تولد : ……………………………

2- نام و نام خانوادگی : ………………………………………….

شماره شناسنامه : ………………….. صادره از : ……………

فرزند : ……………………………. تولد : ………………………….

3- نام و نام خانوادگی : ………………………………………….

شماره شناسنامه : ………………….. صادره از : ……………

فرزند : ……………………………. تولد : ………………………….

دفتر مشخصات حسابهاي جاري : …………………………………………

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

51

بانک : ………………………………………………

شماره حساب : ………………………………..

شماره ردیف

جساب جاري

نام نام خانوادگی نشانی ملاحظات

فرم دفتر دسته چکها

بانک : ………………………………..

شعبه : ……………………………….

شرح تحویل چک به صندوق شرح تحویل به مشتري

تاریخ سري از تا تاریخ نام مشتري شماره امضاء ملاحظات

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

52

شماره شماره حساب

جاري

گیرنده

متن قانونصدور چک ( قانونجدید)

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

53

82 موضوع : قانون صدور چک مصوب /7/9 – قانون چک مصوب سال 1382 روزنامه رسمی شماره : 17067

1382/2/ 1372 و اصلاحات مصوب 6 /8/ 1355/4/16 با اصلاحات مصوب 77

– ماده 1

انواع چک عبارتست از :

1 چک عادي، چکی است که اشخاص عهده بانکها به حساب جاري خود صادر و دارندة آن تضمینی جز اعتبار

صادرکننده آن ندارد.

2 چک تایید شده، چکی است که اشخاص عهدة بانکها به حساب جاري خود صادر و توسط بابک محال علیه

پرداخت وجه آن تایید میشود.

3  چک تضمین شده، چکی است که توسط بانک به عهدة همان بانک به درخواست مشتري صادر و پرداخت

وجه آن توسط بانک تضمین میشود.

4 چک مسافرتی، چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان

و کارگزاران آن پرداخت میگردد.

– ماده 2

چکهاي صادر عهده بانکهایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا میشوند همچنین شعب آنها در

خارج از کشور در حکم اسناد لازمالاجراء است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا

قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگري که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد

میتواند طبق قوانین و آئیننامههاي مربوط به اجراي اسناد رسمی وجه چک یا باقی مانده آن را از صادرکننده

وصول نماید. براي صدور اجرائیه دارندة چک باید عین چک و گواهینامه مذکور در ماده 4 و یا گواهینامه مندرج

در ماده 4 و یا گواهینامه مندرج در ماده 5 را به اجراي ثبت اسناد محل تسلیم نماید. اجراء ثبت در صورتی

دستور اجرا صادر میکند که مطابقت امضاي چک با نمونه امضاي صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده

باشد.

دارنده چک اعم از کسی است که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشتنویسی شده یا حامل چک (در

مورد چکهاي در وجه حامل) یا قائم مقام قانونی آنان.

تبصره :

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

54

دارنده چک میتواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینههاي وارد شده که

مستقیماً و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وي متحمل شده است، اعم از آنکه قبل از صدور

حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید، در صورتیکه دارنده چک جبران خسارت و هزینههاي مزبور را

پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم تقدیم نماید.

: ماده 3

صادرکننده چک باید در تاریخ مندرج در آن معادل مبلغ مذکور در بانک محال علیه وجه نقد داشته باشد و

نباید تمام یا قسمتی از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج نماید یا دستور عدم

پرداخت وجه چک را بدهد و نیز نباید چک را به صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی از قبیل عدم مطابقت

امضاء یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن از پرداخت وجه چک خودداري

نماید. هرگاه در متن چک شرطی براي پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

ماده 3 مکرر:

چک فقط در تاریخ مندرج در آن یا پس از تاریخ مذکور قابل وصول از بانک خواهد بود.

: ماده 4

هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده 3 پرداخت نگردد بانک مکلف است در برگ مخصوص که

مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد علت

یا علل عدم پرداخت را صریحاً قید و آن را امضاء و مهر نموده و به دارنده چک تسلیم نماید. در برگ مزبور باید

مطابقت امضاء صادر کننده با نمونه امضاء موجود در بانک (در حدود عرف بانکداري) و یا عدم مطابقت آن از

طرف بانک تصدیق شود. بانک مکلف است به منظور اطلاع صادرکننده چک فوراً نسخه دوم این برگ را به

آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است ارسال دارد. در برگ مزبور باید نام و نامخانوادگی و نشانی

کامل دارنده چک نیز قید گردد.

: ماده 5

در صورتیکه موجودي حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد به تقاضاي دارنده چک، بانک

مکلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت

چک و تسلیم آن به بانک، گواهینامه مشتمل بر مشخصات چک و مبلغی که پرداخت شده از بانک دریافت

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

55

مینماید. چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده بیمحل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد براي

دارنده چک جانشین اصل چک خواهد بود. در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را

براي صاحب حساب ارسال نماید.

: ماده 6

بانکها مکلفند در روي هر برگ چک نام و نامخانوادگی صاحب حساب را قید نمایند.

: ماده 7

هر کس مرتکب بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد:

الف  چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ( 10,000,000 )ریال باشد به حبس تا حداکثر شش

ماه محکوم خواهد شد.

ب  چنانچه مبلغ مندرج در متن چک ده میلیون ( 10,000,000 ) ریال تا پنجاه میلیون ( 50,000,000 )ریال

باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

ج  چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ( 50,000,000 ) ریال بیشتر باشد به حبس از یک سال تا

دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتیکه صادرکننده چک

اقدام به اصدار چکهاي بلامحل نموده باشد، مجموع مبالغ مندرج در متون چکها ملاك عمل خواهد بود.

تبصره :

این مجازاتها شامل مواردي که ثابت شود چکهاي بلامحل بابت معاملات نامشروع و یا بهره ربوي صادر شده،

نمیباشد.

: ماده 8

چکهایی که در ایران عهده بانکهاي واقع در خارج کشور صادر شود و منتهی به گواهی عدم پرداخت شده باشند

از لحاظ کیفري مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

: ماده 9

در صورتیکه صادر کننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفري وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخته یا موافقت

 

56

در مورد اخیر بانک مذکور مکلف است تا میزان وجه چک حساب صادر کننده را مسدود نماید و به محض

مراجعه دارنده و تسلیم چک وجه آن را بپردازد.

: ماده 10

هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وي در حکم صدور چک

بیمحل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده 7 محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیر قابل

تعلیق است.

: ماده 11

جرائم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتیکه دارنده چک تا شش ماه

از تاریخ صدور چک براي وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت

شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفري نخواهد داشت.

منظور ار دارنده چک در این ماده شخصی است که براي اولین بار چک را به بانک ارائه داده است براي تشخیص

این که چه کسی اولین بار براي وصول وجه چک به بانک مراجعه کرده است بانکها مکلفند به محض مراجعه

دارنده چک هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند.

کسی که چک پس از بازکشت از بانک به وي منتقل گردیده حق شکایت کیفري نخواهد داشت مگر آنکه انتقال

قهري باشد.

در صورتیکه دارنده چک بخواهد چک را به وسیله شخص دیگري به نمایندگی از طرف خود وصول کند و حق

شکایت کیفري او در صورت بیمحل بودن چک محفوظ باشد، باید هویت و نشانی خود را با تصریح نمایندگی

شخص مذکور در ظهر چک قید نماید و در این صورت بانک اعلامیه مذکور در ماده 4 و 5 را به نام صاحب چک

صادر میکند و حق شکایت کیفري او محفوظ خواهد بود.

تبصره :

هرگاه بعد از شکایت کیفري، شاکی چک را به دیگري انتقال دهد یا حقوق خود را نسبت به چک به هر نحو به

دیگري واگذار نماید تعقیب کیفري موقوف خواهد شد.

: ماده 12

هرگاه قبل از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت نماید و یا این که متهم وجه چک و خسارات تاخیر تادیه را نقداً

به دارنده آن پرداخت کند، یا موجبات پرداخت وجه چک و خسارات مذکور (از تاریخ ارائه چک به بانک) را

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

57

فراهم کند،یا در صندوق دادگستري یا اجراء ثبت تودیع نماید مرجع رسیدگی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد

کرد.

صدور قرار موقوفی تعقیب در دادگاه کیفري مانع از آن نیست که آن دادگاه نسبت به سایر خسارات مورد مطالیه

رسیدگی و حکم صادر کند.

هرگاه پس از صدور حکم قطعی شاکی گذشت کند و یا این که محکوم علیه به ترتیب فوق موجبات پرداخت

وجه چک و خسارات تاخیر تادیه و سایر خسارات مندرج در حکم را فراهم نماید اجراي حکم موقوف میشود و

محکوم علیه فقط ملزم به پرداخت مبلغی معادل یک سوم جزاي نقدي مقرر در حکم خواهد بود به دستور

دادستان به نفع دولت وصول خواهد شد.

تبصره :

میزان خسارت و نحوه احتساب آن بر مبناي قانون الحاق یک تبصره به ماده ( 2) قانون اصلاح موادي از قانون

1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام  خواهد بود. /3/ صدور چک  مصوب 10

: ماده 13

در موارد زیر صادر کننده چک قابل تعقیب کیفري نیست.

الف  در صورتیکه ثابت شود چک سفید امضاء داده شده باشد.

ب  هرگاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.

ج  چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدي است.

د  هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین

انجام معامله یا تعهدي است.

ه  در صورتیکه ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در

متن چک باشد.

: ماده 14

صادرکننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنها با تصریح به این که چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از

طریق کلاهبرداري یا خیانت در امانت یا جرائم دیگري تحصیل گردیده میتواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

58

چک را به بانک بدهد بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداري خواهد کرد و در

صورت ارائه چک بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم مینماید.

دارنده چک میتواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم

پرداخت شده ثابت گردد دستور دهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده 7 این قانون به پرداخت کلیه خسارات

وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد.

: تبصره 1

ذینفع در مورد این ماده کسی است که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی شده یا چک به او واگذار گردیده باشد

(یا چک در وجه حامل به او واگذار گردیده).

در موردي که دستور عدم پرداخت مطابق این ماده صادر میشود بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف

آن در مرجع رسیدگی یا انصراف دستور دهنده در حساب مسدودي نگهداري نماید.

: تبصره 2

دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت

یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید در غیر اینصورت پس از انقضاء مدت مذکور بانک از

محل موجودي به تقاضاي دارنده چک وجه آن را پرداخت میکند.

: تبصره 3

پرداخت چکهاي تضمین شده و مسافرتی را نمیتوان متوقف نمود مگر آنکه بانک صادرکننده نسبت به آن

ادعاي جعل نماید. در این مورد نیز حق دارنده چک راجع به شکایت به مراجع قضائی طبق مفاد قسمت اخیر

ماده ( 14 ) محفوظ خواهد بود.

: ماده 15

دارنده چک میتواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفري مرجع رسیدگی مطالبه نماید.

: ماده 16

رسیدگی بته کلیه شکایات و دعاوي جزایی و حقوق مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه دادرسی، فوري

و خارج از نوبت بعمل خواهد آمد.

: ماده 17

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

59

وجود چک در دست صادر کننده دلیل پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت مگر این که خلاف این امر

ثابت گردد.

: ماده 18

مرجع رسیدگی کننده جرائم مربوط به چک بلامحل، از متهمان در صورت توجه اتهام طبق ضوابط مقرر در

1378 کمیسیون /6/ ماده ( 134 ) قانون آئین دادرسی دادگاههاي عمومی و انقلاب (در امر کیفري)  مصوب 28

امور قضایی و حقوقی مجلس شوراي اسلامی  حسب مورد یکی از قرارهاي تامین کفالت یا وثیقه (اعم از وجه

نقد یا ضمانت نامه بانکی یا مال منقول و غیرمنقول) اخذ مینماید.

: ماده 19

در صورتیکه چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادر شده

باشد، صادرکننده چک و صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادر شده باشد، صادر کننده چک و

صاحب حساب متضامناً مسئول پرداخت وجه چک بوده و اجرائیه و حکم ضرر و زیان براساس تضامن علیه هر دو

صادر میشود. به علاوه امضاء کننده چک طبق مقررات این قانون مسئولیت کیفري خواهد داشت مگر این که

ثابت نماید که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدي او است، که در این صورت

کسی که موجب عدم پرداخت شده از نظر کیفري مسئول خواهد بود.

: ماده 20

مسئولیت مدنی پشتنویسان چک طبق قوانین و مقررات مربوط کماکانن به قوت خود باقی است.

: ماده 21

بانکها مکلفند کلیه حسابهاي جاري اشخاص را که بیش از یک بار چک بیمحل صادر کرده و تعقیب آنها منتهی

به صدور کیفر خواست شده باشد بسته و تا سه سال بته نام آنها حساب جاري دیگري باز ننمایند.

مسئولین شعب هر بانکی که به تکلیف فوق عمل ننمایند حسب مورد با توجه به شرایط و امکانات و دفعات و

مراتب جرم به یکی از مجازاتهاي مقرر در ماده 9 قانون رسیدگی به تخلفات اداري توسط هیات رسیدگی به

تخلفات اداري محکوم خواهند شد.

: تبصره 1

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

60

بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران مکلف است سوابق مربوط به اشخاصی را که مبادرت به صدور چک

بلامحل نمودهاند به صورت مرتب و منظم ضبط و نگهداري نماید و فهرست اسامی این اشخاص را در اجراي

مقررات این قانون در اختیار کلیه بانکهاي کشور قرار دهد.

: تبصره 2

ضوابط و مقررات مربوط به محرومیت اشخاص از افتتاح حساب جاري و نحوه پاسخ به استعلامات بانکها به

موجب آئیننامهاي خواهد بود که ظرف مدت سه ماه توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران تنظیم و به

تصویب هیات دولت میرسد.

: ماده 22

در صورتیکه به متهم دسترسی حاصل نشود، آخرین نشانی متهم در بانک محال علیه اقامتگاه قانونی او محسوب

است و هرگونه ابلاغی به نشانی مزبور به عمل میآید. هرگاه متهم حسب مورد به نشانی بانکی یا نشانی تعیین

شده شناخته نشود یا چنین محلی وجود نداشته باشد گواهی مامور به منزله ابلاغ اوراق تلقی میشود و رسیدگی

بدون لزوم احضار متهم وسیله مطبوعات ادامه خواهد یافت.

: ماده 23

قانون چک مصوب خرداد 1344 نسخ میشود.

،1382/6/ ماده 8 قانون اصلاح موادي از قانون صدور چک مصوب 5

ماده 8: کلیه قوانین و مقررات مغایر از تاریخ تصویب این قانون لغو میگردد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

61

متن کامل پیش نویس لایحه جدید صدور چک که براي

تصویب به هیئت دولت ارسال شده است:

در مقدمه لایحه جدید صدور چک آمده است: اعتبار اسناد تجاري و بویژه چک در روابط مالی مردم و نقش این

اوراق در تنظیم معاملات، تسهیل تجارت و تسریع در چرخه اقتصادي کشور، امري انکارناپذیر است. اتکاي بنیان

تجارت بر این اسناد تمام نظام هاي حقوقی جهان را به سوي تدوین مقرراتی منسجم و جامع براي حکومت بر

این اوراق، تنظیم مبادلات بازار و جلوگیري از موارد سوءاستفاده و یا سوءکاربرد آنها سوق داده است.

به رغم آنکه، در سالهاي نخستین سده حاضر، حجم موارد صدور چک و به تبع آن آمار جرم صدور چک

پرداختنشدنی در ایران چندان چشمگیر نبود، قانونگذار به روشنی و فراست و با وقوف بر اهمیت این اوراق و

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

62

تأثیر سوء جرایم مرتبط با آن بر اقتصاد کشور و روابط معاملاتی اشخاص، به سوي تدوین مقرراتی شایسته براي

سامان بخشیدن به چک و برخورد با جرایم ناظر به آن گام برداشت. در همین راستا، در نظام حقوقی ایران

1312 ، مادهاي به ذیل ماده /5/ نخستین بار به موجب قانون مجازات صادرکنندگان چک بدون محل مصوب 8

238 مکرر قانون مجازات عمومی افزوده شد و به موجب آن، صدور چک بلامحل، عنوان مجرمانه یافت. این

1337 به قوت خود باقی بود. /12/ مقرره تا تصویب لایحه قانونی چک بلامحل به تاریخ 16

قانون مزبور، نخستین قانونی بود که به نحو مستقل به معرفی چک و جرایم مرتبط با آن پرداخت. برخی

ایرادهاي مترتب بر این قانون و تحولات اقتصادي جامعه، قانونگذار را به سوي تدوین و تصویب قوانین بعدي در

1382 سوق داد. در هر یک از /6/ 1376 و 2 /3/10 ؛1375/12/12؛1372/8/11 ؛1355/4/16 ؛1344/3/ تاریخ 4

هاي داراي ¬ این قوانین، به فراخور اوضاع و مصالح جامعه، در مجازات صادرکنندگان چک بلامحل و اقسام چک

وصف مجرمانه تغییراتی اعمال شد.

به رغم تمام این مصوبات و با وجود اهتمام دستگاه قانونگذاري و قضایی کشور براي حل و یا به حداقل رساندن

معضل صدور چک بلامحل، نمود بیرونی چنین مصوباتی، از جمله افزایش آمار صدور چک بلامحل، انباشته شدن

زندانهاي کشور از مرتکبان این جرم و عدم دستیابی بخش عمده اي از دارندگان این گونه چکها به مطالبات

قانونی خود، مؤید عدم موفقیت در این عرصه است.

مطالعه اجمالی قوانین متعدد یاد شده، بیانگر این حقیقت است که قانونگذار ایران، جز در موارد محدودي مانند

صدور گواهی فقدان یا کسر موجودي، عدم پرداخت وجه چک به دستور صادر کننده یا ذي نفع و امثال آن،

درخصوص افتتاح حساب، صدور چک بلامحل و گردش آن، نقش قابل ملاحظه اي را براي بانک قائل نشده و

مسئوولیت خاصی نیز براي آن مقرر ننموده است، حال آنکه، به گواهی مطالعات کارشناسی صورت گرفته، یکی

از مهمترین علل بروز و شیوع پدیده صدور چک بلامحل، فقدان کارآیی نظام بانکی کشور و عدم اتخاذ شیوه

هاي مؤثر از سوي این نظام در مراحل مختلف افتتاح حساب، تسلیم دسته چک و برخورد اجرایی و اداري با

صادرکنندگان چنین چکهایی است.

اهمیت انکارناپذیر نقش نظام بانکی کشور در کاهش میزان جرم صدور چک بلامحل، موجب شده است بسیاري

از نظامهاي حقوقی جهان با تغییر و تجدیدنظر در روند قانونگذاري خود براي بانکها نقشی اجرایی و تا حدودي

قضایی در برخورد با صادرکنندگان چک بلامحل قائل شوند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

63

موفقیت این نظامها در کنترل و نیز به حداقل رساندن جرم صدور چک بلامحل و آسیبشناسی که در نظام

حقوقی ایران صورت گرفته است، معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضاییه را به سوي تهیه پیش- نویس

اصلاح قانون صدور چک سوق داد.

در همین راستا از سال 1383 تا کنون جلسات کارشناسی متعددي با حضور قضات مجرب دستگاه قضا، مدیران

و کارشناسان برجسته نظام پولی و بانکی کشور، تشکیل و با بهره گیري از مطالعات تطبیقی صورت گرفته در

سایر نظامهاي حقوقی جهان، پیش نویس اولیه لایحه مزبور، تهیه و تدوین شد.

این پیش نویس از آن زمان تا کنون بر اساس دیدگاه هاي تمام کارشناسان این حوزه بارها مورد بازبینی مجدد

قرار گرفته و در نهایت در جلسات متعدد مسؤولان عالی قوه قضاییه و با حضور وزرا، مدیران و کارشناسان ارشد

نظام اقتصادي، پولی و بانکی کشور نهایی آماده شده است.

در تدوین آخرین پیش نویس لایحه صدور چک، مباحث عمده تئوریک و کاربردي چک مد نظر قرار گرفته و

تلاش شده است با پیش بینی ضمانت اجراهاي متعدد مالی و اداري و در مواردي کیفري، موارد ارتکاب بزه

مزبور به حداقل ممکن تقلیل یابد. عمده راهکارهاي مقرر در این لایحه جهت نیل به هدف فوق را میتوان در

قالب محورهاي زیر مورد بررسی قرار داد:

الف) راهکارهاي پیشگیري از صدور چک پرداخت نشدنی: از جمله راهکارهاي مقرر می توان به موارد زیر اشاره

نمود:

1- پیش بینی مکانیسمی دقیق و توأم با سخت گیري جهت افتتاح حساب و دریافت دسته چک؛

2- تعیین سقف اعتبار و نیز پیش بینی رنگ بندي متفاوت براي هر برگ چک بر اساس توانایی مالی

صادرکننده؛

3- پیش بینی تأسیس سامانه الکترونیکی اطلاع رسانی در خصوص چک و تشکیل پرونده الکترونیکی چک و

امکان دستیابی اشخاص به اطلاعات این سامانه؛

4- تعیین ضمانت اجراها و محرومیتهاي متعدد مالی و اداري براي صادرکننده چک بلامحل از قبیل مسدود

نمودن حساب صادرکننده، ارسال اخطاریه مبنی بر استرداد تمام دسته چکها، محرومیت شخص از دریافت دسته

چک جدید، دریافت هرگونه تسهیلات بانکی و نیز افتتاح حساب جاري در تمام بانکها و مؤسسات مالی و

اعتباري؛

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

64

5- فراهم آوردن موجبات برداشت وجه چک بلامحل از محل موجودي سایر حسابهاي جاري، پس انداز و کوتاه

مدت یا بلندمدت شخص صادرکننده از طریق سیستم بانکی کشور و به صرف درخواست دارنده چنین چکی.

ب) پیش بینی امکان صدور چک الکترونیکی، به رسمیت شناختن آن و شمول این لایحه نسبت به این نوع از

چک.

ج) به رسمیت شناختن مسؤولیت تضامنی بانک محالٌ علیه در نتیجه تخلف از اجراي مقررات پیش بینی شده

در این لایحه.

د) پیش بینی ضمانت اجراي کیفري براي توسل به وسایل متقلبانه براي اقتتاح حساب یا دریافت دسته چک.

پیش نویس لایحھ صدور چک

. ماده 1

چک سندي یا داده پیامی است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که نزد بانک محالٌ علیه دارد کلاً یا بعضاً

دریافت یا به دیگري واگذار می نماید.

تبصره:

نهادها و مؤسسات مالی و اعتباري تحت نظارت بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران در صورت کسب مجوز از

این بانک و با رعایت مقررات این قانون می توانند مبادرت به صدور دسته چک نمایند. در این صورت تمام

تکالیف و مسؤولیتهاي این قانون، نسبت به آنها نیز مجرا است.

. ماده 2

چک فقط در تاریخ مندرج در آن یا پس از تاریخ مزبور، قابل ارائه و وجه آن قابل وصول از بانک خواهد بود.

. ماده 3

گواهی عدم پرداخت، برگ مخصوصی است که در آن مشخصات و مبلغ پرداخت نشده چک، هویت و نشانی

کامل صاحب حساب، صادرکننده و دارنده و علت یا علل عدم پرداخت صریحاً توسط بانک قید و امضاء و مهر

میشود. در برگ مزبور باید مطابقت یا عدم مطابقت امضاء صادرکننده با نمونه امضاء موجود در بانک، در حدود

عرف بانکداري از طرف بانک تصدیق شود. در صورتی که موجودي حساب، نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد،

بانک به تقاضاي دارنده مکلف است مبلغ موجود را بپردازد و دارنده با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و

 

65

تسلیم آن به بانک، گواهینامهاي مشتمل بر مشخصات چک و مبلغی که پرداخت شده از بانک دریافت میکند.

چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نشده، بلامحل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد براي دارنده

جانشین اصل چک است.

: تبصره 1

گواهی عدم پرداخت، صرفاً در تاریخ مندرج در چک و یا پس از تاریخ مزبور، صادر خواهد شد.

: تبصره 2

هرگاه چک به نحو الکترونیکی صادر شده باشد، باید در گواهی عدم پرداخت، تأیید صدور امضا چک از سوي

مرکز گواهی امضاي الکترونیکی نیز قید شود.

: تبصره 3

هرگاه پس از صدور گواهی موضوع ماده فوق، موجودي حساب، افزایش یافته و یا تکمیل شود، بانک محالٌ علیه

باید معادل مبلغ چک را مسدود و مراتب را به دارنده گواهی عدم پرداخت اعلام کند. دارنده می تواند با ارائه این

گواهی، مبلغ مزبور را دریافت نماید. در این صورت بانک مکلف است نسبت به اصلاح گواهی عدم پرداخت و درج

مبلغ دریافتی اقدام کند.

. ماده 4

چکموضوع این قانون، در حکم سند لازمالاجرا است. دارنده چک پس از اخذ گواهی عدم پرداخت میتواند طبق

مقررات مربوط به اجراي اسناد رسمی، وجه چک یا باقیمانده آن را از صاحب حساب و صادرکننده یا هریک از

آنها وصول کند.

اجراي ثبت در صورتی دستور اجرا صادر میکند که مطابقت امضاي چک با نمونه امضاي صادرکننده در بانک از

طرف بانک محالعلیه و یا مرکز گواهی امضاي الکترونیکی، تأیید شده باشد و دارنده چک عین چک و یا مدارك

مثبت چک الکترونیکی و گواهینامه عدم پرداخت و یا گواهینامه جانشین چک را به اجراي ثبت تسلیم کند.

. ماده 5

بانک مکلف است هنگام افتتاح حساب براي متقاضی، مشخصات کامل شناسنامه اي و کد ملی اشخاص حقیقی و

نام، نوع و شماره ثبت اشخاص حقوقی، سمت، حدود اختیارات، مدت مدیریت مدیران و نیز دارندگان حق امضا

اشخاص حقوقی و نشانی و کدپستی متقاضی را ثبت و از صحت مشخصات اعلامی اطمینان حاصل کند و

همچنین با استعلام از بانک مرکزي، از عملکرد مال – ی بانکی متقاضی تحقیق کند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

66

در صورتی که متقاضی داراي سابقه صدور چک بلامحل باشد، بانک مجاز به افتتاح حساب جاري جدید براي

متقاضی نمی باشد و الاّ نسبت به پرداخت خسارات وارد شده و نیز معادل وجه چک در حق دارنده آن مسؤولیت

تضامنی دارد.

: تبصره 1

طرق احراز صحت مشخصات اعلام شده از سوي متقاضی افتتاح حساب، بر اساس آیین نامه اي است که ظرف

سه ماه از تاریخ تصویب این قانون، توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران با همکاري وزارت دادگستري

تهیه شده و به تصویب هیأت دولت می رسد.

: تبصره 2

در صورت درخواست افتتاح حساب از سوي مدیران و یا نمایندگان اشخاص حقیقی و حقوقی، این اشخاص نیز

نباید منعی براي افتتاح حساب و دریافت دسته چک داشته باشند.

: تبصره 3

تحویل دسته چک به دارندگان حسابهاي جاري قبلی منوط به احراز شرایط مقرر در این قانون است.

. ماده 6

بانک باید نام، نام خانوادگی، شماره ملی، کدپستی اشخاص حقیقی و نام، نوع، شماره شناسه، شماره ثبت و

کدپستی اشخاص حقوقی صاحب حساب را در برگهاي چک قید و هر یک از برگها را در دو نسخه تنظیم نماید.

: تبصره 1

مفاد هر برگ چک به هنگام صدور باید به نحوي تنظیم شود که عیناً در نسخه ثانی نیز منعکس شده و دریافت

کننده چک در نسخه مزبور، این امر و نیز دریافت برگه چک را گواهی نماید.

: تبصره 2

صدور و تسلیم دسته چک بعدي براي صاحب حساب منوط به ارائه نسخ ثانی چکهاي صادر شده و انطباق مبلغ

آنها با چکهاي اصلی ارائه شده به بانک می باشد.

. ماده 7

تمام بانکهاي کشور مکلفند بر روي هر یک از برگهاي چک، حداکثر مبلغ قابل پرداخت و مدت اعتبار صدور

آن را قید نمایند. در صورت درج مبلغ بیشتر، بانک صرفاً به میزان اعتبار برگۀ مزبور نسبت به پرداخت اقدام

میکند و این چک نسبت به مبلغ مازاد مشمول مقررات این قانون نیست.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

67

تبصره: شیوه تعیین مبلغ قابل پرداخت هر یک از برگهاي چک بر اساس توانایی مالی متقاضی، نوع رنگ بندي

بر اساس اعتبار چک و حد اکثر مهلت صدور آن به موجب آئین نامه اي است که ظرف سه ماه از تاریخ تصویب

این قانون توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران تهیه شده و به تصویب هیأت دولت می رسد.

. ماده 8

صادر کننده چک باید در تاریخ مندرج در آن معادل مبلغ مذکور در بانک محالٌ علیه وجه نقد داشته باشد و

نباید تمام یا قسمتی از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج نماید یا دستور عدم

پرداخت وجه چک را بدهد و نیز نباید چک را به صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی از قبیل عدم مطابقت

امضاء یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن از پرداخت وجه چک خودداري

کند.

تبصره:

هرگاه در متن چک شرطی براي پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

. ماده 9

هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده 8 این قانون پرداخت نشود، بانک مکلف است بلافاصله در

صورت تقاضاي شخص، هویت کامل او را در پشت چک قید و گواهی عدم پرداخت یا گواهی جانشین اصل چک

به نام او صادر و فوراً نسخه اي از گواهی مزبور را به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است، با

توسل به هر وسیله اطمینان بخشی، حسب مورد از طریق مراسلات مکتوب یا داده هاي پیامی، ارسال کند.

. ماده 10

هرگاه بانک محالٌ علیه متوجه شود چک ارائه شده به بانک به علتی از علل مندرج در ماده 8 این قانون قابل

پرداخت نیست، مکلف است حداکثر ظرف دو روز از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، موضوع را به بانک مرکزي

جمهوري اسلامی ایران یا مراکزي که از سوي این بانک تعیین می شود، اطلاع دهد.

. ماده 11

هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده 8 این قانون پرداخت نشود، تمام اقدامات زیر نسبت به

صادرکننده چک اعمال می شود:

الف) محرومیت از دریافت هرگونه تسهیلات بانکی؛

ب) محرومیت از افتتاح اعتبار اسنادي ارزي و ریالی؛

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

68

ج) محرومیت از دریافت ضمانتنامه هاي ارزي و ریالی؛

د) محرومیت از دریافت دسته چک؛

ه) استرداد تمام دسته چکها اعم از اینکه از ناحیه بانک محال-ٌ علیه و یا سایر بانکها صادر شده باشد؛

بر روي تمام برگه هاي چک براي مدت « صاحب حساب داراي سابقه صدور چک بلامحل است » و) درج عبارت

یک سال؛

ز) محرومیت از افتتاح حساب جاري در تمام بانکها و مؤسسات مالی و اعتباري؛

ح) مسدود شدن کارت اعتباري و عدم صدور این کارت از سوي بانکها و مؤسسات مالی و اعتباري؛

ط) درج نام و مشخصات صادرکننده چک بلامحل در پایگاه الکترونیکی موضوع ماده 19 این قانون.

: تبصره 1

ماده فوق براي مدت سه سال اعمال خواهد « ط» و « ز» ،« د» ،« ج» ،« ب» ،« الف » محرومیتهاي موضوع بندهاي

شد.

: تبصره 2

هرگاه صادرکننده و یا صاحب حساب در سایر بانکها و مؤسسات مالی و اعتباري داراي حساب جاري، پس انداز،

کوتاه مدت و یا بلند مدت باشد، بانک محالٌ علیه مکلف است به درخواست دارنده چک، معادل مبلغ پرداخت

نشده چک را از حسابهاي یاد شده، برداشت و به وي تسلیم کند.

: تبصره 3

هرگاه صادرکننده چک بلامحل که براي بار نخست مبادرت به صدور این چک نموده است، مبلغ چک و نیز در

صورت مطالبه، خسارت تأخیر تأدیه را از تاریخ صدور گواهی موضوع ماده 3 این قانون، پرداخت و یا رضایت

دارنده را تحصیل کند، محل کافی براي پرداخت در اختیار بانک محالٌ علیه قرار دهد و یا لاشه چک را ارائه

کند، اعمال تمام اقدامات موضوع ماده فوق نسبت به وي، منتفی و بلااثر می شود.

: تبصره 4

ماده فوق، پس از سپري شدن مدت زمان محرومیت از دریافت دسته چک « و» اعمال محرومیت موضوع بند

این ماده اعمال می شود. « د» موضوع بند

: تبصره 5

 

در صورتی که چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادرشده

باشد، اقدامات موضوع ماده فوق نسبت به صاحب حساب نیز اعمال خواهد شد.

تبصره 6: در صورتی که دارنده چک، پس از انقضاي مدت شش ماه از تاریخ مندرج در چک، براي وصول وجه

آن به بانک رجوع کند، اقدامات موضوع ماده فوق نسبت به صادرکننده چک بلامحل اعمال نخواهد شد.

. ماده 12

هرگاه بانک محالٌ علیه متوجه شود چک ارائه شده به بانک به علتی از علل مندرج در ماده 8 این قانون قابل

پرداخت نیست، مکلف است بلافاصله به صادرکننده اخطار کند تمام دسته چکهاي تسلیمی را اعم از اینکه از

ناحیه بانک محالٌ علیه و یا بانکهاي دیگر صادر شده باشد، مسترد کند.

تبصره:

هرگاه اخطاریه موضوع ماده فوق براي صاحب حساب صادر و ارسال شود، این شخص صرفاً می تواند نسبت به

صدور چکی که قابلیت پرداخت وجه آن به تأیید بانک محالٌ علیه برسد، اقدام کند.

. ماده 13

بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران یا مراکزي که از سوي این بانک تعیین می شود، مکلفند حداکثر ظرف دو

روز از تاریخ اعلام بانک محال علیه موضوع ماده 10 این قانون، صدور چک بلامحل و نیز ضرورت اعمال اقدامات

موضوع ماده 11 این قانون را به تمام بانکها و مؤسسات مالی و اعتباري کشور اطلاع دهند.

. ماده 14

هر بانکی که پس از وصول اعلام موضوع ماده فوق، دسته چک جدید در اختیار صادرکننده چک بلامحل قرار

دهد، نسبت به پرداخت خسارات وارد شده و نیز معادل وجه چک در حق دارنده آن مسؤولیت تضامنی دارد.

. ماده 15

هرگاه بانک با وجود تأمین محل بدون موجب قانونی از پرداخت وجه چک خودداري کند، مسؤول جبران

خسارت وارد شده به اشخاص است.

. ماده 16

هر شخصی که با توسل به شیوههاي متقلبانه مبادرت به افتتاح حساب یا دریافت دسته چک کند، در حکم

جاعل سند عادي محسوب و به مجازات قانونی این جرم محکوم می شود و در صورتی که عمل ارتکابی قابل

انطباق با عنوان مجرمانه دیگري با مجازات شدیدتر باشد، مرتکب به مجازات آن جرم محکوم می شود.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

70

. ماده 17

صاحب حساب یا صادرکننده چک یا قائم مقام قانونی آنها با تصریح به اینکه چک مفقود، سرقت و یا جعل شده

و یا از طریق کلاهبرداري، خیانت در امانت، ربا و یا جرائم دیگر تحصیل شده، میتواند به طورکتبی دستور عدم

پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.

بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداري خواهد کرد و در صورت ارائه چک، گواهی

عدم پرداخت را با ذکر علت صادر و تسلیم می کند؛ دارندة چک می تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت

داده است، شکایت کند. هرگاه خلاف ادعاي دستوردهنده ثابت شود، به ده تا پنجاه میلیون ریال جزاي نقدي

محکوم و اقدامات موضوع ماده 11 این قانون نسبت به وي اعمال می شود.

: تبصره 1

هرگاه به موجب ماده فوق، دستور عدم پرداخت چک صادر شود، بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف

آن در مرجع رسیدگی یا انصراف دستوردهنده، در حساب مسدودي نگهداري و در صورت ارائه چک بلافاصله

گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم کند.

: تبصره 2

اعمال مقررات ماده فوق مانع از صدور دستور قضایی مبنی بر عدم پرداخت وجه چک نمی باشد.

. ماده 18

در صورتی که دارنده چک جهت دریافت وجه آن طرح دعواي حقوقی کرده و یا شکایت موضوع ماده 17 این

قانون را مطرح کند و به صاحب حساب دسترسی حاصل نشود، آخرین نشانی وي در بانک محالٌ علیه اقامتگاه

قانونی او محسوب است و هرگونه ابلاغی به نشانی مزبور به عمل می آید و در صورتی که حسب مورد به نشانی

بانکی یا نشانی تعیین شده شناخته نشود یا چنین محلی وجود نداشته باشد، گواهی مأمور به منزله ابلاغ اوراق

تلقی می شود و رسیدگی بدون لزوم احضار وي به وسیله مطبوعات، ادامه می یابد.

. ماده 19

بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران به عنوان مرجع تمرکز اطلاعات راجع به صاحبان حساب جاري مکلف

است به منظور جمع آوري اطلاعات راجع به افتتاح و انسداد حساب جاري، دریافت دسته چک، صدور گواهی

عدم پرداخت، محرومیت اشخاص از دریافت دسته چک و نیز دیگر اقدامات موضوع ماده 11 این قانون و سایر

اطلاعات مورد نیاز، پروندة الکترونیکی چک تشکیل دهد؛ این بانک همچنین مکلف است براي دسترسی آسان و

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

71

سریع گیرندة چک به اطلاعات صحیح و دقیق پیرامون افتتاح و انسداد حساب جاري، اصالت چک و صحت

امضاء و اعتبار صادرکننده، دفاتر خدمات ویژه الکترونیکی را دایر کند. این دفاتر مکلفند به تقاضاي ذینفع،

گواهی لازم را صادر و یا در ظهر چک مراتب را تأیید و به وي تسلیم نمایند.

تبصره:

نحوة جمع آوري، نوع اطلاعات و چگونگی حفاظت و دسترسی به شبکه اطلاع رسانی موضوع ماده فوق به

موجب آیین نامه اي است که ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی

ایران و با همکاري وزارت دادگستري و سازمان ثبت احوال کشور تهیه شده و به تصویب هیأت دولت می رسد.

. ماده 20

تمام چکهاي صادر شده عهده بانکهایی که طبق قوانین در داخل کشور دایر شده و می شوند و همچنین

شعب آنها در خارج از کشور که منتهی به صدور گواهی عدم پرداخت شده باشد، مشمول مقررات این قانون

است.

. ماده 21

1355 با اصلاحات بعدي آن ملغی است. /4/ پس از لازم الاجرا شدن این قانون، قانون صدور چک مصوب 16

. ماده 22

این قانون شش ماه پس از تصویب لازمالاجرا است و تا لازم الاجرا شدن آن، وزارتخانه هاي دادگستري و امور

اقتصادي و دارایی و سایر مراجع مربوط با همکاري بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران مکلفند مقدمات اجراي

آن را از قبیل تهیه آیین نامۀ اجرایی، تمرکز اطلاعات راجع به حسابهاي جاري موجود، تهیه و تنظیم متن

چکهاي طرح جدید و طراحی شبکه الکترونیکی چک فراهم کنند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

72

نحوه رفع سوء اثر از سوابق چکهاي برگشتی اشخاص

گروه بازار پول(دنیاي اقتصاد ) بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران طی اطلاعیهاي، اقدامات موردنیاز صاحبان

حسابهاي جاري را براي رفع سوء اثر از سوابق چکهاي برگشتی اعلام کرد.

براساس این اطلاعیه، طبق بخشنامههاي بانک مرکزي،رفع سوءاثر از چکهاي برگشتی اشخاص و مشمول شدن

1382 / این بانک درخصوص مرور زمان به صورتهاي زیر امکانپذیر /3/ نسبت به بخشنامه طب / 999 مورخ 11

است .

1- تامین موجودي

صاحب حساب جاري مبلغ مندرج در متن چک برگشت شده را به حساب جاري خود واریز نموده و پس از

دریافت مبلغ چک توسط ذینفع چک، بانک نسبت به رفع سوء اثر از آن، براساس صورتحساب مشتري، اقدام

( 8/8/ مینماید (بخشنامه طب / 2666 مورخ 1378

2- ارائه لاشه چک به شعبه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

73

صاحب حساب جاري یا وکیل قانونی وي، پس از اخذ لاشه چک از ذینفع، براي رفع سوءاثر آن را به شعب ارائه

(1378/8/ مینماید (بخشنامه طب / 2666 مورخ 8

3- ارائه رضایتنامه محضري ذینفع چک با شعبه

صاحب حساب جاري مبلغ را به ذینفع پرداخت نموده، اما لاشه چک (به دلایل مختلف از جمله مفقود شدن، به

سرقت رفتن، سوخت و …) به شعبه تحویل نمیشود. در این هنگام ذينفع چک با حضور در دفترخانه اسناد

رسمی نسبت به چک موردنظر رضایت خود را اعلام نموده و صاحب حساب جاري، با ارائه رضایتنامه ممهور به

مهر دفترخانه به بانک، درخواست رفع سوءاثر از چک موردنظر را مینماید (بخشنامه طب / 2666 مورخ

(1386/9/8

4- واریز مبلغ چک به حساب جاري و مسدود کردن آن به مدت 2سال چنانچه دسترسی به ذینفع چک

امکانپذیر نبوده و صادرکننده چک قادر به ارائه لاشه چک یا رضایتنامه محضري ذینفع به بانک نباشد. مشتري

میتواند معادل وجه چک یا چکهاي برگشتی را به حساب جاري خود واریز و از شعبه کتبا درخواست کند که

مبلغ یا مبالغ واریزي به حساب براي پرداخت چک یا چکهاي برگشتی نزد شعبه مسدود شود و تا تعیین

تکلیف قطعی چک یا حداکثر به مدت 24 ماه قابلبرداشت نباشد. این امر در صورتی که حساب جاري مشتري

نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد قابلانجام است. (بخشنامه شماره طب / 3500 مورخ

17/9/1382

1382/3/ 5- مشمول شدن نسبت به بخشنامه طب / 999 مورخ 11

1382 ، طب / 2300 مورخ /3/ به منظور مساعدت به مشتریان بانکها بخشنامههاي طب / 999 مورخ 11

1385 به بانکها ابلاغ شد. براساس بخشنامههاي مزبور این امکان /9/ 26/11/1384 و طب / 1260 مورخ 22

براي اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم شد تا بدون ارائه مدارك مثبته و فقط بر مبناي مانده تعداد چکهاي

برگشتی و با مرور زمان در صورت مشمول بودن نسبت به بخشنامه از خدمات بانکی نظیر افتتاح حساب جاري

1382 درخصوص /3/ جدید و دریافت دسته چک جدید بهرهمند شوند. اهم مفاد بخشنامه طب/ 999 مورخ 11

مدت نگهداري سوابق چکهاي برگشتی در بانک اطلاعات این بانک به شرح جدول مقابل است.براي آگاهی پیدا

کردن مشتریان از سوابق چکهاي برگشتی موجود خود در بانک اطلاعاتی بانک مرکزي و چگونگی رفع سوءاثر

از سوابق آن چکها، کلیه شعب بانکها برطبق بخشنامههاي بانک مرکزي (بخشنامه طب/ 2510 مورخ

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

74

1384 ) موظف به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چکهاي برگشتی /2/ 1383/12/24 و طب/ 203 مورخ 14

(در کلیه بانکهاي کشور) به مشتریان موردنظر هستند.

توضیح یک: زمانهاي توقف یاد شده در جدول فوق از تاریخ آخرین چک محاسبه میشود.

توضیح 2: بانکها در مورد افرادي که مشمول امتیاز حذف سوابق از بانک اطلاعاتی به شرح جدول بوده، لیکن

تاکنون به دلیل تشابه مشخصات شناسنامهاي از آن سوابق رفع سوءاثر نشده باشد میتوانند نسبت به رفع سوءاثر

از چکهاي برگشتی موجود در پرینت سوابق مشتري که مربوط به سایر شعب همان بانک یا بانکهاي دیگر

)1385/6/ است نیز اقدام نمایند (بخشنامه شماره طب/ 1260 مورخ 22

یادآوري میشود شعب بانکها موظفند گواهینامههاي عدم پرداخت چک صادر شده را به مدت 10 روز در شعبه

نگهداري کنند و در صورتی که صاحبان حسابهاي جاري داراي چک برگشتی ظرف مدت 10 روز از تاریخ

صدور گواهینامه عدم پرداخت، حسننیت خود را با تامین وجه چک برگشت شده در بانک یا ارائه رضایتنامه

دارنده چک مزبور اثبات نمایند از ارسال اطلاعات مربوط به چکهاي برگشتی به بانک مرکزي خودداري نمایند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

75

حوالجات و چكھاي بانكي

-1 بروات

-2 چك بانكي

-3 چك بین بانكي

-4 حوالھ جات

-5 چكھاي واگذاري مشتریان

-6 قبول و پرداخت چك مسافرتي و تضمیني سایر بانكھا

 

76

-1 بروات

برات به چک یا سفته یا فته طلب اطلاق می شود که مربوط به شهرستانهاي دیگر بوده و صاحب حساب جهت

وصول، آنها را به بانک ارائه می دهد.

Draft برات

صادر کننده برات همان فروشنده است. که از طریق بانک گشاینده اعتبار با ارائه سیاهه درخواست می گردد. و

بانک گشاینده را متعهد می کند که مبلغ اعتبار را از خریدار اخذ کند بعد اسناد را در اختیارش قرار دهد.

.Time draft و برات مدت دار Turn draft/Sight draft برات دو نوع است برات دیداري یا نقدي

برات نقدي در تجارت معمول تر می باشد، در این روش بانک گشاینده اسناد حمل را در صورتی که خریدار وجه

پرداخت ها را تامین کرده باشد به خریدار ارائه می کند.

در برات مدت دار زمان سررسید معمولا سه ماه، 6 ماه یا 180 روز مشخص میشود که بر اساس توافق طرفین از

زمانهاي مشخصی مثل زمان ارائه پروانه سبز گمرکی آغاز می گردد. و خریدار سعی می کند زمان سررسید برات

را از مراحل پایانی ترخیص قرار دهد (مثلا ارائه پروانه سبز گمرکی) تا مهلت بیشتري براي تامین وجه داشته

باشد.

مسلما 180 روز بعد از ارائه پروانه سبز گمرکی از 180 روز بعد از تاریخ صدور بارنامه مهلت بیشتري به خریدار

می دهد.

– استفاده از برات در کشورهاي غربی تقریبا منسوخ گردیده و در حال حاضر کشور هند و … از شرکت هاي

پتروشیمی ایران درخواست برات می کنند.

-2 چک بانکی

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

77

به منظور سهولت و تسریع در نقل و انتقال پول و جلب رضایت مشتریان، شعب به صدور چک بانکی اقدام می

نمایند. چک بانکی توسط بانک و به درخواست مشتري و با استفاده از رمز مخصوص صادر می گردد و پرداخت

وجه چک بانکی درکلیه شعب بانک امکانپذیر است . ضمناٌ پرداخت وجه چک توسط بانک تضمین گردیده است.

شرایط و ضوابط :

1- تکمیل فرم (چک بانکی) توسط مشتري و ارائه آن به تحویلدار شعبه.

2- پرداخت کارمزدچک بانکی براي شعب شهرستان.

3- درصورت مفقودي چک بانکی مراتب بایستی کتبا” به شعبه صادرکننده اعلام شود و جهت ابقاء دستورصادره،

ارائه گواهی طرح شکایت در مراجع قضایی ظرف مدت یک هفته از تاریخ اعلام مفقودي الزامی می باشد.

-3 چک بین بانکی

چکهایی هستند که حسب درخواست مشتري توسط یک بانک عهده یکی ازشعب سایربانکها براي واریز به

یک حساب خاص (به استثناء سپرده هاي مدت دار) در سطح یک شهر صادر می شود.

شرایط و ضوابط :

تکمیل فرم (چک بین بانکی ) توسط مشتري و ارائه آن به تحویلدار شعبه.

-4 حواله جات

یکی از مهمترین خدمات گسترده بانک درسطح کشور درخصوص مبادلات پولی صدور حواله است و به لحاظ

وسعت برد وارتباط با اقشار جامعه از اهمیت ویژه اي برخوردار می باشد. وجوه دریافتی ازمشتریان به سایر شعب

بانک سپه در اقصی نقاط کشور به صورت تلفنی (در اسرع وقت) ارسال می شود.

-5 چکهاي واگذاري مشتریان

چکهایی هستند که دارنده آن بدون مراجعه به شعبه صادرکننده چک، به شعبه اي که در آن حساب دارد،

مراجعه نموده و از بانک تقاضا می کند وجه چک موردنظر را وصول و به حساب وي منظور نماید.

شرایط و ضوابط :

1- تکمیل فرم وصول(نمونه 77 ) و پشت نویسی چک توسط مشتري مبنی بر اینکه پس از وصول به حساب واریز

گردد.

2- واریز به حساب مشتري یا عودت چک همراه با برگشتی در صورت برگشت چک، ظرف دو روز کاري.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

78

6- قبول و پرداخت چک مسافرتی و تضمینی سایر بانکها

قبول چکهاي تضمینی سایر بانکها ، توسط شعب بانک سپه در سراسرکشور و واریز وجه آنها پس از وصول به

حساب مشتري. واریز وجه چکهاي مشتریان شناخته شده شعبه با تکمیل فرم تعهدنامه به صورت همزمان انجام

می شود.

ضمانت نامھ

1- ضمانت نامھ استردادكسوروجھ الضمان

2- ضمانت نامھ پیش پرداخت

3- ضمانت نامھ گمركي (ترخیصكالا و اتومبیل )

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

79

4- ضمانت نامھ حسن اجراي تعھدات ناشي از قرارداد

5- ضمانت نامھ شركت در مناقصھ یا مزایده

6- ضمانت نامھ ھاي بانكي

1- ضمانت نامه استردادکسوروجه الضمان

ضمانت نامه اي است که پس از اتمام طرح یا پروژه ( در زمان تحویل موقت ), پیمانکار براي دریافت وجوهی

تحت عنوان وجه الضمان که طی اجراي مراحل مختلف طرح توسط کارفرما کسر و نگهداشته شده است , از بانک

خواستار میشود و بانک آنرا بنابه خواسته پیمانکار طرح و به نفع کارفرما صادر میکند .

شرایط و ضوابط :

1- بررسی صلاحیت,حسن شهرت وطرز پرداخت, سابقه کار, حصول اطمینان ازانجام تعهدتوسط متقاضی -2

انعقاد قرارداد ضمانتنامه بین بانک و ضمانتخواه -3 صدورضمانتنامه و تحویل آن به مشتري درقبال اخذرسید

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست متقاضی 2- مدارك احراز هویت (براي اشخاص حقیقی شناسنامه وبراي اشخاص حقوقی

اساسنامه , شرکتنامه , آگهی تاسیس وآخرین روزنامه رسمی ) 3- وثائق معتبر و موردتایید بانک -4 مستندات

لازم در رابطه با توانایی انجام موضوع قرارداد(براي پیمانکاران رتبه صلاحیت فنی و یا سایر مدارك تخصصی و

براي تولید کنندگان پروانه بهره برداري یا گواهی فعالیت صنعتی ) 5- قرارداد فیما بین ضمانتخواه و ذینفع

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

80

2- ضمانت نامه پیش پرداخت

ضمانت نامه اي است که جهت تضمین مبلغ پیش پرداختی کارفرما به پیمانکار, بنابر درخواست پیمانکار و به

نفع کارفرما صادر می شود.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت , حسن شهرت وطرز پرداخت, سابقه کار , حصول اطمینان ازانجام تعهدتوسط متقاضی -2 انعقاد

قرارداد ضمانتنامه بین بانک و ضمانتخواه 3- صدورضمانتنامه و تحویل آن به مشتري درقبال اخذرسید

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست متقاضی 2- مدارك احراز هویت (براي اشخاص حقیقی شناسنامه وبراي اشخاص حقوقی

اساسنامه , شرکتنامه , آگهی تاسیس وآخرین روزنامه رسمی ) 3- قرارداد فیما بین ضمانتخواه و ذینفع -4 وثایق

معتبر وموردتاییدبانک (وجه نقد, سپرده مدت دار و پس انداز قرض الحسنه یا وثیقه ملکی) مستندات لازم در

رابطه با توانایی انجام موضوع قرارداد(براي پیمانکاران رتبه صلاحیت فنی و یا سایر مدارك تخصصی و براي تولید

کنندگان پروانه بهره برداري یا گواهی فعالیت صنعتی ) -5 مدارك مربوط به مالکیت محل فعالیت (ملکی

یااستیجاري ) و لیست ماشین آلات وتجهیزات (درصورت لزوم )

3- ضمانت نامه گمرکی (ترخیص کالا و اتومبیل )

این نوع ضمانتنامه براي ترخیص کالاي وارداتی ازکشورهاي دیگر به نفع گمرکهاي کشور و بنام وارد کننده کالا

صادرمی شود. درصورتیکه واردکننده کالا قادربه پرداخت نقدي حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی نباشد.

ضمناً این ضمانتنامه فقط براي مشتریانی صادر می گردد که اعتبار اسنادي مربوطه را در شعبه صادر کننده

ضمانتنامه گشایش نموده باشند بجز مواردي که واردات بدون گشایش اعتبار صورت گرفته باشد.

شرایط و ضوابط :

– 1- بررسی صلاحیت, حسن شهرت وطرزپرداخت, سابقه کار, حصول اطمینان ازانجام تعهدتوسط متقاضی 2

انعقاد قرارداد ضمانتنامه بین بانک و ضمانتخواه -3 صدورضمانتنامه و تحویل آن به متقاضی درقبال اخذرسید

مدارك مورد نیاز :

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

81

1- تکمیل فرم درخواست متقاضی 2- مدارك احراز هویت (براي اشخاص حقیقی شناسنامه وبراي اشخاص حقوقی

اساسنامه , شرکتنامه , آگهی تاسیس وآخرین روزنامه رسمی ) 3- وثائق معتبر و موردتایید بانک 4- موافقتنامه

گمرك مبنی برصدورضمانتنامه

4- ضمانت نامه حسن اجراي تعهدات ناشی از قرارداد

ضمانتنامه ایست که اجراي صحیح مفاد قرارداد توسط پیمانکار را درمقابل کارفرما تضمین می نماید که پس از

برنده شدن شخص در مزایده یا مناقصه جهت حسن اجراي تعهدات پیمانکار صادر میشود.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت , حسن شهرت وطرز پرداخت, سابقه کار, حصول اطمینان ازانجام تعهد توسط متقاضی 2- انعقاد

قرارداد ضمانتنامه بین بانک و ضمانتخواه 3- صدورضمانتنامه و تحویل آن به مشتري درقبال اخذرسید

مدارك مورد نیاز :

1- تکمیل فرم درخواست متقاضی 2- مدارك احراز هویت (براي اشخاص حقیقی شناسنامه وبراي اشخاص حقوقی

اساسنامه , شرکتنامه , آگهی تاسیس وآخرین روزنامه رسمی ) 3- قرارداد فیما بین ضمانتخواه و ذینفع -4 وثایق

معتبرومورد تایید بانک (وجه نقد, سپرده مدت دار و پس انداز قرض الحسنه یا وثیقه ملکی -5 مستندات لازم در

رابطه با توانایی انجام موضوع قرارداد(براي پیمانکاران رتبه صلاحیت فنی و یا سایر مدارك تخصصی و براي تولید

کنندگان پروانه بهره برداري یا گواهی فعالیت صنعتی ) 6- مدارك مربوط به مالکیت محل فعالیت (ملکی

یااستیجاري ) و لیست ماشین آلات وتجهیزات (درصورت لزوم )

5- ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده

ضمانتنامه اي است که شخص براي شرکت در مزایده یا مناقصه موسسات حقوقی که در جراید آگهی رسمی

شده اند ازبانک تقاضا می کند مدت این ضمانتنامه محدود می باشد.

شرایط و ضوابط :

1- بررسی اهلیت, حسن شهرت وطرزپرداخت , سابقه کار , حصول اطمینان ازانجام تعهد توسط متقاضی 2- انعقاد

قرارداد ضمانتنامه بین بانک و ضمانتخواه 3- صدورضمانتنامه وتحویل آن به مشتري درقبال اخذرسید

مدارك مورد نیاز :

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

82

1- تکمیل فرم درخواست متقاضی 2- مدارك احراز هویت (براي اشخاص حقیقی شناسنامه وبراي اشخاص حقوقی

اساسنامه , شرکتنامه , آگهی تاسیس وآخرین روزنامه رسمی ) 3- تصویري از آگهی مندرج در روزنامه و یا نامه از

سوي ذینفع ضمانتنامه (مضمون له) در رابطه با موضوع ضمانتنامه 4- وثائق معتبر ومورد تایید بانک (سفته,

وثیقه ملکی, وجه نقد, سپرده قرض الحسنه یا مدت دار و یا اوراق مشارکت) 5- مستندات لازم در رابطه با توانایی

انجام موضوع مناقصه یا مزایده (براي پیمانکاران رتبه صلاحیت فنی و یا سایر مدارك تخصصی و براي تولید

کنندگان پروانه بهره برداري یا گواهی فعالیت صنعتی ) 6- مدارك مربوط به مالکیت محل فعالیت (ملکی

یااستیجاري ) و لیست ماشین آلات وتجهیزات (درصورت لزوم )

6- ضمانت نامه هاي بانکی

ضمانتنامه بانکی ، سندي است که به موجب آن بانک صادرکننده ضمانتنامه اجراي تعهدات مشتري خود

(ضمانت خواه) را درمقابل اشخاص ثالث (ذینفع ضمانتنامه) تضمین مالی می نماید.

خدمات ارزي

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

83

که در هفت بخش کلی به مشتریان بانک ارائه می گردد که عبارتند از :

الف : تسھیلات ارزي

1- تسهیلات اعتباري خارجی میان مدت

2- اعطاي تسهیلات ارزي از محلحساب ذخیره ارزي

3- اعطاي تسهیلات ارزي از محل منابع داخلی

4- تسهیلات اعتباري خارجی کوتاه مدت

(IDB) 5- تسهیلات کوتاه مدت بانک توسعه اسلامی

ب : حسابھاي سپرده ارزي

1- حسابهاي ارزي سرمایه گذاري مدت دار

2- حسابهاي قرض الحسنه جاري ارزي

3- حسابهاي قرض الحسنه پس انداز

ج : حوالجات ارزي

د: خرید و فروش ارز

1- خرید ارز

2- فروش ارز

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

84

ضمانت نامھ ھاي بانكي ارزي

1- ضمانت نامه بانکی ارزي براي صادر کنندگان کالا و خدمت

2- ضمانت نامه هاي بانکی ارزي وارداتی

گشایش اعتبار اسنادي

1- گشایش اعتباراسنادي وارداتی

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

85

خدمات ویژه بانكي

که در هشت بخش کلی به مشتریان بانکها ارائه می گردد که عبارتند از :

الف : تلفن بانک

ب : چک بر

ج: سامانه اطلاع رسانی گویا

د : سامانه پرسش و پاسخ

تلفن بانك

تلفنبانک ها به منظور رفاه حال مشتریان و تسهیل دسترسی آنان به وضعیت حسابهاي جاري، قرضالحسنه

پسانداز، سرمایهگذاري کوتاهمدت، عابربانک و جاري از طریق خطوط تلفن، راهاندازي شده است. مشتریان

محترم میتوانند براي دریافت رمز تلفنبانک حسابهاي غیر متمرکز، به شعبه خود و براي دریافت رمز تلفنبانک

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

86

عابربانک و جاري طلایی به هر یک از شعب بانک مراجعه و فرم مربوطه را تکمیل نمایند. شماره تلفنبانک هاي

مختلف از طریق مراجعه به شعب همان بانک قابل دریافت است.

پس از شمارهگیري، سیستم به صورت گویا در خصوص چگونگی استفاده از خدمات تلفنبانک شامل اعلام

آخرین مانده حساب، سه گردش آخر حساب، ارسال صورت حساب درخواستی از طریق دورنگار (تا 20 گردش)،

اعلام گردش خاص بر اساس شماره سند مورد نظر براي حسابهاي متمرکز و… راهنمایی مینماید.

چك بر (وصول چک از طریق دورنگار)

وصول چکهاي عهده اکثر بانک ها اعم از درونشهري و برونشهري از طریق دستگاه دورنگار در کمتر از یک روز

انجام پذیرد. بدین منظور مشتري فرم ارسال چک از طریق دورنگار را تکمیل و به همراه چک به شعبه همان

بانک تحویل مینماید تا در تاریخ چک، وجه آن پس از وصول از شعبه مورد نظر به حساب مشتري واریز گردد.

سامانھ اطلاع رساني گویا

ارائه اطلاعات مورد نیاز مشتریان و ارباب رجوع یکی از وظایف اساسی سازمانها میباشد، به طوري که روزانه

بخش عظیمی از وقت و انرژي کارکنان و مسئولین سازمانها، صرف ارائه اطلاعات و پاسخگویی به سئوالهاي

افراد میگردد. حال آن که با استفاده از ابزارهاي نوین ارتباطی میتوان اطلاعات لازم را در اسرع وقت و با

کمترین هزینه به مشتریان انتقال داد.

در همین راستا اکثر بانک ها به منظور صرفهجویی در وقت و هزینه مشتریان جهت دریافت اطلاعات مورد نیاز

خود درباره خدمات بانک، سیستم اطلاعرسانی گویا را طراحی و راهاندازي نموده است.

خدماتی مانند اطلاعات لازم در خصوص انواع خدمات بانکی، تسهیلات و سپرده ها، نشانی کامل شعب بانک

مذکور و نرخ ارزهاي مختلف را به طور گویشی و مکتوب دریافت نمایند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

87

سامانھ پرسش و پاسخ

از آنجا که در هر سازمان، پاسخگویی به سئوالات و مشکلات ارباب رجوع در سرلوحه امور قرار دارد، سیستم

پرسش و پاسخ بانک ها به طور شبانهروزي آماده دریافت انتقادها و پیشنهادهاي مشتریان و هموطنان گرامی

میباشد. در سیستم پرسش و پاسخ، مشتریان میتوانند از طریق شماره تلفن مخصوص آن بانک وارد سیستم

شده و بر اساس راهنمایی رایانه پرسش خود را مطرح نمایند. سیستم پس از ضبط پیام تماسگیرنده، شمارهاي

جهت پیگیري بعدي ارائه میدهد. همچنین زمان تماس بعدي معین و مشتري در موعد مقرر ضمن تماس

میتواند مستقیماً با شماره پیگیري اعلامشده، پاسخ خود را از رایانه دریافت نماید.

صندوق اجاره اي

صندوقهاي اجارهاي صندوقهایی هستند که مشتریان میتوانند براي نگهداري اشیاء قیمتی خود آنها را از بانک

اجاره نمایند. بدین منظور دارا بودن یکی از انواع حسابهاي جاري و یا پسانداز در یکی از شعب بانک صاحب

صندوق و تأیید و شناسایی مشتري توسط مسئولین شعبه الزامی است. پس از تکمیل فرم درخواست توسط

مشتري و امضاء شرایط عمومی و قرارداد و نیز پرداخت ودیعه، کارت عضویت صندوق توسط بانک صادر و به

مشتري ارائه میشود.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

88

فصل چھارم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

89

نحوه تنظیم حسابهاي مالی

مقدمه :

دراین فصل سعی بر آن است که به صورت هرچند مختصر و مفید با ثبت اسناد مالی وتهیه دفتر روزنامه و کل

وعملکرد حسابداري بانک ها ، نحوه محاسبه انواع وامها از نظر سررسید واقساط آنها ، نحوه ذخیره دارائیها و

استهلاك داراهیها و ذخیره مطالبات بیشتر آشنا شده و آنها را مورد ارزیابی قراردهیم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

90

حسابهاي داخلی

در حسابداري یکی از طبقه بندیهاي مشهور ، طبقه بندي حسابها بر اساس 5 گروه دارائیها ، بدهیها ، سرمایه ،

هزینه و درآمد می باشد که بر این اساس هر یک از حسابها جزء یکی از این گروهها طبقه بندي می شوند اما

در سیستم بانکی بعلت کثرت حسابها در سطح کل ، از گروه بندیهاي خاص استفاده می شود که یکی از این

گروه بندیها تفکیک حسابها به اقلام زیر خطی و بالاي خطی بود که قبلاً در مورد آن چند پست مطلب نوشتم

اما یکی دیگر از گروه بندیها که گروه بندي بانک مرکزي می باشد دارائیها را به 19 گروه بالاخطی و بدهیها را به

13 گروه بالاخطی طبقه بندي می نماید امروز می خواهم در مورد یکی از این گروه ها که هم در دارائیهاي

بالاخطی و هم در بدهیهاي بالاخطی مشترکاً وجود دارد صحبت کنم

گروه ” حسابهاي داخلی ” هم در دارائیها و هم در بدهیها وجود دارد می خواهیم بدانیم کدام سرفصلها و

حسابها جزء این گروهها طبقه بندي می گردند. در گروه حسابهاي داخلی ، صرفاً حسابهائی قرار می گیرند که یا

ماهیت دو گانه دارند و یا هنوز سرفصل قطعی آنها مشخص نگردیده است و پس از اینکه سرفصل قطعی آنها

مشخص شد می بایست به سرفصل اصلی منتقل شوند براي شفاف شدن موضوع مثالی می زنم

فرض کنیم یک مشتري که تسهیلاتی را از شعبه الف دریافت کرده است براي پرداخت قسط به شعبه ب مراجعه

کند ( در این مثال فرض این است که سیستم تسهیلات بصورت آنلاین و متمرکز نمی باشد ) وقتی مشتري

قسط را در شعبه ب پرداخت می کند از منظر حسابداري باید حساب ” صندوق ” بدهکار و حساب ” تسهیلات

” که به مثابه حسابهاي دریافتنی می ماند بستانکار شود اما از آنجائیکه شعبه ب تسهیلات را پرداخت ننموده

است بنابراین می بایست وجه قسط را دریافت و از طریق یک حساب واسطه قسط را به شعبه الف منتقل نماید

بنابراین شعبه ب با دریافت وجه سند زیر را صادر می نماید.

بدهکار : صندوق

بستانکار : حساب بین واحدها ( حساب مرکز)

بنابراین در حقیقت می بایست حساب ” تسهیلات ” بستانکار شود و چون شعبه ب تسهیلات را پرداخت نکرده

لذا مانده بدهکار تسهیلات نزد شعبه ب وجود ندارد که بخواهد آنرا بستانکار نماید از اینرو آنرا در حساب واسطه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

91

اي جهت انتقال به شعبه الف عمل می نماید با صدور سند فوق یک نسخه از سند به شعبه الف ارسال می شود و

شعبه الف با دریافت سند به ترتیب زیر عمل می نماید .

بدهکار : حساب بین واحدها ( حساب مرکز)

بستانکار : حساب تسهیلات

حال فرض کنید نسخه دوم هنوز بدست شعبه الف نرسیده باشد در این حالت سرفصل ” حساب مرکز” با مانده

بستانکار در تراز بانک وجود خواهد داشت اما آیا به نظر شما این حساب که بستانکار می باشد بیانگر یک بدهی

بانک می باشد قطعاً جواب منفی است چون این حساب می بایست به بستانکاري تسهیلات منتقل می شده

یعنی کاهنده دارائی است نه یک بدهی براي همین حساب مرکز را حساب داخلی می گویند یعنی حسابی که

می بایست صفر شود و در حساب اصلی دیگري تاثیر بگذارد .

حسابھای داخلی:

از جمله حسابهاي داخلی می توان به “حساب مرکز به ریال ” ” حساب مرکز به ارز ” ” حساب شعب به ریال

” ” حساب شعب به ارز ” ” حساب بدهکاران داخلی ارز و ریال ” ” حساب بستانکاران داخلی ارز و ریال ” ”

حساب وضعیت ارزي ” ” حساب ارزش ریالی مبادلات ارزي “اشاره نمود

نکته پایانی اینکه در بانکهائی که ( معمولاً بانکهاي خصوصی اینگونه اند) از سیستم حسابداري متمرکز بهره می

برند با توجه به خاصیت سیستم حسابداري متمرکز همواره رویدادها در زمان ایجاد در حسابهاي اصلی خود قرار

می گیرند و بنابراین کمتر در این نوع بانکها حسابهاي داخلی بعنوان واسطه قرار می گیرند. و دیگر اینکه یادمان

باشد حسابهائی مثل ” بدهکاران موقت ” یا ” بستانکاران موقت ” جزء حسابهاي داخلی نیستند زیرا علیرغم

اینکه این حسابها نیز واسطه قرار می گیرند اما وجوه این حسابها در صورت قطعیت متعلق به بانک نمی باشد

یعنی وجوه بستانکاران موقت به حساب در صورت قطعیت به افراد خارج از بانک تعلق می گیرد و ما گفتیم که

حسابهاي داخلی حسابهائی هستند که پس از قطعیت به حسابهاي بانک وارد می شوند

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

92

به نظرم براي این موضوع همین حد توضیح کافی باشد

اجزا و عناصر تشکیل دهنده مدل حسابداري بانکها

دارایی 

بدهی 

سرمایه 

درآمد 

هزینه 

Assets داراییها 

منافع اقتصادي احتمالی آتی که به وسیله یک واحد اقتصادي مشخص درنتیجه معاملات یارویداد هاي گذشته

بدست آمده یا درکنترل قرار گرفته است.

بطور کلی اموال، مطالبات وسایر منابع متعلق به یک موسسه که در نتیجه معاملات ، عملیات مالی یا سایر

رویداد ها ایجاد شده و قابل تقویم به پول و داراي منافع آتی است دارایی نامیده می شود.

اھم سرفصل حسابھاي دارایي بانکھا

حساب وجه نقد 

حساب وجوه در راه 

حساب تمبر مالیاتی 

حساب سپرده قانونی 

حساب مطالبات از دولت 

حساب جاري نزد بانکها 

حساب تسهیلات اعطایی قرض الحسنه 

حساب تسهیلات اعطایی مضاربه 

حساب تسهیلات اعطایی جعاله 

حساب تسهیلات اعطایی فروش اقساطی 

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

93

حسابهاي مربوط به اعطاي تسهیلات مسکن 

حساب موجودي انبار کل 

حساب اموال منقول 

حساب اموال غیر منقول 

حساب سرقفلی 

حساب هزینه بهسازي و نوسازي ساختمانهاي استیجاري بانک 

حساب بدهکاران داخلی 

حساب شعب 

حساب مرکز 

حساب پرداخت چکهاي فروخته شده بانک 

حساب پرداخت چکهاي صادره ي سایر بانکها 

اجزا و عناصر تشکیل دهنده مدل حسابداري بانکها

Liabilities بدهیها 

امکان ازدست دادن منافع اقتصادي درآینده،ناشی ازتعهدات کنونی یک واحد اقتصادي مشخص مبنی بر انتقال

داراییها یا ارایه خدمات به واحدهاي تجاري دیگر درآینده که درنتیجه معاملات یا رویدادهاي گذشته انجام شده

است.

یا به عبارتی تعهداتی که یک موسسه در مقابل اشخاص و موسسات دیگر دارد و از معاملات در رویداد هاي

گذشته ناشی شده اند و باید از طریق پرداخت پول،تحویل کالا، انجام دادن خدمات یا انتقال سایر اقلام دارایی

تسویه شوند، بدهی نامیده می شود.

اهم سرفصل حسابهاي بدهی بانکها

حساب قرض الحسنه جاري(ریالی) 

حساب قرض الحسنه پس انداز(ریالی) 

حساب سپرده سرمایه گذاري بلند مدت 

حساب سپرده سرمایه گذاري کوتاه مدت 

حساب سپرده سرمایه گذاري کوتاه مدت ویژه 

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

94

حساب سپرده قرض الحسنه جاري بانکها 

حساب انواع چکهاي فروخته شده 

حساب حواله هاي عهده شعب 

حساب مانده هاي مطالبه نشده 

حساب سپرده نقدي ضمانت نامه 

حساب پیش پرداخت مشتریان بابت سایر تسهیلات در بخش خصوصی و دولتی 

حساب مضاربه وجوه دریافتی 

حساب سود سالهاي آینده تسهیلات 

حساب سود تسهیلات تکلیفی به تعهد دولت 

حساب بستانکاران داخلی 

حساب بستانکاران موقت 

حساب شعب 

حساب مرکز 

اجزای سرمایھ در بانکھا

سرمایه پایه در بانکها عبارتند از مجموع سرمایه اصلی و سرمایه تکمیلی

سرمایه اصلی: 

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

95

سرمایه پرداخت شده + اندوخته قانونی+ سایر اندوخته ها(به استثناء اندوخته تجدید ارزیابی دارائیهاي ثابت و 

سهام متعلق به بانک)+ صرف سهام + سود انباشته (بدیهی است در صورت زیان می بایست مبلغ از سرمایه اصلی

کسر شود)

سرمایه تکمیلی: 

این سرمایه شامل 

ذخائر مطالبات مشکوك الوصول (عام) + اندوخته تجدید ارزیابی دارائیهاي ثابت + اندوخته ناشی از تجدید

ارزیابی سهام

نکته قابل توجه در محاسبه سرمایه پایه این است که در هنگام استفاده از مبلغ سرمایه پایه در فرمول نسبت 

کفایت سرمایه برخی محدودیت ها اعمال می شود از جمله اینکه مجموع سرمایه تکمیلی می تواند حداکثر برابر

سرمایه اصلی باشد و مازاد بر آن در سرمایه پایه جهت محاسبه نرخ کفایت سرمایه محسوب نمی گردد از دیگر

محدودیتهاي موجود می توان به عدم احتساب سرقفلی و سرمایه اختصاص یافته به موسسات بانکی تابعه

(درصورتی که تلفیق نشده باشد) و سرمایه گذاري در سهام سایر موسسات بانکی اشاره نمود به طوریکه امکان

احتساب این اقلام در هنگام تهیه نسبت کفایت سرمایه مقدور نمی باشد.

سرمایه گذاري و مشارکت حقوقی بانکها

موضوع ” سرمایه گذاریها ” به غیر از تعاریف و کارکردهاي محدودي که بصورت اختصاصی در بانکها مورد

استفاده قرار می گیرد یکی از مباحث جالب و قابل بحث از دیدگاه استانداردهاي حسابداري می باشد شاید

برایتان این سئوال مطرح شود که مگر نحوه حسابداري سرمایه گذاریها در سیستم بانکی با تعاریف و

استانداردهاي حسابداري مغایرت دارد؟ باید بگویم مغایرت ندارد اما کاربرد این سرفصل در بانکها بسیار محدود

بود و از آنجائیکه بانکها استانداردهاي وضع شده خود را با تایید و تصویب نهادهاي خاص ( شوراي پول و اعتبار )

اجرا می نمایند بنابراین گاهاً تغییراتی هرچند محدود با استانداردهاي حسابداري دارند به نحوي که در ارتباط با

موضوع ” سرمایه گذاریها” علیرغم طبقه بندي صورت گرفته بر اساس استانداردهاي حسابداري ، بانکها از قوانین

آمرانه نهادهاي مزبور تبعیت می نمودندکه البته در سال 1386 و بر اساس جلسه 1081 شوراي پول و اعتبار

رفتار حسابداري بانکها در رابطه با سرمایه گذاریها مطابق با استاندارد شماره 15 کمیته فنی سازمان حسابرسی

تعریف شد و صرفاً محدودیتهائی جهت میزان سرمایه گذاریها تعریف شد نکته جالب در ابلاغ بخشنامه مب/ 182

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

96

سال 1386 که مبین مصوبه 1081 شوراي پول و اعتبار می باشد حذف تعریف مشارکت حقوقی و اطلاق عبارت

“سرمایه گذاري ” به انواع سرمایه گذاري بانکها و موسسات اعتباري می باشد که امیدوارم طی یکی دو پست

مطلب بتوانم ضمن ارائه ضوابط و دستورالعملهاي خاص بانکها در رابطه با سرمایه گذاریها ، استانداردهاي وضع

شده در این خصوص را نیز بیان نمایم.

براي بانکها آن چیزي که در رابطه با این سرفصلها مهم است این است که بدانند ماهیت این سرفصلها چیست ؟،

نحوه ثبت ناشی از ایجاد سرمایه گذاریها چگونه است ؟ ، درآمدهاي ناشی از سرمایه گذاریها جه هستند و چگونه

محاسبه و ثبت می شود ؟ ، طبقه بندي سرمایه گذاریها در صورتهاي مالی چگونه است ؟ ، نحوه حسابداري

فروش سرمایه گذاریها چگونه است ؟

تعریف ماهیت و نحوه استفاده از این عناوین

تا قبل از سال 1386 و ابلاغ بخشنامه مب / 182 سرفصل ” سرمایه گذاري مستقیم ” هنگامی ایجاد می گردید

که یک یا مجموعه چند بانک در پروژه اي بیش از % 50 سرمایه گذاري کنند بنابراین پروژه یا طرحهائی که

بانکها با هم اقدام به اجراي آنها نمودند جزء سرمایه گذاري مستقیم محسوب می گردید همچنین شرکتهائی که

بیش از 50 %سهام آنها متعلق به بانک باشد نیز باید تحت این سرفصل نمایش داده شود در رابطه با سرفصل ”

مشارکت حقوقی ” باید گفت این سرفصل هنگامی ایجاد می شد که میزان سرمایه گذاري یک یا مجموع چند

بانک در یک طرح یا پروژه اي کمتر از 50 % باشد . اما با ابلاغ بخشنامه یاد شده این تعاریف کارکرد خود را از

دست داد که به آن اشاره خواهیم نمود.

نحوه حسابداري ایجاد سرمایه گذاري:

بر اساس استانداردهاي حسابداري نحوه ثبت و ایجاد سرمایه گذاري کاملاً ارتباط مستقیم با انواع سرمایه گذاري

دارد که آنها عبارتند از – 1سرمایه گذاري جاري 2- سرمایه گذاري بلند مدت که در بیان خصوصیات این

سرمایه گذاریها گفته شده است که هر گاه سرمایه گذاري به قصد نگهداري در بلند مدت انجام شود و یا اینکه

محدودیتی در واگذاري آن در کوتاه مدت وجود داشته باشد سرمایه گذاري از نوع بلند مدت تلقی خواهد شد

آري از دیدگاه استانداردهاي حسابداري نحوه ثبت ایجاد سرمایه گذاري به نوع سرمایه گذاري اعم از اینکه بلند

مدت یا جاري باشد بستگی دارد مضافاً اینکه مهم است که سرمایه گذاري سریع المعامله می باشد یا خیر .

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

97

بطوریکه ثبت ایجاد سرمایه گذاري که از نوع جاري بوده و سریع المعامله باشد با غیر از آن تفاوت خواهد داشت

که بعداً به این تفاوتها اشاره خواهم نمود

منافع حاصل از سرمایه گذاریها :

محور اصلی تعریف سرمایه گذاریها از دیدگاه استانداردهاي حسابداري ، ” کسب منافع آتی ” می باشد و هر

چند شاید با این تعریف بتوان به نوعی تمام دارائیها از جمله دارائیهاي ثابت را نیز “سرمایه گذاري ” تلقی نمود

اما آنچه باعث شده مانع ورود سایر دارائیها در سرفصل مزبور شود مربوط به تفاوت خاص کسب منافع آتی از

طریق سرمایه گذاري با کسب منافع از طریق سایر دارائیهائی است که منافع آتی ایجاد می نمایند بطوریکه

منافع آتی ناشی از سرمایه گذاریها همواره به 2 طریق کسب می گردد 1- کسب منافع ناشی از توزیع منافع

سرمایه گذاریها ( همانند سود تضمین شده ، سود سهام ، سود غیر نقدي) -2 کسب منافع ناشی از افزایش در

ارزش مبادلاتی سرمایه گذاري . که در این ارتباط سایر دارائیها علیرغم ایجاد منافع آتی ، قابلیت ایجاد منافع به

شکل سرمایه گذاریها را ندارند .

اما نکته اي که در این قسمت مطرح است این است که بانکها در ارتباط با منافع ناشی از سرمایه گذاریهاي خود

چگونه رفتار می نمایند ؟ درآمدها یا همان منافع آتی سرمایه گذاریهاي خود را چگونه محاسبه و ثبت می

نمایند ؟ آیا درآمدها یا همان منافع آتی سرمایه گذاریها در بانکها مشاع است یا غیر مشاع

سرمایه گذاریها و مشارکت حقوقی

بر اساس آنچه که در مطلب قبلی گفته شد رفتار بانکها در قبال سرمایه گذاریها و مشارکتهاي حقوقی و مقایسه

آن با استانداردهاي حسابداري را می توان به شرح زیر عنوان کرد

1- .در رابطه با طبقه بندي موضوع ، تا قبل از سال 86 بانکها سرمایه گذاریهاي خود را در دو طبقه “سرمایه

گذاري مستقیم “و ” مشارکت حقوقی ” افشاء می نمودند و براي هر یک تعریف خاصی داشتند که در مطلب

قبلی گفتم . حال آنکه بر اساس استانداردهاي حسابداري طبقه بندي سرمایه گذاریها بر اساس ” سرمایه گذاري

جاري ” و ” سرمایه گذاري بلند مدت ” قابل تفکیک می باشد . که البته بر اساس بخشنامه سال 86 بانک

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

98

مرکزي (مب/ 182 ) طبقه بندي تسهیلات باید بر اساس استانداردهاي حسابداري (استاندارد شماره 15 سازمان

حسابرسی ) انجام پذیرد.

2- در رابطه با شناسائی و ثبت سود سرمایه گذاریها و مشارکتها تا قبل از سال 86 و بر اساس بخشنامه مب

1799 سال 1382 درآمدهاي سرمایه گذاریهاي بانکها می بایست بر اساس میزان مشارکت بانک در سرمایه /

گذاري یا مشارکت حقوقی و به شرح ذیل انجام می پذیرفت.

الف – در رابطه با مشارکتها و سرمایه گذاري مستقیم کمتر از 20 % در سهام شرکتهاي سرمایه پذیر ، نحوه عمل

بدین ترتیب بود که بابت سود نقدي و سود غیر نقدي می بایست سرفصل “درآمد سرمایه گذاري مستقیم یا

درآمد مشارکت ” مورد استفاده قرار می گرفت و در رابطه با سود سهمی ، ثبت درامد نیاز نبود زیرا با دریافت

سهام تعداد سهام بانک در شرکت سرمایه پذیر افزایش یافته و به تبع آن بهاي تمام شده هر سهم کاهش می

یافت ( البته شاید سئوال کنید با توجه به عدم ثبت در حالت دریافت سهام بعنوان سود ، تاثیر آن بر عملکرد

بانک چه خواهد بود جواب این است که با کاهش بهاي تمام شده هر سهم در پایان دوره مالی ذخیره کاهش

ارزش سهام مورد تاثیر جدي قرار خواهد گرفت زیرا بر اساس استانداردهاي حسابداري در هنگام سرمایه گذاري

در سهام داراي ارزش متعارف ، می بایست در مقطع صورتهاي مالی با توجه به ارزش بازار و مقایسه آن با قیمت

تمام شده سهام تعدیلاتی در رابطه با این نوع سهام انجام پذیرد لذا کاهش قیمت تمام شده ناشی از دریافت

سهام به جاي سود ، تعدیل یادشده را متاثر می نماید

ب- در رابطه با مشارکتها و سرمایه گذاري مستقیم بیش از 20 % در سهام شرکتهاي سرمایه پذیر ، بعلت وجود

نفوذ قابل ملاحظه و یا کنترل ( بر اساس میزان سهام )بانکها موظف بودند سود نقدي و غیر نقدي را صرفاً

بعنوان تعدیل سرفصل ” سرمایه گذاري مستقیم یا مشارکت حقوقی” ثبت نمایند لذا ثبت مزبور در سرفصل

درآمد انجام نمی پذیرفت . بنابراین در این نوع سرمایه گذاریها ، بانکها می بایست بمیزان سود دریافتی نقدي یا

به ارزش متعارف سود غیر نقدي سرفصل سرمایه گذاریها یا مشارکتهاي حقوقی خود را بستانکار می نمودند

و در صورت دریافت سهام به جاي سود در این نوع سرمایه گذاریها ، مطابق با آنچه در بند الف ذکر شد هیچ

گونه ثبتی انجام نمی پذیرفت .

در رابطه با شناسائی و ثبت درآمد ناشی از سرمایه گذاریها ، باید گفت موارد مطروحه که لازم الاجرا براي بانکها

بوده ، دقیقاً مطابق با استانداردهاي حسابداري می باشد و بر اساس بخشنامه جدید نیز روش شناسائی درآمد

سرمایه گذاري همانند قبل و به شرح یاد شده می باشد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

99

Expenses هزینه ها 

عبارتست ازجریان خروج داراییها یا سایر موارد استفاده از داراییها یا ایجاد بدهیها طی یک دوره که به

منظورتولید وتحویل کالا،ارایه خدمات یا انجام سایر فعالیتها دراجراي عملیات اصلی و مستمرواحد تجاري صورت

می گیرد.

اھم سرفصل حسابھاي درآمد بانکھا

حساب وجه التزام دریافتی ازمحل تسهیلات اعطایی در قالب عقود اسلامی 

حساب سود دریافتی تسهیلات 

حساب کارمزد دریافتی 

حساب درآمد هاي متفرقه 

Revenues درآمدها 

جریان ورود دارارییها یا سایر موارد افزایش داراییهاي یک واحد تجاري ویا تصفیه بدهیهاي آن طی یک دوره

مالی که ناشی ازتحویل کالا،ساخت دارایی براي مشتریان،ارایه خدمات ،یا سایر فعالیتهاي انتفاعی است که

دراجراي عملیات اصلی ومستمر واحد تجاري انجام می گیرد.

اجزا و عناصر تشکیل دهنده مدل حسابداري بانکها

Equity, or Net Assets حقوق صاحبان سھام یا خالصداراییھا 

حق باقیمانده بر دارایی هاي واحد اقتصادي پس ازکسر بدهیها.دریک واحد تجاري حقوق صاحبان سرمایه،حقوق

مالکان آن است.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

100

Investments by Owners سرمایھ گذاري صاحبان سرمایھ 

افزایش درخالص داراییهاي یک واحد اقتصادي مشخص ناشی ازانتقال منابع اقتصادي به آن توسط صاحبان

سرمایه به منظور افزایش حقوق مالکیت. داراییها متداولترین اقلامی هستند که به عنوان سرمایه گذاري مالکان

شرکت دریافت می شود،ولی امکان دارد این دریافت به صورت خدمات،قبول یا تبدیل بدهیهاي شرکت باشد.

روشثبت و نگهداري حسابها در سیستمهاي مکانیزه حسابداري

درسیستمهاي کامپیوتري حسابداري، دفاتر روزنامه، کل و معین بعنوان گزارشهاي خروجی سیستم و توسط

کامپیوتر تهیه می شود. علاوه براین انواع ترازهاي آزمایشی، صورتهاي مالی و حتی گزارشهاي تحلیلی از وضعیت

مالی موسسه توسط کامپیوتر تهیه و دراختیار استفاده کنندگان قرار می گیرد.

موضوع مهم دراجراي این سیستمها، تشخیص صحیح حسابهاست.

طبق قوانین مالیاتی ایران، کلیه شرکتها و اشخاص حقوقی علی رغم استفاده از سیستم مکانیزه می بایست دفاتر

روزنامه و کل را به صورت دستی نیز نگهداري کنند.در این موسسات بجاي ثبت روزانه وقایع می توان خلاصه اي

از عملیات یک ماهه موسسه را در دفاتر روزنامه و کل ثبت نمود.

طریقھ ثبت اسناد در دفاتر روزنامھ و كل

الف ) شعب پس از جمع آوري اسناد ( اعم از نقدي یا انتقالی ) در مقاطع مختلف در طول روز بر حسب نوع

تفکیک جمع بندي و به طور مسلسل شماره گذاري و جهت صدور سند کلی از فرم انتقالی نمونه مربوطه سند

حسابداري داخلی استفاده می گردد . بدیهی است جهت اسناد نقدي و انتقالی سندحسابداري داخلی جداگانه

صادر می گردد .

ب) به منظور کنترل گردش عملیات نقدي و مطابقت مانده خلاصه دفتر کل با موجودي صندوق شعب موظفند

صورت وضعیت از حساب صندوق تهیه نمایند . پس از کلیه اسناد روز در دفتر روزنامه ، جمع بندي شده و به

خلاصه دفتر کل استخراج می گردد .

ج ) دفتر روزنامه یکی از مهمترین دفاتر شعبه بوده و داراي ارزش قانونی می باشد . لذا هر گونه خط خوردگی و

تراشیدگی و محو اقلام به وسیله لاك در دفتر مزبور قانونا ممنوع می باشد . چنانچه احیاناً رقمی در دفتر روزنامه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

101

اشتباه ثبت شود بایستی به اطلاع مسئولین شعبه نسبت به درج رقم صحیح اقلام و در ستون ملاحظات رقم

صحیح به تائید و امضاء مسئولین ذي ربط برسد .

د) چون در روش فعلی اسناد کلی ، اسناد نقدي محسوب نمی شود لذا لزومی به انعکاس آنها در ماشین

تحویلداري نمی باشد جهت روشن شدن موضوع و چگونگی صدور اسناد حسابداري داخلی و طریقه ثبت آنها در

دفاتر روزنامه مثال صفحه بعد را براي روشن شدن موضوع حل می نمائیم .

اعتبار اسنادي و عملیات بانکی

ترتیب

مراحل

شرح هدف

درطول دوره

مالی

مرحله 1: جمع آوري اطلاعات ستخراج اطلاعات مالی از اسناد و مدارك اولیه مربوط به

معاملات و عملیات مالی

مرحله 2: تجزیه و تحلیل اطلاعات

مالی

بررسی و تعیین آثارمالی هررویداد بردارایی،بدهی وسرمایه

وتشخیص حساب یا حسابهاي بدهکار و بستانکار

مرحله 3: ثبت معاملات

دردفترروزنامه

ثبت آمار مالی عملیات به ترتیب تاریخ وقوع و ماهیت آنها

با بدهکار و بستانکارکردن حسابهاي مربوط در دفتر

روزنامه

مرحله 4: نقل اقلام ازدفتر روزنامه

به شیفریه

انتقال مبالغ بدهکار و بستانکار در حسابهاي مختلف و

آزمون تساوي اقلام بدهکار و بستانکار در هر یک از

عملیات نقدي و انتقالی و تعیین مانده حساب صندوق

مرحله 5: نقل اقلام ازشیفریه به آزمون تساوي اقلام بدهکارو بستانکار نقل شده به حسابها

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

102

ترازآزمایشی با تهیه فهرستی از عناوین و مانده حسابهاي دفتر کل

مرحله 6: نقل اقلام ازترازآزمایشی

به دفترکل

طبقه بندي اطلاعات مالی در حسابهاي مختلف باانتقال

مبالغ بدهکار وبستانکار ثبت شده در تراز آزمایشی به

حسابهاي مربوط در دفترکل

درمقاطعی

ازدوره مالی

مرحله 7: تعدیل حسابها

(ثبت تعدیلات در دفتر روزنامه و

انتقال آن به شیفریه،تراز

آزمایشی ودفترکل)

تعدیل حسابهاي مختلف بر مبناي ثبت اسناد بین

واحدهاي ارسالی از مرکز

درپایان

دوره مالی

مرحله 8: تهیه صورت سود و زیان

(تابلو سود و زیان)

جمیع و تلخیص اطلاعات مالی و تهیه صورت سود و زیان

رحله 9: بستن حسابهاي موقت

صدور سند حسایداري

بستن حسابهاي موقت وانتقال آن به حساب مرکز و صدور

سند بین واحدها براي انتقال سود و زیان شعبه به حساب

سرمایه و نهایتا تعیین نتیجه نهایی عملیات بانک

مرحله 10 : تهیه تراز زمایشی

اختتامی

آزمون توازن مانده حسابهاي دارایی با مانده حسابهاي

بدهی و سرمایه

منابع و مصارف در بانکھا

منابع چیست ؟

اصولاً تمامی سرفصلهاي سمت چپ ترازنامه که ماهیت بستانکار دارند منابع بانک تلقی می گردند ( دقت کنید

ترازنامه را می گویم نه تراز چون در تراز درآمدها و سود سالهاي آتی تسهیلات هم در سمت چپ درج می شود

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

103

اما منابع نیستند) اما سیستم بانکی کشور در هنگام ارائه گزارش منابع ، صرفاً منابعی را گزارش می کند که از

جامعه جذب نموده است و این منابع را نیز یک طبقه بندي خاص که خواهم گفت گزارش می نماید

نحوه طبقھ بندی منابع در گزارشات سیستم بانکی :

منابع را براي گزارشدهی به 2 طبقه عمده گروه بندي می نمایند

الف – منابع موثر :

این منابع شامل حسابهاي جاري ، پس انداز ، سپرده هاي کوتاه مدت و سپرده هاي بلند مدت می باشد

ب- منابع غیر موثر :

که به آن سایر منابع هم گفته می شود این منابع شامل حسابهاي سپرده ضمانتنامه ها ، پیش دریافت اعتبارات

اسنادي ، پیش دریافت بابت معاملات ، بستانکاران متفرقه ، حواله هاي عهده ما ، حواله هاب عهده شعب ،

خالص چکهاي بانکی فروخته شده ، مانده هاي مطالبه نشده ، وجوه اداره شده مصرف نشده می باشد

مصارف نیز در هنگام ارائه گزارش به مانده حسابهاي تسهیلات ، مطالبات ، سرمایه گذاریها و مشارکتها ،

بدهکاران ، پیش پرداختها و اصولاً تمام حسابهاي با ماهیت بدهکار به استثناء هزینه ها و موجودیهاي نقد اعم از

وجوه نقدي و وجوه نزد سایر بانکها و بانک مرکزي جزء مصارف هستند تنها نکته مهم در هنگام تهیه مصارف

این است که تسهیلات باید خالص گزارش شود یعنی باید از مانده تسهیلات (عقود مبادله اي ) سود سالهاي آتی

کسر گردد.

در پایان باید بگویم فراموش نکنیم سرمایه یا حقوق صاحبان سهام نیز منابع بانکها هستند اما معمولاً در

گزارشات بانکی درج نمی شوند

انواع عملیات بانکھا

عملیات نقدي 

عملیات انتقالی 

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

104

عملیات نقدي : دراین عملیات حتما یکطرف عملیات با حساب صندوق سروکار دارد 

انواع عملیات نقدي عبارتند از: 

الف – عملیات واریز وجه به صندوق از طریق اسناد زیر:

حواله دریافت، حواله خرید ایران چک، حواله چک بانکی، حواله چک بین بانکی، بخش نقدي جاري، قبض انواع

حسابهاي پس انداز، حواله تلفنی(کتبی) و قبض دریافت اقساط وام

ب- عملیات برداشت وجه نقد ازصندوق ازطریق اسناد زیر:

حواله پرداخت، آگهی پرداخت، ایران چک، چک، قبض انواع حساب پس انداز سپرده هاي سرمایه گذاري، سند

هزینه و چکهاي بانکی

عملیات انتقالي: 

این عملیات کلیه اقلام ترازنامه را و سود وزیان بجز حساب صندوق را دربر می گیرد. 

عملیات انتقالی به وسیله اسناد زیر صورت می گیرد:سند انتقالی، آگهی بدهکار، آگهی بستانکار، قبض وصولی

چکها، سند حسابداري بین واحدها، فرم یادداشت حواله جات مخابره اي و نمونه یادداشت تلفنی بروات عهده

شهرستان

اسناد حسابداري در تسهیلات تبصره اي

تسهیلات تبصره اي ، تسهیلاتی هستند که بانکهاي دولتی بر اساس تبصره هاي مندرج در قانون بودجه می

بایست به اشخاص و یا در بخشهاي خاص پرداخت نمایند یکی از ویژگیهاي این نوع تسهیلات این است که

معمولاً پرداخت بخشی از سود این نوع تسهیلات بعنوان یارانه توسط دولت تقبل می گردد که با توجه به این

ویژگی خاص اسناد حسابداري این نوع تسهیلات با سایر تسهیلات کمی متمایز می باشد که در این پست مطلب

می خواهم در مورد حسابداري این گونه تسهیلات صحبت نمایم .

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

105

فرض کنید تسهیلاتی به مبلغ 40000000 ریال را با نرخ 12 % قرار است به شخصی پرداخت نمائیم این

% تسهیلات در قالب تبصره اي می باشد که طی آن 8% سود توسط دولت تعهد شده است و مشتري فقط باید 4

سود بعلاوه اصل را بازپرداخت نماید مدت بازپرداخت تسهیلات 36 ماهه و طی اقساط برابر پرداخت انجام شده

است .اینک اسناد مرتبط با این مثال.

محاسبات مربوط به این مثال

اصل تسهیلات 40000000 = ریال

مدت بازپرداخت = 36 ماه

% نرخ تسهیلات = 12

% نرخ سود سهم مشتري = 4

% نرخ سود سهم دولت = 8

سود سالهاي آتی سهم دولت = 4934000

سود سالهاي آتی سهم مشتري = 2466000

یادآوري می شود براي تسهیل کار با فرمول قدیم محاسبات را انجام داده ام زیرا قصد من رویه حسابداري

تسهیلات است نه نحوه محاسبه ارقام

اسناد حسابداری مرتبط با پرونده

نکته :

علامت – به معناي نشان دادن معین حساب است اما علامت / به معناي ” یا ” می باشد

زمان پرداخت تسهیلات

بدهکار : تسهیلات تبصره اي- بخش خصوصی ( بمیزان اصل + سود آتی سهم مشتري)

بدهکار : مطالبات از دولت- سود آتی دولت ( بمیزان سود آتی سهم دولت )

بستانکار : سود سالهاي آتی سهم مشتري ( بمیزان سود آتی سهم مشتري )

بستانکار : سود سالهاي آتی در تعهد دولت ( بمیزان سود آتی سهم دولت)

بستانکار : صندوق – حساب مشتري ( بمیزان اصل تسهیلات )

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

106

زمان پرداخت قسط توسط مشتری

یادمان باشد قسط این تسهیلات شامل اصل و سود سهم مشتري می باشد و سود سهم دولت در قسط لحاظ

نمی گردد بنابراین وقتی مشتري قسط می دهد

بدهکار : صندوق (بمیزان قسط)

بستانکار : تسهیلات تبصره اي ( بمیزان قسط )

بدهکار : سود سالهاي آتی سهم مشتري ( بمیزان سود قسط)

بستانکار : درآمد معاملات (بمیزان سود قسط)

بدهکار : مطالبات از دولت- سود آتی (بمیزان سود محقق شده سهم دولت

بستانکار :مطالبات از دولت – سود محقق شده (بمیزان سود محقق شده سهم دولت

بدهکار : سود سالهاي آتی در تعهد دولت (بمیزان سود محقق شده سهم دولت)

بستانکار : درآمد معاملات / درآمد معوق (بمیزان سود محقق شده سهم دولت)

اسناد زمان تسویه نیز بسیار ساده است دوستانی که علاقه مند هستند اسناد تسویه را برایم ایمیل کنند نکته

دیگر این که این تسهیلات فقط در بانکهاي دولتی وجود دارد

تا اینجا متوجه شدیم سرفصل “مطالبات از دولت ” 2 معین دارد البته این سرفصل 5معین دارد که بعداً به

مابقی معینهاي آن می پردازم

میزان استهلاك دارائیهاي ثابت در بانکها

دارائیهاي ثابت در بانکها معمولاً در قالب دو گروه اموال منقول و اموال غیر منقول طبقه بندي شده و روش

استهلاك در هر گروه به شرح ذیل می باشد

1- اموال غیر منقول ( ساختمانها ) به روش نزولی و با نرخ 7 %مستهلک می شود

-2 اموال منقول : که خود به 5 زیر گروه وسائط نقلیه (موتور سیکلت ) ، وسائط نقلیه ( خودرو ) ، اثاثیه و

منصوبات ، تجهیزات کامپیوتري و ماشین آلات خاص بانکی تقسیم و به شرح ذیل مستهلک می شوند

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

107

% الف – وسائط نقلیه ) موتور سیکلت ) : به روش نزولی با نرخ 30

% ب- وسائط نقلیه ( خودرو ) : به روش نزولی با نرخ 35

ج – اثاثیه و منصوبات : به روش خط مستقیم و با عمر 10 ساله

د – تچهیزات کامپیوتري : به روش خط مستقیم و با عمر 3 ساله

ه – ماشین آلات خاص بانکی : به روش خط مستقیم و با عمر 10 ساله

سند حسابداری سپرده قانونی

در پست مطلبهاي قبلی در رابطه با دلائل اخذ و میزان سپرده قانونی مترتب با منابع بانکها اعم از دولتی یا غیر

دولتی صحبت کردیم اینک اسناد مربوط به تودیع این سپرده ها به بانک مرکزي را درج می کنم البته این اسناد

براي همکاران خوبی که در ستاد بانکها این عمل را انجام می دهند بسیار ساده می باشد اما چون همکاران عزیز

در شعب بانکها از آنها اطلاعی ندارند آن را ذکر می کنم .

فرض کنیم مانده منابع کل شعب یک بانک در پایان هفته برابر 1000 ریال شده باشد این اطلاعات از طریق

سیستمهاي متمرکز یا از طریق سیستم انتقال و تلفیق تراز شعب کل کشور به دست اداره مرکزي می رسد در

آنجا میزان سپرده قانونی منابع را محاسبه می نمایند (نرخ ھر یک از منابع را قبلاً گفتم ) فرض کنیم سپرده

قانونی 1000 ریال منابع ، معادل 50 ریال می شود حال اداره مرکزي باید سند زیر را صادر نماید.

بدهکار : سپرده قانونی 50

بستانکار : حساب جاري نزد بانک مرکزي 50

و سپس در پایان هفته بعد اگر منابع افزایش یابد بمیزان افزایش در منابع سند مزبور صادر و اگر کاهش یابد می

بایست سند مزبور برعکس صادر شود به عبارتی همواره این سند بر اساس سپرده قانونی مشمول ، تعدیل می

گردد.

% —- از 2 تیرماه سال 1386 سپرده مشمول حسابهاي جاري دولتی که نرخ آن % 88 بوده است برابر 100

شده است

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

108

سرفصل سرمایه گذاري و مشارکت حقوقی بانکها

موضوع ” سرمایه گذاریها ” به غیر از تعاریف و کارکردهاي محدودي که بصورت اختصاصی در بانکها مورد

استفاده قرار می گیرد یکی از مباحث جالب و قابل بحث از دیدگاه استانداردهاي حسابداري می باشد شاید

برایتان این سئوال مطرح شود که مگر نحوه حسابداري سرمایه گذاریها در سیستم بانکی با تعاریف و

استانداردهاي حسابداري مغایرت دارد؟ باید بگویم مغایرت ندارد اما کاربرد این سرفصل در بانکها بسیار محدود

بود و از آنجائیکه بانکها استانداردهاي وضع شده خود را با تایید و تصویب نهادهاي خاص ( شوراي پول و اعتبار )

اجرا می نمایند بنابراین گاهاً تغییراتی هرچند محدود با استانداردهاي حسابداري دارند به نحوي که در ارتباط با

موضوع ” سرمایه گذاریها” علیرغم طبقه بندي صورت گرفته بر اساس استانداردهاي حسابداري ، بانکها از قوانین

آمرانه نهادهاي مزبور تبعیت می نمودندکه البته در سال 1386 و بر اساس جلسه 1081 شوراي پول و اعتبار

رفتار حسابداري بانکها در رابطه با سرمایه گذاریها مطابق با استاندارد شماره 15 کمیته فنی سازمان حسابرسی

تعریف شد و صرفاً محدودیتهائی جهت میزان سرمایه گذاریها تعریف شد نکته جالب در ابلاغ بخشنامه مب/ 182

سال 1386 که مبین مصوبه 1081 شوراي پول و اعتبار می باشد حذف تعریف مشارکت حقوقی و اطلاق عبارت

“سرمایه گذاري ” به انواع سرمایه گذاري بانکها و موسسات اعتباري می باشد که امیدوارم طی یکی دو پست

مطلب بتوانم ضمن ارائه ضوابط و دستورالعملهاي خاص بانکها در رابطه با سرمایه گذاریها ، استانداردهاي وضع

شده در این خصوص را نیز بیان نمایم.

براي بانکها آن چیزي که در رابطه با این سرفصلها مهم است این است که بدانند ماهیت این سرفصلها چیست ؟،

نحوه ثبت ناشی از ایجاد سرمایه گذاریها چگونه است ؟ ، درآمدهاي ناشی از سرمایه گذاریها جه هستند و چگونه

محاسبه و ثبت می شود ؟ ، طبقه بندي سرمایه گذاریها در صورتهاي مالی چگونه است ؟ ، نحوه حسابداري

فروش سرمایه گذاریها چگونه است ؟

بر اساس آنچه که در مطلب قبلی گفته شد رفتار بانکها در قبال سرمایه گذاریها و مشارکتهاي حقوقی و مقایسه

آن با استانداردهاي حسابداري را می توان به شرح زیر عنوان کرد .

-1 در رابطه با طبقه بندي موضوع ، تا قبل از سال 86 بانکها سرمایه گذاریهاي خود را در دو طبقه “سرمایه

گذاري مستقیم “و ” مشارکت حقوقی ” افشاء می نمودند و براي هر یک تعریف خاصی داشتند که در مطلب

قبلی گفتم . حال آنکه بر اساس استانداردهاي حسابداري طبقه بندي سرمایه گذاریها بر اساس ” سرمایه گذاري

جاري ” و ” سرمایه گذاري بلند مدت ” قابل تفکیک می باشد . که البته بر اساس بخشنامه سال 86 بانک

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

109

مرکزي (مب/ 182 ) طبقه بندي تسهیلات باید بر اساس استانداردهاي حسابداري (استاندارد شماره 15 سازمان

حسابرسی ) انجام پذیرد.

-2 در رابطه با شناسائی و ثبت سود سرمایه گذاریها و مشارکتها تا قبل از سال 86 و بر اساس بخشنامه مب

1799 سال 1382 درآمدهاي سرمایه گذاریهاي بانکها می بایست بر اساس میزان مشارکت بانک در سرمایه /

گذاري یا مشارکت حقوقی و به شرح ذیل انجام می پذیرفت.

الف – در رابطه با مشارکتها و سرمایه گذاري مستقیم کمتر از 20 % در سهام شرکتهاي سرمایه پذیر ، نحوه عمل

بدین ترتیب بود که بابت سود نقدي و سود غیر نقدي می بایست سرفصل “درآمد سرمایه گذاري مستقیم یا

درآمد مشارکت ” مورد استفاده قرار می گرفت و در رابطه با سود سهمی ، ثبت درامد نیاز نبود زیرا با دریافت

سهام تعداد سهام بانک در شرکت سرمایه پذیر افزایش یافته و به تبع آن بهاي تمام شده هر سهم کاهش می

یافت ( البته شاید سئوال کنید با توجه به عدم ثبت در حالت دریافت سهام بعنوان سود ، تاثیر آن بر عملکرد

بانک چه خواهد بود جواب این است که با کاهش بهاي تمام شده هر سهم در پایان دوره مالی ذخیره کاهش

ارزش سهام مورد تاثیر جدي قرار خواهد گرفت زیرا بر اساس استانداردهاي حسابداري در هنگام سرمایه گذاري

در سهام داراي ارزش متعارف ، می بایست در مقطع صورتهاي مالی با توجه به ارزش بازار و مقایسه آن با قیمت

تمام شده سهام تعدیلاتی در رابطه با این نوع سهام انجام پذیرد لذا کاهش قیمت تمام شده ناشی از دریافت

سهام به جاي سود ، تعدیل یادشده را متاثر می نماید

ب- در رابطه با مشارکتها و سرمایه گذاري مستقیم بیش از 20 % در سهام شرکتهاي سرمایه پذیر ، بعلت وجود

نفوذ قابل ملاحظه و یا کنترل ( بر اساس میزان سهام (بانکها موظف بودند سود نقدي و غیر نقدي را صرفاً

بعنوان تعدیل سرفصل ” سرمایه گذاري مستقیم یا مشارکت حقوقی” ثبت نمایند لذا ثبت مزور در سرفصل

درآمد انجام نمی پذیرفت ( بنابراین در این نوع سرمایه گذاریها ، بانکها می بایست بمیزان سود دریافتی نقدي یا

به ارزش متعارف سود غیر نقدي سرفصل سرمایه گذاریها یا مشارکتهاي حقوقی خود را بستانکار می نمودند

و در صورت دریافت سهام به جاي سود در این نوع سرمایه گذاریها ، مطابق با آنچه در بند الف ذکر شد هیچ

گونه ثبتی انجام نمی پذیرفت .

در رابطه با شناسائی و ثبت درآمد ناشی از سرمایه گذاریها ، باید گفت موارد مطروحه که لازم الاجرا براي بانکها

بوده ، دقیقاً مطابق با استانداردهاي حسابداري می باشد و بر اساس بخشنامه جدید نیز روش شناسائی درآمد

سرمایه گذاري همانند قبل و به شرح یاد شده می باشد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

110

تعریف ماهیت و نحوه استفاده از این عناوین :

تا قبل از سال 1386 و ابلاغ بخشنامه مب / 182 سرفصل ” سرمایه گذاري مستقیم ” هنگامی ایجاد می گردید

که یک یا مجموعه چند بانک در پروژه اي بیش از 50 %سرمایه گذاري کنند بنابراین پروژه یا طرحهائی که بانکها

با هم اقدام به اجراي آنها نمودند جزء سرمایه گذاري مستقیم محسوب می گردید همچنین شرکتهائی که بیش

از 50 % سهام آنها متعلق به بانک باشد نیز باید تحت این سرفصل نمایش داده شود در رابطه با سرفصل ”

مشارکت حقوقی ” باید گفت این سرفصل هنگامی ایجاد می شد که میزان سرمایه گذاري یک یا مجموع چند

بانک در یک طرح یا پروژه اي کمتر از 50 % باشد . اما با ابلاغ بخشنامه یاد شده این تعاریف کارکرد خود را از

دست داد که به آن اشاره خواهیم نمود.

نحوه حسابداري ایجاد سرمایه گذاري:

بر اساس استانداردهاي حسابداري نحوه ثبت و ایجاد سرمایه گذاري کاملاً ارتباط مستقیم با انواع سرمایه گذاري

دارد که آنها عبارتند از – 1سرمایه گذاري جاري 2- سرمایه گذاري بلند مدت که در بیان خصوصیات این

سرمایه گذاریها گفته شده است که هر گاه سرمایه گذاري به قصد نگهداري در بلند مدت انجام شود و یا اینکه

محدودیتی در واگذاري آن در کوتاه مدت وجود داشته باشد سرمایه گذاري از نوع بلند مدت تلقی خواهد شد

آري از دیدگاه استانداردهاي حسابداري نحوه ثبت ایجاد سرمایه گذاري به نوع سرمایه گذاري اعم از اینکه بلند

مدت یا جاري باشد بستگی دارد مضافاً اینکه مهم است که سرمایه گذاري سریع المعامله می باشد یا خیر .

بطوریکه ثبت ایجاد سرمایه گذاري که از نوع جاري بوده و سریع المعامله باشد با غیر از آن تفاوت خواهد داشت

که بعداً به این تفاوتها اشاره خواهم نمود.

منافع حاصل از سرمایه گذاریها :

محور اصلی تعریف سرمایه گذاریها از دیدگاه استانداردهاي حسابداري ، ” کسب منافع آتی ” می باشد و هر

چند شاید با این تعریف بتوان به نوعی تمام دارائیها از جمله دارائیهاي ثابت را نیز “سرمایه گذاري ” تلقی نمود

اما آنچه باعث شده مانع ورود سایر دارائیها در سرفصل مزبور شود مربوط به تفاوت خاص کسب منافع آتی از

طریق سرمایه گذاري با کسب منافع از طریق سایر دارائیهائی است که منافع آتی ایجاد می نمایند بطوریکه

منافع آتی ناشی از سرمایه گذاریها همواره به 2 طریق کسب می گردد 1- کسب منافع ناشی از توزیع منافع

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

111

سرمایه گذاریها ( همانند سود تضمین شده ، سود سهام ، سود غیر نقدي) -2 کسب منافع ناشی از افزایش در

ارزش مبادلاتی سرمایه گذاري . که در این ارتباط سایر دارائیها علیرغم ایجاد منافع آتی ، قابلیت ایجاد منافع به

شکل سرمایه گذاریها را ندارند .

اما نکته اي که در این قسمت مطرح است این است که بانکها در ارتباط با منافع ناشی از سرمایه گذاریهاي خود

چگونه رفتار می نمایند ؟ درآمدها یا همان منافع آتی سرمایه گذاریهاي خود را چگونه محاسبه و ثبت می

نمایند ؟ آیا درآمدها یا همان منافع آتی سرمایه گذاریها در بانکها مشاع است یا غیر مشاع

در پست مطلبهاي بعدي به این موضوعات خواهم پرداخت

حساب “مشترك مشارکت مدنی ” و ” وجوه دریافتی مضاربه”

سئوال این است که چرا مانده حساب مشترك مشارکت مدنی و وجوه دریافتی مضاربه از تسهیلات مرتبط با آنها

در هنگام تهیه گزارش مصارف کسر می شوند

حساب مشترك مشارکت مدنی حسابی است که وقتی بانک تصمیم به پرداخت تسهیلات مشارکت مدنی

مینماید ایجاد می شود باید به نحوه ایجاد و از بین رفتن این حساب خیلی دقت کنیم این حساب با ماهیت

بستانکار (بدهی ) به دلائل زیر ایجاد یا به عبارت بهتر بستانکار می شود.

1- هرگاه مشتري در مشارکت مدنی سهم خود را بیاورد این حساب بستانکار می شود و مثلاً صندوق بدهکار

-2 هرگاه بانک سهم خود را مشخص نماید این حساب بستانکار می شود و تسهیلات بدهکار

-3 هر گاه بانک به مشتري تسهیلات را پرداخت نماید این حساب بدهکار می شود و صندوق بستانکار

-4 هر گاه مشتري وجوهی را به بانک بازپرداخت نمیکند این حساب بستانکار می شود و صندوق بدهکار

5- هنگامی که تسهیلات تسویه می گردد این حساب بدهکار می شود و تسهیلات و سود و صندوق بستانکار

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

112

با توضیحات فوق می توان حدس زد چرا مانده حساب مشترك مشارکت مدنی از تسهیلات مشارکت مدنی کسر

می شود مثلاً به دلیل دوم دقت کنید در بند 2گفتیم بانک بدون این که وجه تسهیلات را به مشتري پرداخت

کرده باشد حساب تسهیلات را بدهکار کرده و حساب مشترك مشارکت را بستانکار اما هنوز پولی به مشتري

پرداخت نکرده حال به نظر شما آیا این معنایش مصارف است ؟قطعاً خیر و به همین دلیل مانده مشارکت از

تسهیلاتی که هنوز پرداخت نشده کسر می گردد این تحلیل یکی از بندهاي بالا بود مشتاقم همکار خوبی که

این سئوال را پرسیده با توجه به سایر دلائل تحلیل خود را بعنوان نظر برایم ارسال کند

در رابطه با مضاربه هم اوضاع همین طور است وقتی تسهیلات مضاربه منعقد می گردد ما به همان میزان وجوه

بانک را مصرف نموده ایم اما وقتی مشتري وجهی را به بانک بر می گرداند به جاي اینکه تسهیلات را کم کنیم

آن وجوه را به سرفصل وجوه دریافتی مضاربه می بریم بنابراین در هر زمان که می خواهیم گزارش مصارف

استخراج کنیم باید مانده وجوه دریافتی را از تسهیلات مضاربه خارج نمائیم

نرخ سپرده قانونی

تا قبل از آذرماه سال 1383 نرخ سپرده قانونی براي سپرده هاي مختلف ، متفاوت بود بطوریکه مثلاً نرخ سپرده

قانونی در بانکهاي تجاري براي سپرده هاي دیداري و پس انداز برابر 20 %- براي سپرده هاي کوتاه مدت و

یکساله 20 % – براي سپرده هاي دو ساله ،سه ساله تا 5 ساله برابر 10 % و نرخ سپرده قانونی سایر سپرده ها

%25 بود در بانکهاي تخصصی این نرخ در آن زمان و براي کل سپرده هایشان 10 % بود

-1 در سال 83 و از آذرماه نرخ سپرده قانونی براي تمام سپرده ها برابر 17 % اعلام شد

-2 در سال 87 و بر اساس بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزي مجدداً نرخ سپرده قانونی براي هر نوع سپرده

جداگانه اعلام شد که قبلاً آن را در وبلاگ قرار داده ام( بستھ سیاستی نظارتی)

-3 مقطع پرداخت سپرده قانونی روز شنبه هر هفته و بر مبناي مانده منابع بانک در روز پنج شنبه محاسبه و

پرداخت می گردد و بدین ترتیب هفتگی می باشد و روش محاسبه تعدیلی است یعنی همواره بر اساس

مانده منابع ، سپرده محاسبه می گردد پس اگر منابع این هفته نسبت به هفته قبل کاهش یابد به جاي

پرداخت سپرده قانونی ، دریافت سپرده یا استرداد سپرده را خواهیم داشت و اگر افزایش یابد ، باید سپرده

محاسبه شده را پرداخت نمائیم البته تا 2سال قبل روال این بود که سپرده قانونی بر مبناي مانده پایان ماه

محاسبه و طی 3 روز بعد از پایان ماه بانکها مجاز به پرداخت بودند که دیگر منسوخ شد

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

113

نکته حائز اهمیت در رابطه با نرخ سپرده قانونی این است که بر اساس بند 3 ماده 14 قانون پولی و بانکی ، تعیین

% نرخ سپرده قانونی بعنوان ابزار کنترلی بازار پول بعهده بانک مرکزي بوده اما این نرخ می بایست حداقل برابر 10

و حداکثر برابر 30 % باشد

سود اوراق مشارکت (مشاع یا غیر مشاع)

در بانکداري بدون ربا ، پرداخت سود به سپرده گذاران بر مبناي بکارگیري وجوه سپرده گذاران توسط بانک

محاسبه و به آنها پرداخت می گردد به نحوي که بانکها در ابتداي سال نرخ سود علی الحساب پرداختی به

سپرده گذاران را تعیین اما در پایان سال موظفند محاسبه نمایند با وجوه سپرده گذاران چه میزان درآمد کسب

نموده اند سپس نسبت به تعدیل سود علی الحساب پرداختی اقدام نمایند . براي این منظور بانکها باید بدانند که

منابع و وجوه دریافتی از سپرده گذاران را چگونه و کجا مصرف نموده اند یا بعبارت بهتر باید بگویم از آنجائیکه

بانک به غیر از وجوهی که توسط سپرده گذاران دریافت می کند وجوه دیگري هم دارد که مالکیت آن متعلق به

بانک می باشد ( از جمله سپرده هاي قرض الحسنه و سرمایه بانک ) بنابراین وقتی تسهیلات می پردازد یا

مصارفی انجام می دهد هم از وجوه متعلق به خودش این عمل را انجام می دهد هم از وجوه متعلق به سپرده

گذاران . و لازم است درآمد حاصله از مصرف وجوه سپرده گذاران ( منظورم سپرده گذاران سپرده هاي مدت دار

می باشد) تفکیک شود و به سپرده گذاران پرداخت شود که قبلاً در رابطه با اینکه چگونه این عمل انجام می

شود صحبت کردم ( نحوه محاسبھ سود قطعی بھ سپرده گذاران )

بر اساس بخشنامه / 1799 مب سال 1382 بانک مرکزي سود ناشی از اوراق مشارکت جزء درآمدهاي مشاع تلقی

شده است یعنی هرگاه بانک اوراق مشارکت بخرد فرض بر این است که از پول خود و سپرده گذاران بطور

مشترك استفاده نموده و نمی تواند اعلام کند از محل منابع خودم اوراق خریدم و سودش فقط به بانک تعلق

دارد . بنابراین سود اوراق مشارکت بین بانک و سپرده گذار مشاع است اما سئوال مهم این است که آیا سود

اوراقی که بانکها بابت زمان نگهداري اوراق بازخریدي از مشتریان دریافت می نمایند نیز جزء درآمدهاي مشاع

است ؟ این سئوال خیلی مهم است چون آنجائیکه قانونگذار گفته است سود اوراق مشارکت جزء درآمدهاي

مشاع است منظورش سود اوراقی است که متعلق به بانک است ( یعنی بانک در زمان خرید از سرفصل اوراق

مشارکت استفاده نموده) اما همه می دانیم وجه اوراق بازخرید از سرفصل بدهکاران پرداخت می گردد و این

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

114

یعنی اعتراف به اینکه اوراق متعلق به بانک نیست بنابراین سود این اوراق نباید در هنگام تقسیم سود بین بانک

و سپرده گذاران تقسیم شود

در برخی بانکها خصوصی ( به نقل از همکاران خوبم در بانک کارآفرین ) درصد مشخصی از سود اوراق متعلق به

بانک که قاعدتاً باید مشاع باشد براساس اساسنامه فقط متعلق به بانک است مثلاً ذکر شده 20 %اوراق مشارکت از

محل منابع بانک است بنابراین سود این اوراق علیرغم تاکید قانونگذار به مشاع بودن ، مشاع نیست

حق الوکاله بکارگیري منابع سپرده گذاران

تا قبل از سال تیر ماه سال 1384 که هنوز نرخ تسهیلات در بانکها و در عقود غیر مبادله اي بالاتر از 20 % بود

بانکها حساسیت زیادي به موضوع و نرخ حق الوکاله نداشتند .همانطور که می دانید حق الوکاله مبلغی است که

بانکها مجازند در قبال بکارگیري منابع سپرده هاي سرمایه گذاري از سپرده گذاران دریافت نمایند که این

دریافت بدین صورت انجام می پذیرد که در پایان هر سال بعد از اینکه سود مشاع بین سپرده گذاران و بانک

تسهیم گردید ، بانکها از سهم قابل پرداخت به سپرده گذاران میزان حق الوکاله خود را کسر نموده سپس سود

قابل پرداخت به سپرده گذاران را اعلام و آنرا با سود علی الحساب پرداختی مقایسه و تعدیل می نمایند

نکته مهم در رابطه با میزان حق الوکاله این است که معمولاً حداقل و حداکثر نرخ حق الوکاله بر اساس ماده 16

دستورالعمل اجرائی قبول سپرده ( موضوع مصوبه 514 شوراي پول و اعتبار ) توسط شوراي پول و اعتبار سابق

مشخص می گردید و بانکها می توانستند در این محدوده با یکدیگر رقابت نمایند

تا قبل از این با توجه به سود بالاي تسهیلات و درآمدزائی بالائی که از این روش نصیب بانکها می گردید

بانکها معمولاً حداقل نرخ حق الوکاله را مبناي محاسبات قرار می دادند در حالیکه امروزه با توجه به اینکه بانکها

ناچارند به درآمدهاي کارمزدي روي آورند و یکی از این درآمدها که غیر مشاع هم است همین حق الوکاله

خواهد بود لذا می بایست در محاسبه حق الوکاله در محدوده تعیین شده دقت لازم را معمول نمایند تا ضمن

رقابت با سایر بانکها بتوانند از کارمزد خوبی بهره ببرند. بند 7 آئین نامه فصل چهارم قانون عملیات بانکی بدون

ربا مصوب هفدهم اردیبهشت سال 1362 هیات وزیران ( تصویب نامه 88526 ) عنوان می دارد : حق الوکاله می

تواند شامل هزینه هاي اداري بانکها براي تجهیز و اداره سپرده هاي سرمایه گذاري نیز بشود در هر صورت مبلغ

دیگري تحت هیچ عنوان توسط بانکها از سپرده گذاران اخذ نخواهد شد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

115

طبق بخشنامه مب / 1383 سال 82 حداکثر نرخ حق الوکاله سال 80 بانکها برابر نیم درصد ابلاغ گردید

3% ابلاغ شد / طبق بخشنامه مب / 472 سال 81 سقف حق الوکاله بانکها معادل 5

5% ابلاغ گردید / طبق بخشنامه 847 سال 83 حداکثر حق الوکاله برابر 3

نسبتهاي مالی الزام آور

بر اساس مقررات اعلام شده توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران این نسبت می بایست حداکثر معادل

%30 باشد اما بانکها بعلت گسترش ساختمانهاي خود اعم از شعبه و واحدهاي ستادي و با توجه به اینکه بعلت

نوع کار و ماهیت عملیات بانکی معمولاً استفاده از این نوع دارائیها بصورت استیجاري کمتر مورد رغبت قرار

گرفته و بانکها مایل به مالکیت ساختمانهاي مورد استفاده خود می باشند لذا توسعه و گسترش تملک این نوع

دارائیها منجر به افزایش این نسبت در اکثر بانکهاي دولتی شده است براي مقایسه کلی در رابطه با این نسبت ،

وضعیت مقایسه اي بانکهاي دولتی در پایان سال 1384 ارائه می گردد .

شایان ذکر است اطلاعات مزبور بر اساس حقوق صاحبان سهام در مخرج و دارائیهاي ثابت در صورت کسر بدست

آمده است بطوریکه هم مانده اموال منقول و هم غیر منقول لحاظ شده است اما به دلیل مقایسه یکسان بین کل

بانکها می تواند دید کلی در رابطه با این نسبت را در بانکهاي دولتی ارائه دهد نکته آخر اینکه بالا بودن این

نسبت در بانکی مثل بانک رفاه دلائل دیگري از جمله کم بودن مبلغ سرمایه و نیز عدم تجدید ارزیابی دارائیهاي

ثابت در مقطع برنامه سوم توسعه می باشد.

نام بانک نسبت دارائیها به سرمایه

ملی % 70

سپه % 58

صادرات % 88

تجارت % 82

ملت % 79

رفاه % 73

کشاورزي % 77

مسکن % 70

توسعه صادرات % 22

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

116

صنعت ومعدن % 14

ضریب نقدینگی در بانکها

بانکها به دلیل تاثیر بسزائی که در اقتصاد دارند همواره با مقررات و الزاماتی که از سوي مراجع ذیصلاح وضع می

گردد مواجه می باشند یکی از این الزامات رعایت حداقل نقدینگی مورد نیاز می باشد ضریب نقدینگی می

بایست حداقل برابر 3% باشد و نحوه بدست آوردن آن بدین ترتیب است که مانده منابع قرض الحسنه جاري و

پس انداز و سپرده هاي کوتاه مدت و بلند مدت و همچنین سپرده نقدي ضمانتنامه ها را استخراج و به میزان

حداقل 3 % منابع ذکر شده می بایست نقدینگی در بانک موجود باشد البته منظور از نقدینگی صرفاً وجه نقد

نیست بلکه 3% یاد شده می بایست از دارائیهاي نقد بانکها قابل استیصال باشد

نحوه محاسبه سود وامهاي بانکی

فرمول متداول براي محاسبه سود وامهاي بانکی عادي عبارت است از :

نرخ سود ) تقسیم بر 2400 +?) x تعداد اقساط x ( (مبلغ وام

حال به مساله ابتدایی بحث باز میگردیم: شخصی مبلغ پنجاهمیلیون ریال با نرخ بهره 15 درصد، وام پنج ساله

دریافت کرده است. با استفاده از رابطه فوق، سود کل عبارت است از :

با افزودن این مبلغ به اصل وام، بانک در طول 5 سال یاد شده مبلغ 69062500 ریال دریافت میکند. از تقسیم

این مبلغ بر تعداد اقساط که ?? ماه می باشد مبلغ پرداختی براي هرقسط حاصل می شود.

اما محاسبه مبلغ سود وام هاي یک سررسید با فرمول زیر صورت می گیرد.

نرخ سود ) تقسیم بر 36500 x مدت به روز x (مبلغ وام

نحوه محاسبه اقساط وام

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

117

همانطور که می دانید مدتی است فرمول محاسبه اقساط وام تغییر یافته است. ما ضمن ارائه ساده تر دو فرمول

سعی خواهیم کرد تفاوت میزان اقساط را با ذکر مثالی بهتر نشان دهیم .

فرمول جدید

فرمول قدیم

اگر میزان وام دریافتی را 70 میلیون ریال و نرخ سود را 12 درصد و مدت را 5 سال (مانند وام خودرو )فرض

کنیم:

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

118

سود سود و اصل مبلغ قسط

فرمول قدیم 1,522,500 91,350,000 21,350,000

فرمول جدید 1,557,107 93,426,472 23,426,472

زیانهاي ناشی از مطالبات :

در بانکداري ایران، طبق دستورالعمل بانک مرکزي، مطالبات را به سررسید نشده، سررسید گذشته و معوق

طبقهبندي میکنند که رویهاي قابل قبول است.

در مورد مطالبات سررسید نشده، دو درصد ذخیره در نظر گرفته شده است که با میزان مقرر در کنوانسیون بال

هماهنگی دارد .

کمبودن ذخیره مطالبات لاوصول علاوه بر اینکه ریسک اعتباري بانک را افزایش میدهد موجب نشان دادن سود

واهی خواهد شد.

اقلام خارج از ترازنامه

ازعواملی که صورتهاي مالی بانکها را از سایر موسسات متفاوت میسازد، اقلام احتمالی و تعهدات مشروطی

است که از معاملات متداول بانکها ناشی ودر زمان وقوع در حسابها به عنوان تعهد یا دین شناسایی نمیشود.

این اقلام که بخش عمدهاي از کسب و کار بانک را تشکیل میدهند، اثر عمدهاي بر میزان ریسکی دارند که یک

بانک در معرض آن است.

اقلام خارج از ترازنامه شامل ذخایر و بدهیهاي احتمالی هستند. این اقلام باید حداقل در چهار سرفصل در

یادداشتهاي همراه صورتهاي مالی ارائه و حسب مورد ذخیره لازم براي بدهیهاي احتمالی ناشی از آنها گرفته

شود:

جایگزینهاي اعطاي اعتبارمانند تضامین مربوط به قبول بروات، ضمانت نامهها مانند ضمانت حسن انجام کار و

شرکت در مناقصه، معاملات اسنادي مانند گشایش اعتبار اسنادي و تضمین اسناد کوتاهمدت تجاري و معاملات

مربوط به اوراقبهادار و اوراق مشتقه.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

119

علاوهبراین طبقهبندي و ارائه اقلام خارج از ترازنامه ، از لحاظ محاسبه کفایت سرمایه طبق میثاق بال نیز لازم

است. زیرا این اقلام با احتساب ضریب ریسک مربوط در مخرج کسر نسبت کفایت سرمایه منظور میشود

در صورتهاي مالی برخی از بانکهاي ایران، اقلام خارج از ترازنامه تحت عنوان حسابهاي انتظامی در یک قلم

منظور میشود اما در برخی دیگر حسابهاي انتظامی به روشی مطلوب طبقهبندي و ارائه میشوند. اما در اغلب

بانکها، ذخیره لازم،به شکل کنارگذاري مبلغی از سود، براي زیانهاي بالقوه ناشی از اقلام خارج ترازنامه

پیشبینی و در نظر گرفته نمیشود.

ارزشگذاري اوراقبهادار

از مهمترین انواع داراییهاي بانکها ، سرمایهگذاري در اوراق بهادار است .اوراق بهادار بانکها باید در دو

سرفصل طبقهبندي شود: اوراق بهاداري کهبه قصد دادوستد نگهداري میشود و اوراق بهادار سرمایهگذاري.

تمایل عمومیدر حسابداري امروز دنیا بر این است که اوراق بهادار به ارزشهاي بازار ارزشگذاري شود، مگر آنکه

ارزش بازار قابل اطمینانی وجود نداشته باشد.

دربانکهاي ایران معمولا کلیه انواع اوراق بهادار از جمله اوراق بهادار قابلمعامله در بورس اوراق بهادار به

ارزشهاي تاریخی حسابداري میشود. زیرا درمقررات مالیاتی شرایط و معافیت لازم براي انتقال مازاد به

اندوخته، درصورت بهکارگیري ارزشهاي بازار پیشبینی نشده است.

تراکم داراییها و بدهیها و اقلام خارج از ترازنامه

استانداردبینالمللی حسابداري، به منظور ارزیابی ریسک بالقوهاي که در تحققداراییها و الزامات مربوط به

پرداخت بدهیها و تعهدات مشروط مقرر میداردکه بانکها، موارد عمده تراکم داراییها و بدهیها و اقلام خارج

ازترازنامه خود را بر حسب مناطق جغرافیایی، گروههاي مشتریان یا گروههایصنعتی و همچنین خالص مبلغ

داراییها و بدهیهاي عمده ارزي و ریسک مترتب برآنها را افشا کند.

در یادداشتهاي همراه صورتهاي مالی بانکهاي ایران معمولا تراکم تسهیلات اعطایی از جنبههاي مختلف

نظیر بخشهاي اقتصادي وانواع عقود و تراکم سپردهها بر حسب نوع سپرده افشا میشود که براستانداردهاي

بینالمللی منطبق است. اما در دو مورد مفاد استانداردبینالمللی رعایت نمیشود:یکی ارائه اطلاعات مربوط به

داراییها و بدهیهاي ارزي شامل داراییها و بدهیهاي شعب خارجی ودیگري ارائه اطلاعات مربوط به تراکم

داراییها در بخشهاي عمومی و خصوصیبه علت ناروشن بودن تعریف و حدود هر بخش با توجه به دامنه

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

120

گسترده بخشعمومی غیردولتی و قلمداد کردن برخی از واحدهاي تابعه بخش عمومی غیردولتیدر شمار موسسات

خصوصی (نظیر شرکتهاي سرمایهگذاري وابسته به نهادهاي عمومی غیردولتی

معاملات با اشخاصوابسته

استاندارد بینالمللی حسابداري ، علاوهبر افشاي معاملات بانکها با اشخاص وابسته، در موردبانکها مقرر داشته

است که جزئیات مربوط به معاملات بانک اشخاص وابسته وتغییرات در مانده حسابهاي آنها و سهم اشخاص

وابسته از تعهدات مشروط وبدهیهاي احتمالی ناشی از اقلام خارج از ترازنامه افشا شود. اما دریادداشتهاي

همراه صورتهاي مالی بانکها جزئیات معاملات با اشخاص وابستهو اطلاعات مربوط به سهم آنها از تعهدات

مشروط ناشی از اقلام خارج ازترازنامه به طور کامل انعکاس ندارد.

مدیریت و ذخیرهگیری برای انواع ریسکھای بانکی

ذات و ماهیت معاملات و عملیات، بانکها را با ریسکهاي متعدد و متنوعی مواجه میکند. آنچه به حسابداري

مربوط میشود این است که براي ریسکهاي عمومی بانکداري، شامل زیانهاي آتی ، اقلام احتمالی و سایر

ریسکها در تخصیص سود ، مبلغی کنار گذاشته شود و تغییرات آن در طول سال مورد گزارش افشا شود.

خوشبختانه مدتی است که مقامات نظارتی و مدیران بانکهاي ایران، به مقوله ریسکهاي بانکی و مدیریت آن

توجه پیدا کردهاند ولی هنوز در صورتهاي مالی بانکها،آثار این توجه، به شکل اقلام مالی دیده نمیشود.

عملیات حسابداري سپرده گذاري كوتاه مدت :

الف) نحوه ثبت و نگهداري اطلاعات حساب سپرده گذاري کوتاه مدت :

ثبت اقلام دریافتی ، پرداختی و نگهداري اطلاعات حساب سپرده و سرمایه گذاري کوتاه مدت با توجه به امکانات

شعبه در تهران و شهرستانها بشرح زیر است .

1- در شعب تهران :

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

121

شعبی که عملیات آنها با ماشین 9100 و 2292 انجام می گیرد عملیات دریافت و پرداخت حسابهاي مذکور

بدون استفاده از کارت و یا دفتر صورت می گیرد و اطلاعات بصورت کاست روزانه به مرکز محاسبات ارسال می

گردد .

شعبی که عملیات آنها بصورت دستی انجام می گیرد عملیات دریافت و پرداخت اینگونه شعب در نمونه هاي

مربوطه در دو نسخه ثبت روزانه به مرکز ارسال می گردد و اطلاعات توسط آن اداره نگهداري می شود .

2- شعب شهرستان ها عملیات حسابداري به قرار زیر است :

1- در شعبی که عملیات آنها با ماشین هاي 80386 و یا 80486 می باشد عملیات دریافت و پرداخت حسابهاي

سپرده گذاري کوتاه مدت بدون استفاده از کارت و یا دفتر صورت می گیرد و اطلاعات در خود شعبه نگهداري

می شود .

2- در شعبی که عملیات آنها بدون ماشین و بصورت دستی انجام می گیرد علاوه بر ثبت عملیات دریافت و

پرداخت در کارت نمونه جهت نگهداري اطلاعت در مرکز محاسبات طبق دستورالعمل مربوطه بایستی نمونه

708 را نیز تکمیل و بموقع به اداره محاسبات ارسال دارند .

توجه :

مسئولین ، کارمندان و تحویلداران بایستی از دادن دفترچه سپرده سرمایه گذاري کوتاه مدت به مشتریان قبل از

کنترل عمل دریافت ، پرداخت و امضاء خودداري نمایند بدیهی است در صورت بروز هر گونه سوء استفاده

مسئولین و کارمندان و تحویلداران جوابگو می باشند .

نحوه محاسبھ و پرداخت سود علي الحساب سپرده ھاي سرمایھ گذاري كوتاه مدت :

به منظور سهولت در محاسبه و تسریع در پرداخت سود علی الحساب سه ماهه سپرده هاي سرمایه گذاري کوتاه

مدت زمان محاسبه مورد سه ماهه مقاطع زمانی پایان خرداد ء شهریور ء آذر و اسفند ماه هر سال در نظر گرفته

شده است که با توجه به اطلاعات ارسالی از شعب توسط اداره محاسبات الکترونیک محاسبه و به مانده سپرده ها

اضافه و کلی لیست جهت اطلاع و اقدام به شعب ارسال خواهد شد . شعب به محض وصول لیست فوق الذکر

عملیات زیر را در حساب ها بمبلغ سود متعلقه منعکس تا مانده لیست محاسبه با دفاتر شعبه تطبیق نماید .

بدهکار : حساب سود پرداختن کد ………………………….

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

122

بستانکار : حساب سپرده سرمایه گذاري کوتاه مدت

بدیهی است کل مبلغ سود در دفتر نمونه مربوطه پس از عملیات روزانه ثبت تا مانده حساب سپرده سرمایه

گذاري کوتاه مدت دفتر کل شعبه به مانده دفتر نمونه 708 مطابقت نماید و از ثبت سود سپرده ها بصورت ریز

در دفتر 708 خودداري و فقط هنگام مراجعه سپرده گذار مبلغ سود در دفتر چه حساب سیزده سرمایه گذاري

کوتاه مدت مشتري ثبت می گردد .

چنانچه حسابی تا تاریخ وصول لیست سود علی الحساب سه ماهه و یا طی دوره مسدود گردیده لکن در لیست

ارسالی داراي مانده باشد ( سهم سود ) مبلغ مذکور به شرح زیر از حساب سپرده سرمایه گذاري کوتاه مدت

خارج و در حساب بستانکاران متفرقه قابل پرداخت به صاحب سپرده نگهداري و نسبت به پرداخت آن اقدام

نمایند . مسئولین شعب موظفند در امر پرداخت سود به صاحب سپرده هاي کوتاه مدت نظارت نمایند تا

بدینوسیله از پیش آمد هاي سوء احتمالی جلوگیري گردد .

بدهکار : حساب سپرده سرمایه گذاري

بستانکار : حساب بستانکاران متفرقه

بنابراین از این پس شعب راساً مجاز به محاسبه و پرداخت سود علی الحساب به سپرده هاي کوتاه مدت نبوده و

فقط نسبت به پرداخت سود محاسبه شده توسط اداره محاسبات الکترونیک اقدام نمایند

ج ) نحوه محاسبھ و پرداخت سود قطعي سپرده ھاي سرمایھ گذاري كوتاه مدت :

سود قطعی پس از اعلام نرخ از طرف بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران توسط اداره محاسبات الکترونیک در

پایان سال محاسبه و لیست مابه التفاوت به شعب ارسال خواهد شد .

نرخ سود و طریقھ پرداخت آن در سرمایھ گذاري بلند مدت :

الف ) نرخ سود هر سال هنگامی که از جانب بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران اعلام گردید به اطلاع شعب

خواهد رسید

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

123

ب) سود سپرده هاي بلند مدت در پایان هر ماه از جانب شعب محاسبه و حسب تقاضاي مشترك هنگام افتتاح

حساب پرداخت می گردد .

ج) چون بندرت اتفاق می افتد که سپرده گذاران در ابتداي ماه نسبت به افتتاح حساب اقدام نمایند بنابراین

جهت حفظ مواجد ماهانه اولین پرداخت سود در صورتیکه کمتر از یکماه باشد بصورت روز شمار محاسبه و به

متقاضی طبق تقاضا پرداخت می گردد . هنگام محاسبه اولین سهم سود در صورتی که کمتر از یکماه از افتتاح

آن گذشته باشد ، سال 365 روز در نظر گرفته می شود .

د) سودهاي پرداختنی به شرح زیر ( ب ) و ( ج )بصورت علی الحساب بوده و در صورتی که سپرده گذار تا پایان

سر رسید نسبت به برداشت از حساب و فسخ قرارداد سپرده سرمایه گذاري بلند مدت اقدام بنماید سود سپرده

هاي سرمایه گذاري 5،4،3،2،1 ساله محاسبه و هر ماه یکبار تا پایان مدت قرارداد پرداخت می گردد . اگر سپرده

گذار قبل از سررسید به برداشت از حساب اقدام نماید ، پرداخت سود به آنها از ابتدا ء به شرح زیر محاسبه و در

صورتی که در مجموع اضافی پرداخت شده باشد از سپرده گذار اخذ می گردد

1- درصورتی که سپرده هاي 5،4،3،2،1 سال قبل از پایان سال اول برداشت گردد سودي معادل نیم درصد در

سال کمتر از سود سپرده هاي کوتاه مدت به سپرده گذارپرداخت خواهد شد .

2- در صورتی که سرمایه گذاري 5،4،3،2،1 ساله پس از گذشت یکسال و قبل ازپایان سال دوم برداشت گردد

سودي معادل نیم درصد در سال کمتر از سود سپرده هاي یکساله به سپرده گذار پرداخت خواهد شد .

3- در صورتی که سپرده ها ي سرمایه گذاري 5،3 ساله پس از گذشت دوسال قبل از پایان سال سوم برداشت

گردد سودي معادل نیم در صد در سال کمتر از سود سپرده گذاري دوساله به سپرده گذار تعلق می گیرد.

4- در صورتی که سپرده هاي سرمایه گذاري 5 ساله پس از گذشت سه سال و قبل از پایان سال پنجم برداشت

گردد ، سودي معادل نیم درصد درسال کمتر از سود سپرده گذار خواهد شد .

5- از تاریخ انقضاي سررسید در صورتی که صاحب حساب هنگام افتتاح حساب اجازه تمدید آن را به بانک نداده

باشد سودي به آن تعلق نخواهد گرفت .

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

124

عملیات حسابداري سپرده سرمایھ گذاري بلند مدت :

الف : نحوه ثبت و نگهداري حساب سپرده هاي سرمایه گذاري بلند مدت به ترتیب زیر می باشد .

-1 پس از تکمیل کارت افتتاح حساب و قرار دادسپرده ، وجه سپرده با صدور سند حواله دریافت از سپرده

گذار اخذ وبه شرح زیر در حساب ها منعکس می گردد .

بدهکار : حساب صندوق

بستانکار : حساب سپرده سرمایه گذاري بلند مدت ( 5،4،3،2،1 ساله )

-2 حساب سرمایه گذاري بلند مدت ( 5،4،3،2،1 ) تحت یک فصل در دفتر کل ثبت می گردد و براي مشخص

شدن تعداد و حجم ریالی انواع سپرده ها از دفتر کل معین یا شیفریه که داراي 4 زیر بخش به شرح زیر می

باشد استفاده می شود ، سپرده سرمایه گذاري یک ساله – سپرده سرمایه گذاري دوساله – سپرده سرمایه

گذاري سه ساله – سپرده سرمایه گذاري پنج ساله .

-3 چون کارت افتتاح وقرارداد ظهر آن ، نوع و مبلغ سپرده مندرج است لذا نیاز به ثبت مشخصات تک تک

سپرده ها در دفتر مخصوص ندارد و کارت هاي افتتاح حساب به عنوان دفاتر معین تلقی می گردد که بر

حسب نوع سپرده هاي ( 5،3،2،1 ساله ) بطور مجزاء نگهداري می شود .

-4 هنگام استرداد یا برداشت سپرده در سررسید یا قبل یا بعد از آن دریافت اصل گواهی سپرده از سپرده گذار

و صدور سند حواله پرداخت ، وجه به سپرده گذار مسترد شده به شرح زیر در حسابها منعکس می گردد .

بدهکار – حساب سپرده سرمایه گذاري بلند مدت ( 5،3،2،1 ساله )

بستانکار – حساب صندوق یا هر حسابی که سپرده گذار قبلاً درخواست نماید .

ب ) نحوه محاسبه پرداخت سود علی الحساب و قطعی سپرده هاي سرمایه گذاري بلند مدت .

1- سود علی الحساب و قطعی با توجه به مواردآتی و نرخ هاي اعلام شده در هر سال از سوي بانک مرکزي

جمهوري اسلامی ایران توسط شعب محاسبه شده و از سود پرداختی _ ( کد 10104 ) بشرح زییر پرداخت می

گردد .

بدهکار – حساب سود پرداختنی کد 10104

بستانکار – صندوق

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

125

یا حساب قرض الحسنه جاري پرداختی نقدي در روز محاسبه در صورتی که یاحساب قرض الحسنه کوتاه

مدت یا بستانکاران متفرقه

در صورت عدم مراجعه در روز محاسبه و نداشتن وکالت در صورتی که سود متعلق به حساب بستانکاران متفرقه

– بستانکاران حساب صندوق

1- شعب موظفند سود سپرده ها را تا پایان هر ماه از حساب سود پرداختن محاسبه و پرداخت نمایند .

2- تسویه حساب نهایی سود با سپرده گذار پس از سر رسید و اعلام نرخ قطعی سود به عمل خواهد آمد .

3- در محاسبه مدت براي تعیین سود قطعی انواع سپرده هاي سرمایه گذاري بلند مدت که قبل از سر رسید و

کسر سال برداشت می شود . مشروط بر اینکه ضریبی از سه ماه باشد ، منظور خواهد شد .

مثال ) مثال براي سپرده سرمایه گذاري بلند مدت .

87 افتتاح و در تاریخ /4/ سپرده سرمایه گذاري بلند مدت 5 ساله به مبلغ یک میلیون ریال در تاریخ 25

87/11/15 برداشت گردیده است اگر در این مدت سود علی الحساب 13 % در سال در دوره هاي سه ماهه

6 % در سال باشد سود علی الحساب پرداخت شده و سود / پرداخت شده باشد و نرخ سود سپرده کوتاه مدت 25

قطعی به شرح زیر خواهد بود .

10001000* 69 *13 = 24/ سود 69 روز اول ( کسري از سه ما ) 576

100 * 365

10001000 * 3 * 13 = 32/ سود یک دوره سه ماهه 500

100 *12

24 / 576 + 32 / 500 = 57/ سود علی الحساب پرداختنی مدت سپرده 076

2 * 3 = 6

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

126

10001000 * 6 * ( 6 / 25 – % 5 ) = 28/ سود قطعی 750

100 * 12

اضافه پرداخت شده که باید از سپرده گذار اخذ گردد .

57/ 076 – 28 / 750 = 28/632

گواهی سپرده سرمایه گذاري بلند مدت

بانک : ……………………………………

نام شعبه : ……………………………… شماره مسلسل : …………………….

شماره حساب : ………………………..

تاریخ صدور : …………………………..

تاریخ سررسید : ………………

بانک : …………………… بدینوسیله گواهی می نماید که مبلغ به عدد : ……………………………. ریال و به حروف :

…………………………… ریال ، خانم / آقاي : …………………………………

شماره شناسنامه : …………………………….. صادره : ……………………………

از شرکت : ………………………………. شماره ثبت : …………………………..

به عنوان سپرده سرمایه گذاري : ……………………. ساله نزد این بانک سپرده شده است تا هر ماه یکبار سود آن با

توجه به شرایط و ضوابط بانک به صاحب سپرده در مقابل ارائه این گواهی از تاریخ صدور تا پایان سررسید

پرداخت گردد .

در صورت برداشت مبلغ سپرده قبل از سررسید سود متعلقه طبق مقررات از بابت مدت و معادل نیم درصد

کمتر از سود سپرده هاي متشابه المدتی که در راس سررسید خود برداشت می شود خواهد شد در این صورت

سود نهایی محاسبه و مازاد آن توسط بانک یا سپرده گذار مسترد می گردد .

بانک : …………………………. شعبه : ………………………….

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

127

جدول پرداخت سود

سه ماهه تاریخ سود علی

الحساب

امضاء شعبه سه ماهه تاریخ سود علی

الحساب

امضاء شعبه

اول

دوم

سوم

چهارم

پنجم

ششم

هفتم

هشتم

نهم

دهم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

128

رسیدگي بھ موجودي روزانھ صندوق و طریقھ ( بستن ) خزانھ شعبھ و نگھداري كلیدھا

براي نگهداري موجودي صندوق و خزانه شعب و رسیدگی به وجوه مذکور و بستن خزانه در پایان وقت اداري

رعایت نکات مشروحه ذیل ضروري بوده و بایستی دقیقاً مد نظر قرار گرفته و به موقع اجرا گذاشته شود .

الف ) پس از خاتمه عملیات دریافت و پرداخت کلیه وجوه توسط تحویلدار یا تحویلداران مربوطه جمع آوري و

دقیقاً رسیدگی و اسکناسهاي موجود صندوق از لحاظ نوع ، مرتب و دسته بندي شده و هر بسته از اسکناسها با

باند بسته بندي و با مهر نام تحویلدار ذیربط و تاریخ ممهور و توسط وي پاراف می شود .

سپس صورت انواع اسکناسهاي موجود در صندوق به تفکیک روي دفتر نمونه مربوطه در دو نسخه تحویلدار یا

اپراتور تحویلدار ( در شعب بزرگ سر تحویلدار ) به دقت و به طور پاکیزه و بدون قلم خوردگی تنظیم گردیده

آنگاه از طرف معاون شعبه نسبت به رسیدگی و شمارش موجودي صندوق و تطبیق آن با دفتر روزنامه اقدام و

پس از حصول اطمینان کامل هر دو نسخه از نمونه مربوطه توسط مسئولین شعبه و همچنین متصدي صندوق و

تحویلدار یا اپراتور مربوط امضاء و نسخه اول از دفتر جدا ضمناً اسناد روزنامه بایگانی و خود دفتر که متضمن

نسخه دوم موجودي روزانه صندوق می باشد به انضمان موجودي خزانه در صندوق شعبه نگهداري می گردد .

ب) از آنجائیکه کادر نگهبان بانک در کلیه واحد ها مستقر نیست لذا مقرر داشته اند در شعب داراي نگهبان

خزانه یا صندوق پس از انجام عملیات فوق الذکر با حضور نگهبان یا محافظ شعبه بسته و قفل و لاك مهر یا

پلمپ می شود و با اخذ امضاء از نگهبان در دفتر نمونه مربوطه بر صحیح و سالم بودن صندوق و لاك و مهر یا

پلمپ آن بسته شدن صندوق و خزانه شعب صورت قطعی به خود می گیرد بدیهی است در اداره خزانه و

مبادلات وشعب ممتاز علاوه بر نگهبان کشیک و سر نگهبان نیز بایستی حضور داشته باشد تا علاوه بر نظارت در

تحویل و لاك یا پلمپ ثبت عملیات فوق را دردفاتر مذبور تائید نمایند در ابتداي روز بعد نگهبان و سر نگهبان

صندوق و خزانه واحد ذیربط را رسیدگی و صحیح و سالم با اخذ امضاء در دفتر تحویل با حضور یکی از مسئولین

شعبه ( معاون یا رئسی ) به مسئول صندوق تحویل و پس از انجام تشریفات فوق نسبت به باز کردن صندوق

شعبه اقدام می شود .

ج ) واحدهایی که فاقد نگهبان بوده و مرکز پول رسانی نمی باشند مسئولین اینگونه واحدها موظفند براساس

فصل تعدیل نقدینگی و توزیع و جمع آوري وجوه در تعدیل موجودي روزانه صندوق اقدام و سپس نقدینگی

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

129

شعبه را که نبایستی از حدود مصوبات تجاوز نماید با توجه به موارد عنوان شده در بند الف این ماده رسیدگی

نموده و سپس در صندوق و یا خزانه قرار داده و پس از بستن صندوق نسبت به لاك و مهر یا پلمپ صندوق را

توسط افراد ذي ربط که عهده دار نگهداري کلید می باشد در صندوق یا خزانه باز می شود .

د ) از آنجائیکه کیفیت صندوق و خزانه واحدها مختلف بوده و بر اساس نیاز پولی حجم و اندازه آنها یکسان

نیست لذا نحوه نگهداري کلیدهاي درب صندوق و خزانه و اطلاع از کلید رمز بر اساس تفاوتهاي موجود و درجه

بندي شعب در بند ( ه الی ط ) بیان شده است .

ه ) در شعبی که خزانه آنها داراي رمز و کلیدي باشد همیشه از نحوه باز و بسته شدن قفل رمزي رئیس یا معاون

شعبه بایستی اطالع داشته باشد مسئولیت افشاء کلید رمز نیز به عهده مسئولین مربوط خواهد بود و کلیدهاي

دیگر اینگونه خزانه ها با توجه به درجه بندي شعب به وسیله افراد زیر نگهداري می شود :

1- در شعب ممتاز و درجه یک ، دو ،یک کلید در اختیار رئیس صندوق و کلید دیگر در اختیار سر تحویلدار

قرار داده می شود .

2- در شعب درجه سه و چهار و ژنج و شش و باجه هاي خدماتی یک کلید نزد رئیس و درغیاب وي نزد معاون و

کلیدهاي دیگر در اختیار تحویلدار قرار داده می شود .

و ) خزانه و شعبی که درب آنها فاقد رمز بوده و از کلید استفاده می شود .

ي) کلیدهاي دوم ( اضافی ) صندوق و خزانه شعب مستقر در تهران پس از بسته بندي و لاك و مهر طی نامه

جداگانه به شعب مرکزي ( اثر مهر مربوطه باید جهت کنترل و مقابله در ذیل نامه نقش گردد ) تحویل داده و

حتماً رسید اخذ گردد و واحدهاي بانک مستقر در یک شهرستان هم بایستی کلیدهاي اضافی خودرابه همان

ترتیب به شعبه اصلی تحویل و رسید دریافت دارند ، کلیدهاي دوم ( اضافی ) صندوق و خزانه و مبادلات و شعبه

مرکزي تهران و شعبه مرکزي شهرستانها ودر شهرستانهاي مربوطه به ترتیب فوق با اخذ رسید به شعب اصلی

بانک ملی تحویل داده می شود .

بانک : ……………………….

صورت وضعیت موجودي صندوق و خزانه شعبه : ………………………….

در پایان صبح / عصر / روز : ……………………………….

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

130

شرح مبلغ جزء مبلغ کل

اسکناس

1) خزانه راکد طلا

پشیز

اسکناس 20000 ریالی

اسکناس 10000 ریالی

اسکناس 5000 ریالی

2)صندوق در جریان اسکناس 2000 ریالی

اسکناس 1000 ریالی

اسکناس 500 ریالی

متفرقه

پشیز

جمع موجودي صندوق و خزانه

3) اوراق بهادار تمبر مالیاتی

جمع کل موجودي به حروف : ……………………………………………………….

رئیس معاون متصدي صندوق سرتحویلدار

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

131

اضافه موجودي صندوق و خزانه

گاهی مشاهده میشود که در اثر فقدان سندي از اسناد روزانه ویا وججود اشتباهی در تنظیم بعضی از اسند و یا

عدم مطابقت رقم سند یا اسنادي با نوار تحویلدار و در نهایت بروز اشتباهی در شمارش اسکناس و بسته بندي

آنها مبالغی اضافه بر موجودي روزانه صندوق در خزانه شعبه بوجود می آید کارمند ذیربط و متصدي صندوق و

معاون شعبه موظفند در آخر وقت اداري به موارد اختلاف با حسابرسی هایی دقیق و مطابقت رقم مانده حسابها

به رقم مانده روزنامه رسیدگی و چنانچه موردي مشخص نگردد، اینگونه وجوه در همان روز از تحویلدار ذي ربط

بوسیله سند نمونه مربوط دریافت و به حساب بستانکاران متفرقه فصل اضافه صندوق یا تعیین و تکلیف قطعی

منظور می شود . مبالغ اضافه موجودي صندوق بیش از 10000 ریال بایستی در پایان 5 روز با تعیین نام ونام

خانوادگی تحویلدار و ذکر تاریخ از طرف شعبه به اداره بازرسی گزارش و رونوشت به سرپرستی ارسال گردد .

مسئولین شعبه و متصدیان دوایر حسابداري موظفند در اسفند ماه هر سال به حساب مذکور رسیدگی کرده و

چنانچه از تاریخ ایجاد اضافه موجودي حراقل یک سال سپري شده باشد در دو نسخه صورتی به شرح زیر

صورت زیر اضافه موجودي صندوق و خزانه در پایان : ……………..

شعبه : ……………………………

ردیف شرح تاریخ ایجاد مبلغ ملاحظات

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

132

تهیه نمونه و به موجب یک قلم سند حسابداري به بستانکاران حسابداري کل شاخص ( 1000 ) منظور و یک

نسخه از صورت مورد بحث را ضمیمه سند ارسال دارند استرداد اضافه موجودي صندوق به صاحبان آنها پس از

اخذ مدارك لازم بنا به تشخیص رئیس شعبه و موافقت سرپرستی منطقه در صورت لزوم منوط به کسب مجوز از

اداره بازرسی می باشد .

نگهداري هرگونه وجوه نقد ، سکه ، اوراق بهادار ، تمبر مالیاتی و غیرخارج از صندوق به هر دلیل یا علت قابل

قبول نبوده و تخلف محسوب شده و با مرتکبین برابر مقررات رفتار خواهد شد .

تعدیل نقدینگی و بیمه وجوه صندوق و در راه

با عطف به این واقعیات که نگهداري وجوه مازاد بر احتیاج در شعبه چیزي جز بلا استفاده گذاردن منابع مالی

بانک نیست لذا تحویلداران شعب وظیفه دارند انواع اسکناسها را تفکیک و سپس شمارش نموده و ضمن بسته

بندي با باند بانک ………….. و پاراف و مهر کردن بانده را به مهر تاریخ روز شمارش و شعبه نیز ممهور نموده و

وجوه مازاد بر نقدینگی را به مراکز پول رسانی و خزانه مرکزي و یا صندوق شعب اصلی وجوه دریافتی را قبل از

تحوي به سایر بانکها یا شعب بایستی دوباره شمارش کرده ، با باند بانک …………..بسته بندي کرده و به انواع

مهرها ( تحویلدار ، تاریخ ، دوبار شمار ) باندها را ممهور نموده و به طوریکه در صندوق و خزانه مراکز مذکور

همواره وجوه کنترل شده آماده توزیع نگهداري گردد .

تبصره :

کلیه وجوه در راه در مقابل خطرات و حوادث ناشی از سرقت مسلحانه و سرقت غیر مسلحانه و آتش سوزي ،

انفجاز ، صاعقه ، سیل ، زلزله ، اغتشاش ، یورش ؛ اعتصاب ، فقدان وجوه در اثر سوانح مربوط به قطار حامل وجه

به هر ترتیب بیمه گردیده است .

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

133

بیمه گر ( شرکت بیمه ) نسبت به موارد زیر به موجب قرارداد منعقد تعهدي نخواهد داشت :

الف ) خسارت ناشی از عدم صداقت و امانت کارکنان بیمه گزار .

ب) خسارت ناشی از اشتباهات کارمندان و کارکنان از قبیل اشتباهات دفتري و حسابداري و کامپیوتري .

ج ) خسارت ناشی از انفجار و تشعشعات اتمی و رادیو اکتیو .

د) خسارت ناشی از تهاجم و جنگ و عملیات خصمانه دشمن ( اعم از اینکه جنگ اعلام شده یا نشده باشد )

ه ) زیانهاي عدم النفع ناشی از خسارت .

و ) خسارت ناشی از ترك پول در وسیله حمل بدون محافظ .

نحوه تهیه شیفریه

به منظور حصول اطمینان ازصحت عملیات، شعب درپایان هرروز ملزم به تهیه شیفریه نقدي وانتقالی به صورت

جداگانه هستند.در شیفریه نقدي،کلیه حسابهایی که به نحوي با عملیات دریافت وپرداخت وجه نقد مرتبط بوده

اند،به تفکیک منعکس می شوند.در شیفریه انتقالی نیز کلیه حسابهایی که به صورت انتقالی ثبت شده اند و

خارج ازعملیات صندوق بوده اند منعکس می شود.

شیفریه در واقع یک نوع توزیع ارقام است که جمع گردش بدهکاروبستانکارهر حساب به تفکیک درآن ثبت می

شود

مثال :

82 شعبه ………………. در یک مرحله اسناد روزنامه را جمع آوري و با توجه به سر فصل حسابها /4/ در تاریخ 19

اقدام به صدور اسناد حسابداري داخلی و ثبت آنها در دفتر روزنامه به شرح زیر نمود :

16 ریال . /700/ 1) چکهاي پرداختی از حساب قرض الحسنه جاري 25 فقره به مبلغ 000

3 ریال /500/ 2) اسناد مربوط به افتتاح 23 فقره سپرده سرمایه گذاري کوتاه مدت به مبلغ 000

1 ریال . /800/ 3) پرداخت وجوه 5 فقره چک صادره شعب ( عهده ما ) به مبلغ 00

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

134

4) بها تمبر مالیاتی فروش سه جلد دسته چک 20 برگی به مبلغ 150 ریال

5) هزینه مطبوعات دسته چکهاي فوق به مبلغ 600 ریال .

8 ریال . /200/ 6) فیش هاي نقدي واریز شده به حساب قرض الحسنه جاري 37 فقره به مبلغ 000

14 ریال . /500/ 7) قبولی 18 فقره چکهاي واگذاري شعب و سایر شعب ( کلر ) به مبلغ 000

6 ریال . /400/ 8) واریز 15 فقره برات عهده شهرستان به حساب قرض الحسنه جاري به مبلغ 000

9 ریال /700/ 9) وصول 39 فقره چک عهده سایر بانکها جهت واریز حساب قرض الحسنه جاري به مبلغ 000

.

بانک : …………………………

82/4/ بدهکار : بستانکاران داخلی انتقالی تاریخ : 19

بستانکار : حساب قرض الحسنه جاري

بدهکار – ریال شرح بستانکار – ریال

واریز 39 فقره وصول چک عهده ما سایر بانکها

به شرح پیوست .

9/700/000

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

135

9/700/000 9/700/000

دفتر روزنامه 121 الی 130 ثبت شد اداره / شعبه : …………………………..

بانک : ……………………….

82/4/ بدهکار : حسابهاي ریز انتقالی تاریخ : 19

بستانکار: حساب صندوق

بدهکار – ریال شرح بستانکار – ریال

16/700/000 حساب قرض الحسنه جاري پرداخت

25 فقره چک

1/800/000 حواله هاي عهده ما پرداخت 5 فقره

چک بانکی

18/500/000 ( مبلغ به حروف ) هیجده میلیون و

پانصد هزار ریال .

18/500/000

در دفتر روزنامه به شماره 1 تا 50 ثبت شد . اداره / شعبه : …………………

بانک : …………………………..

82/4/ بدهکار : حساب صندوق انتقالی تاریخ : 19

بستانکار : حساب هاي ریز

بدهکار – ریال شرح بستانکار – ریال

سپرده گذاري کوتاه مدت واریز به حساب 23

فقره سپرده کوتاه مدت .

3/500/000

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

136

تمبر مالیاتی فروش 3 جلد دسته چک 20 برگی 150

در آمد متفرقه بابت هزینه مطبوعات دسته

چکهاي فوق

600

قرض الحسنه جاري بابت 37 فقره فیش نقدي

از شماره …….تا شماره ……….

8/200/000

11/700/750 11/700/750

در دفتر روزنامه به شماره 51 تا 80 ثبت شد . شعبه : …………………..

بانک : …………………………………

82/4/ بدهکار : حساب قرض الحسنه جاري انتقالی تاریخ : 19

بستانکار : حساب بستانکاران داخلی

بدهکار – ریال شرح بستانکار – ریال

14/500/000 بابت قبولی 18 فقره چکهاي

واگزاري شعب و سایر بانکها .

14/500/000

14/500/000 ( مبلغ به حروف ) چهارده میلیون

وپانصد هزار ریال .

14/500/000

دفتر روزنامه 81 الی 90 ثبت شد . اداره / شعبه : …………………

بانک : ………………………………….

82/4/ بدهکار : حساب بین واحدها انتقالی تاریخ : 19

بستانکار : حساب هاي ریز

بدهکار – ریال شرح بستانکار – ریال

قرض الحسنه جاري واریز 15 فقره برات از

شماره ……………..تا شماره …………………

6/400/000

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

137

6/400/000 6/400/000

دفتر روزنامه 91 الی 120 ثبت شد . اداره / شعبه : …………………

فصل پنجم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

138

نحوه طراحي صورتھاي مالي

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

139

انواع طبقه بندي حسابها در سیستم بانکی

طبقه بندي هاي مختلفی دررابطه با حسابهاي تراز وجود دارد که برخی از آنها عمومیت داشته و برخی صرفاٌ در

بانکها مورد استفاده قرار می گیرد . شمایل زیر مهمترین طبقه بندي هاي موجود در رابطه با سرفصلهاي

حسابداري در بانک را نمایش می دهد.

  • طبقه بندي اول

دارائی 

بدهیها 

حقوق صاحبان سهام 

هزینه ها 

درآمدها 

حسابهاي دوگانه 

حسابهاي انتظامی 

  • طبقه بندي دوم

حسابهاي دائم 

حسابهاي موقت 

  • طبقه بندي سوم

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

140

حسابهاي بالا خطی 

حسابهاي زیرخطی 

طبقه بندي چهارم ( تطبیقی بانک مرکزي )

موجودي نقد 

موجودي نزد بانک مرکزي 

مطالبات از بانک مرکزي 

موجودي نزد بانکها 

اوراق بهادار 

مطالبات از دولت 

تسهیلات اعطائی به بانکها 

تسهیلات دولتی 

تسهیلات غیر دولتی 

مطالبات معوق دولتی

مطالبات معوق غیر دولتی

اموال غیر منقول

اموال منقول

دارائیهاي نامشهود

حسابهاي داخلی

حسابهاي هزینه

سایر دارائیها

سپرده هاي دریافتی از اشخاص

سپرده هاي دولتی

سپرده هاي دریافتی از بانکها

بدهی به بانک مرکزي

تسهیلات دریافتی از بانکها

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

141

پیش دریافت از مشتریان دولتی

پیش دریافت از مشتریان غیردولتی

وجوه دریافتی

حسابهاي داخلی بدهی

درآمدها

ذخائر

سرمایه

سایر

نسبتهاي مالی دربانکها

در مباحث حسابداري مدیریت و مدیریت مالی نسبتهاي مالی متداولی وجود دارد از جمله نسبتهاي نقدینگی ،

نسبتهاي فعالیت ؛ اهرمی ؛ سودآوري و ارزش بازار و در هر کدام از این عناوین کلی نسبتهاي مربوطه ذکر شده

است لکن در سیستم بانکی بعلت فرآیندهاي خاص موجود در این صنعت ، نسبتهاي مورد استفاده براي تجزیه و

تحلیل صورتهاي مالی بانکها نیز خاص می باشد طبقه بندي که می توان براي نسبتهاي مالی در بانکها قائل بود

را می توان به شرح ذیل عنوان نمود.

نسبتهاي مالی الزام آور براي سیستم بانکی

نسبتهاي مالی استاندارد صنعت بانکی

نسبتهاي مالی الزام آور ، نسبتهائی هستند که بانکها ملزم و مقید به رعایت حد اعلام شده در آن نسبت می

باشند معمولاً اینگونه نسبتها توسط مراجع داخلی یا بین المللی ناظر بر امور بانکی تدوین می شود ( کمیته بال

یا بانک مرکزي ) مانند نسبت کفایت سرمایه یا نسبت اموال غیرمنقول به سرمایه و …… که برخی را گفته ام و

برخی را بعداً خواهم گفت.

نسبتهاي مالی استاندارد صنعت بانکداري نیز جهت دستیابی به نقاط بهبود مورد استفاده قرار می گیرد از

اشاره نمود که حدود 48 CAMELS معروفترین نسبتهاي ارائه شده در این خصوص می توان به نسبتهاي

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

142

نسبت استاندارد بانکی در حوزه هاي مختلفی همچون نقدینگی ، ارزش دارائیها ، مدیریت ، درآمدي ، سرمایه و

حساسیت به ریسک بازار را ارائه نموده است

سررسید داراییها و بدهیها

طبق بند 30 استاندارد بینالمللی حسابداري، بانکها باید جدول سنی داراییها وبدهیهاي خود را برحسب مدت

باقیمانده از تاریخ ترازنامه تا سررسیدقراردادي آنها ارائه کنند. این کار انطباق یا عدمانطباق سررسید داراییهاو

بدهیهاي یک بانک را نشان میدهد و اهمیت زیادي در مدیریت آن دارد. دربانکهاي ایران تهیه جدول سنی

تسهیلات سررسید نشده معمول نیست و دریادداشتهاي همراه صورتهاي مالی ارائه نمیشود. در نتیجه،

مبنایی قابل اعتماد براي تحلیل و ارزیابی نقدینگی بانکها فراهم نمیآید.

اقلام خارج از ترازنامه

از عواملی که صورتهاي مالی بانکها را از سایر موسسات متفاوت میسازد ، اقلام احتمالی و تعهدات مشروطی

است که از معاملات متداول بانکها ناشی ودر زمان وقوع در حسابها به عنوان تعهد یا دین شناسایی نمیشود.

این اقلام که بخش عمدهاي از کسب و کار بانک را تشکیل میدهند ، اثر عمدهاي بر میزان ریسکی دارند که یک

بانک در معرض آن است.

اقلام خارج از ترازنامه شامل ذخایر و بدهیهاي احتمالی هستند. این اقلام باید حداقل در چهار سرفصل

دریادداشتهاي همراه صورتهاي مالی ارائه و حسب مورد ذخیره لازم براي بدهیهاي احتمالی ناشی از آنها

گرفته شود:

جایگزینهاي اعطاي اعتبارمانند تضامین مربوط به قبول بروات، ضمانت نامهها مانند ضمانت حسن انجام کار و

شرکت در مناقصه، معاملات اسنادي مانند گشایش اعتبار اسنادي و تضمین اسناد کوتاهمدت تجاري و معاملات

مربوط به اوراقبهادار و اوراق مشتقه.

علاوهبراین طبقهبندي و ارائه اقلام خارج از ترازنامه، از لحاظ محاسبه کفایت سرمایه طبق میثاق بال نیز لازم

است. زیرا این اقلام با احتساب ضریب ریسک مربوط در مخرج کسر نسبت کفایت سرمایه منظور میشود.

در صورتهاي مالی برخی از بانکهاي ایران، اقلام خارج از ترازنامه تحت عنوان حسابهاي انتظامی در یک قلم

منظور میشود اما در برخی دیگر حسابهاي انتظامی به روشی مطلوب طبقهبندي و ارائه میشوند. اما در اغلب

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

 

143

بانکها، ذخیره لازم ، به شکل کنارگذاري مبلغی از سود، براي زیانهاي بالقوه ناشی از اقلام خارج ترازنامه

پیشبینی و در نظر گرفته نمیشود.

ترازنامه یا بیلان :

عبارتست از صورتی که وضع مالی یک موسسه را در یک تاریخ معین ( غالبا آخرین روز ماه یا سال ) نشان می

دهد و به همین دلیل به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می شود . ترازنامه در واقع همان معادله حسابداري

است که در آن ارقام مربوط به هریک از دو طرف معادله تفکیک و با طبقه بندي جزییات نمایش داده شده است

. به عبارتی ترازنامه صورتی از مایملک و بدهیهاي یک موسسه می باشد

عنوان ترازنامه شامل سه سطر است که سطر اول نام موسسه اي می باشد که ترازنامه جهت نشان دادن وضعیت

مالی آن تهیه می گردد در سطر دوم نام صورت مالی تهیه شده که همان ترازنامه است ذکر می شود . در سطر

سوم تاریخ تنظیم ترازنامه که معمولا یک روز معین است نوشته می شود و این بدان معنی است که ترازنامه

نشاندهنده وضع مالی موسسه در یک روز معین است و نه در یک دوره مالی . ضمنا ترازنامه وضعیت مالی یک

موسسه را نشان می دهد و نه وضعیت مالی شخصی صاحب یا صاحبان موسسه را چرا که ممکن است ایشان

منابع ایجاد درآمد دیگري نیز داشته باشند . ترازنامه خود به دو صورت گزارشی عمودي و حسابی افقی

تهیه می شود

در شکل گزارشی ترازنامه ابتدا عنوان ترازنامه مشتمل بر سه سطر آورده می شود . سپس داراییها را به صورت

ستونی می آوریم . پس از آن بدهیها نوشته شده و پس از آن حقوق صاحبان سرمایه را می آوریم . بدهیها را

قبل از حقوق صاحبان سرمایه می آوریم بدلیل اینکه طلبکاران در دریافت مطالباتشان نسبت به صاحب یا

صاحبان موسسه تقدم دارند

در شکل حسابی ترازنامه پس از عنوان ابتدا داراییها در سمت راست و سپس بدهیها و حقوق صاحبان سرمایه

در سمت چپ نوشته می شوند

به طور کلی می توان گفت ترازنامه صورتی است که اطلاعات لازم در مورد پرداخت بدهی هاي موسسه را در

اختیار می گذارد

ترازنامه بر اساس اصل زیر استوار است:

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

144

دارایی = بدهی + سرمایه به این اصل، معادله اصلی حسابداري میگویند.

ترازنامه در بانکها

در رابطه با ترازنامه بانکها هم باید گفت از آنجائیکه عمده دارائیهاي بانکها را تسهیلات تشکیل می دهند نحوه

ارائه تسهیلات در تراز بانکها از اهمیت خاصی برخوردار است . کافی است کمی به تراز بانکها دقت کنیم در

سمت چپ ترازنامه که بدهیها و حقوق صاحبان سهام وجود دارند سپرده هاي سرمایه گذاري ( که اهم منابع

بانکها را تشکیل می دهند ) به تفکیک زمانهاي سررسید افشاء می شوند به نحویکه سپرده هاي کوتاه مدت و

بلند مدت بر اساس زمانهاي سررسید در سرفصلهاي حسابداري درج می گردند اما در سمت راست ترازنامه که

تسهیلات گزارش می شود به تفکیک نوع عقود و بخشهاي مصرفی افشاء شده است این ناهمگونی یکی از نواقص

مهم در تحلیلهاي حیاتی بانکها در رابطه با مدیریت نقدینگی آنها می باشد . تسهیلات در ترازنامه بانکها تنها

هنگامی که سررسید می شوند در تراز به سرفصلهاي جداگانه ( مطالبات سررسید گذشته ، معوق و یا مشکوك

الوصول ) منتقل می شوند که البته آن هم معمولاً بصورت واقعی انجام نمی پذیرد

ترازآزمایشی

درسیستم حسابداري دوطرفه جمع مبالغ بدهکار و بستانکار هرمعامله باید مساوي باشد تا بتوان اثررویداد را

درحسابها ثبت کرد.اگر درنقل اقلام اشتباهی روي ندهد و حسابها درست مانده گیري شوند،جمع حسابهاي

داراي مانده بدهکار با جمع حسابهاي داراي مانده بستانکار مساوي خواهد بود. تراز آزمایشی فهرستی ازنام

ومانده حسابهاي دفترکل ومعین است که معمولا درپایان هرماه به منظور آزمون توازن مانده حسابهاي دفاتر

مزبور تهیه می شود وبه عنوان مبنایی براي تهیه صورتهاي مالی مورد استفاده قرار می گیرد

انواع ترازآزمایشی

تراز آزمایشی 2 ستونی 

تراز آزمایشی 4 ستونی 

انواع ترازآزمایشی از لحاظ تاریخ تهیه:

تراز آزمایشی روزانه 

تراز آزمایشی ماهانه 

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

145

تراز آزمایشی سالانه 

تسعیر دارائیها و بدهیهاي ارزي در بانکهاي دولتی

بر اساس ماده 136 قانون محاسبات عمومی کشور

“سود وزیان حاصل از تسعیر دارائیها و بدهیهاي ارزي شرکتهاي دولتی درآمد یا هزینه تلقی نمی گردد . مابه

« ذخیره تسعیر دارائیها و بدهیهاي ارزي « التفاوت حاصل از تسعیر دارائیها و بدهیهاي مذکور باید در حساب

منظور شود . در صورتیکه در پایان سال مالی مانده حساب ذخیره مزبور بدهکار باشد این مبلغ به حساب سود

وزیان همان سال منظور خواهد شد .

تبصره – در صورتیکه مانده حساب ذخیره تسعیر دارائیها و بدهیهاي ارزي در پایان سال مالی از مبلغ سرمایه

ثبت شده شرکت تجاوز نماید مبلغ مازاد پس از طی مراحل قانونی قابل انتقال به حساب سرمایه شرکت می

باشد”.

با توجه به این ماده نتیجه گیري این است که بانکهاي دولتی می بایست مانده ایجادي ناشی از تسعیر دارائیها و

بدهیهاي ارزي خود را از سرفصل “نتیجه مبادلات ارزي” خارج و در پایان سال به سرفصل ” ذخیره تسعیر

دارائیها و بدهیهاي ارزي ” منتقل نمایند و اگر این اقدام باعث شود مانده حساب ذخیره تسعیر دارائیها و

بدهیهاي ارزي بدهکار شود آنگاه مجازیم مانده بدهکاري را به حساب سود و زیان همان سال منتقل نمائیم (

باعث کاهش سود سالجاري خواهد شد) و اگر پس از انتقال مانده نتیجه مبادلات ارزي ( البته قسمتی که مربوط

به تسعیر می باشد) به حساب ذخیره دارائیها و بدهیهاي ارزي ، چنانچه این حساب بستانکار شود آنگاه اگر با

گذشت زمان مانده بستانکاري حساب مزبور از میزان سرمایه بانک تجاوز نماید بمیزان مبلغی که مازاد بر سرمایه

می باشد را می توان به حساب سرمایه منظور نمود بنابراین این روش نیز یکی از روشهاي افزایش سرمایه در

بانکهاي دولتی تلقی می گردد.

نکته :

دیگر این که یادمان باشد در سرفصل ” نتیجه مبادلات ارزي ” دو اتفاق می افتد یکی ارقامی که بابت تسعیر

دارائیها و بدهیهاي ارزي وارد این حساب می شود که داستان آن را در بالا درج کردم و دیگري اینکه سود یا

زیان ناشی از خرید و فروش ارز نیز به معین دیگر این حساب منتقل می شود که این اقلام مستقیماً بعنوان

هزینه و درآمد تلقی و به سود و زیان سالجاري منتقل می شود . و دیگر اینکه رعایت این ماده صرفاً محدود به

بانکهاي دولتی می باشد.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

146

income statement صورت حساب سود و زیان

صورت حساب سود و زیان همانطور که از نامش پیداست جهت تعیین سود یا زیان ویژه واحد مالی تهیه میشه و

شامل خلاصه اي از درآمدها و هزینه هاي براي یک دوره زمانی معین می باشد.

این صورت حساب معمولا به دو طریق تهیه می شود:

تک مرحله اي

دو مرحله اي

صورت حساب سود و زیان به روش تک مرحله اي

در این روش ابتدا کلیه درآمد ها یکجا و در ادامه کلیه هزینه ها در زیر آنها آورده می شود و در نهایت از تفاضل

آنها به سود یا زیان قبل از کسر مالیات می رسیم که با کسر مالیات (در صورتی که موسسه سود داشته باشد) به

سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود یا زیان ویژه خواهیم رسید.

صورت حساب سود و زیان به روش دو مرحله اي

در این روش ابتدا درآمدهاي عملیاتی آورده شده در ادامه هزینه هاي عملیاتی ذکر می گردد که از تفاضل این

دو به سود یا زیان عملیاتی می رسیم در مرحله بعد درآمدهاي غیر عملیاتی و هزینه هاي غیر عملیاتی آورده

می شود که از تفاضل این مرحله و مرحله قبل به سود و زیان قبل از کسر مالیات می رسیم که با کسر مالیات

به سود و زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود و زیان ویژه خواهیم رسید.

به صورت حساب سود و زیان صورت حساب درآمد یا صورت حساب عملیات نیز گفته میشود . مهمترین بخش

صورت حساب سود و زیان قسمت پایانی آن یعنی سود یا زیان ویژه است که نتیجه فعالیت یک واحد تجاري را

نشان می دهد که آیا واحد تجاري در طول دوره مالی فعالیتش سود آور بوده است و یا خیر.

به طور کلی صورت سود و زیان یک واحد خدماتی به روش تک مرحله اي به صورت زیر می باشد :

موسسه خدماتی …………

صورت حساب سود و زیان

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

147

–/12/ براي سال مالی منتهی به 29

درآمد ها:

×× درآمد خدمات

کسر مشود هزینه ها:

×× هزینه اجاره

×× هزینه بیمه

×× هزینه حقوق

×× هزینه آب و برق و تلفن

(××) جمه هزینه ها

×× سود (زیان) قبل از کسر مالیات

(×) مالیات

×× سود (زیان (ویژه

حالا با توجه به مطالب ارائه شده در بالا و با توجه به مفروضات درسهاي قبلی صورت حساب سو و زیان براي

موسسه خدماتی محمد و حسن یه شکل زیر تهیه میشود:

موسسه خدماتی محمد و حسن

صورت حساب سود و زیان

84/2/ براي دوره مالی منتهی به 31

درآمد:

درآمد خدمات آموزشی 5.000.000

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

148

کسر میشود هزینه ها:

هزینه اجاره 1.000.000

هزینه حقوق 1.000.000

هزینه آب و برق و تلفن 250.000

جمع هزینه ها 2.250.000

سود و (زیان) قبل از کسر مالیات 2.750.000

25% ( مالیات به ماخذ ( 687.500

سود (زیان (ویژه 2.062.500

*سود(زیان) ویژه :چنانچه درآمد هاي یک واحد مالی نسبت به هزینه هاي آن بیشتر باشد آن واحد مالی داراي

سود بوده و اگر هزینه ها نسبت به درآمد ها بیشتر باشند واحد مالی داراي زیان است.

**درآمد هاي عملیاتی و هزینه هاي عملیاتی به مواردي گفته میشود که مستقیماً مربوط به عملیات جاري و

اصلی شرکت است و در غیر اینصورت از اصطلاح درآمد و هزینه غیر عملیاتی استفاده میشود . بطور مثال در

موسسه خدماتی محمد و حسن درآمد آموزشی جزو درآمد هاي عملیاتی بوده و اگر همین موسسه با فروش

یکدستگاه خودرو منافعی به دست بیاورد چون جزو عملیات جاري آن نبوده بنابر این درآمد آن غیر عملیاتی

محسوب میشود

***مآخذ 25 % طبق قانون مالیاتهاي مستقیم محاسبه شده است

گزارش سود و زیان بصورت خودکار برحسب گروه بندي سرفصل ها در سه سطح کل، معین، تفصیلی نمایش

داده شود.صورت سود و زیان گزارش دهنده نتیجه فعالیت مالی و درآمد یک مؤسسه در یک دوره زمانی است.

این گزارش به شکل زیر تهیه میشود: پس از کسر گروههاي هزینه از گروههاي درآمد و فروش ، سود یا زیان

ویژه بدست خواهد آمد. سود ویژه یا سود خالص در یک دوره مالی برتري ارزش حساب هاي درآمد و فروش بر

حسابهاي هزینه خواهد بود. در صورتی که ارزش حسابهاي هزینه بیش از حسابهاي درآمد و فروش باشد نتیجه

زیان ویژه یا خالص می باشد.

اجزاء صورت سود و زیان

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

149

– 1 فروش :میزان پولی که از فروش محصولات عاید فروشنده میشود.

– 2 بهاي تمام شده کالاها یا خدمات فروش رفته :که عبارت است از هزینه تمام شده کالاهاي فروخته شده

براي یک واحد، ضرب در تعداد واحدهاي فروخته شده .هرگز بهاي تمام شده کالاهاي فروش رفته را افشاء

نکنید. بخاطر داشته باشید میزان پولی که براي تولید محصولات خرج میکنید تا بتوانید سودي از فروش آن

بدست آورید، یک راز است.

– 3 سود ناخالص:که عبارت است از فروش منهاي بهاي تمام شده کالاهاي فروش رفته. البته عدد بدست آمده

سود خالص یا نهایی نیست، چرا که هزینههاي عملیاتی و مالیاتها را باید از آن کسر کرد.

– 4 هزینههاي عملیاتی :هزینههایی که براي فعالیت کسب و کار باید پرداخت شود هزینههاي عملیاتی نام

دارد که عبارتند از: خدمات شهري، حقوق کارمندان، تبلیغات، بیمه، سود بانکی یا کارمزد وامهاي دریافتی، اجاره

و استهلاك سرمایه. هزینههاي عملیاتی به دو دسته تقسیم میشوند:

1 -4 هزینههاي ثابت :هزینههاي عملیاتی که بدون تغییر باقی میمانند.

2 -4 هزینههاي متغیر :هزینههاي عملیاتی که بسته به میزان فروش تغییر میکنند.

– 5 سود پیش از پرداخت مالیات :که عبارت است از سود کسب و کار قبل از پرداخت مالیات و پس از

پرداخت همۀ هزینهها.

– 6 مالیاتها :یک کسب و کار باید مالیات بر درآمد و دیگر انواع حقوق دولتی را پرداخت کند.

– 7 سود/ زیان خالص:سود یا زیان پس از پرداخت مالیاتها و سایر حقوق و عوارض.

سود و زیان در بانکها

روشهاي گوناگونی براي تجزیه و تحلیل صورتهاي مالی وجود دارد ( روش افقی یا روند ، روش عمودي ، روش

استفاده از نسبتهاي مالی و شناسائی ریسک ) که قبلاً در رابطه با این روشها مطلب نوشته ام نکته اي که قصد

دارم اینجا به آن بپردازم این است که اصولاً ما باید ببینیم قرار است تجزیه و تحلیلمان مورد استفاده چه کسی

قرار گیرد ؟ این یک نکته مهم و اساسی است براي این منظور باید ببینیم اصولاً کدام اقلام مورد تحلیل قرار می

گیرد مسلماً یکی از موارد اساسی که مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد صورتهاي مالی می باشد خوب حالا

سئوال این است صورتهاي مالی که مورد تحلیل قرار می گیرد باید داراي چه ویژگی باشد ؟

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

150

بر اساس استانداردهاي تجزیه و تحلیل هر یک از صورتهاي مالی اساسی باید ارائه کننده اطلاعاتی باشد که بر

مبناي آن بتوان با روشهاي تجزیه و تحلیل آن صورت مالی را بررسی نمود مثلاً در رابطه گزارش سود و زیان

باید اذعان کنیم براي اینکه تحلیل جامع و مطلوبی از سود و زیان داشته باشیم صورت سود و زیان بایداطلاعات

زیر را افشاء نماید

1- درآمدهاي عملیاتی

2- هزینه هاي عملیاتی 2-

3- سود و زیان عملیاتی 3-

4- هزینه هاي مالی

5- سایر درآمدها و هزینه هاي غیر عملیاتی

6- مالیات بر درآمد

7- سود و زیان فعالیتهاي عادي

8- سهم اقلیت اقلام غیر مترقبه

9- سود و زیان خالص

حال کافی است نگاهی به فرمت سود و زیان بانکها بیاندازیم ساختار سود و زیان بانکها به نحوي است

که محور اصلی آن بر تفکیک درآمد مشاع و غیر مشاع جهت شناسائی سود سهم سپرده گذاران بنا

نهاده شده است (دیدن فرمت سود و زیان بانکها ) بدین ترتیب عمده تحلیلهائی که در رابطه با سود و

زیان انجام خواهد شد مورد استفاده تمام استفاده کنندگان نخواهد بود

نکاتی پیرامون اقلام صورت سود و زیان بانک

1- وجه التزام از محل سایر یعنی جرائمی که بانک بابت تاخیر از پیمانکاران یا طرفین قرارداد با خود به علت

عدم انجام کار در وقت و یا مطلوبیت مورد نظر دریافت می نمایند .

2- سود اوراق مشارکت درج شده در فرمت سود و زیان مربوط به سود اوراقی می باشد که بانک براي خود

خریداري نموده و یا سود اوراق امانی نزد بانک در فواصل بازخریدي نیز در این عنوان درج می گردد.

3- سود سپرده قانونی ، سودي است که توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران در پایان دوره مالی به

بانکها پرداخت می شود و آن شامل دو موضوع می شود که عبارتند از 1% سود بابت سپرده هاي دریافتی از

بانکها در طی سال و بطور هفتگی تحت عنوان ” سپرده قانونی ” که به میزان 1% میانگین وجوه دریافتی از

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

151

% بانکها به بانکها تحت عنوان ” سود سپرده قانونی ” پرداخت می نماید و دیگر اینکه از آنجائیکه بانکها 88

مانده حسابهاي جاري دولتی نزد خود را در مقاطع هفتگی می بایست نزد بانک مرکزي تودیع نمایند ، بانک

مرکزي بابت دریافت این وجوه نیز مبلغی را به تناسب مانده تودیعی هر بانک در پایان دوره بعنوان سود به آنها

پرداخت می نماید .

4- سود سهام و سود فروش سهام نیز شامل سود ناشی از خرید و فروش سهام توسط بانکها بابت مشارکتهاي

حقوقی و یا سهم القدر خود از سود دوره شرکتهاي سرمایه پذیر در مشارکتهاي حقوقی و یا سرمایه گذاریهاي

مستقیم

5- سود ناشی از فروش طرحهاي سرمایه گذاري نیز همانند مطالب بند 4 می باشد با این تفاوت که بانکها در

مقاطعی نسبت به سرمایه گذاري در طرحهاي عمرانی بالاخص طرحهاي ساختمانی شرکت نموده و ازاین بابت

سود فروش واحدهاي مسکونی احداثی را در این عنوان درج می نمایند

6- نتیجه مبادلات ارزي ; مبالغ ثبت شده در سرفصل نتیجه مبادلات ارزي ناشی از تسعیر دارائیها و بدهیهاي

ارزي از یکسو و نیز سود و زیان ناشی از خرید و فروش ارز می باشد که بر اساس رویه هاي حسابداري حاکم بر

امور ارزي از تفاوت سرفصلهاي ” وضعیت ارزي ” و ” ارزش ریالی مبادلات ارزي ” منتج می گردد .

7- هزینه مطالبات مشکوك الوصول نیز بر مبناي مقررات حاکم بر سیستم بانکی ( بخشنامه 2823 /مب مورخ

85/12/5 بانک مرکزي ج .ا.ا ) محاسبه و براساس میزان ذخائر موجود به طرفیت این سرفصل و یا سرفصل

درآمد متفرقه مورد تعدیل قرار می گیرد

8- هزینه استهلاك ; مفهوم و روشهاي استهلاك موضوعی است که در اکثر کتابهاي حسابداري به آن پرداخته

شده است دراینجا صرفاً طبقه بندي دارائیهاي ثابت استهلاك پذیر در بانکها و روش استهلاك هر طبقه را بیان

خواهیم نمود.

دارائیهاي ثابت استهلاك پذیر در بانکها به دو گروه عمده اموال غیر منقول و اموال منقول طبقه بندي می شوند

که در هر طبقه روش استهلاك به شرح ذیل است .

***اموال غیرمنقول با روش نزولی و به نرخ 7% مستهلک می گردد.

***اموال منقول در 5 زیرگروه و به شرح ذیل مستهلک می گردد.

% -1 وسائط نقلیه (خودرو) به روش نزولی با نرخ استهلاك 30

% -2 وسائط نقلیه (موتور سیکلت ) به روش نزولی با نرخ استهلاك 35

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

152

-3 اثاثیه و منصوبات به روش خط مستقیم با عمر 10 ساله

-4 تجهیزات کامپیوتري به روش خط مستقیم 3 ساله

-5 ماشین آلات خاص بانکی به روش خط مستقیم 10 ساله

9- هزینه کاهش ارزش سهام ; از تفاوت ارزش بازار سهام خریداري شده با قیمت تمام شده آن در پایان دوره

مالی ، چنانچه ارزش بازار کمتر از قیمت تمام شده باشد بانکها می بایست مبلغی را تحت عنوان ذخیره نگهداري

نمایند که این مبلغ به طرفیت حساب هزینه ثبت می گردد

-10 هزینه جوائز قرض الحسنه ; بانکها در حال حاضر موظفند 2% مانده حسابهاي قرض الحسنه پس انداز خود را

بابت جوائز و هزینه هاي جانبی از محل این حساب ذخیره گیري نمایند.

-11 هزینه مالیات ; نحوه محاسبه و پرداخت مالیات در بانکها به نحوي می باشد که درآبان ماه الی آذرماه هر

سال بانکها موظفند بودجه عملیاتی سال خود را تهیه و پس از تایید مدیریت عالی بانک جهت تصویب به مراجع

ذیصلاح ارائه نمایند در بانکهاي دولتی مالیات هر سال بر اساس سود پیش بینی شده در بودجه طی 12 قسط و

در سال مربوط به بودجه از بانکها دریافت می گردد و درپایان سال و پس از تهیه صورتهاي مالی و تطبیق عملکرد

واقعی با ارقام پیش بینی شده در بودجه تعدیلات لازم صورت می پذیرد.

فرمت صورت سود و زیان در بانکها

درآمدهاي مشاع :

سود و وجه التزام دریافتی از تسهیلات

-1 درآمد معاملات *****

-2 وجه التزام دریافتی از تسهیلات *****

-3 وجه التزام دریافتی بابت سایر *****

سود دریافتی از محل سپرده گذاریها و سرمایه گذاریها :

-1 سود اوراق مشارکت *****

-2 سود سپرده قانونی *****

-3 سود حاصل از فروش طرحهاي سرمایه گذاري *****

-4 سود سهام و سود فروش سهام *****

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

153

جمع درآمدهاي مشاع *****

کسر می شود سود قطعی قابل پرداخت به سپرده گذاران (*****)

درآمد عملیاتی ( معادل سود ناویژه در شرکتها) ******

اضافه و کسر می شود

درآمدهاي غیرمشاع و هزینه ها :

خالص کارمزد دریافتی و کارمزد پرداختی ******

خالص نتیجه معاملات ارزي ******

سایر درآمدها ******

هزینه مطالبات مشکوك الوصول ( ******)

هزینه جوائز قرض الحسنه ( ******)

سود پرداختی به بانک مرکزي ( ******)

هزینه کل :

هزینه اداري (******)

هزینه پرسنلی (******)

هزینه استهلاك (******)

هزینه کاهش ارزش سهام ( ******)

سود قبل از مالیات *****

مالیات ( ******)

سود قابل تقسیم *******

در زیر نمونه هایی از تراز نامه ، صورت سود ، ترکیب درآمدها و هزینه ها ، مقایسه رشد و ترکیب

درآمدها و هزینه هاو زیان، صورت سود وزیان جامع وصورت جریان وجوه نقد بانک سپه را براي

آشنایی از نحوه تهیه آنها آورده می شود .

نقد حسابداري و گزارشگري مالی در بانکهاي ایران

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

154

بانکهااز جنبههاي عمومی و عملیات تابع استانداردهاي حسابداري مربوط به موسساتانتقاعی هستند، ولی از آن

جا که نقشهاي زیادي در جامعه و سیستم پولی کشورایفا میکنند، داراي جایگاه ویژهاي هستند.

به طور مثال از طریق واسطهگري مالی بخش مهم و موثر از فعالیتهاي اقتصادي و بازرگانی را در سراسرجهان

تشکیل میدهند .اکثر افراد جامعه و موسسات براي سپردهگذاري یا تامینمالی فعالیتهاي خود از بانکها

استفاده میکنند .

از طرف دیگر بانکها برثبات و سلامت سیستم پولی کشور تاثیرگذار هستند.

همچنین در جهت حفظ اعتماد عمومی به سیستم پولی کشور و حفظ حقوق سپردهگذاران و دیگر مشتریان

بانکها فعالیت میکنند.

بنابراین قوانین و مقررات ویژهاي در مورد اداره و معاملات بانکها و معمولا از طریق برقراري سیستم،

بانک مرکزي بر اجراي آن نظارت و در عین حال، امتیازاتی را در جهت حفظ و ایمنی به بانکها اعطا میکنند .

به این ترتیب، نسبت به سلامت اقتصادي، توانایی پرداخت تعهدات و میزان ریسکیکه متوجه عملیات گوناگون

بانکها است، توجه و علاقه فراگیري وجود دارد. بهتبع این حالت، حسابداري و گزارشگري مالی بانکها از سایر

موسسات تجاري متفاوت است. در ایران به موجب ماده 33 قانون پولی و بانکی کشور، شوراي پو ل و اعتبار به

عنوان مرجع تعیین نحوه و اصول حسابداري بانکها، صورتهایمالی، استهلاكها، اندوختهها و سایر حسابهاي
بانکی تعیین شده است وهمچنین مصوباتی را در موارد فوق تصویب و ابلاغ کرده است.از طرفی به موجب قانون تشکیل سازمان حسابرسی در سال 1362 ، این سازمان مرجع رسمی تدویناستانداردهاي حسابرسی و حسابداري در ایران است. به این ترتیب وضع و تدوین استانداردهاي حسابداريبانکها در شمار وظایف و اختیارات این سازمان قراردارد.علاوه بر این بانکها به عنوان موسساتی که در صحنهبینالمللی فعالیت دارند، ملزم هستند که استانداردهاي بینالمللی حسابداري را رعایتکنند.همچنین ملزم بهرعایت قواعدي هستند که میثاق بال به وسیله کمیته نظارتی این میثاق دربانک تسویه بینالمللی در زمینهحسابداري وضع کرده است.مواردعمده اشکال در رعایت استانداردهاي بینالمللی حسابداري در بانکهاي ایران
لازم به یادآوري است اشکالاتی که در اینجا گفته میشود، غالبا ناشی از ایننیست که حسابداران شاغل در

بانکها، از استانداردهاي بینالمللی حسابداري آگاه نبودهاند یا نحوه به کارگیري آنها را نمیدانستند. بلکه

مقررات ودستورالعملهاي ابلاغ شده به بانکها، تصمیمات مدیریتی و نوع عملیات امکان رعایت استانداردهاي

مزبور را از بانکها سلبکرده است.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

155

مهمترین اشکالاتی که به اختصار مورد بحث قرار میگیرد به این ترتیب است:

اشکال در به کارگیري مبناي تعهدي در شناخت درآمد، اشکال در تهیه صورتهاي مالی تلفیقی و

سرمایهگذاريهاي مالکیتی بانکها، تجدید ارزیابی و استهلاك داراییهاي ثابت (اموال)، زیانهاي ناشی از

مطالبات، سررسید داراییها وبدهیها، اقلام خارج از ترازنامه، ارزشگذاري اوراق بهادار، تراکم داراییها و

بدهیها، معاملات با اشخاص وابسته و مدیریت و ذخیرهگیري براي انواع ریسکهاي خارجی.

اشکال در بهکارگیري مبناي تعهدي در شناخت درآمد

اغلب بانکهاي ایران درآمد معاملات بانکی در قالب عقود اسلامی را بر مبناي نقدییعنی زمانی که تمام یا بخشی

از تسهیلات اعطایی وصول میشود، شناسایی میکنند.

در مواردي که درآمد معامله در پایان قرارداد تحقق مییابدشناخت درآمد در مقطع وصول تسهیلات پرداختی

مغایرتی با مبناي تعهدي ندارد .اما در مواردي که به موجب قرارداد سود تسهیلات اعطایی به نرخ معین تعیین

وبراساس گذشت زمان تحقق مییابد، در صورتی که گیرنده تسهیلات به وجهالزامآوري متعهد به تادیه سودمتعلقه باشد و اندازهگیري درآمد باابهام مواجه نباشد، درآمد باید در طول زمان شناسایی شود.با آن که مبناي نقدي از لحاظ اندازهگیري مطالبات لاوصول در بانکها مزیتهایی دارد، ولی از لحاظ رعایتاصول و استانداردهاي حسابداري و به خصوص مقابله با تطابق هزینههاي واقع شده با درآمد این مبنا با اشکالاتعمدهاي مواجهاست. در طول دو سال گذشته وزارت امور اقتصادي و دارایی و بانک مرکزي ایراندستورالعملهایی را در مورد به کارگیري مبناي تعهدي شناخت درآمد صادرکردهاند. از طرفی بانکها را ملزم بهاجراي آن کردهاند. اما اجراي این دستورالعملها در عمل با اشکالاتی مواجه بوده است و نمیتوان گفت که اینمشکل به طور اساسی حل شده است.

اشکال در تهیه صورتهاي مالی تلفیقی و سرمایهگذاريهاي مالکیتی بانکها

بانکهانیز مانند سایر موسسات انتفاعی باید در مواردي که واحد دیگري را در تسلط مالکانه خود دارند

صورتهاي مالی تلفیقی تهیه کنند و صورتهاي مالی جداگانه خود را همراه آن ارائه کنند.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

156

در بانکداري جهان، بانکها مجازبه سرمایهگذاري منجر به تسلط در موسسات تولیدي نیستند و فقط

میتوانندبانک یا موسسات مالی دیگر را به صورت فرعی ایجاد کنند یا در کنترل خودداشته باشند.

به این ترتیب جز در موارد نادر مشکلی از لحاظ تهیه صورتهاي مالی تلفیقی پیش نمیآید.

درایران قانون پول و بانکداري کشور بانکها را از خرید سهام و مشارکت درسرمایه یک یا چند شرکت و یا خرید

اوراق بهادار داخلی یا خارجی به میزانی بیش از آنچه بانک مرکزي تعیین میکند منع کرده و به نظر میرسد که

مراد،جلوگیري از بنگاهداري بانکها بوده است.

با این حال در سه دهه گذشتهبنا به ضرورتها و مصالح موجود براساس قوانین و مقررات خاص و یا با تصویب

شوراي پول و اعتبار بانکها شرکتهایی را به کنترل خود درآوردند.

ازطریق مشارکت حقوقی به سرمایهگذاري مستقیم در شرکتها و طرحها پرداختند ومدیریت و کنترل آنها را به

تعدادي از شرکتها HOLDING دست گرفتند و در نهایت از طریق ایجاد شرکتهایسرمایهگذاري مالکیتی یا

و موسسات وابسته را درچنین شرکتهایی سازمان دادند

در نتیجه اغلب بانکهاي دولتی ایران درحالحاضر هم به طور مستقیم و هم از طریق شرکتهاي سرمایهگذاري

فرعی ووابسته خود شرکتها و موسسات انتفاعی مختلفی را در کنترل دارند.درشرایط کنونی اگر بانکها

صورتهاي مالی تلفیقی تهیه نکنند، مفاداستانداردهاي بینالمللی حسابداري و استانداردهاي حسابداري کشور را

رعایت نکردهاند.

اگر صورت مالی تلفیقی را با اطلاعات کلیه شرکتهاي فرعی ازجمله شرکتهایی که در تسلط شرکتهاي

سرمایهگذاري بانکها هستند تهیه کنندو معاملات با شرکتهاي وابسته را حذف کنند، صورتهاي مالی تلفیقی

آنهافایدهاي در امر تصمیمگیري و تحلیل نخواهد داشت. چرا که حاوي اقلامی چونماشینآلات و موجودي کالا و

کالاي در راه و غیره خواهد شد که در یک موسسهمالی معنایی ندارد.

تجدید ارزیابی داراییهاي ثابت و استهلاك اموال

درسال 1367 ماده واحدهاي به تصویب مجلس شوراي اسلامی رسید و به موجب آن تجدید ارزیابی بانکها مجاز

و مبالغ حاصل از ارزیابی مجدد داراییهاي موجود بانکها از پرداخت مالیات معاف شد و مقرر شد که مبالغ

فوقالذکر به حساب سرمایه بانکها منظور شود. به نظر میرسد که هدف از تصویب قانون صرفنظر از این که

تجدید ارزیابی، انتساب ارزشهاي جدید (ارزش جاري) بهداراییهایی موجود است و از آن عایدي یا درآمدي

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

157

حاصل نمیشود که به عنوان سرمایهگذاري جدید تلقی شود، از طرفی افزایش سرمایه طبق قانون تجارت

ازطریق سرمایهگذاري مجدد صاحبان سرمایه، انتقال سود تقسیم نشده اندوختهها،صرف سهام و تبدیل مطالباتممکن است، در تجدید ارزیابی انجام شده قواعد وشرایط متعارف در ارزیابی مجدد داراییهاي در مقیاسبینالمللی و مفاداستاندارد بینالمللی حسابداري شماره 16 :اموال، ماشینآلات و تجهیزات درموارد زیر رعایتنشد: نکته دیگري که در مورد تجدید ارزیابی داراییهایثابت بانکها از لحاظ ضوابط بینالمللی قابل ذکر استاین که میثاق بال،سرمایه بانکها را به دو بخش تقسیم میکند. بخش اول، سرمایه پایه یا درجه یک که منحصرا

از سرمایه پرداخت شده و ذخایر آشکار شده صرف سهام،اندوختهها و سود انباشته تشکیل میشد و بخش دوم،

سرمایه مکمل یا درجه دو،شامل مازاد تجدید ارزیابی ذخیره عمومی مربوط به مطالبات لاوصول و اقلامی دیگر

که از لحاظ محاسبه کفایت سرمایه بانکها نمیتواند از سرمایه پایه بیشتر محسوب شود .انتقال مازاد تجدید

ارزیابی به سرمایه پرداخت شده که ظاهرا سرمایه آنها را در سال 1372 چندین و چند برابر کرد، از لحاظ

ارزیابی سلامت اقتصادي و کفایت سرمایه بانکها کم اثر یا بدون اثر بود و محاسبات بعدي نسبت کفایت سرمایه

را نیز عملا دشوار یا غیردقیق کرد.مورد دیگریکه علاوه بر نکته بالا در مورد استهلاك داراییهاي ثابت بانکها

قابل ذکراست اینکه طبق مصوبه شوراي پول و اعتبار بانکها میتوانند زمین زیربناي ساختمانهاي در مالکیت

خود را مستهلک کنند.

در مورد تجدید ارزیابی جادارد اضافه شود که طبق ماده 62 قانون برنامه سوم اقتصادي، اجتماعی وفرهنگی به

دولت اجازه داده شده که داراییهاي ثابت شرکتهاي دولتی را که صد در صد سهام آنها متعلق به دولت یا

متعلق به شرکتهاي مذکور هستند،تجدید ارزیابی و مبالغ حاصل حسب مورد به حساب افزایش سرمایه دولت

یا شرکت دولتی مربوط منظور شود.

به این ترتیب، بانکهاي دولتی نیز مجازمیباشند که در دوران برنامه سوم توسعه داراییهاي خود را تجدید

ارزیابی کنند. نظر به اینکه به موجب این قانون نیز مازاد تجدید ارزیابی به سرمایه منظور میشود اجراي آن با

همان اشکالاتی مواجه خواهد بود که در تجدیدارزیابی قبلی گفته شد.این تجدید ارزیابی نیز در جریان است

واستانداردهاي حسابداري کشور و استانداردهاي بینالمللی حسابداري در آن رعایت نمیشود.

هشدار : استفاده از این مقاله فقط با ذکر منبع ( پروژه دات کام ) و نویسنده ي آن ( احسان جان بزرگی ) مجاز است

www.prozhe.com

158

منابع و ماخذ

اصول حسابداري 1 تالیف : عبدالکریم مقدم علی شفیع زاده

مقاله حسابداري بانکی نوشته : محمدرضا عباس زاده

مقاله نوشتن و دفاع یک پایان نامه نوشته : آرش فتاحی

اسلایدهاي آموزشی استانداردهاي حسابداري ایران تهیه کننده: حلیمه رحمانی

سایت هاي اینترنت :

http://www.bina.ir/html/index.php شبکه اطلاع رسانی بینا

http://www.tamarkozk.blogfa.com حسابداري دولتی

http://www.knowclub.com/paper کانون دانش

http://www.banki.ir سایت بانکی

http://www.audit.org.ir/

http://www.hesabdari.ir

http://forum.p30world.net/

http://www.prozhe.com/

http://www.hesabdari.org/

آرمان پرداز خبره

آرمان پرداز خبره

شرکت آرمان پرداز خبره بیش از 15سال سابقه فعالیت در زمینه حسابداری و حسابرسی و خدمات مشاوره مالی و مالیاتی

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای مورد نیاز با * مشخص شده است

نوشتن دیدگاه

عضویت در خبر نامه

مشاور مالیاتی معتبر را بشناسید آرمان پرداز خبره
مشاور مالیاتی
مشاور مالیاتی معتبر را بشناسید

در این نوشته برای شما توضیح می دهیم که چگونه یک مشاور مالیاتی معتبر را بشناسید و به او اعتماد کنیم. در پایان اعتماد شما را به آرمان پرداز خبره جلب می کنیم. مشاور مالیاتی معتبر

ادامه مطلب »
اهمیت مشاور مالیاتی آرمان پرداز خبره
مشاور مالیاتی
اهمیت مشاور مالیاتی

اهمیت مشاور مالیاتی در این نوشته میخواهیم به اختصار در خصوص اهمیت مشاور مالیاتی به قلم کارشناس آرمان پرداز خبره بپردازیم. کسب و کار و اهمیت مشاور مالیاتی در آن اهمیت مشاوره در زمینه مالیات کسب

ادامه مطلب »
انتخاب کارشناس حسابداری و مشاور مالیاتی متناسب با ابعاد شرکت توسط آرمان پرداز خبره
مشاور مالیاتی
مشاور مالیاتی متناسب با ابعاد شرکت

در این نوشته می خواهیم در مورد نکاتی در خصوص انتخاب مشاور مالیاتی متناسب با ابعاد شرکت و نحوه انتخاب کارشناس حسابداری بپردازیم. تا پایان با ما همراه باشید و جهت هرگونه نیاز به مشاور مالیاتی

ادامه مطلب »
شرح وظایف و اختیارات مشاور مالیاتی
مشاور مالیاتی
شرح وظایف و اختیارات مشاور مالیاتی

در این نوشته میخواهیم به شرح وظایف و اختیارات مشاور مالیاتی در سازمان امور مالیاتی بپردازیم. جهت هرگونه سوال در خصوص مشاور مالیاتی با ما در ارتباط باشید. مشاور مالیاتی کیست؟ مشاور مالیاتی کسی است که

ادامه مطلب »
انواع هزینه ها در حسابداری و مالی توسط مشاور مالیاتی
شرکت حسابداری
انواع هزینه ها در حسابداری

در این نوشته میخواهیم در خصوص انواع هزینه ها در حسابداری و مالی ، بهبود هزینه ها توسط مشاور مالیاتی و همچنین در خصوص انواع هزینه بپردازیم انواع هزینه ها در حسابداری یکی از مهم‌ترین مفاهیم

ادامه مطلب »
مدارک مثبته
شرکت حسابداری
مدارک مثبته

در این نوشته به مفهوم مدارک مثبته و یا اسناد مثبته و نقش آن در حسابداری و چگونگی رسیدگی به آن توسط مشاور مالیاتی می پردازیم. مدارک مثبته یا اسناد مثبته مدارک مثبته اسناد نشان‌دهنده وقوع

ادامه مطلب »
مشاور مالیاتی کیست ؟
مشاور مالیاتی
مشاور مالیاتی کیست ؟

مشاور مالیاتی کیست؟ در این مطلب درباره مشاور مالیاتی کیست و خصوصیات یک وکیل مالیاتی خبره ، هم چنین میزان آشنایی او با قوانین مالیاتی و امور مالیاتی کشور به صورت مفصل صحبت می کنیم. با

ادامه مطلب »
اهمیت مشاوره مالیاتی
مشاور مالیاتی
اهمیت مشاوره مالیاتی

اهمیت مشاوره مالیاتی تمامی مشاغل نیازمند دانش مشاور مالیاتی و وکیل مالیاتی و اهمیت مشاوره مالیاتی برای روبه رو شدن با قانون مالیات سازمان امور مالیاتی هستند. با ما باشید زیرا در این نوشته به این

ادامه مطلب »
مفاصا حساب مالیاتی
مشاور مالیاتی
مفاصا حساب و نحوه دریافت مفاصا حساب

درخواست گواهی مفاصا اولین کاری است که مودی و یا مشاور مالیاتی و وکیل مالیاتی وی ملزم است برای دریافت گواهی مفاصا حساب مالیاتی انجام دهد. براساس ماده ۲۳۵ قانون مالیات های مستقیم، اداره امور مالیاتی

ادامه مطلب »
مشاور مالی را چگونه انتخاب کنیم
مشاور مالیاتی
مشاور مالیاتی چه کاری انجام می دهد

اشخاص حسابرس و مشاور مالیاتی در هدایت مالیات دهندگان برای رعایت قوانین، در تمام امور مالی، حسابداری و پرداخت مالیات نقش مهمی دارد. بسته به وضعیت مالیات دهنده، خدماتی که یک مشاور مالیاتی ارائه می‌دهد، متفاوت

ادامه مطلب »
مالیات بر ارزش افزوده
مشاور مالیاتی
مالیات املاک و مستغلات

مالیات املاک و مستغلات ، نوعی از مالیات می باشد، که از درآمدهای به دست آمده از ملک محسوب می شود. املاک و مستغلات شامل سه نوع مالیات می شوند: مالیات بر درآمد اجاره از املاک

ادامه مطلب »
تکنولوژی نرم افزار
شرکت حسابرسی
موضوعی برای بحث در زمینه حسابرسی

    موضوعی برای بحث در زمینه حسابرسی     جمع داراییهای شرکتی ۲۰۰ میلیارد ریال است. حسابرس معتقد است تحریف داراییها بالای ۲۰ درصد، منجر به اظهار نظر مردود می‌شود (برای پرهیز از تردیدهای احتمالی در

ادامه مطلب »
بیمه‌ای به کارفرمایان
شرکت حسابداری
مدیریت سود چیست؟

مدیریت سود چیست؟   در کسب و کار برای حفظ عملیات، ارائه خدمات بهتر، و ارائه محصولات جدید، آن نیاز به سود می باشد. در هر کسب و کار، سود همیشه با زیان های خاص همراه است. مهم

ادامه مطلب »

مقاله های مرتبط

اهمیت مشاور مالیاتی آرمان پرداز خبره

اهمیت مشاور مالیاتی

2022-06-14 بدون دیدگاه

اهمیت مشاور مالیاتی در این نوشته میخواهیم به اختصار در خصوص اهمیت مشاور مالیاتی به قلم کارشناس آرمان پرداز خبره بپردازیم. کسب و کار و

ادامه مطلب »
درخواست خود را بنویسید ...
ما را در نقشه بیابید ...