مالیات انحلال اشخاص حقوقی

در صورتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل و مدت منقضی شده باشد و یا موضوع شرکت انجام یافته و یا انجام آن غیرممکن شده باشد و… شرکت منحل می­شود.

مأخذ محاسبه مالیات دوره انحلال

مطابق ماده ۱۱۵ ق.م.م مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل می­شوند ارزش دارایی شخص حقوقی است منهای بدهی­ها و سرمایه پرداخت شده و اندوخته­ها و مانده سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است.

(سرمایه پرداخت شده + اندوخته­ها و مانده سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت شده + بدهی­ها) – ارزش دارایی­ها = مأخذ مالیات انحلال

نکته ۱- بنا به صراحت ماده ۱۱۵ ق.م.م سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت نشده است قابل کسر از ارزش دارایی­های اشخاص حقوقی منحله در رسیدگی به مالیات آخرین دوره عملیاتی آنها دوره انحلال نخواهد بود.

نکته ۲- به استناد بخشنامه شماره ۱۶۷۶۲/۳۳۶۸/۲۱۱ مورخ ۳۰/۲/۸۶ از آنجایی که اندوخته­ها و مانده سودهای ایجاد شده از محل سود حاصل از منابع معاف از مالیات در حکم اندوخته­ها و سودهایی که مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است تلقی نمی­گردد بنابراین اندوخته­ها و سودهای مزبور قابل کسر از ارزش دارایی­های اشخاص حقوقی منحله در رسیدگی به مالیات آخرین دوره عملیاتی آنها دوره انحلال نخواهد بود.

نکته ۳- در صورتی که در دوره انحلال از اول سال تا تاریخ انحلال اقلام کتمان شده وجود داشته باشد به میزان دارایی­های کتمان شده صندوق، بانک، بدهکاران، اسناد دریافتنی و… باید به ارزش دارایی­ها اضافه شود همچنین اگر بابت آن دوره هزینه­های غیرمستند یا غیرمرتبطی ابراز شده که موجب کاهش ارزش یا تقلیل دارایی­ها گردیده بایستی معادل آن به ارزش دارایی­ها افزوده شود. در صورتی که جمع ارزش تعیین شده اقلام مربوط به طرف بدهکار ترازنامه بیشتر از جمع ارزش اقلام طرف بستانکار ترازنامه باشد با رعایت سایر مقررات مربوط برای مازاد داریی بر بدهی و سرمایه عنداللزوم برگ  تشخیص مالیات صادر می­گردد.

مبنای ارزشیابی دارایی­های اشخاص حقوقی منحله

مطابق تبصره ۱ ماده ۱۱۵ ق.م.م ارزش دارایی شخص حقوقی نسبت به آنچه قبلاً فروش رفته براساس بهای فروش و نسبت به بقیه براساس بهای روز انحلال تعیین می­شود.

مطابق تبصره ۲ ماده ۱۱۵ ق.م.م چنانچه در بین دارایی­های شخصی حقوقی که منحل می­شود دارایی یا دارایی­های موضوع مالیات بر درآمد املاک و سهام یا سهم الشرکه یا حق تقدم سهام شرکتها وجود داشته باشد و این دارایی یا دارایی­ها حسب مورد در هنگام نقل و انتقال قطعی مشمول مقررات مواد ۵۹ و ۱۴۳ و ۱۴۳ مکرر الحاقی ق.م.م باشند در تعیین مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی منحله ارزش دفتری دارایی یا دارایی­های مذکور جزء اقلام دارایی­های شخص حقوقی منحل شده منظور نمی­گردد و معادل همان ارزش دفتری از جمع سرمایه و بدهی­ها کسر می­گردد. مالیات متعلق به دارایی یا دارایی­های مزبور حسب مورد براساس مقرراتمواد ۵۹ و ۱۴۳ و ۱۴۳ مکرر الحاقی ق.م.م تعیین و مورد مطالبه قرار می­گیرد.

مطابق تبصره ۳ ماده ۱۱۵ ق.م.م آن قسمت از اموال اشخاص حقوقی منحل شده که براساس مقررات فوق در تاریخ انحلال مشمول مالیات مقطوع موضوع مواد ۵۹ و ۱۴۳ و ۱۴۳ مکرر الحاقی ق.م.م باشند در اولین نقل و انتقال بعد از تاریخ انحلال مشمول مالیات نخواهند بود.

نرخ محاسبه مالیات اشخاص حقوقی منحله

مطابق تبصره ماده ۱۱۶ ق.م.م مالیات آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی که منحل می­شوند با رعایت تبصره (۲) ماده ۱۱۵ ق.م.م به نرخ مذکور در ماده ۱۰۵ ق.م.م یعنی بیست و پنج درصد (۲۵%) محاسبه می­گردد. در خصوص املاک، حق واگذاری محل، سهام یا سهم الشرکه یا حق تقدم سهام نرخ­ها متفاوت بوده و به شرح ذیل می­باشد.

۲% × ارزش روز حق واگذاری محل = مالیات انحلال

۵% × ارزش معاملاتی ساختمان و زمین = مالیات انحلال

۴% × ارزش اسمی سرمایه گذاری در شرکتهای غیر بورسی = مالیات انحلال

۵/۰% × ارزش روز سرمایه گذاری در شرکتهای بورسی = مالیات انحلال

تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی منحله

* مطابق ماده ۱۱۴ ق.م.م آخرین مدیر یا مدیران شخص حقوقی مشترکاً موظف­اند قبل از تاریخ تشکیل مجمع عمومی یا سایر ارکان صلاحیت­دار که برای اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شخص حقوقی دعوت شده است اظهارنامه­ای حاوی صورت دارایی و بدهی شخص حقوقی در تاریخ دعوت روی نمونه­ای که بدین منظور از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می­گردد تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند اظهارنامه­ای که حداقل حاوی امضاء یا امضاهای مجاز و حسب مورد مهر موسسه بر طبق اساسنامه شخص حقوقی باشد برای اداره امور مالیاتی معتبر خواهد بود.

* مطابق ماده ۱۱۶ ق.م.م مدیران تصفیه مکلف­اند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال (تاریخ ثبت انحلال شخص حقوقی در اداره ثبت شرکت­ها) اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شخص حقوقی را براساس ماده ۱۱۵ ق.م.م تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

مواعد تشخیص مالیات و ابلاغ برگ تشخیص اشخاص حقوقی منحله

* مطابق ماده ۱۱۷ ق.م.م اداره امور مالیاتی مکلف است برابر مقررات قانون مالیات­های مستقیم به اظهارنامه مربوط به آخرین دوره عملیات اشخاص حقوقی خارج از  نوبت رسیدگی نموده و در صورتیکه به مندرجات آن اعتراض داشته باشد حداکثر ظرف یک سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه، مالیات متعلق را به موجب برگ تشخیص تعیین و ابلاغ نماید وگرنه مالیات متعلق به اظهارنامه تسلیمی به وسیله مدیران تصفیه (کسی که امر تصفیه بر عهده اوست) قطعی تلقی می­گردد. در صورتیکه بعداً معلوم گردد اقلامی از دارایی شخص حقوقی در اظهارنامه ذکر نشده است نسبت به آن قسمت که در اظهارنامه قید نشده در مهلت مقرر در تبصره ماده ۱۱۸ ق.م.م مالیات مطالبه خواهد شد.

مطابق ماده ۱۱۸ ق.م.م تقسیم دارایی  اشخاص حقوقی منحل شده قبل از تحصیل مفاصا حساب مالیاتی یا بدون سپرده تامین معادل میزان مالیات مجاز نیست.

مطابق تبصره ماده ۱۱۸ ق.م.م آخرین مدیران شخص حقوقی در صورت عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ۱۱۴ ق.م.م یا تسلیم اظهارنامه خلاف واقع و مدیران تصفیه در صورت عدم رعایت مقررات موضوع مواد ۱۱۶ و ۱۱۸ ق.م.م و ضامن یا ضامن­های شخص حقوقی و شرکای ضامن موضوع قانون تجارت متضامناً و کلیه کسانی که دارایی شخص حقوقی بین آنها تقسیم گردیده به نسبت سهمی که از دارایی شخص حقوقی نصیب آنها شده است مشمول پرداخت مالیات و جرایم متعلق به شخص حقوقی خواهد بود به شرط آنکه ظرف مهلت مقرر در ماده ۱۵۷ ق.م.م رعایت مرور زمان مالیاتی از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه رسمی کشور مطالبه شده باشد.

نکته- چنانچه مدیر یا مدیران تصفیه اشخاص حقوقی اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شخص حقوقی را وفق مقررات ماده ۱۱۶ ق.م.م تسلیم واحد مالیاتی ذی ربط نموده باشند طبق ماده ۱۱۷ ق.م.م واحد مالیاتی مکلف است حداکثر ظرف مدت یک سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه مالیات متعلق را به موجب برگ تشخیص تعیین و ابلاغ نماید ولی در صورتیکه مدیران تصفیه در موعد مقرر نسبت به تسلیم اظهارنامه اقدام ننموده باشند برابر قسمت اخیر تبصره ذیل ماده ۱۱۸ ق.م.م معطوفاً به مفاد ماده ۱۵۷ ق.م.م مهلت رسیدگی و تعیین ماخذ محاسبه مالیات و صدور برگ تشخیص مالیات پنج سال از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه رسمی کشور و حداکثر مهلت ابلاغ برگ تشخیص صادره به مودی سه ماه از انقضای پنج سال مذکور می­باشد.

در خصوص موعد زمان رسیدگی به مالیات اشخاص حقوقی قبل از انحلال و بعد از انحلال تفاوت­هایی وجود دارد که در جدول ذیل ارائه گردیده است:

جرایم مالیاتی دوره انحلال اشخاص حقوقی

* مطابق ماده ۱۹۵ ق.م.م جریمه تخلف آخرین مدیران شخص حقوقی از لحاظ عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ۱۱۴ ق.م.م ظرف مهلت مقرر یا تسلیم اظهارنامه خلاف واقع به ترتیب عبارت است از دو درصد و یک درصد سرمایه پرداخت شده شخص حقوقی در تاریخ انحلال.

* مطابق ماده ۱۹۶ ق.م.م جریمه تخلف مدیر یا مدیران تصفیه در مورد تقسیم دارایی شخص حقوقی قبل از تصفیه امور مالیاتی شخص حقوقی یا قبل از سپردن تأمین مقرر موضوع ماده ۱۱۸ ق.م.م معادل بیست درصد (۲۰%) مالیات متعلق خواهد بود که از مدیر یا مدیران تصفیه وصول می­گردد.

مثال- شرکت کوروش در تاریخ ۲۴/۶/۸۶ با تشکیل مجمع عمومی انحلال شرکت را به تصویب رساند و در تاریخ ۱۷/۷/۸۶ انحلال شرکت در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسید. شایان ذکر است مدیران شرکت قبل از تاریخ تشکیل مجمع عمومی برای اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شرکت اظهارنامه­ای حاوی صورت دارایی و بدهی شرکت را تهیه و تسلیم اداره امور مالیاتی نموده­اند. متعاقباً مدیران تصفیه اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شخص حقوقی را تنظیم و در تاریخ ۱۷/۹/۸۶ به شرح ذیل تسلیم اداره امور مالیاتی نمودند. اطلاعات ذیل از اظهارنامه­های موضوع مواد ۱۱۴ و ۱۱۶ ق.م.م و دفاتر شرکت استخراج گردیده است. ضمناً ارزش وسائط نقلیه به مبلغ ۱۹۰ ریال ماشین آلات به مبلغ ۱۲۰۰ ریال و موجودی کالا به مبلغ ۵۲۰ ریال توسط اداره امور مالیاتی تعیین شده است. ارقام به میلیون ریال می­باشد مطلوب است محاسبه مالیات دوره انحلال شرکت

مأخذ مالیات دوره انحلال                         ۴۸۰ = ۲٫۳۴۰ – ۲٫۸۲۰

مالیات دوره انحلال                                 ۱۲۰ = ۲۵% × ۴۸۰