دستورالعمل حسابداری اجاره به شرط تملیک
1.
پس از انعقاد قرارداد، شرکت و یا اشخاص حقیقی اقدام به پیش¬پرداخت به بانک می¬نمایند:
حساب پیش¬پرداخت ×××
حساب بانک جاری200 ×××
پرداخت به بانک بابت پیش¬پرداخت ساختمان
2. تحویل اموال موضوع اجاره به شرط تملیک به مستأجر
حساب ساختمان اجاره به شرط تملیک (به قیمت تمام¬شده) ×××
حساب پیش¬پرداخت هزینه کارمزد ×××
حساب تعهدات- اجاره سرمایه¬ای ×××
حساب پیش¬پرداخت ×××
حساب تعهدات- اجاره سرمایه¬ای شامل تسهیلات اعطایی بانک به انضمام هزینه کارمزد بانکی در مدت 15 سال یا 20 سال و یا …. می¬باشد.حسابداری اجاره به شرط تملیک
3. پرداخت اقساط
حساب تعهدات- اجاره سرمایه¬ای ×××
حساب بانک- جاری 200 ×××
پرداخت هر قسط از دو قسمت تشکیل می¬گردد:
الف) بابت اصل وجوه دریافتی از بانک
ب) بابت هزینه کارمزد اجاره به شرط تملیک
با توجه به مراتب فوق در پایان هر سال و همچنین در پایان هر قرارداد اجاره به شرط تملیک با استفاده از روش محاسباتی، هزینه کارمزد اجاره به شرط تملیک به شرح زیر محاسبه می¬گردد:
r=R.(K(K+1)-L(L+1))/(N(N+1))
در این فرمول:
r: کارمزد مربوط به هر دورهR: کل کارمزد اجاره به شرط تملیک
K: تعداد اقساط باقیمانده در ابتدای دوره
L: تعداد اقساط باقیمانده در انتهای دوره
N: تعداد کل اقساط است.
توضیح اینکه فرمول فوق کلی بوده و محاسبه کارمزد مربوط به هر قسط نیز به وسیله آن امکان¬¬پذیر می¬باشد، مشروط به آنکه اقساط و فاصله پرداخت آن مساوی باشد:
اسناد شماره 3، 4 و 5 تکراری است.
پس از خاتمه قرارداد اجاره به شرط تملیک در صورتی که قرارداد کاملاً اجرا و تمام اقساط اجاره¬بها پرداخت و کلیه تعهدات دیگر طبق قرارداد کاملاً انجام شده باشد، حساب اجاره به شرط تملیک ساختمان به شرح زیر تسویه خواهد شد:
حساب ساختمان ×××
حساب استهلاک انباشته اجاره به شرط تملیک ساختمان ×××حساب اجاره به شرط تملیک ساختمان ×××حساب استهلاک انباشته اجاره به شرط به تملیک ×××
با ثبت سند حسابداری فوق کلیه حسابهای اجاره به شرط تملیک در دفاتر شرکت تسویه شده و اموال مورد اجاره طبق مفاد قرارداد به مالکیت شرکت در خواهد آمد.
مثال 1-4- شرکت سهامی الف برای خرید ساختمان اداری خود در تاریخ 1/4/74 اقدام به انعقاد قرارداد اجاره به شرط تملیک ساختمان نمود و مبلغ 20000000 ریال به عنوان پیش¬پرداخت به حساب بانک واریز کرد، و از تسهیلات بانکی برای خرید یک باب ساختمان به مبلغ 4000000 ریال استفاده کرد.
مدت استفاده از این تسهیلات 15 سال می¬باشد. ساختمان در تاریخ 1/6/74 در اختیار شرکت قرار گرفت و اولین قسط در تاریخ 1/7/74 پرداخت گردید. اقساط ماهانه 500000 ریال می¬باشد. عمر مفید ساختمان 20 سال و استهلاک به روش خط مستقیم محاسبه می¬گردد. بازپرداخت وجوه در این مدت 90000000 ریال می¬باشد.
مطلوبست: ثبت در دفاتر شرکت.
r=R.(K(K+1)-L(L+1))/(N(N+1))
در این فرمول:
R50000000=
K180=12×15=
L174=6-180=
چون در سال جاری 6 قسط پرداخت می¬گردد بنابراین اقساط باقیمانده برابر است با 174
N180=12×15=
r=?
r=50000000×(180(180+1)-174(174+1))/180(180+1)
r=50000000 (32580-30450)/32580
ریال کارمزد پرداختی در سال 74 r=50000000×2130/32580=3268875
کل اقساط پرداختی 3500000=7×500000
مبلغی که از اصل وام پرداخت شده است 231125=3268875-3500000
اگر کل اقساط مرتب پرداخت گردد در سال 1375 بابت هزینه کارمزد وام مبلغ زیر پرداخت خواهد شد:
R50000000=
K174=
L=162=12-174
N180=
r_75=5000000×(174(174+1)-162(162+1))/(180(180+1))=50000000×(30450-26406)/32580
ریال هزینه کارمزد پرداختی در سال 75 r_75=50000000×4044/32580=6206260
بنابراین ملاحظه می¬گردد در سالهای اولیه مبالغ پرداختی اقساط بابت کارمزد بوده و از اصل مبلغ کمتر پرداخت می¬گردد.
مثال 2-4- شرکتی با بانک اقدام به انعقاد قرارداد اجاره به شرط تملیک ساختمان نمود و مبلغ 40000000 ریال بابت پیش¬پرداخت داد و از تسهیلات اعتباری بانک به مبلغ 60000000 ریال در مدت 20 سال استفاده کرد. فرض می¬شود که بازپرداخت این تسهیلات 91800000 ریال و اقساط ماهیانه آن 382500 ریال باشد. از تاریخ 1/4/74 پرداخت شروع می¬گردد. نحوۀ ثبت در دفاتر شرکت با فرض آنکه عمر مفید ساختمان 20 باشد چنین است:
r=R (K(K+1)-L(L+1))/N(N+1)
R=31800000
K240=12×20=
نظر به اینکه اقساط شرکت از تاریخ 1/4/74 تا پایان سال 74 مرتباً پرداخت می¬گردد بنابراین برای محاسبه L، اقساط باقیمانده تا پایان سال عبارتند از:
L=231=9-240
N240=12×20=
r؟=
r=31800000×(240(240+1)-231(231+1))/(240(240+1))
r=31800000×(57840-53592)/57840
r=31800000×4248/57840=2334120
محاسبه هزینه کارمزد در سال 1375:
R31800000=
K=231
L219=12-231=
N=240
r_75=?
r_75=31800000×(231(231+1)-219(219+1))/240(240+1)21
r_75=31800000 (53592-48180)/57840=31800000×5412/57840
کارمزد در سال 75 r_75=31800000×0.09=2862000
تمرینات:
تمرین 1: شرکت سهامی جهان اقدام به خرید یک باب ساختمان به صورت اجاره به شرط تملیک با بانک نمود و مبلغ 60000000 ریال به عنوان پیش¬پرداخت در تاریخ 1/2/×7 به بانک واریز نمود. بانک مبلغ 180000000 ریال به عنوان تسهیلات بانکی در تاریخ 18/3/×7 در اختیار شرکت قرارداد تا ساختمان مذکور را خریداری نماید که در پایان مدت 15، سال 360000000 ریال دریافت نماید. اولین قسط از تاریخ 18/4/×7 به مبلغ هر قسط ماهانه 2000000 ریال می¬باشد.
مطلوبست:
تمرین 2: شرکت دنیا ساختمانی را به مبلغ 100000000 ریال از تسهیلات بانکی به مدت 15 سال استفاده نمود که در پایان هر ماه مبلغ 600000 ریال اقساط آن را بپردازد و در سررسید، 225000000 ریال بازپرداخت نماید. عمر مفید ساختمان 15 سال می-باشد. تاریخ اولین قسط 1/2/×7 می¬باشد.
مطلوبست: ثبت عملیات در دفتر شرکت دنیا، پرداخت اقساط و تعیین هزینه کارمزد و اصلاح حساب.
