حقوق تجارت

حقوق تجارت

شرکت هاي بازرگانی ، شرکت مدنی ، شخصیت حقوقی شرکت ها ، سازمان مستقل شرکت بازرگانی
در قانون تجارت از شرکت بازرگانی یا تجاري تعریف خاصی نشده است . اما با استفاده از تعریفی که در قانون مدنی از شرکت مدنی شده است
و همچنین تعاریفی که در قانون تجارت از هر یک از شرکت هاي سهامی (خاص ، عام ، با مسئولیت محدود و….)شده است ، میتوان براي
شرکت بازرگانی تعریفی بدست آورد.حقوق تجارت

اصولا شرکت یک عقد و قرارداد و توافق است و یکی از اقسام عقود ، عقد شرکت است .
در قانون مدنی هرگاه چند نفر با هم توافق می کنند و هریک آورده ایی می آورد و به کار کسب و تجارت می پردازند که در سود و زیان آن کار
شریک باشند شرکت مدنی نامیده می شود. اینکار گاهی بصورت قهري انجام می شود مثلا از طریق ارث.فرضا شخصی که فوت مینماید ورثه
وي مشاعاأ در اموال بجا مانده از او شریک می شوند.

تعریف شرکت مدنی : اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیئی واحد به نحو اشاعه که به 2 قسم تقسیم میشود -1 اختیاري 2- قهري1- اختیاري : هریک از اشخاصمالی را می آورند و به کسب و کار می پردازند و شرایط اساسی صحت عقود باید در اینجا رعایت شود یعنیمثلا نمی توان براي صغیر یا محجور سهمی از شرکت خرید( رعایت اصل استیفاء)
-1 مال مشاع : مالی است که اقلا در مالکیت 2 نفر باشدحقوق تجارت

مال بر 2 قسم است:حقوق تجارت
2- مال مفروز : مالی است که تفکیک شده باشد
در قانون ثبت ، افراز املاك داریم یعنی تفکیک مال مشاء و تهیه سند مجزا براي هر یک
حق شفعه ( امتیاز و الویت): در املاك مشاعی غیر منقول که متعلق به 2 نفر باشد ، در صورتیکه یکی از شرکا تمایل به فروش سهم خود
داشته باشد اولویت امتیاز خرید آن سهم با شریک دوم است و این فرد نسبت به افراد غیر داراي اولویت میباشدو اگر بدون اطلاع شریک دوم
انتقال سهم شریک اول به غیر صورت پذیرد ، شریک دوم میتواند تقاضاي ابطال سند منتقل شده را بنماید .
2- قهري : انتقال اموال و شرکت از طریق ارث

تعریف شرکت بازرگانی : عقدي است که از 2 یا چند نفر تشکیل می شود براي انجام امور تجارتی که هریک از شرکا سهمی را بصورت نقدي
یا غیر نقدي و حتی کار( حصه) در میان می گذارند و در سود و زیان آن شریک می شوند. ( در صورت نیاوردن حصه مشارکت تحقق نمی
یابد)حقوق تجارت

اساس شرکت بر قراردادي است که بین شرکا منعقد می گردد

کلیه فعالیت هاي شرکت هاي بازرگانی، تجاري است . مشروط بر آنکه در مورد اموال منقول باشد .اما چنانچه شرکتهاي سهامی عام یا خاص
در ارتباط با اموال غیر منقول هم فعالیتی داشته باشند تجارتی محسوب می شدند مانند راه سازي و ساختمان سازي و سد سازي
بر اساس قانون تجارت شرکت هاي تجارتی عبارتند از:

شرکت هاي سهامی ، با مسئولیت محدود ، تضامنی ، مختلط سهامی ، مختلط غیر سهامی ، نسبی ، تعاونی
شرکت بازرگانی زمانی رسمیت شرکت بازرگانی را دارد که در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد.اگر در بعضی شهرستان ها اداره ثبت شرکت
ها وجود نداشته باشد ، ادارات ثبت اینکار را انجام می دهند.

شخصیت حقوقی شخصیتی است که از اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی تشکیل می شود و داراي تمامی حقوق و تکالیفی است که اشخاص
حقیقی دارند به استثناء حقوق و تکالیفی که مختص به ذات انسان است. مانند پدر یا فرزند شدن
با ایجاد شخصیت حقوقی یک سازمان مستقلی از شرکا ایجاد و شرکت براي خود اقامتگاه و تابعیت و دارایی خاصی داشته و اداره آن نیز بعهده
مدیرانی است که توسط مجمع عمومی انتخاب می شوند.

شخصیت حقوقی مانند شخصیت حقیقی داراي دوره جنینی ( مقدمات تشکیل شرکت ) تولد (ثبت شرکت و درج آگهی در روزنامه رسمی) و
مرگ ( انحلال) می باشدحقوق تجارت
شخصیت حقیقی توسط خداوند ایجاد می شود و شخصیت حقوقی توسط ما
ایجاد شخصیت حقوقی ممکن است از طریق چند شخصیت حقیقی یا حقوقی و حقیقی یا حقوقی صورت پذیرد.

(90/10/ جلسه دوازدهم ( 4
ماده 20 قانون تجارت مصوب 1311 تعداد 7نوع شرکت را به نام شرکت هاي تجارتی نام برده است:

-1 شرکت هاي سهامی ( عام یا خاص )
2- شرکت هاي با مسئولیت محدود
3- شرکت هاي تضامنی
-4 شرکت هاي نسبی
-5 شرکت هاي مختلط سهامی(ترکیبی از شرکت هاي سهامی و تضامنی)
-6 شرکت هاي مختلط غیر سهامی(ترکیبی از شرکت هاي با مسئولیت محدود و تضامنی)
7- شرکت هاي تعاونی
در سال 1370 ، قانون تعاون در مجلس شوراي اسلامی تصویب شد و در نتیجه شرکت هاي تعاونی از قانون تجارت خارج و تابع قانون تعاون
قرار گرفتند. اما هر جا که در قانون تعاون سکوت وجود داشته باشد ، در آن خصوص قانون تجارت بر شرکت هاي تعاونی حاکم است.
اگر شرکت تعاونی ورشکست شود طبق قانون ورشکستگی به آن رسیدگی می شود.

-1 عادي (با وجود رعایت تمامی الزامات قانونی به دلایلی مثل رکود ورشکستگی ایجاد میشود)
اقسام ورشکستگی : 2- به تقصیرحقوق تجارت حقوق تجارت
3- به تقلب

شرکت هاي تجارتی موجود در قانون تجارت را از نظر حقوقی به 3 دسته می توان تقسیم نمود:
الف : شرکت هاي سرمایه:

به شرکت هایی گفته می شود که هدف آن ها جمع آوري سرمایه است (مثل شرکت هاي سهامی عام و خاص و مسئولیت محدود) و از نظر
مسئولیت به شخصیت شرکاء توجهی نمی شود و از این نظر هیچ فرقی بین شرکا وجود ندارد. هر سهامداري فقط به اندازه سرمایه ایی که در
شرکت گذاشته مسئول پرداخت بدهی شرکت است مثلا شرکتی 100 میلیون سرمایه و یک میلیارد بدهی دارد. سهامداران در قبال 900 میلیون
مابه التفاوت موجود هیچ مسئولیتی ندارند . ( مسئولیت مدیران میتواند این خلاء قانونی را پوشش دهد)
ماده 258 قانون تجارت اصلاحیه سال 47

اشخاص زیر به حبس از 1تا 3سال محکوم میشوند اگر:
-1 رئیس و اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت که بدون صورت دارایی و ترازنامه یا به استناد صورت دارایی و ترازنامه مزور منافع موهومی
را بین صاحبان سهام تقسیم نمایند.

-2 رئیس و اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت که ترازنامه غیر واقع را به منظور پنهان داشتن وضعیت واقعی شرکت به صاحبان سهام
ارائه یا منتشر کرده باشند.حقوق تجارت

-3 رئیس و اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت که اموال یا اعتبارات شرکت را بر خلاف منافع شرکت براي مقاصد شخصی یا براي شرکت
یا موسسه دیگري که بطور مستقیم یا غیر مستقیم در آن ذینفع میباشند مورد استفاده قرار دهند.

-4 رئیس و اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت که با سوء نیت از اختیارات خود بر خلاف منافع شرکت براي مقاصد شخصی یا به خاطر
شرکت یا موسسه دیگري که خود به طور مستقیم یا غیر مستقیم در آن ذینفع می باشند استفاده نماید.

90/10/ جلسه سیزدهم 11حقوق تجارت
ب- شرکت هاي شخص
شرکتهاي شخص به شرکت هایی گفته میشود که شخصیت شرکاء در آنها اهمیت خاصی دارد .مسئولیت شرکاء در شرکت هاي شخص ممکن
است به نسبت سرمایه ویا به صورت تضامنی باشدو نقل و انتقال سرمایه با تشریفات خاصی صورت می گیرد.

مانند شرکت نسبی و شرکت تضامنی
ورشکستگی در این 2شرکت ملازمه با ورشکستگی شرکاء دارد.
در شرکت هاي نسبی شرکاء به نسبت سرمایه مسئول پرداخت بدهی ها هستند.
در شرکت هاي تضامنی مسئولیت شرکاء بیشتر است و مثل چک و سفته ،هر یک از شرکاء در قبال تمام بدهی ها مسئولیت تضامنی دارند.
ج- شرکت هاي مختلط سرمایه و شخص

– 1 شرکت هاي مختلط سهامی (سهامدار + شریک تضامنی)
-2 شرکت هاي مختلط غیر سهامی (شرکت با مسئولیت محدود + شریک تضامنی)
شرکت هاي سهامی 2 نوع است : شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص
قانون تجارت در سال 1347 اقدام به تغییر مقررات مربوط به شرکت هاي سهامی کرد تحت عنوان لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون
تجارت.حقوق تجارت

ماده 1لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و
مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است
سهام : شرکت هاي سهامی موظف هستند که به شرکاء سند مالکیت بدهند که به آن ورقه مالکیت یا سهام می گویند.
سهم الشرکه : میزان درصد سرمایه ایست که هر یک از شرکاء می آورد و بابت آن سند مالکیت داده نمی شود.(در شرکت هاي غیر سهامی)
(90/10/ جلسه چهاردم ( 18

تعریف سهم در قانون
سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخصه میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی میباشد.
ورقه سهم سند قابل معامله ایست که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت دارد.

اقسام سهام
-1 سهام با نام ( نام مالک در آن مشخص است و براي نقل و انتقال اینگونه سهام ضابطه خاصی در قانون تعیین شده است)
-2 سهام بی نام (نام مالک در آن مشخص نیست و همانند اسناد حامل می باشند یعنی هرکس آنرا داشته باشد مالک آن است مثل چک
حامل)

-3 سهام ممتاز (سهامی است که امتیاز خاصی براي آن در نظر گرفته شده است مثلا شرکتی با بحران مواجه است و می خواهد از طریق
افزایش سرمایه از بحران خارج شود ، در این صورت با ارائه سهام ممتاز به افراد امتیازي قائل میشود مثلا در اولویت پرداخت سود و یا در مبلغ
سود و …..)حقوق تجارت

شرکت هاي سهامی باید دفتر اوراق سهام داشته باشند. این دفتر نشان دهنده وضعیت سهام شرکت است و نام مالکین و هرگونه نقل و انتقال
بعدي باید در آن قید شود.

علت اینکه سهام با نام باید در دفتر ثبت شوند این است که ممکن است سهام با نام به شرکت بدهکار باشد.
افزایش سرمایه زمانی مقدور است که شرکت از سهامداران خودش طلبکار نباشد.
در شرکت هاي سهامی بخصوصسهامی عام هدف قانونگذار برابري حقوق سهامداران است و حداکثر مبلغ اسمی هر سهم 1000 تومان است
نه بیشتر تا افراد کم درامد هم بتوانند سهم بخرند .اما در شرکت سهامی خاص اینطور نیست.

مبلغ اسمی سهم همان مبلغ اولیه است و سهامدار فقط مسئول آن میباشد
مبلغ واقعی سهم همان مبلغ خریدو فروش آن است.حقوق تجارت

انواع شرکت هاي سهامی

-1 شرکت سهامی عام 2- شرکت سهامی خاص
ماده 2 اصلاحیه سال 1347 قانون تجارت:
شرکت سهامی شرکت تجارتی محسوب میشود ولو اینکه موضوع فعالیت آن امور بازرگانی و تجارتی نباشد
از نظر قانون تجارت مصوب 1311 تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار دهد.

معاملات تجارتی شامل خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره ، تصدي به حمل و نقل ، دلالی و … تاسیس کارخانه به
شرط اینکه جهت رفع حوائج شخصی نباشد ، تصدي به عملیات حراجی ، صرافی ، بانکی ، معاملات بروات ، بیمه ، خرید و فروش میباشد. که
به آنها معاملات تجارتی ذاتی گویند.

معاملات تجارتی تبعی معاملاتی است که به اعتبار تاجر بودن طرفین یا یکی از آنها تجارتی است مثل کلیه معاملات شرکت هاي تجارتی
شرکت هاي سهامی هر معامله اي را چه منقول و چه غیر منقول انجام دهند تجارتی است.
در شرکت هاي سهامی خاص تعداد شرکا از 3 نفر و در شرکت هاي سهامی عام از 5 نفر نباید کمتر باشد.

اعضائ هیئت مدیره در شرکت هاي سهامی خاص حداقل 3 نفر و در شرکت هاي سهامی عام حداقل 5 نفر و باید سهامدار باشند.
شرکت سهامی به 2نوع تقسیم میشود:

-1 شرکت هایی که موسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین میکنند شرکت هاي سهامی عام نامیده
میشوند.
-2 شرکت هایی که تمام سرمایه آنها در موقع تاسیس منحصرا توسط موسسین تامین گردیده است شرکت هاي سهامی خاص نامیده
میشوند.

در شرکت هاي سهامی عام عبارت شرکت سهامی عام و در شرکت هاي سهامی خاص عبارت شرکت سهامی خاص باید قبل یا بعد از نام
شرکت و در کلیه اوراق و اطلاعیه هاي شرکت بطور خوانا قید شود.

90/10/ جلسه پانزدهم 25حقوق تجارت
تفاوتهاي عمده شرکت هاي سهامی عام با شرکت هاي سهامی خاص

-1 در شرکت هاي سهامی عام قسمتی از سرمایه توسط مردم تامین می شود در حالیکه تمامی سرمایه شرکت هاي سهامی خاص توسط
موسسین باید تامین شود.
-2 حداقل سهامداران در شرکت هاي سهامی خاص نباید از 3 نفر ودر شرکت هاي سهامی عام از 5نفر کمتر باشد.
-3 از نظر تعداد اعضاء هیئت مدیره در شرکت هاي سهامی عام از 5 نفر نباید کمتر باشد و در شرکت هاي سهامی خاص از 3 نفر نباید کمتر
باشد.

-4 حداقل سرمایه در شرکت سهامی عام 500 هزار تومان کمتر نباید باشد و در سهامی خاص از 100 هزار تومان نباید کمتر باشد.
-5 حداکثر مبلغ اسمی سهام در سهامی عام نباید از 10000 ریال تجاوز کند در حالیکه در شرکت سهامی خاص حداقل مبلغ اسمی سهم
بستگی به اساسنامه دارد.

-6 براي تاسیس شرکت سهامی عام مجوز بورس نیز نیاز است(مصوب سال 84 ) در حالیکه براي تاسیس شرکت هاي سهامی خاص مجوز بورس
نیاز نیست .

-7 شرکت سهامی عام می تواند اوراق قرضه (مشارکت) عرضه نماید در حالیکه شرکت سهامی خاص نمی تواند اینکار را انجام دهد.
تعریف ورقه قرضه:

ورقه ایست که حکایت از مبلغی به عنوان قرض با سود ثابت دارد به شرطی که شرکت از سهامداران طلبکار نباشد
-8 تشکیل مجمع عمومی موسس در شرکت هاي سهامی عام الزامی و در شرکتهاي سهامی خاص الزامی نیست.
-9 پاداش مدیران در شرکت هاي سهامی عام از 5% سود قابل تقسیم نباید بیشتر باشد و در سهامی خاص از 10 % سود نبایستی بیشتر باشد.
-10 در مورد افزایش سرمایه در شرکت هاي سهامی عام مبلغ اسمی سهم باید به نقد باشد در حالیکه در شرکت سهامی خاص به غیر نقد نیز
اجازه داده شده است.حقوق تجارت

نحوه تاسیس شرکت هاي سهامی عام
الف- مرحله در شرف تاسیس:
ابتدا اظهار نامه ثبتی باید تکمیل شود و مدارکی باید به پیوست این اظهار نامه باشد که عبارتند از:
-1 موسسین باید اقلا 20 % از سرمایه اولیه را تعهد نموده و 35 % آنرا پرداخت نمایند
-2 باز نمودن حساب بانکی در یکی از بانک هاي کشور به نام شرکت سهامی عام ( نام شرکت) در شرف تاسیس
-3 مجوز بورس
-4 پیش نویس اساسنامه شرکت
-5 طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام

پذیره به معناي تعهد به انجام امري است
این مدارك براي دریافت مجوز از اداره ثبت شرکت ها جهت پذیره نویسی از طرف مردم می باشد براي 80 % باقیمانده و انتشار در یکی از
روزنامه هاي کثیر الانتشار

چنانچه تا 6 ماه مردم 80 % را خریدند که آنها هم 35 % آنرا می پردازند و مابقی آنرا که در تعهد افراد میباشد پس از تاسیس شرکت و حداکثر
تا 5 سال میپردازند..البته مدت مطالبه باقی مانده سهام در اساسنامه باید قید شود و از 5 سال نباید تجاوز کند.
در این مرحله موسسین باید به مجمع عمومی موسس را دعوت کنند.

*وظایف این مجمع:حقوق تجارت
-1 بررسی تامین 100 % سرمایه بعنوان اولین وظیفه طبق موارد فوق
-2 تصویب اساسنامه شرکت یا شرکت نامه که نباید خلاف قانون تجارت باشد..

تقسیم بندي قانون :
ال – ف آمره یعنی نمی توان خلاف آن عمل کرد مانند لزوم تعهد به قرارداد ها و یا عدم امکان معامله با دیوانه . قانون تجارت براي اساسنامه
آمره است.
ب- تفسیري یا تکمیلی یعنی با توافق طرفین ممکن است تغییر یابد بعنوان مثال در خصوص خرید کالا از نظر قانون اگر در حین حمل
نقصانی متوجه کالا شود ، مسئولیت آن بعهده فروشنده میباشد ولی طرفین می توانند در قرار داد به گونه دیگري آنرا تغییر دهند.(بر خلاف
قانون آمره).حقوق تجارت

-3 انتخاب اولین اعضاء هیئت مدیره
-4 انتخاب بازرس یا بازرسان
-5 اخذ قبولی سمت مدیران و بازرسان
-6 ارسال صورت مجلس از اقدامات فوق به اداره ثبت شرکت ها
ب- مرحله قطعی تشکیل شرکت
ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت ها و انتشار آن در روزنامه رسمی کشور.
چنانچه تا 6 ماه مردم 80 % را نخرند یا خریدند اما مجمع عمومی موسس را به رسمیت نرساندند موسسین باید عدم تشکیل شرکت را اعلام
نمایند و در وسط را موسسین نمی توانند مبلغ باقی مانده را پرداخت نمایند.
90/11/ جلسه شانزدهم 9
-1 مجمع موسس حقوق تجارت
الف- مجامع 2- مجمع عادي سالیانه
-3 مجمع فوق العاده
ارکان تشکیل دهنده شرکت هاي سهامی ب- هیات مدیره

-ج بازرس
مجامع به منزله قوه مقننه یا قانونگذاري ، هیات مدیره به منزله قوه مجریه و بازرس به منزله قوه قضایه میباشند
کار نظارت بر عهده بازرس میباشد و در صورت مشاهده تخلف باید موضوع را هم به مجمع سهامداران و هم به دادگاه اعلام نماید.

الف- مجامعحقوق تجارت
1- مجمع موسس
این مجمع همانگونه که از اسمش پیداست در زمان تاسیس شرکت تشکیل میشود
در قانون براي تشکیل مجمع موسس تا 3 نوبت پیش بینی شده است
در نوبت اول حضور اقلا پذیره نویسانی که 50 درصد سرمایه را تعهد کرده باشند الزامی است تا جلسه رسمیت یابد.

1 سرمایه را تعهد کرده باشند الزامی است و / اگر در نوبت اول مورد فوق محقق نشد در نوبت دوم حضور پذیره نویسانی که اقلا 3
1 سرمایه را تعهد کرده باشند الزامی / چنانچه باز هم این شرایط محقق نشد در نوبت سوم هم باز حضور پذیره نویسانی که اقلا 3
2حاضرین قابل استناد میباشد. / است تا جلسه رسمیت یابد و تصمیمات مجمع با حضور 3

2- مجمع عمومی عادي یا سالیانه
این مجمع سالی یکبار و در پایان سال مالی تشکیل میشود و مهمترین وظیف آن تصویب بیلان یا ترازنامه و سود و زیان شرکت است . در
اینجا نقش بازرس خیلی مهم است و این فرد مسئولیت حقوقی و کیفري دارد لذا باید فردي متخصص باشد.
از دیگر وظایف آن انتخاب و عزل مدیران و بازرسان میباشد.

مجمع عمومی عادي بصورت فوق العاده زمانی برگزار میگردد که اضطراري وجود داشته باشد مثلا تخلف هیات مدیره یا استعفاء هیئت مدیره.
1سهامداران. / این کار از وظایف بازرس میباشد ودر غیر اینصورت با درخواست 5

مجمع عمومی عادي را براي رسیدن به حد نصاب و بر اساس قانون تا 2 نوبت میتوان دعوت کرد . در نوبت اول حضور اقلا سهامدارانی که بیش
از 50 درصد سرمایه متعلق به آنها باشد الزامی است و اگر در این نوبت جلسه به حد نصاب نرسید با یک فاصله 20 روزه نوبت دوم پیرو درج
آگهی دعوت تشکیل مجمع عمومی عادي با حضور هر تعدادي از سهامداران رسمیت پیدا میکند و تصمیمات در این مجمع با اکثریت آراء
حاضرین میباشد.حقوق تجارت

3- مجمع عمومی فوق العاده
این مجمع ممکن است تا 5 یا 10 سال اصلا تشکیل نشود و وظایف آن عبارتند از:
-1 تغییر یا اصلاح اساسنامه (تنها در 2 مورد اساسنامه را نمی توانند تغییر دهند 1- تغییر تابعیت شرکت -2 ایجاد تعهدي غیر از آنچه در
قانون پیش بینی شده براي سهامداران)
-2 افزایش یا کاهش سرمایه
-3 تبدیل سهام با نام به بی نام و برعکس
-4 تعیین سهام ممتازه
-5 انتشار اوراق قرضه (اوراق مشارکت)
-6 انحلال شرکتحقوق تجارت
-7 تبدیل شرکت به شرکت دیگر
براي برگزاري این مجمع در قانون 2 نوبت پیش بینی شده است.

در نوبت اول حضور سهامدارانی که بیش از 50 درصد سرمایه متعلق به آنها باشد ضروریست و اگر این جلسه به حد نصاب نرسید
صورتجلسه شده و به فاصله 20 روز نوبت دوم جلسه برگزار خواهد شد(پس از درج آگهی دعوت در روزنامه) که در آنجا حضور
1 سرمایه را داشته باشند الزامی است و تصمیمات با اکثریت نصف بعلاوه یک حاضرین معتبر است. / سهامدارانی که حداقل 3
هیئت مدیره از میان خود یا خارج از شرکت یک نفر را بعنوان مدیر عامل انتخاب میکند .

رئیس هیئت مدیره نمی تواند مدیر عامل هم
3آراء حاضرین آنرا تصویب کند (مثل مدیر عامل ایران خودرو). / باشد مگر اینکه مجمع عمومی عادي با 4
اعضاء هیئت مدیره می توانند اشخاص حقوقی باشند که در اینصورت باید نسبت به معرفی نماینده شخصی را معرفی نمایند. اما مدیر
عامل نمی تواند از اشخاص حقوقی باشد و باید یک فرد باشد.

کسانی که نمی توانند بعنوان مدیر عامل و اعضاء هیئت مدیره در شرکت ها انتخاب شوند:
-1 محجورین و اشخاصی که حکم ورشکستگی آنها صادر شده باشد (ماده 111 قانون تجارت)
-2 کسانی که بعلت ارتکاب یکی از جرائم سرقت ، خیانت در امانت ، کلاهبرداري و جرایمی که به موجب قانون در حکم خیانت در امانت
و کلاهبرداري شناخته شده است و همینطور اختلاس ، تصرف غیر قانونی اموال عمومی به موجب حکم قطعی دادگاه از حقوق اجتماعی
کلا یا بعضا محروم شده باشد در مدت محرومیت.

-3 کارمندان دولت
یک نفر نمی تواند مدیر عامل بیش از یک شرکت باشد.
*اشخاص حقوقی را میتوان به سمت مدیریت شرکت انتخاب کرد ، در اینصورت شخص حقوقی همان مسئولیت هاي مدنی شخص
حقیقی عضو هیئت مدیره را خواهد داشت و باید یک نفر را به نمایندگی دائمی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی نماید.
چنین نماینده ایی مشمول همان شرایط و تعهدات و مسئولیت هاي مدنی و جزایی عضو هیئت مدیره بوده و از جهت مدنی (حقوقی) با
شخص حقوقی که اورا به نمایندگی تعیین نموده است مسئولیت تضامنی دارد.حقوق تجارت

**سوال : آیا مدیران میتوانند هر وقتی که تمایل داشته باشند از سمت خود استعفاء دهند؟

ظاهرا با استنباط از ماده 112 قانون تجارت که مقرر داشته در صورتیکه بر اثر فوت یا استعفاء یا سلب شرایط از یک مدیر ، علی البدل ها
جانشین خواهند شد و یا در صورت عدم وجود علی البدل یا کسري آن مدیران باقیمانده مکلفند بلافاصله مجمع عمومی عادي فوق العاده
را جهت تکمیل اعضاء هیئت مدیره دعوت نمایند ، استعفاء اعضاء هیئت مدیره بلااشکال میباشد. اما اگر قصد اضرار به شرکت داشته و بی
موقع استعفاء دهند ممکن است مرتکب تقصیر یا جرمی شده و به جبران ضرر و زیان شرکت محکوم شوند..

90/11/ جلسه هفدهم 16حقوق تجارت
ماده 114
مدیران باید تعداد سهامی را که در اساسنامه جهت راي در مجامع عمومی لازم است داشته باشند. این سهام براي تضمین خساراتی است
که ممکن است در اثر تقصیر مدیران منفرداّ یا مشترکاّ به شرکت وارد شود و باید با نام و غیر قابل انتقال و تعداد آن باید به اندازه ایی
باشد که احیاناّ خسارات احتمالی را جبران کند .

اما معمولا این امر مورد توجه قرار نگرفته و در شرکت ها این سهم را بعنوان سهم وثیقه
براي مدیران در نظر میگیرند. تا زمانیکه مدیر یا مدیران با شرکت مفاصا حساب دوره تصدي خود را دریافت نداشته باشند سهام مذکور
کماکان در صندوق شرکت به حال وثیقه باقی خواهد ماند.

ترازنامه در سال مالی به منزله تسویه حساب میباشد.

ماده 118
محدود کردن اختیارات مدیران بر اساس اساسنامه یا بر حسب تصمیمات مجامع عمومی از لحاظ روابط بین مدیران و صاحبان سهام
معتبر است اما در مقابل اشخاص ثالث باطل و کان لم یکن میباشد.

**سوال : آیا مدیر عامل باید از میان سهامداران شرکت انتخاب شود یا از خارج از شرکت هم میتواند باشد؟

در قانون تجارت این مورد ساکت است اما با استنباطی که از ماده 114 قانون تجارت که مقرر میدارد مدیران باید تعداد سهامی را که در
اساسنامه شرکت مقرر کرده است دارا باشند بنظر میرسد و اصلح است براي جلب اعتماد مردم به سرمایه گذاري مدیر عامل هم از میان
سهامداران انتخاب شود.

**سوال: آیا اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت می توانند با شرکت معامله ایی را انجام دهند؟ چنانچه می توانند شرایط آن چگونه
است؟

بله می توانند معامله انجام دهند ولی مشروط است به اینکه اولا مجوز هیئت مدیره را داشته باشند و ثانیاّ هیئت مدیره مکلف است بازرس
شرکت را از چنین معامله ایی مطلع نماید و گزارش آنرا به اولین مجمع عمومی عادي صاحبان سهام بدهد و بازرس نیز مکلف است ضمن
گزارش خاصی حاوي جزئیات معامله ، نظر خود را در رابطه با چنین معامله ایی به همان مجمع تقدیم نماید. عضو هیئت مدیره یا مدیر
عامل ذینفع در معامله در جلسه هیئت مدیره و نیز در مجمع عمومی عادي هنگام اخذ تصمیم نسبت به معامله مذکور حق راي نخواهد
داشت.حقوق تجارت

براي تشکیل جلسات هیئت مدیره حضور بیش از نصف اعضاء هیئت مدیره لازم است . تصمیمات باید به اکثریت آراء حاضرین اتخاذ گردد
مگر آنکه در اساسنامه اکثریت بیشتري مقرر شده باشد.

ماده 123حقوق تجارت
هریک از مدیران که با تمام یا بعضی از تصمیمات مندرج در صورتجلسه مخالف باشد نظر او باید در صورتجلسه قید شود . اگر مدیر
عامل عضو هیئت مدیره باشد مدت مدیریت او نباید از مدیت عضویت هیئت میره بیشتر باشد.

ماده 130حقوق تجارت
معاملات مذکور در ماده 129 در هر حال ولو آنکه توسط مجمع عادي تصویب نشود در مقابل اشخاص ثالث معتبر است مگر در موارد
تقلب و تدلیس که شخص ثالث در آن شرکت کرده باشد. در صورتیکه بر اثر انجام معامله با شرکت خساراتی وارد آمده باشد جبران
خسشارت به عهده هیئت مدیره و مدیر عامل یا مدیران ذینفع و مدیرانی است که اجازه آن معامله را دادهاند. همگی آنها متضامناّ مسئول
جبران خسارات وارده به شرکت می باشند.

1/ 1 از سود خالص شرکت را بعنوان اندوخته قانونی موضوع نماید . همینکه اندوخته قانونی به 10 / هیئت مدیره مکلف الست هر سال 20
1 مذکور ادامه خواهد یافت تا / سرمایه شرکت رسید موضوع کردن آن اختیاري است و در صورتیکه سرمایه شرکت افزایش یابد کسر 20
1 سرمایه بالغ گردد. / وقتیکه اندوخته قانونی به 10

ماده 141
اگر بر اثر زیان هاي وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود هیئت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان
سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و راي واقع شود. هرگاه مجمع مذبور راي به انحلال شرکت ندهد باید در
همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 6(که حداقل سرمایه نباید از 500 هزار تومان کمتر باشد) سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود
کاهش دهد. در صورتیکه هیئت مدیره بر خلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق العاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت می
شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد هر ذینفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت دار درخواست نماید.

**سوال ماده 142 :مدیران و مدیر عامل شرکت در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانونی یا اساسنامه شرکت یا
مصوبات مجمع عمومی چه مسئولیتی دارند؟

برحسب مورد منفرداّ یا مشترکاّ مسئول می باشند و حدود مسئولیت هریک را دادگاه تعیین می کند
**سوال ماده 143 :در صورتیکه شرکت ورشکسته شود یا پس از انحلال معلوم شود که دارایی شرکت براي پرداخت دیون آن کافی نیست
دادگاه صلاحیت دار می تواند به تقاضاي هر ذینفع ، هر یک از مدیران و مدیر عاملی را که ورشکستگی شرکت و یا کافی نبودن دارایی شرکت
به نحوي از انحاء معلول تخلفات او بوده است منفرداّ یا متضامناّ به پرداخت آن قسمت از دیون محکوم نماید.
مسئولیت مدنی مدیران به 3 دسته تقسیم می شود:

-1 مقررات خاص قانون تجارت مثل مواد 142 و 143
-2 اصول کلی حقوق مدنی در صورتیکه در اثر تقصیر مدیران به شرکت و اشخاص ثالث خسارتی وارد شود چنانچه رابطه بین فعل زیان آور و
ضرر وجود داشته باشد مدیران مسئول جبران خسارت هستند.حقوق تجارت

-3 سوء استفاده از اختیارات قانونی

بازرس
یکی از ارکان تشکیل دهنده شرکت هاي شهامی بازرس است . اولین بازرس توسط مجمع عمومی موسس در شرکت هاي سهامی عام انتخاب
و در شرکت هاي سهامی خاص بوسیله کلیه سهامداران انتخاب میشود.

انتخابات بعدي بازرس توسط مجمع عمومی عادي صورت میگیرد که ممکن است از صاحبان سهام یا خارج از آنان انتخاب شوند. مجمع عمومی
هر زمان می تواند بازرس را عزل کند و این بنظر صحیح نمی باشد زیرا ثبات کنترل شرکت را لطمه وارد آورده و مدیران می توانند بازرسی را
که با تمایلات آنها سازش ندارد از طریق این مجمع عزل کنند . بنظر میرسد عزل بازرس توسط مجمع پس از ثبوت تقصیر بازرس انجام شود.

وظایف بازرس حقوق تجارت

-1 اظهار نظر در باره صحت و درستی حساب هاي شرکت
-2 کنترل اطلاعات داده شده توسط مدیران
-3 نظارت بر تساوي حقوق سهامداران
-4 دعوت مجمع عمومی اگر هیئت مدیره اقدام نکند.

-5 در صورت مشاهده جرمی در شرکت باید به مراجع قضایی شکایت کند
اشخاصی که نمی توانند به سمت بازرس در شرکت هاي سهامی انتخاب شوند:
-1 محجورین و اشخاصی که حکم ورشکستگی آنها صادر شده باشد (ماده 111 قانون تجارت)
-2 کسانی که بعلت ارتکاب یکی از جرائم سرقت ، خیانت در امانت ، کلاهبرداري و جرایمی که به موجب قانون در حکم خیانت در امانت
و کلاهبرداري شناخته شده است و همینطور اختلاس ، تصرف غیر قانونی اموال عمومی به موجب حکم قطعی دادگاه از حقوق اجتماعی
کلا یا بعضا محروم شده باشد در مدت محرومیت.حقوق تجارت

-3 مدیران و مدیرعامل شرکت
-4 هر کسی که خود یا همسرش از اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل موظفاّ حقوق دریافت می دارند
پایان دوره