1. محاسبه سود خالص تلفیقی و سرقفلی

2. محاسبه سود خالص تلفیقی و سرقفلی. شرکت ماهان ۸۰ درصد سهام عادی شرکت شکوفه را در اول فروردین ۱۳۸۹ با صدور ۰۰۰ر۶۰ سهم به ارزش اسمی هر سهم ۰۰۰ر۱ ریال تحصیل نمود. ارزش بازار هر سهم منتشر شده در آن تاریخ ۰۰۰ر۲ ریال می‌باشد. در تاریخ تحصیل، خالص مبلغ دفتری دارایی‌های شرکت شکوفه ۱۲۰ میلیون ریال می‌باشد. در این تاریخ تجهیزات شرکت شکوفه (با عمر مفید باقیمانده ۵ سال) ۶ میلیون ریال کمتر از ارزش منصفانه آن در دفاتر ثبت شده است و مبلغ دفتری تجهیزات شرکت ماهان ۳۰ میلیون ریال (با عمر مفید باقیمانده ۶ سال است. سرقفلی حاصل از ترکیب طی ۱۰ سال مستهلک خواهد شد. ارقام زیر از دفاتر این دو شرکت در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۹۰ استخراج شده است.

خواسته‌ها

1. محاسبه سود خالص تلفیقی برای سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۰٫

2. محاسبه مانده تلفیقی سرقفلی در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۹۰٫

3. محاسبه سهم اقلیت. در اول فروردین ۱۳۸۹ شرکت ابریشم ۸۰ درصد سهام عادی شرکت کوهساران را با پرداخت ۶۰۰ر۳ میلیون ریال تحصیل نمود. در آن تاریخ، مانده حساب‌های بخش حقوق صاحبان سرمایه شرکت کوهساران به شرح زیر بوده است:

به جز تجهیزات شرکت کوهساران با مبلغ دفتری ۳۰۰ میلیون ریال و ارزش منصفانه ۳۸۰ میلیون ریال، و ساختمان آن شرکت با مبلغ دفتری ۶۰۰ میلیون ریال و ارزش منصفانه ۹۰۰ میلیون ریال، ارزش منصفانه تمامی دارایی‌های آن با مبلغ دفتری آنها برابر بوده است. برآورد می‌شود که عمر مفید باقیمانده تجهیزات ۵ سال و ساختمان ۱۰ سال باشد.

شرکت ابریشم برای استهلاک دارایی‌های خود از روش خط مستقیم استفاده می‌کند و معتقد است که سرقفلی، در صورت وجود، باید طی ۵ سال مستهلک شود. طی سال ۱۳۸۹ شرکت کوهساران سود خالصی به مبلغ ۳۲۵ر۱ میلیون ریال و تقسیم سودی به مبلغ ۸۵۰ میلیون ریال  گزارش نمود. سود خالص گزارش شده و تقسیم سود این شرکت طی سال ۱۳۹۰ نیز به ترتیب ۹۰۰ میلیون ریال  و ۱۱۰ میلیون ریال بوده است.

خواسته

محاسبه سهم اقلیت از سود خالص تلفیقی در سالهای ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰٫

3. تهیه صورتهای مالی تلفیقی در مورد شرکت فرعی کاملاً، تحت تملک در سال چهارم پس از تاریخ تحصیل. در اول فروردین ۱۳۸۷، شرکت کرمانشاه در ازای صدور سهام عادی خود برای شرکت بیستون، ۹۰ درصد سهام آن شرکت را خریداری نمود. در این تاریخ مبلغ دفتری خالص دارایی‌های شرکت بیستون ۱۴۰ میلیون ریال بود، اما شرکت کرمانشاه تعداد ۰۰۰ر۱۲ سهم به ارزش اسمی هر سهم ۰۰۰ر۱ ریال و ارزش بازار هر سهم ۰۰۰ر۲۰ ریال صادر نمود. مبلغ دفتری ساختمان (با عمر مفید ۱۰ سال) و تجهیزات (با عمر مفید ۵ سال) شرکت بیستون به تریتب ۵۰ و ۴۵ میلیون ریال کمتر از ارزش منصفانه این دارایی‌ها می‌باشد. سرقفلی شناسایی شده در این ترکیب ۲۰ ساله مستهلک می‌شود.

شرکت بیستون در سال ۱۳۸۷ تقسیم سود نداشته است اما در سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ به ترتیب مبلغ ۲۰ و ۲۵ میلیون ریال تقسیم سود داشته است.

مانده‌های مندرج در زیر از دفاتر این دو شرکت برای سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۰ استخراج شده است:

خواسته

تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی برای دوره مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۰٫

4. تهیه صورتهای مالی تلفیقی در مورد شرکت فرعی دارای سهامدار اقلیت در سال چهارم پس از تاریخ تحصیل. شرکت پارسه ۹۰ درصد سهام عادی شرکت آپادانا را در اول فروردین ۱۳۸۷ در ازای صدور ۰۰۰ر۹۴ سهم عادی تحصیل نمود. ارزش اسمی هر سهم صادر شده ۰۰۰ر۱ ریال و ارزش بازار آن ۰۰۰ر۵ ریال می‌باشد.

اطلاعات صورتهای مالی شرکت پارسه و آپادانا در ۲۹ اسفند ۱۳۹۰ به صورت زیر می‌باشد:

سود انباشته شرکت آپادانا در تاریخ تحصیل، ۲۳۰ میلیون ریال و جمع مبلغ دفتری آن ۳۶۰ میلیون ریال بوده است. ارزش منصفانه دارایی‌های ثابت مشهود (خالص) این شرکت نیز در این تاریخ مبلغ ۶۰ میلیون ریال بیشتر از مبلغ دفتری بوده است. عمر مفید این اقلام هم ۶ سال بوده است. علاوه بر این شرکت آپادانا مالک یک دارایی نامشهود با ارزش منصفانه ۵۰ میلیون ریال و عمر مفید باقیمانده ۱۰ سال می‌باشد که در دفاتر آن ثبت نشده است. هر گونه سرقفلی هم طی ۱۰ سال مستهلک خواهد شد، تقسیم سود شرکت آپادانا در سالهای ۱۳۸۷، ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ به ترتیب مبلغ ۱۰، ۸ و ۱۲ میلیون ریال بوده است. قابل ذکر است که تقسیم سود سال ۱۳۸۷ از محل سودهای مصوب قبل از تاریخ تحصیل بوده است.

خواسته

تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی برای دوره مالی منتهی به ۲۹ اسفندماه ۱۳۹۰

5. تحصیل شرکت فرعی طی دوره مالی. شرکت فارس ۸۵ درصد سهام شرکت یاسوج را در اول شهریور ۱۳۹۰، به مبلغ ۵۹۰ میلیون ریال تحصیل نمود. مانده حساب‌های دو شرکت در این تاریخ به صورت زیر می‌باشد:

فرض می‌شود:

• تقسیم سود شرکت یاسوج از محل سودهای مصوب پس از تاریخ تحصیل آن است.

• ۵۰ درصد درآمدها و هزینه‌های شرکت یاسوج مربوط به قبل از تاریخ تحصیل آن شرکت است.

• مابه‌التفاوت بین بهای تمام شده سرمایه‌گذاری و سهم شرکت فارس از خالص دارایی‌های شرکت یاسوج قابل انتساب به حساب زمین است.

خواسته

تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی برای سال ۱۳۹۰٫

قضیه برای بحث

6. تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی. شما مدیر مالی شرکت آرشام هستید. در پایان سال مالی، کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی شرکت آرشام و شرکت مهتاب توسط شما تهیه شده است. پس از تهیه کاربرگ صورتهای مالی، همکاران شما سؤالات متعددی در رابطه با آنها از شما می‌پرسند.

خواسته

مشخص کنید که کدام‌یک از موارد زیر با بررسی اطلاعات کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی پاسخ داده می‌شود (مشخص کنید چرا بله، چرا خیر).

الف. اینکه آیا شرکت آرشام برای حسابداری سرمایه‌گذاری در شرکت مهتاب از روش بهای تمام شده استفاده می‌کند یا خیر.

ب. اینکه آیا رقم سود خالص تلفیقی گزارش شده صحیح است یا خیر.

پ. یکی از کارمندان معتقد است که شرکت آرشام بابت تحصیل شرکت مهتاب، مبلغی بیشتر از ارزش منصفانه خالص دارایی‌های آن پرداخته است. آیا می‌توان با نگاه اجمالی به صورتهای مالی تلفیقی این موضوع را مشخص نمود.

ت. آیا درصد مالکیت شرکت آرشام در شرکت مهتاب با نگاه کردن به کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی مشخص می‌شود.

7. صورت سود و زیان تلفیقی. فروشهای شرکت بهشاد دارای حاشیه سود نسبتاً بالایی است ولی حاشیه سود فروشهای شرکت کویر به میزان قابل ملاحظه‌ای پایین‌تر از شرکت بهشاد است. شرکت بهشاد ۵۵ درصد سهام شرک کویر را تحصیل کرده است. فروش شرکت بهشاد ۱۰۰ میلیون ریال و شرکت کویر ۶۰ مییون ریال در سال ۱۳۸۹ است. در حالی‌که در سال ۱۳۹۰ فروش شرکت بهشاد به مبلغ ۱۲۰ میلیون ریال و فروش شرکت کویر به مبلغ ۲۸۰ میلیون ریال افزایش داشته است. میانگین حاشیه سود دو شرکت طی دو سال به ترتیب ۷۰ درصد و ۲۰ درصد بوده است.

صندوقدار شرکت بهشاد مطلع شده است که شرکت کویر در سال ۱۳۹۰ قراردادی منعقد کرده بود که به واسطه آن افزایش قابل ملاحظه‌ای در سودش ایجاد شده است. وی از اینکه با وجود ۵/۲ برابر شدن فروش سال ۱۳۹۰ نسبت به سال ۱۳۸۹، سود خالص تلفیقی فقط ۳۸ درصد افزایش کرده است، متعجب شده است. وی در زمینه حسابداری آموزش کافی ندیده است و قادر به درک فرآیند تهیه صورتهای مالی تلفیقی نیست.

خواسته

شما به عنوان حسابدار، گزارشی تهیه نمایید که در آن برای صندوقدار شرکت توضیح دهید که سود خالص تلفیقی چگونه محاسبه می‌شود و رویه‌های تخصیص سود به شرکت اصلی و سهامداران اقلیت کدامند. در گزارش خود به استانداردها و الزامات مرتبط نیز اشاره کنید. برای کمک به صندوقدار جهت درک بهتر موضوع تحلیلی انجام دهید که در آن به مبالغ واقعی اقلام و مبالغی که در صورتهای مالی تلفیقی گزارش شده‌اند اشاره باشد و دلیل تفاوت آنها را ذکر کنید.

فصل ۴٫ معاملات درون‌گروهی: موجودی مواد و کالا

اهداف آموزشی

• تشریح نحوه حسابداری فروش کالا در درون گروه

• تشریح نحوه حسابداری فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی

• تشریح نحوه برخورد با کالای فروخته شده توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره

• تشریح نحوه حسابداری فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت اصلی

• تشریح نحوه برخورد با کالای فروخته شده توسط شرکت فرعی به شرکت فرعی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره

• تشریح نحوه انجام تعدیلات تلفیقی مربوط به معاملات درون‌گروهی موجودی کالا در سیستم ادواری

• تشریح ملاحظات خاص در انجام تعدیلات تلفیقی معاملات درون‌گروهی موجودی کالا

فصل چهارم. معاملات درون‌گروهی: موجودی مواد و کالا

مقدمه

همانطور که در فصل اول تشریح شد بسیاری از ترکیب‌های تجاری با هدف ایجاد روابط تجاری صورت می‌گیرد. شرکت اصلی ممکن است سهام شرکت تولید کننده مواد اولیه یا توزیع کننده محصولات خود را تحصیل کند. در رابطه اصلی- فرعی، اگرچه شخصیت‌های قانونی از هم مستقل می‌باشند، اما آنها از نظر اقتصادی به هم وابسته‌اند. شرکتهای اصلی و فرعی معاملات تجاری و درون‌گروهی را به عنوان یک شخصیت قانونی مستقل، در دفاتر خود ثبت می‌کنند. در صورتهای مالی تلفیقی، مرزهای قانونی شرکت‌های عضو گروه کنار گذاشته می‌شود و همه به عنوان یک شخصیت اقتصادی واحد تلقی می‌شوند. بنابراین انجام معاملات فی‌مابین تصویر دیگری پیدا می‌کند و تنها معاملات گروه با اشخاص خارج از گروه در صورتهای مالی تلفیقی منعکس می‌شود. در فرایند تلفیق تمام معاملات درون‌گروهی حذف می‌شود و سود یا زیان حاصل از آنها به عنوان سود و زیان تحقق نیافته، حذف خواهد شد.

فروش کالا در درون گروه

منابع و مأخذ

فارسی

حجتی اشرفی غلامرضا (۱۳۹۰)، مجموعه کامل قوانین و مقررات محشای مالی، محاسباتی، کتابخانه گنج دانش.

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری (۱۳۸۶)، استانداردهای حسابداری، سازمان حسابرسی.

مهربانی حسین (۱۳۹۰)، مجموعه سوالات آزمون‌های ورودی عضویت در جامعه حسابداران رسمی ایران (همراه با پاسخ‌های تشریحی)، نشر کیومرث.

مدرس احمد (۱۳۹۰)، مجموعه سوالهای کارشناسی ارشد دانشگاه‌های سراسری حسابداری، نشر پردازشگران

لاتین:

– Alfredson K., Leo Picker R., Pacter P., and J. Radford (2005). Applying International Accounting Standards. Wiley Publishing.

– Association of Chartered Certified Accountants (2008). Paper P3 (Using analysis),

– Baker R.E., Lembke V.c., King T.E., and C. G.Jeffery (2008) Advanced Financial Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 7thEd.

– Baker R.E., Lembke V.c., King T.E., and C. G.Jeffery (2008) Advanced Financial Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 8thEd.

– Beams F. A., Anthony J.H., Bettinghaus B., and K. Smith (2003). Advanced Accounting, Prentice Hall Business Publishing, 8 th Ed.

– Bline D.M. Fischer M., and T.D. Skekel (2004). Advanced Accounting, wiley Publishing.

– Financial Accounting Standards Board (1959). Accounting Research Bulletin (ARB) No., 51. “Consolidated Financial Statements”.

– Fischer P. M., Cheng R. H., and J. T.William (2009). Advanced Accounting, South-Western College Publishing, 10^th Ed.

– Hoyle J.B., Schaefer T., and T. Doupnik (2009). Advanced Accounting, Mcgraw Hill Publishing, 9^thEd.

– Jeter D.C., and P.K.Chaney (2011). Advanced Accounting wiley Publishing, 4 Ed.

– Larsen E.J. (2003) Modern Advanced Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 9^th Ed.

– Larsen E.J. (2005) Modern Advanced Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 10^th Ed.

– Whittington O.R., and P.R. Delaney (2012), Wiley CPA Exam Review, Financial Accounting and Reporting, Wiley Publishing.