رفع شکاف بین تئوری حسابداری و نیازهای عملی حسابداران در بازار کار

رفع شکاف بین تئوری حسابداری و نیازهای عملی حسابداران در بازار کار
به طور معمول، پژوهشها و کتابهای رشته حسابداری بر رویکرد و الگوهایی تمرکز میکنند که ارتباط کمی با بازار کار حسابداران دارند. برنامه های آموزشــی رشته حسابداری نیز در بیشــتر دانشــگاهها، بر تئوریهایی تأکید میکند که جنبههای عملی برای دانشجویان ندارند. ســاندر(2007, Sunder (هم به این مورد اشــاره کرده است که برنامههای آموزشی حســابداری در بیشتر مراکز آموزشی و دانشــگاهی بر آموزش بیشــتر تئوری حســابداری تأکید میکنند و بدینترتیب نمیتوانند برای دانشآموختگان حسابداری در بازار کار بهطور کامل مفید باشند. بســیاری از حســابداران حرفهای و استادان حســابداری اعتقاد دارند که درسهای ارائهشده برای دانشــجویان حسابداری در بیشتر دانشــگاهها، متناســب با نیازهای حرفه نبوده و این نبود تناسب باعث میشود دانشجویان حسابداری بعد از پایان تحصیالت خود و به هنگام ورود مستقیم به حرفه، با مشکل روبهرو شوند. همچنین، نبود تناسب بین درسهای ارائهشده برای رشته حسابداری در دانشگاهها و نیازهای حرفه باعث ایجاد مؤسسههای زیادی شــده است که با انجام تبلیغهای گسترده، آن گروه دانشآموختگان رشته حسابداری را که نمیتوانند وارد بازار کار شوند، جذب میکنند و در ازای دریافت شــهریههای گران به آنان مهارتهای حوزه فناوری اطالعات و مهارتهای کاربردی در حرفه حســابداری را آموزش میدهند. این وضعیت موجب تأســف است؛ چراکه اگر دانشآموختگان حسابداری از جنبه نظری و عملی بهخوبی آموزش میدیدند و آماده میشدند، با مشکل ناتوانی در ورود به حرفه و کسب توانایی عملی در حوزه حسابداری، روبهرو نبودند. رفع شکاف بین تئوری حسابداری و نیازهای عملی حسابداران در بازار کار: نقش آموزش حسابداری 83 شماره 81 اسفند 1394 چارچوب مفهومی براســاس هدفهای این مقاله، مفاهیمی کــه در ادامه توضیح داده میشود عبارتند از: 1 -مفهوم حسابداری، 2 -مفهوم آموزش، و 3 -مفهوم تئوری. مفهوم حسابداری امــروزه، ســازمانها و واحدهای تجاری بهطــور عمده از ســوی افرادی که از ســهامداران جدا هســتند، مدیریت میشــوند. بهعبارتی، مدیریت از مالکیت جداست؛ این در حالی اســت که این مهم )جدایی مدیریت از مالکیت( مســتلزم نظارت بر عملکرد مدیران بهوسیله سهامداران است. از ســوی دیگر، واحدهای تجاری کوچکوبزرگ بهمنظور انجام ســرمایهگذاری و برای گرفتن تصمیمهای مناسب به اطالعات حســابداری کافی، گســترده و در دســترس، نیاز دارند. بــا توجه به مواردی که برشــمرده شــد، میتــوان چنین استنباط کرد که حسابداری بهعنوان زبان کسبوکار شناخته میشــود. پژوهشــگران زیــادی همچــون وود و اومویا (1985, Omuya & Wood (اعتقــاد دارند که ”حســابها همانند زبان کسبوکار هستند.“ اون و همکـــــاران (2005., al et Owen( نیز حسابداری را اینگونه تعریف کردهاند: ”حسابداری عبارت است از فرایند شناسایی، اندازهگیری، ثبت و گزارش رویدادهای اقتصادی.“ از سوی دیگر، آگبیوگو (2008, Agbiogwu (حسابداری را اینگونه تعریف کرده اســت: ”حسابداری یک رشته علمی اســت که با ثبت، تجزیهوتحلیــل و پیشبینی کردن ثروت و درامــد برای اقتصاد و دیگر واحدهای تجاری ســروکار دارد؛ بهگونهای کــه جریان اقتصــادی واحدهای تجــاری را ثبت میکند.“ وی حســابداری را به دو بخش اصلی در قالب حسابداری ُخ َ رد و حســابداری کالن طبقهبندی کرده است. به اعتقاد او، حسابداری خرد دربرگیرنده جنبههای تجاری حسابداری است )حسابداری مالی، حســابداری مدیریت و بهای تمامشده، و حسابداری دولتی(. از جهتــی دیگــر، حســابداری کالن موضوعهایی چون درامد ملی، تراز پرداختها و جریانهای پول ملی را پوشــش میدهد. براســاس تعریفهای یادشــده و با در نظر گرفتن تنوع واحدهــای اقتصــادی، دامنــه گســتردهای از مفاهیــم حســابداری را میتوان مورد شناسایی قرار داد که ممکن اســت از ســوی یک خریدار، مشــارکت، گروه مذهبی، دولت یا شــرکتهای با مســئولیت محدود، مورد استفاده قرار گیرد. تئوری حسابداری واژه تئــوری حســابداری در فرهنــگ لغت معاصــر النگمن (2008, Longman (بــه معنــی »اصول کلــی« و ایدههای مربوط در مورد موضوعها اســت. ریشههای تئوری حسابداری را بایــد در تئوری تصمیمگیــری، تئوری اندازهگیــری و تئوری اطالعات جستجو کرد (1978, Underdown & Glautier .( همچنین الزم به یادآوری اســت که تئوری حســابداری در تأثیــر دیگر علــوم، ماننــد اقتصاد و علوم رفتــاری قرار دارد. آنان خاطرنشــان کردهاند که ماهیت بخشی از تئوری تصمیمگیــری، توصیفی و ماهیت بخشــی دیگر هنجاری )دســتوری( است؛ بهگونهای که در بخش اول تالش بر این اســت که توضیح داده شود تصمیمها چگونه گرفته میشوند و در بخــش دوم تأکید بر این موضوع اســت که چگونه باید تصمیمها گرفته شوند. از ســوی دیگــر، مطالعــه ِ گالتیــر و آندرداون (1978, Underdown & Glautier (نشــان میدهــد که براســاس تئوری اندازهگیــری، گرفتن تصمیمهــای معقــول و مســتدل به اطالعــات یا دادهها بســتگی دارد؛ در حالی که اندازهگیری چنین دادهها و اطالعاتی نیازمنــد تعیین معیار، مقیاس و واحد اندازهگیری اســت. تئــوری اندازهگیری برای حسابداران بسیار مهم است. 84 شماره 81 اسفند 1394 تئوری اطالعات در کســبوکار، بهطــور معمــول از اطالعات بهعنــوان منابع سازمانی یاد میشود؛ بدینترتیب این موضوع برای حسابداران بسیار بااهمیت است. با درنظر گرفتن این واقعیت که اطالعات نوعی منبع تلقی میشــود، تئوری اطالعات بر اســتفاده کارا و اثربخــش از این اطالعات با مدنظر قــراردادن ارتباط میان دادههای ورودی و اطالعات خروجی تأکید میکند. مفهوم آموزش بعد از ارائه توضیح مختصری از مفهوم حســابداری و تئوری، هماکنون به این موضوع پرداخته میشود که آموزش چیست؟ فرهنگ لغت معاصر النگمن )2008 ،)آموزش را چنین تعریف می کند: ”فراینــد درس دادن و یادگیری که بهطور معمول در دبستانها، دبیرستانها و دانشگاهها انجام میشود.“ به اعتقاد آگادا (2004, Agada ،(آموزش عبارت است از ”ایجاد ارزشها، دانش و مهارت بهوسیله مؤسسههای آموزشی که برای رسیدن به این منظور تأسیس شدهاند.“ روشــن اســت که آموزش بــرای هر نوع اقتصــاد و در هر ســطحی بسیــــار ضــــروری اســـت. از منظر آبیدویی و همکاران(2012., al et Abidoye ،(آموزش عبارت است از: ”فرایندی که این امکان را به کشورها میدهد تا شهروندان خالقــی تربیت کننــد که به ادامه پیشــرفت فراینــد یادگیری و آمــــوزش کمــــک خـــواهنـــــد کـــــرد.“ چیـکِوندو (2013, Chikwendu (در تعریف آموزش از منظری دیگر، آموزش را بهعنوان کل فرایند یادگیری انسان بیان میکند که بهواسطه آن سطح دانش، امکانات و مهارتها ارتقا مییابند. طبق مفاهیم یادشــده از آموزش، میتوان چنین اســتنباط کرد که آموزش وسیلهای برای رسیدن به هدف است، اما خود هدف نیست؛ بلکه فرایندی است که به هر فرد کمک میکند تا مهارتهای ضروری خود را بهدســت آورده و بهوســیله آن، خود را با محیط حرفه و بازار کسبوکار تطابق دهد. نقش آموزش حسابداری پــس از بحث جداگانــه درباره مفهوم حســابداری و آموزش، ضروری است به نقشی که آموزش حسابداری باید در پر کردن خالء بین تئوری و حرفه حسابداری ایفا کند، پرداخته شود. آموزش رشــته حســابداری دارای یک برنامه درســی در مدارس کار و دانش، دانشــکدههای فنی و حرفهای، مدارس پیشدانشــگاهی و دانشگاهها است. براســاس کتابچه گروه حسابداری دانشگاه دولتی ایمو (2012, Imo (واقع در ایالت ُاوری (Owerri (در نیجریه، برنامه درسی حسابداری با این هدف طراحی شــده تا دانشآموختگانــی را به جامعه تحویل دهد که بتوانند بهعنوان حســابدار، صندوقدار، ذیحســاب، حســابرس، مشــاور مالیاتی و دیگر ارائهدهنــدگان خدمات برنامههای آموزشی رشته حسابداری در بیشتر دانشگاهها بر تئوریهایی تأکید میکند که جنبههای عملی برای دانشجویان ندارد 85 شماره 81 اسفند 1394 مربوط، وارد بازار کار شوند. ایــن در حالی اســت کــه برنامههای آموزش حســابداری در بیشــتر دانشــگاهها بــا تغییرهــای فنــاوری و نیازهــای حرفه حســابــــداری، متنــاســــب نیســت. آلبــــرچ و ســـــاک (2000, Sack & Albrecht (بر این باورند که آموزشدهندگان حســابداری در بازســازی و تجدید ساختار برنامه درســی رشته حسابداری بهمنظور واکنش به تغییرهای بازار کار حسابداران، با شکست روبهرو شدهاند. ایــن مهم با یافتههای پژوهشــی برلینر و بریمســن (1988, Brimson & Berliner (نیــز همخوانی دارد. آنــان در مطالعــه خود به ایــن نتیجه رســیدند که آموزش حسابداری بیشتر بر روشهای مقداری و فنون تصمیمگیری تأکید میکند و کمتر به روشهای جدیدتر میپردازد. بهیمانی (1994, Behimani (راهحلهایی برای خروج از این مشکل پیشنهاد کرده است. براساس یافتههای این محقق، باید همــکاری تنگاتنگی بین مســئوالن تدویــن برنامههای آموزش حسابداری در دانشگاهها و حسابداران شاغل در حرفه وجود داشته باشد. بدینترتیب، شکاف بین تئوری حسابداری و حرفه کمتر خواهد شــد. بررســی مداوم برنامههای آموزشی حسابداری، مستلزم مدنظر قرار دادن چالشهای جاری در بازار کار داخلی کشورها و بازارهای جهانی است. آیبوافا (2012, Ayeboafo (نیز پیشنهاد میکند تا زمانی که بیشتر شرکتها برای انجام کارهای حسابداری از سیستمهای رایانهای و نرمافزارهای پیچیده اســتفاده میکنند، برنامههای آموزشــی حســابداری در دانشــگاهها باید بیشــتر بر آموزش استفاده از رایانه و نرمافزارهای حسابداری تمرکز داشته باشند. مهارتهای کاربردی الزم برای حسابداران حســابداری، فرصتهــای شــغلی ممتــازی را در بســیاری از زمینههــای مختلف ارائه میکند. این رشــته تحصیلی بهطور معمول به سه قسمت عمده تقسیم میشود که عبارت است از: حسابرسی، حسابداری مالی و مالیاتی، و حسابداری مدیریت. آگبیوگو )2010 )مهارتهای مورد نیاز حسابداران در حوزههای پیشگفته را بهشرح جدول 1 عنوان کرده است. مهارتهــای نشاندادهشــده در جدول 1 برای حســابداران شاغل و همچنین برای حســابدارانی که قصد دارند وارد حرفه و بازار کار شــوند، مورد نیاز اســت. مهارتهای یادشده بیانگر این اســت کــه چرا مدت زمــان زیادی طول میکشــد تا یک حســابدار مبتدی به یک حسابدار خبره تبدیل شود. عاملهایی ماننــد مهــارت و تجربه، مهمتریــن دلیل ایجــاد تفاوت بین حســابداران شــاغل در بازار کار و دانشآموختگان جدید رشته حسابداری است که ذهن آنها با تئوریهای حسابداری )تئوری تصمیمگیری، تئوری اندازهگیری و تئوری اطالعات( انباشــته شده است. نتیجهگیری کسبوکارهای نو بیشتر به فناوری پردازش اطالعات حسابداری اتکا دارند؛ این در حالی اســت که نرمافزارهای جدید حسابداری به تهیه آسانتر گزارشهای مالی، کمک کردهاند. اینکه آموزش حسابداری نتوانسته خود را با تغییرهای سریع حوزه فناوری همسو باید همکاری تنگاتنگی بین مسئوالن تدوین برنامههای آموزش حسابداری در دانشگاهها و حسابداران شاغل در حرفه وجود داشته باشد 86 شماره 81 اسفند 1394 نگه دارد، جای تأسف دارد. همچنین، در بسیاری از برنامههای مؤسسه ِ های آموزشی انعکاســی از تغییرهای ایجادشده در بازار کار حسابداران، دیده نمیشــود. چنین نگرشی به ادامه شکاف بین تئوری حسابداری و نیازهای کاربردی حسابداری در بازار کار دامن میزند (2012, Ayeboafo.( الزم اســت تا به برخی از مؤسسههای آموزشی این نکته را یادآور شد که باید ساختار برنامههای آموزشی حسابداری خود را متناسب با تغییرهای ایجادشده در حرفه، تغییر دهند تا اطمینان حاصــل کنند که دانشآموختگان حســابداری، مهارتهای مربــوط )همانطور که در جدول 1 نشــان داده شــده اســت( برای ورود به حرفه را بهدســت آوردهاند. اما میبینیم که برای پر کردن شــکاف بین تئوری حســابداری و نیازهــای حرفه و بازار کار حســابداری، راهی طوالنی در پیش است. پیشنهادها برای اطمینان از پر شــدن شــکاف بین تئوری حســابداری و نیازهای حرفه و بازار کار حسابداری، این پیشنهادها را میتوان ارائه کرد: • تمام ذینفعان حوزه آموزش حســابداری دانشگاهها باید گرد هم بیایند و رابطه نزدیکتری بین برنامه آموزشی دروس رشته حســابداری و نیازهای کاربردی حرفه و بازار کار حســابداری ایجاد کنند. • مســئوالن برنامهریزی درسی در گروههای حسابداری دانشــگاهها در هنــگام تدویــن برنامههــای آموزشــی حســابداری باید با حســابداران شــاغل در حرفه ارتباط و همفکری داشته باشــند؛ زیرا این حســابداران میتوانند تجربههای کاربردی خود را در اختیار مســئوالن آموزشی قرار دهند. • مؤسســههای آموزشی باید از حســابداران شاغل در حرفه که نسبت به جنبههای اصلی فناوری اطالعات آگاهی دارند، در تدوین برنامههای آموزشــی حســابداری اســتفاده کنند. این افراد میتوانند بهطور مؤثر و کارا، پاســخگوی نیازهای فزاینده گزارشــگری مالی در ســازمانهای بزرگ و پیشرفته باشند. • در نهایت الزم است برای کمک به از بین بردن دغدغههای مســائل فنی، در آینده پژوهشهای مشــترکی میان رشتههای حســابداری، اقتصاد، علــوم رفتاری و تئوریهای ســازمانی صورت بگیرد. منبع: Accounting of Role The: Practice and Theory ingAccount between Gap the Bridging., A.A Agbiogwu Academic of Journal Multidisciplinary, Education 2014), 1(11, Excellence مهارت حسابرسی حسابداری مالی و مالیاتی حسابداری مدیریت مهارتهای شخصی متوسط متوسط متوسط مهارتهای ارتباطی متوسط متوسط باال مهارتهای تحلیلی باال بسیار باال باال توانایی ترکیب دادهها متوسط پایین باال توانایی خالقیت متوسط متوسط متوسط ابتکار متوسط متوسط متوسط مهارتهای رایانهای باال باال بسیار باال ساعتهای کاری 40 تا70 ساعت در هفته 40 تا70 ساعت در هفته 40 تا50 ساعت در هفته جدول 1 -مهارتهای مورد نیاز حسابدار