شناخت درامد در زمان تکمیل تولید

برخی از تولیدات که دارای بازاری تحت کنترل بوده، و با یک قیمت تثبیت شده قابلیت تبدیل را دارا می‌باشند، اگر شواهد کافی و قابل اتکار برای اندازه‌گیری ارزش بازار آنها وجود داشته باشد، می‌توان در هنگام تکمیل تولید[1] درآمد را شناسایی نمود. به طور مثال، چنان‌چه قیمت محصولات کشاوری دارای مظنه رسمی بازار باشد، و دولت حداقل قیمت خرید آن را تضمین نماید. واحد تجاری می‌تواند در زمان برداشت محصول کشاورزی، حداقل سود تحصیل شده را بر مبنای قیمت تعیین شده دولت به نحوی قابل اعتماد برآورد و در دفاتر ثبت نماید. خلاصه چگونگی توجیه شرایط شناسایی درآمد در مقطع تکمیل تولید به قرار زیر است:

1. وجود قیمت فروش مطمئن و قیمت تثبیت شده بازار.

2. عدم وجود هزینه‌های مهم بازاریابی، توزیع و فروش و یا برآورد هزینه‌های توزیع و فروش. (در مورادی که هزینه‌های فروش و توزیع قابل اهمیت باشد، موجودی محصول به بهای فروش به کسر هزینه‌های توزیع و فروش نشان داده می‌شود).

3. قابلیت مبادله تولیدات.

چنان‌چه تولید محصول بجای فروش به عنوان شرط کامل بودن مرحله فرایند کسب سود تلقی گردد، واحد تجاری، می‌تواند در این مرحله، درآمد را به گونه‌ای معقول و قابل اطمینان شناسایی نماید.

به طور کلی، طبق اصول پذیرفته شده حسابداری[2] برخی از محصولات کشاورزی، طلا و نقره و سایر فلزات گرانبها … که دارای قابلیت مبادله تولیدات در بازار با قیمت تثبیت شده می‌باشند، ارزش موجودی محصول تولیدی در زمان تکمیل تولید را می‌توان به قیمت بازار پس از کسر هزینه‌های فروش آتی (هنوز واقع نشده) اندازه‌گیری و ثبت کرد. و بر اساس همین مبنا، درآمد را می‌توان قبل از فروش به قیمت‌هایی مطمئن که به طور عینی قابل تعیین می‌باشد، برآورد، و در گزارشگری مالی منعکس نمود.

بدیهی است کلیه اطلاعات مروط به بکارگیری چنین مبنایی باید به طور کامل در صورت‌های مالی توصیف و افشاء شود.

مثال – فرض کنید، شرکت کشت و صنعت کارون در اول سال 1×13 تأسیس و شروع به عملیات کشاورزی نمود. میزان برداشت محصول کشاورزی در طی سال 1×13 بالغ بر 10000 تن بوده است. مقدار 8000 تن در سال 1×13 و بقیه محصولات تولیدی در سال 2×13 به مشتریان فروخته است. سایر اطلاعات مربوط به رویدادهای واحد تجاری طی دو سال متوالی به قرار زیر می‌باشد:

بهای فروش هر تن غلات بالغ بر 3000 ریال، هزینه‌های متغیر هر تن غلات (پرداختی به طور عقد) بالغ بر 1000 ریال، استهلاک تجهیزات کشاورزی بالغ بر 6000000 ریال، هزینه فروش هر تن غلات (تحقق یافته و پرداختی در زمان فروش) بالغ بر 200 ریال،

وضعیت مالی شرکت کشت و صنعت کارون در اول سال 1×13 به شرح زیر است:

1. تجهیزات 60000000 ریال

2. سرمایه – سهام عادی 60000000 ریال

نحوه ثبت رویدادهای مربوط به تولید محصولات کشاورزی و شناسایی درآمد به روش تکمیل تولید با توجه به اطلاعات فوق به قرار زیر می‌باشد:

موجودی غلات                     16000000

وجوه نقد (1000×10000)                  10000000

استهلاک انباشته                         60000000

ثبت هزینه‌های محصول برداشت شده در سال 1×13

موجود غلات*                         14000000

بهای تمام شده محصولات تولیدی            160000000

درآمد (3000×10000)                          30000000

ثبت شناسایی درآمد به بهای فروش موجودی غلات در سال 1×13

محاسبه موجودی غلات     1400000 = 16000000 – 30000000) þ

فروش موجودی غلات در بدهکار حسابهای دریافتنی و بستانکار موجودی غلات ثبت می‌گردد:

حساب‌های دریافتنی               24000000

موجودی غلات                         240000000

ثبت فروش موجودی محصولات کشاورزی (3000×8000)

وجوه نقد                       18000000

حسابهای دریافتنی                       18000000

ثبت وصول مطالبات در سال 1×13

هزینه‌های فروش                      1600000

وجوه نقد                           1600000

ثبت هزینه‌های فروش در سال 1×13 (200×8000)

در پایان سال 1×13، ثبت تعدیلات لازم بابت هزینه‌های فروش، مربوط به موجودی محصولات کشاورزی (در سال 2×13 فروخته خواهد شد) به قرار زیر می‌باشد:

هزینه‌های فروش                      400000

موجودی غلات                             400000

ثبت هزینه‌های فروش معوق بابت موجودی محصولات فروخته شده (200×2000)

لازم به یادآری است که هزینه‌های فروش تعهدی (آتی)، ارزش دفتری موجودی محصولات کشاورزی را به ارزش خالص بازیافتنی به مبلغ 5600000 ریال کاهش می‌دهد (400000 – 60000000).

چنان‌چه شرکت کشت و زرع کارون بقیه موجودی محصولات کشاورزی را در سال 2×13 به فروش برساند، ثبت آن به قرار زیر می‌باشد:

حسابهای دریافتنی (3000×2000×       6000000

موجودی غلات                         5600000

وجوه نقد (200×2000)                    400000

نحوه گزارش رویدادهای فوق در صورت‌های مالی در جدول شماره (4-3) نشان داده شده است. کلیه اقلام صورت سود و زیان در مقطع فروش معادل 80 درصد اقلام سود و زیان مربوط به مقطع تکمیل محصول در سال 1× بوده و بقیه 20 درصد در سال 2× محاسبه و در گزارشگری منظور شده است.

جدول (4-3) شناسایی درآمد همزمان با تکمیل محصول و فروش تولیدات و گزارشگری مالی در دو سال متوالی (واحد هزار ریال)

(4) موجودی غلات: 5600000 = 400000 (هزینه‌های فروش آتی) – 6000000 (بهای فروش) þ

(5) موجودی غلات: 80 درصد فروخته شده و 20 درصد باقی مانده است:

3200000 = 20٪× 16000000 ریال (هزینه‌های تولید) þ

نحوه شناسایی درآمد در مقطع تکمیل تولید و فروش به طور مقایسه‌ای در جدول شماره (4-3) گزارش گردیده، که حاوی نکاتی چند به شرح زیر می‌باشد:

* هنگامی که درآمد و سود خالص در روش تکمیل تولید شناسایی می‌شودع موجودی محصولات کشاورزی به «ارزش خالص بازیافتنی»[3] یا «ارزش خروجی مورد انتظار»[4] گزارش می‌شود. ارزش دفتری موجودی محصولات کشاورزی در پایان سال 1×13 معادل 5600000 ریال بوده، که نشانگر بهای فروش آتی بالغ بر 6000000 ریال (3000×2000) به کسر مخارج فروش آتی به مبلغ 400000 ریال (200×2000) می‌باشد. مبلغ 5600000 ریال حاکی از خالص جریان‌های نقدی آتی[5] در ارتباط با فروش محصولات کشاورزی می‌باشد.

* اگر قیمت فروش محصولات مشخص، و برآورد هزینه‌های آتی نیز امکان‌پذیر باشد، اندازه‌گیری درآمد و سود در مقطع تکمیل تولید، نسبت به شناسایی درآمد در مقطع فروش، برای تحصیل خالص جریان‌های نقدی آتی، مبنای دقیق‌تری می‌باشد.

[1] . Completion of Production

[2] . APB – No. 4.

[3] . Net relalized value

[4] . Epected exit value

[5] . Future net cash flows