استاندارد حسابداري شماره 4 ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي

استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384

استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384
فهرست مندرجات

شماره بند

(1) – ( پيشگفتار ( 7
استاندارد حسابداري شماره 4 ” ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي“
• هدف 1
2 – • دامنه كاربرد 6
• تعاريف 7

• ذخاير و ساير بدهيها 8
9 – • رابطه بين ذخاير و بدهيهاي احتمالي 10
11 – • شناخت 32
11 – – ذخاير 23
12 – تعهد فعلي 13
14 – رويداد گذشته 19
20 – محتمل بودن خروج منافع اقتصادي 21
22 – برآورد اتكاپذير تعهد 23
24 – – بدهيهاي احتمالي 27
28 – – داراييهاي احتمالي 32
33 – • اندازه گيري 44
33 – – بهترين برآورد 36
37 – – ريسك و ابهام 38
39 – – ارزش فعلي 40


استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديد نظر شده 1384
فهرست مندرجات (ادامه)
شماره بند
41 – – رويدادهاي آتي 42
43 – – واگذاري مورد انتظار داراييها 44
45 – • جبران مخارج 49
50 – • تغيير ذخاير 51
52 – • استفاده از ذخاير 53
54 – بكارگيري قواعد شناخت و اندازه گيري 73
54 – – زيانهاي عملياتي آتي 56
57 – – قراردادهاي زيانبار 60
61 – – تجديد ساختار 73
74 – • افشا 82
• تاريخ اجرا 83

• مطابقت با استانداردهاي بين المللي حسابداري 84
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


پيشگفتار
1) استاندارد حسابداري شماره 4 با عنوان ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمال يكه در )
تاريخ تيرماه 1385 توسط مجمع عمومي سازمان حسابرسي تصويب شده است جايگزين
استاندارد حسابداري شماره 4 با عنوان حسابداري پيشامدهاي احتمال ي مصوب 1379
1385 و /1/ مي شود و الزامات آن در مورد صورتهاي مالي كه دوره مالي آنها از تاريخ 1
بعد از آن شروع مي شود، لازم الاجراست.

دليل تجديد نظر در استاندارد
2) اين تجديد نظر با هدف هماهنگي بيشتر با استانداردهاي بين المللي حسابداري و بهبود )
استاندارد قبلي، انجام شده است.
تغييرات اصلي
3) در اين استاندارد، عنوان ” ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي “ جايگزين عنوان )
” پيشامدهاي احتمالي“ شده است.

4) در استاندارد جديد تعاريفي براي ذخيره، بدهي احتمالي و دارايي احتمالي ارائه شده است )اما در استاندارد قبلي تنها پيشامد احتمالي تعريف شده بود.5) در استاندارد قبلي، ايجاد بدهي يا كاهش دارايي در اثر رويدادهاي آتي به سه گروه )” محتمل“، ” ممكن“ و ” بعيد“ تقسيم شده بود . در استاندارد جديد تعهدات محتملدر قالب ” ذخيره“ تعريف شده است و تعهدات ممكن و بعيد نيز در زمره ” بدهيهاياحتمالي“ تلقي شده است.
6) در اين استاندارد محاسبه ارزش فعلي براي شناسايي ذخيره در صورت با اهميت بودن )
اثر ارزش زماني پول، الزامي شده است.
7) در استاندارد جديد، الزاماتي در مورد قراردادهاي زيانبار و مخارج تجديد ساختار ارائه )
گرديده است.



استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384
اين استاندارد بايد با توجه به ” مقدمه اي بر استانداردهاي حسابداري“مطالعه و
بكار گرفته شود.
هدف
1 . هدف اين استاندارد اطمينان از بكارگيري معيارهاي شناخت و مباني اندازه گيري مناسب
در مورد ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي و نيز افشاي اطلاعات كافي
در يادداشتهاي توضيحي براي درك بهتر ماهيت، زمان بندي و مبلغ آنها توسط
استفاده كنندگان صورتهاي مالي مي باشد.

دامنه كاربرد
2 . اين استاندارد بايد توسط كليه واحدهاي تجاري براي حسابداري ذخاير، بدهيهاي احتمالي وداراييهاي احتمالي، به استثناي موارد زير، بكار رود:الف. قراردادهايي كه ب ه موجب آن هيچ يك از طرفين به تعهدات خو د عمل نكرد ه اند ياهر دو طرف طبق قرارداد بخش ي از تعهداتشان را متناسباً انجام داد ه اند، مگر در موارديكه قرارداد زيانبار باشد، وب . آنچه كه مشمول ساير استانداردهاي حسابداري است.3 . چنانچه استاندارد حسابداري ديگر ي نوع خاصي از ذخ اير، بدهيهاي احتمالي و دارا ييهاياحتمالي را مورد بحث قرار دهد، واحد تجاري بايد آن استاندارد را بكار ب رد. به عنوانمثال، موارد خاصي از ذخاير در استانداردهاي زير مطرح شده است:

الف. پيمانهاي بلندمدت (به استاندارد حسابداري شماره 9 با عنوان حسابداري پيمانها ي
بلند مدت مراجعه شود)،
ب . اجاره ها (به استاندارد حسابداري شماره 21 با عنوان حسابداري اجار ه ه ا مراجعه
شود). با توجه به اينكه استاندارد حسابداري شماره 21 حاوي الزامات خاصي براي
اجاره هاي عملياتي زيانبار نيست، اين استاندارد در چنين مواردي كاربرد دارد، و
ج . فعاليتهاي بيمه عمومي (به استا ندارد حسابداري شماره 28 با عنوان فعاليتهاي بيمه
عمومي مراجعه شود).

استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


4 . بعضي از مبالغي كه با آن همانند ذخيره برخورد مي شود ممكن است مربوط به شناختدرآمد باشد . براي مثال، مواردي كه واحد تجاري در مقابل دريافت حق اشتراك، خدماتتعمير خودرو ارائه مي كند. اين استا ندارد با شناخت درآمد سروكار ندارد . استانداردحسابداري شماره 3 با عنوان درآمد عملياتي، شرايط شناخت درآمد عملياتي را مشخصمي كند و رهنمودي عملي براي بكارگيري معيارهاي شناخت ارائه مي دهد . اين استانداردالزامات استاندارد حسابداري شماره 3 را تغيير نمي دهد.

5 . اين استاندارد، ذخاير را به عنوان بدهيهايي تعريف كرده است كه زمان تسويه و يا تعيين
مبلغ آن توأم با ابهام نسبتا قابل توجه مي باشد. اصطلاح ” ذخيره“ در مورد اقلامي از قبيل
كاهش ارزش داراييها و مطالبات مشكوك الوصول نيز بكار مي رود. اين اقلام مبلغ دفتري
داراييها را تعديل مي كند و مشمول اين استاندارد نيست.

6 . اين استاندارد در مورد ذخيره تجديد ساختار (شامل عمليات متوقف شده ) كاربرد دارد .
هنگامي كه تجديد ساختار منطبق با تعريف عمليات متوقف شده باشد، طبق استاندارد
حسابداري شماره 31 با عنوان داراييهاي غيرجاري نگهداري ش ده براي فروش و عمليات
متوقف شده، موارد افشاي بيشتري ضرورت دارد.

تعاريف
7 . اصطلاحات ذيل در اين استاندارد با معاني مشخص زير بكار رفته است :• ذخيره : نوعي بدهي است كه زمان تسويه و يا تعيين مبلغ آن توأم با ابهام نسبتا قابل توجهاست.• بدهي : عبارت از تعهد انتق ال منافع اقتصادي توسط واحد تجاري، ناش ي از معاملات يا سايررويدادهاي گذشته است.• رويداد تعهد آو ر : رويدادي است كه تعهدي قانوني يا عرفي ايجاد مي كند ب ه گون ه اي كهواحد تجاري ملزم به تسويه آن باشد.

• تعهد قانوني : تعهدي است كه از قرارداد يا الزامات قانوني ناشي مي شود.
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


• تعهد عرف ي : تعهدي است ناشي از اقدامات واحد تجاري در مواردي كه واحد تجاري
با توجه به نحوه عمل خود در گذشته، سياستهاي اعلام شده يا آئين نامه هاي جار ي كاملاً
مشخص، ب ه ساير اشخاص نشان داده است كه مسئوليتها ي خاصي ر ا خواهد پذيرفت، و
در نتيجه، واحد تجاري انتظاري بجا براي آنها ايجاد كرده است كه مسئوليتهاي خود را ايفا
خواهد كرد.

• بدهي احتمالي :
الف. تعهدي غيرقطعي است كه از رويدادهاي گذشته ناشي م ي ش ود و وجود آن تنها
ازطريق وقوع يا عدم وقوع يك يا چند رويداد نامشخص آتي كه بطور كامل در
كنترل واحد تجاري نيست،تأييد خواهد شد، يا
ب . تعهدي فعلي است كه از رويدادهاي گذشته ناشي م ي شود اما ب دلايل زير شناس ايي
نمي شود:

1 . خروج منافع اقتصادي براي تسويه تعهد محتمل نيست.
2 . مبلغ تعهد را نمي توان با قابليت اتكاي كافي اندازه گيري كرد.
• دارايي احتمالي : يك دارايي غيرقطعي است كه از رويدادهاي گذشته ناشي م ي شود و وجود
آن تنها از طريق وقوع يا عدم وقوع يك يا چند رويداد نامشخص آت ي كه بطور كامل تحت
كنترل واحد تجاري نيست، تأييد خواهد شد.

• قرارداد زيانب ار : قراردادي است كه مخارج غيرقابل اجتناب آن براي ايفاي تعهدات ناش ي از
قرارداد، بيش از منافع اقتصادي مورد انتظار آن قرارداد است.
• تجديد ساختار : برنامه اي اس ت كه توسط مديريت طراحي و كنترل م ي شود و در دامنه
فعاليت واحد تجاري و يا شيوه انجام آن فعاليت، تغييرات با اهميتي ايجاد مي كند.
ذخاير و ساير بدهيها

8 . ذخاير را مي توان از ساير بدهيها مانند حسابهاي پرداختني تجاري و ساير حسابها و اسناد
پرداختني متمايز كرد، زيرا در مورد زمان تسويه ويا مبلغ آن ابهام وجود دارد . حسابهاي
پرداختني تجاري، بدهي بابت كالاها و خدمات دريافت شده اي است كه صورتحساب آن
دريافت گرديده يا با فروشنده در مورد مبلغ و زمان پرداخت مابه ازاي آن توافق شده است.

بنابراين وجه تمايز اصلي حسابهاي پرداختني تجاري با ذخاير اين است كه مبلغ آن
با توجه به صورتحساب و زمان پرداخت آن نيز از طريق توافق با فروشنده مشخص مي گردد .
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


گروهي ديگر از بدهيها بابت كالاها يا خدمات دريافت شده اي است كه صورتحساب آ ن
دريافت نشده يا به طور رسمي با فروشنده در مورد مبلغ و زمان تسويه آن توافق نشده
است. در بعضي موارد براي تعيين مبلغ يا زمان تسويه بدهيهايي از قبيل بدهي مربوط به
آب و برق مصرف شده تا پايان دوره مالي كه صورتحساب آن هنوز دريافت نشده است و
نيز بدهيهاي ديگري از قبيل ماليات عملكرد، انجام برآورد لازم است،

اما ميزان ابهام در
رابطه با اين بدهيها به مراتب كمتر از ذخاير است . اگرچه در عمل اصطلاح ذخيره براي
اين نوع بدهيها نيز استفاده مي شود، اما اصطلاح ذخيره در اين استاندارد براي بدهيهايي
بكار مي رود كه با تعريف مندرج در اين استاندارد انطباق داشته باشد . ذخيره تضمين كالا،
ذخيره پاكسازي محيط زيست، ذخيره دعاوي حقوقي و ذخيره مزاياي پايان خدمت،
نمونه هايي از اين گونه بدهيهاست.

رابطه بين ذخاير و بدهيهاي احتمالي
9 . اگرچه برآورد ذخاير به دليل نامشخص بودن زمان تسويه و يا مبلغ آن توأم با احتمال است
اما اصطلاح ” احتمالي“ در اين استاندارد در مورد بدهيها و داراييهايي بكار مي رود كه
شناسايي نمي شود، زيرا وجود آنها تنها از طريق وقوع يا عدم وقوع يك يا چند رويداد
نامشخص آتي كه بطور كامل تحت كنترل واحد تجاري نيست، تأييد مي گردد . بعلاوه ،
اصطلاح ” بدهي احتمالي “ براي بدهيهايي بكار مي رود كه معيارهاي شناخت را احراز
نمي كنند.

10 . اين استاندارد موارد زير را از هم متمايز مي كند:
الف. ذخاير : بعنوان بدهي شناسايي مي شود (با فرض اينكه برآورد اتكاپذير قابل انجام
باشد)، زيرا تعهدات فعلي است و ضرورت خروج منافع اقتصادي براي تسويه اين
تعهدات محتمل است.

ب . بدهيهاي احتمالي : بعنوان بدهي شناسايي نمي شود، زيرا:
1 . تعهدات احتمالي است و وجود تعهد فعلي واحد تجاري كه منجر به خروج
منافع اقتصادي مي شود، بايد تأييد گردد، يا
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


2 . تعهدات فعلي است كه معيارهاي شناخت مندرج در اين استاندارد را ندارند
(زيرا خروج منافع اقتصادي براي تسويه تعهد، محتمل نيست يا برآورد اتكا پذير
مبلغ تعهد امكان پذير نمي باشد).

شناخت
ذخاير
11 . ذخيره بايد در صورت احراز معيارهاي زير شناسايي شود:
الف . واحد تجاري تعهدي فعلي (قانوني يا عرف ي) دارد كه در نتيجه رويدادي در گذشته ايجاد
شده است،
ب . خروج منافع اقتصادي براي تسويه تعهد محتمل باشد ، و
ج . مبلغ تعهد به گونه اي اتكاپذير قابل برآورد باشد.
اگر اين شرايط احراز نگردد، هيچ ذخيره اي نبايد شناسايي شود.

تعهد فعلي
12 . در موارد بسيار نادر، وجود تعهد فعلي روشن نيس ت. در اين موارد، چنانچه با د ر نظر گرفتن
تمام شواهد در دسترس، احتمال وجود تعهد فعلي در تاريخ ترازنامه بيشتر باشد، چنين فرض
مي شود كه يك رويداد گذشته تعهد فعلي را بوجود آورده است.

13 . در اغلب موارد روشن است كه آيا رويداد گذشته منجر به تعهدي فعل ي شده است يا خير .
در مواردي نادر مانند يك دعوي حقوقي ممكن است در مورد اينكه رويدادهاي خاصي
واقع شده يا اينكه آن رويدادها منجر به تعهد فعلي شده است، اختلاف نظر وجود داشته
باشد

. در اين موارد واحد تجاري با در نظر گرفتن تمام شواهد در دسترس شامل نظرات
كارشناسان، وجود تعهد فعلي را در تاريخ ترازنامه مشخص مي كند. شواهد مورد نظر شامل
شواهد بيشتري است كه از طريق رويدادهاي بعد از تاريخ ترازنامه فراهم شده است .
براساس اين شواهد:

الف. اگر احتمال وجود تعهد فعلي در تاريخ ترازنامه بيشتر باشد، واحد تجاري ذخيره
شناسايي مي كند (به شرط اينكه معيارهاي شناخت احراز گردد)، و
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


ب . در صورتي كه به احتمال زياد ، تعهد فعلي در تاريخ ترازنامه وجود نداشته باشد،
واحد تجاري يك بدهي احتمالي را افشا مي كند، مگر اينكه امكان خروج منافع
اقتصادي بعيد باشد (به بند 76 مراجعه شود).

رويداد گذشته
14 . رويداد گذشته اي كه منجر به تعهد فعلي شود، رويداد تعهدآور ناميده مي شود. براي اينكه
رويدادي تعهدآور تلقي شود، لازم است واحد تجاري هيچ راه كار عملي جز تسويه تعهد
ايجاد شده ناشي از اين رويداد نداشته باشد. اين وضعيت تنها در موارد زير واقع مي شود:
الف . الزام قانوني براي تسويه تعهد وجود داشته باشد، يا

ب . در مورد تعهد عرفي ، هنگامي كه رويداد مورد نظر (كه ممكن است ناشي از اقدام
واحد تجاري باشد ) انتظاراتي بجا مبني بر ايفاي تعهد واحد تجاري در اشخاص
ديگر ايجاد كند.

15 . صورتهاي مالي با وضعيت مالي واحد تجاري در پايان دوره گزارشگري و نه وضعيت
احتمالي آن در آينده سر و كار دارد . بنابراين، براي مخارجي كه در آينده جهت انجام
فعاليتهاي آتي تحمل مي شود، ذخيره اي شناسايي نمي شود . تنها بدهيهايي در ترازنامه
شناسايي مي شود كه در تاريخ ترازنامه وجود داشته باشد.

16 . تنها تعهداتي كه ناش ي از رويدادهاي گذشته و مستقل از اقدامات آتي واحد تجاري است،
بعنوان ذخيره شناسايي مي شود. نمونه چنين تعهداتي شامل جرايم يا مخارج پاكسازي
تخريب غيرقانوني محيط زيست است كه تسويه هر دو، صرفنظر از اقدامات آتي واحد
تجاري، منجر به خروج منافع اقتصادي خواهد شد .

همچنين، واحد تجاري براي مخارج
برچيدن تأسيسات نفتي ، به ميزان تعهد خود براي جبران خسار ات و ارده قبلي ذخيره
شناسايي مي كند. از سوي ديگر، واحد تجاري ممكن است بدليل ضرورتهاي تجاري يا
الزامات قانوني، مايل يا ملزم باشد تا مخارجي را براي انجام فعاليت به روش خاص
در آينده تحمل كند (براي مثال، نصب فيلترهاي تصفيه در يك كارخانه سيمان ).
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


از آنجا كه واحد تجاري مي تواند از طريق اقدامات آتي (مثل تغيير روش عمليات ) از
مخارج آتي اجتناب كند، بنابراين تعهد فعلي براي آن مخارج ندارد و ذخيره اي نيز
شناسايي نمي كند.

17 . تعهد هميشه مستلز م وجود طرف ديگري است كه تعهد نسبت به وي ايفا مي شود .
با اين حال، مشخص بودن هويت طرف تعهد لازم نيست و تعهد ممكن است نسبت
به عموم باشد . چون تعهد هميشه مستلزم تقبل تكليف در قبال طرف ديگري است، بنابراين
تصميم مديريت اجرايي يا هيئت مديره، به تعهد عرفي در تاريخ ترازنامه منجر نمي شود
مگر اينكه قبل از تاريخ ترازنامه تصميم به گونه اي كاملاً مشخص به اطلاع اشخاص تحت
تأثير تصميم رسيده باشد و در آنها انتظاراتي بجا مبني بر ايفاي مسئوليت توسط واحد
تجاري ايجاد كرده باشد.

18 . رويدادي كه در زمان وقوع ايجاد تعهد نمي كند، ممك ن است مدتي بعد بدليل تغيير قانون
و يا اقدام واحد تجاري (براي نمونه، صدور يك اطلاعيه عمومي ) كه منجر به ايجاد تعهد
عرفي مي شود، تعهدي ايجاد كند. بعنوان مثال، ممكن است زماني كه محيط زيست تخريب
مي شود، تعهدي براي جبران آن وجود نداشته باشد . اما ايجاد چنين خسار تي هنگامي به
رويداد تعهدآور تبديل مي شود كه قانون جديدي جبران خسارت موجود را الزامي كند يا
واحد تجاري مسئوليت جبران خسارت را درمقابل عموم بپذيرد به گونه اي كه تعهدي
عرفي ايجاد شود.

19 . يك طرح يا لايحه قانوني پيشنهادي، تنها در صورتي به ايجاد تعهد منجر مي ش ود كه
تصويب آن تقريباً قطعي باشد . براي مقاصد اين استاندارد، با چنين تعهدي همانند تعهد
قانوني برخورد مي شود. شرايط متفاوت حاكم بر تصويب قوانين سبب مي شود تا تعيين
يك رويداد واحد كه حاكي از قطعيت يافتن تصويب قانون باشد، غيرممكن شود .
در بسياري موارد، تا زماني كه قانون تصويب نشود، حصول اطمينان از قطعيت يافتن
تصويب قانون غيرممكن است.
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


محتمل بودن خروج منافع اقتصادي
20 . براي اينكه بدهي شرايط شناخت را احراز كند نه تنها وجود تعهد فعلي، بلكه محتمل بودن
خروج منافع اقتصادي براي تسويه آن تعهد نيز ضروري است . در اين استا ندارد، خروج
منافع اقتصادي درصورتي محتمل تلقي مي شود كه احتمال وقوع رويداد بيش از عدم وقوع
آن باشد . چنانچه وجود تعهد فعلي محتمل نباشد، واحد تجاري آن را به عنوان بدهي
احتمالي افشا مي كند مگر اينكه امكان خروج منافع اقتصادي بعيد باشد (به بند 76 مراجعه
شود).

21 . درصورت وجود تعدادي تعهد مشابه (مثل ضمانت نامه هاي محصول يا قراردادهاي مشابه )،
محتمل بودن خروج منافع اقتصادي لازم براي تسويه، با درنظر گرفتن مجموع تعهدات
هرگروه تعيين مي شود. اگر چه ممكن است احتمال خروج منافع اقتصادي براي هر يك از
اقلام به طور جداگانه كم باشد، ولي خروج منافع اقتصادي براي تسويه مجموع تعهدات آن
گروه محتمل است . دراين گونه موارد (و درصورت احراز معيارهاي شناخت ) ذخيره
شناسايي مي شود.

برآورد اتكاپذير تعهد
22 . استفاده از برآورد در تهيه صورتهاي مالي امري اساسي است و اتكاپذيري آن را خدشه دار
نمي كند. اين امر بويژه درمورد ذخاير مصداق دارد كه ماهيتا نسبت به اكثر اقلام ترازنامه
ابهام بيشتري دارد . بجز در موارد بسيار نادر، واحد تجاري قادر است طيفي از نتايج ممكن
را مشخص كند و بنابراين مي تواند براي شناخت ذخيره، تعهد را به گونه اي اتكاپذير
برآورد كند.

23 . در موارد بسيار نادر كه تعيين مبلغ بدهي از طريق برآورد اتكاپذير ميسر نيست، اين بدهي
به عنوان بدهي احتمالي افشا مي شود (به بند 76 مراجعه شود).
بدهيهاي احتمالي
24 . واحد تجاري نبايد بدهي احتمالي را شناسايي كند.
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


25 . بدهي احتمالي افشا مي شود، مگر اينكه امكان خروج منافع اقتصادي بعيد باشد.
26 . چنانچه واحد تجاري مشتركاً و متضامناً درقبال يك تعهد مسئوليت داشته باشد،
آن بخش از تعهد كه انتظار مي رود توسط ساير اشخاص ايفا شود بعنوان بدهي احتمالي
محسوب مي شود. واحد تجاري تنها براي بخشي از تعهد كه خروج منافع اقتصادي براي
تسويه آن محتمل است، ذخيره شناسايي مي كند، بجز در شرايط بسيار نادر كه نتوان
برآورد اتكاپذير انجام داد.

27 . وضعيت بدهيهاي احتمالي ممكن است نسبت به آنچه كه در ابتدا انتظار مي رفت ، تغيير
كند. بنابراين، بدهيها ي يادشده بطور مداوم ارزيابي مي شود تا تعيين گ ردد كه آيا خروج
منافع اقتصادي محتمل شده است يا خير . چنانچه خروج منافع اقتصادي آتي براي
اقلامي كه قبلاً به عنوان بدهي احتمالي تلقي شده اند، محتمل شود، در صورتهاي مالي
دوره اي كه ميزان احتمال در آن تغيير مي كند، ذخيره شناسايي مي شود (مگر در شرايط
بسيار نادري كه برآورد اتكاپذير ممكن نباشد).

داراييهاي احتمالي
28 . واحد تجاري نبايد دارايي احتمالي را شناسايي كند.
29 . داراييهاي احتمالي معمولاً از رويدادهاي برنامه ريزي نشده يا غير منتظره اي ناشي مي شود
كه ورود منافع اقتصادي به واحد تجاري ر ا ممكن مي سازد. براي مثال، مي توان به ادعايي
كه واحد تجاري ازطريق مراحل قانوني پيگيري مي كند اما پيامد آن نامشخص است ، اشاره
كرد.

30 . داراييهاي احتمالي در صورتهاي مالي شناسايي نمي شود ، زيرا ممكن است منجر به
شناخت درآمدي شود كه هرگز تحقق نيابد. با اين حال، زماني كه تحقق درآمد تقريباً قطعي
باشد، دارايي مربوط احتمالي نيست و شناسايي مي شود.
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


31 . دارايي احتمالي زماني افشا مي شود كه ورود منافع اقتصادي محتمل باشد.
32 . داراييهاي احتمالي بطور مداوم ارزيابي مي گردد تا اطمينان حاصل شود كه تغييرات آن
به نحو مناسب در صورتهاي م الي منعكس شده است . چنانچه ورود منافع اقتصادي تقريباً
قطعي باشد، دارايي و درآمد مربوط در صورتهاي مالي دوره اي كه تغيير در آن رخ داده
است، شناسا يي مي شود. همچنين در صورتي كه ورود منافع اقتصادي محتمل شود واحد
تجاري داراييهاي احتمالي را افشا مي كند.

اندازه گيري
بهترين برآورد
33 . مبلغ شناسايي شده بعنوان ذخيره بايد بهترين برآورد از مخارجي باشد كه براي تسويه تعهد
فعلي در تاريخ ترازنامه لازم است.

34 . بهترين برآورد از مخارج لازم براي تسويه تعهد فعلي، مبلغي است كه واحد تجاري
به طور منطقي لازم است براي تسويه تعهد يا انتقال به شخص ثالث در تاريخ ترازنامه
بپردازد. تسويه يا انتقال تعهد در تاريخ ترازنامه اغلب ناممكن يا غير اقتصادي است .

با اين حال، برآورد مبلغي كه واحد تجاري به طور منطقي لازم است براي تسويه يا انتقال
تعهد بپردازد، بهترين برآورد از مخارج لازم براي تسويه تعهد فعلي در تاريخ ترازنامه است.
35 . نتايج و آثار مالي رويدادها، از طريق قضاوت مديريت واحد تجاري باتوجه به تجربيات
گذشته در مورد رويدادهاي مشابه و در بعضي موارد، گزارش كارشناسان مستقل برآورد
مي شود. شواهد موردنظر شامل شواهد بيشتري است كه رويدادهاي بعد از تار يخ ترازنامه
بدست مي دهد.

36 . نحوه برخورد با ابهام حاكم بر شناسايي ذخيره، به شرايط مرتبط با آن بستگي دارد . چنانچه
ذخيره اي كه اندازه گيري مي شود مربوط به اقلام متعددي باشد، تعهد از طريق تعيين وزن
هر يك از پيامدهاي ممكن با توجه به احتمال وقوع آنها برآورد مي شود. اين روش آماري
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


برآورد، ” ارزش مورد انتظار “ ناميده مي شود. بنابراين، مبلغ ذخيره به تناسب ميزان احتمال
زيان، بعنوان مثال 60 درصد يا 90 درصد، متفاوت خواهد بود . هنگامي كه پيامدها ي
احتمالي داراي يك دامنه پيوسته است و احتمال وقوع هر رويداد در اين دامنه مشا به ساير
رويدادهاست، نقطه مياني اين دامنه بعنوان ذخيره برآوردي مدنظر قرار مي گيرد.

مثال : واحد تجاري محصولات خود را همراه با ضمانت شش ماهه بابت رفع هرگونه عيب و
نقص ناشي از توليد به فروش مي رساند . چنانچه عيب و نقص كشف شده در تمام
محصولات فروش رفته جزئي باشد، هزينه رفع آن معادل يك ميليون ريال خواهد بود

و اگر
عيب و نقص كشف شده در تمام محصولات فروش رفته عمده باشد، هزينه رفع آن معادل
چهار ميليون ريال خواهد بود . تجربيات گذشته و انتظارات آتي واحد تجاري حاكي از آن
است كه در سال آينده، 75 درصد محصولات فروش رفته فاقد عيب و نقص، 20 درصد
داراي عيب و نقص جزئي و 5 درصد نيز داراي عيب و نقص عمده خواهد بود . براساس
الزامات بند 21 ، جاري احتمال خروج منافع اقتصادي بابت تعهدات مربوط به ضمانت
محصولات را به طور كلي ارزيابي مي كند.

ارزش مورد انتظار هزينه رفع عيب و نقص محصولات به شرح زير است:
(% 75  20 %) + (صفر  1 ميليون ) + (% 5  4 ميليون ) = 0/4
ريسك و ابهام
37 . ريسك و ابهام حاكم بر بسياري از رويدادها و شرايط بايد در دستيابي به بهترين برآورد ذخيره
درنظر گرفته شود.

38 . ريسك بيانگر تغيير پذيري نتايج است . تعديل ريسك ممكن است مبلغ بدهي را افزايش دهد .
درشرايط ابهام، براي پرهيز از بيش نمايي درآمدها يا داراييها و كم نمايي هزينه ها يا بدهيها،
رعايت احتياط در انجام قضاوت لازم است . با اين حال، وجود ابهام، ايجاد ذخاير اضافي
يا بيش نمايي بدهيها را توجيه نمي كند. به عنوان مثال، چنانچه هزي نه هاي يك پيامد نامساعد
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


خاص بصورت محتاطانه برآورد شود، ميزان احتمال آن نبايد بيش از واقع درنظر گرفته
شود. بايد مراقب بود تا از تعديل مضاعف بابت ريسك و ابهام و درنتيجه بيش نمايي
ذخيره اجتناب شود.
ارزش فعلي

39 . هنگامي كه اثر ارزش زماني پول با اهميت است، مبل غ ذخيره بايد معادل ارزش فعلي مخارج
مورد انتظار لازم براي تسويه تعهد باشد.
40 . با توجه به مشكلات عملي تعيين نرخهاي تنزيل متفاوت و به منظور ايجاد يكنواختي در
شيوه محاسبه ارزش فعلي بدهي بلندمدت، توصيه مي شود از نرخ بازده بدون ريسك، مانند
نرخ سود سپرده هاي سرمايه گذاري بلندمدت بانكي يا نرخ اوراق مشاركت دولتي، استفاده
شود.

رويدادهاي آتي
41 . اگر شواهد عيني كافي وجود داشته باشد كه رويدادهاي آتي مؤثر برمبلغ مورد نياز براي
تسويه تعهد، رخ خواهد داد، اين رويدادها بايد در تعيين مبلغ ذخيره در نظرگرفته شود.
42 . رويدادهاي آتي مورد انتظار ممكن است در اندازه گيري ذخاير اهميت ويژه اي داشته باشد .
براي نمونه، ممكن است اين اعتقاد وجود داشته باشد كه مخارج برچيدن يك كارگاه در
پايان عمر آن به دليل تغييرات آتي فناوري برچيدن، كاهش يابد . در اين حالت، مبلغ ذخيره
با توجه به تمام ش واهد موجود در مورد فناوري قابل دسترس در زمان برچيدن، برآورد
مي شود.

واگذاري مورد انتظار داراييها
43 . سود ناشي از واگذاري مورد انتظار داراييها نبايد در اندازه گيري ذخيره در نظر گرفته شود.
44 . سود ناشي از واگذاري مورد انتظار داراييها در اندازه گيري ذخيره د رنظر گرفته نمي شود،
حتي اگر واگذاري مورد انتظار رابطه نزديكي با رويدادي داشته باشد كه منجر به ايجاد
ذخيره مي شود. واحد تجاري سود ناشي از واگذاري مورد انتظار داراييها را در زمان تعيين
شده مطابق استاندارد حسابداري مرتبط با دارايي مورد نظر شناسايي مي كند.

استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384

جبران مخارج

45 . چنانچه انتظار رود تمام يا بخشي از مخارج مورد نياز براي تسويه ذخيره توسط شخص ديگري
جبران شود، اين مبلغ تنها زماني بعنوان يك دارايي جداگانه شناسايي م ي ش ود كه جبران آن
پس از تسويه تعهد توسط واحد تجاري تقريباً قطعي باش د. مبلغ شناسايي شده براي جب ران
مخارج نبايد بيش از مبلغ ذخيره باشد.

46 . در صورت سود و زيان م ي توان هزينه مرتبط با يك ذخيره را پس از كسر مبلغ شناسايي شده
براي جبران مخارج ارائه كرد.
47 . در برخي موارد ممكن است تمام يا بخشي از مخارج مورد نياز براي تسويه ذخيره، توسط
شخص ثالثي پرداخت شود (براي نمونه، از طريق قراردادهاي بيمه، تضمين جبران
خسارت يا ضمانت فروشنده).

48 . در بيشتر موارد، پرداخت تمام مبلغ موردنظر به عهده واحد تجاري است به گونه اي كه اگر
شخص ثالث به هر دليل تعهد خود را ايفا نكند، واحد تجاري بايد كل مبلغ را تسويه كند .
در چنين وضع يتي، براي كل مبلغ بدهي ذخيره شناسايي مي شود و مخارج قابل جبران
توسط شخص ثالث تنها زماني به عنوان يك دارايي جداگانه شناسايي مي شود كه جبران
آن پس از تسويه تعهد توسط واحد تجاري تقريباً قطعي باشد.

49 . در برخي موارد، واحد تجاري درصورت قصور شخص ثالث در پرداخت م خارج
موردنظر، متعهد به پرداخت آن نخواهد بود و در نتيجه ذخيره اي از اين بابت شناسايي
نمي كند.

تغيير ذخاير
50 . ذخاير بايد در پايان هردوره مالي بررسي و براي نشان دادن بهترين برآورد جاري تعديل شود .
هرگاه خروج منافع اقتصادي براي تسويه تعهد، ديگر محتمل نباشد، ذ خيره بايد برگشت داده
شود.

استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


51 . درمواردي كه براي تعيين مبلغ ذخيره از تنزيل استفاده مي شود، مبلغ دفتري ذخيره در
هر دوره با گذشت زمان افزايش مي يابد. اين افزايش بعنوان هزينه مالي شناسايي مي شود.
استفاده از ذخاير

52 . ذخيره بايد تنها براي مخارجي استفاده شود كه در اصل براي آن شناسايي شده است.
53 . تنها مخارجي كه با ذخيره اوليه مرتبط است از آن كسر مي شود. كسر مخارج از ذخيره اي
كه در ابتدا با هدف ديگري شناسايي شده است باعث مي شود تا آثار دو رويداد متفاوت
پنهان بماند.

بكارگيري قواعد شناخت و اندازه گيري
زيانهاي عملياتي آتي
54 . بابت زيانهاي عملياتي آتي نبايد ذخيره اي شناسايي شود.
55 . زيانهاي عملياتي آتي با تعريف بدهي ارائه شده در بند 7 مطابقت ندارد و حائز معيارهاي
كلي شناخت ذخاير مندرج در بند 11 نمي باشد.
56 . انتظار وقوع زيانهاي عملياتي آتي ممكن است بيانگر كاهش ار زش برخي داراييهاي
عملياتي باشد . واحد تجاري لازم است موضوع كاهش ارزش اين داراييها را مورد توجه
قرار دهد.

قراردادهاي زيانبار
57 . در صورتي كه واحد تجاري قرارداد زيانبار داشته باشد، تعهد فعلي مربوط به زيان قرارداد بايد
به عنوان ذخيره شناسايي شود.

58 . بسياري از قراردادها، نظير بعضي از سفارشات خريد عادي را مي توان بدون پرداخت
خسارت به طرف قرارداد فسخ كرد و بنابراين بابت آنها تعهدي وجود ندارد .

ساير قراردادها هم حقوق و هم تعهداتي را براي طرفين قرارداد ايجاد مي كند.
هرگاه رويدادهايي موجب زيان بار شدن قرارداد شود ، چنين قراردادي در دامنه كاربرد
اين استاندارد قرار مي گيرد و يك بدهي وجود دارد كه شناسايي مي شود.

استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


59 . طبق اين استاندارد، قرارداد زيانبار قراردادي است كه مخارج غيرقابل اجتناب براي ايفاي
تعهدات ناشي از قرارداد بيش ازم نافع اقتصادي مورد انتظار آن قرارداد باشد . مخارج
غيرقابل اجتناب قرارداد عبارت از حداقل خالص مخارج خروج از قرارداد يعني اقل
” زيان ناشي از اجراي قرارداد“ و ” مخارج جبران خسارت ناشي از ترك قرارداد“ است.
60 . قبل از ايجاد ذخيره براي يك قرارداد زيانبار، واحد تجاري زيان كاهش ارز ش داراييهاي
اختصاص يافته به آن قرارداد را شناسايي مي كند.

تجديد ساختار
61 . موارد زير نمونه هايي از رويدادهايي است كه مي تواند مشمول تعريف تجديد ساختار باشد:
الف. فروش يا توقف يك فعاليت تجاري،
ب . بستن مكان فعاليت تجاري در يك كشور يا منطقه يا تغيير مكان فع اليتهاي تجاري از
يك كشور يا منطقه به كشور يا منطقه ديگر،
ج . تغيير ساختار مديريت، براي نمونه، حذف يك لايه از مديريت، و
د . تجديد سازمان اساسي كه اثر با اهميتي بر ماهيت و محور عمليات واحد تجاري
دارد.

62 . براي مخارج تجديد ساختار تنها در صورتي ذخيره شناسايي مي شود كه معيارهاي عمومي
شناخت ذخاير مندرج در بند 11 احراز شود . بندهاي 63 تا 73 چگونگي بكارگيري
معيارهاي عمومي شناخت در مورد تجديد ساختار را توصيف مي كند.
63 . تعهد عرفي در مورد تجديد ساختار تنها زماني رخ مي دهد كه واحد تجاري:
الف. طرح تفصيلي مصوب براي ت جديد ساختار داشته باشد كه حداقل موارد زير در آن
مشخص شده باشد:
1 . فعاليت تجاري موردنظر،
2 . مكان هاي اصلي متاثر از تجديد ساختار،
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


3 . مكان، كاركرد و تعداد تقريبي كاركناني كه براي خاتمه خدمت آنها مزايايي پرداخت
خواهد شد،
4 . مخارجي كه تحمل خواهد شد، و
5 . زمان اجراي طرح، و
ب . با شروع اجراي طرح يا اعلام ويژگيهاي اصلي آن به اشخاصي كه از آن متاثر م ي شوند،
در آنها انتظاري بجا ايجاد كند كه تجديد ساختار انجام خواهد شد.

64 . شواهد لازم مبني براينكه واحد تجاري اجراي طرح تجديد ساختار را آغاز نموده است،
ازطريق مواردي همچون پياده سازي ماشين الات، فروش داراييها يا اعلام عمومي ويژگيهاي
اصلي طرح فراهم مي شود. اعلام عمومي يك طرح تفصيلي براي تجديد ساختار
تنها در صورتي تعهد عرفي براي تجديد ساختار ايجاد مي كند كه با جزئيات كامل
(يعني ويژگيهاي اصلي طرح را بيان كند ) و به روشي صو رت گيرد تا انتظاري بجا
مبني بر انجام تجديد ساختار توسط واحد تجاري، در اشخاص ديگر از قبيل مشتريان،
توليدكنندگان و كاركنان (يا نمايندگان آنها) ايجاد كند.

65 . اعلام يك طرح به اشخاص متاثر از آن، در صورتي موجب تعهد عرفي مي شود كه
برنامه ريزي آن در اسرع وقت انج ام شود و تكميل آن در يك چارچوب زماني صورت
گيرد، بطوريكه ايجاد تغيير با اهميت در آن غيرمحتمل باشد . در صورت انتظار تأخير
طولاني قبل از شروع تجديد ساختار يا طولاني شدن غيرمعقول مدت تجديد ساختار، بعيد
است طرح مذكور در اشخاص ديگر انتظاري بجا ايجاد كند كه واحد تجاري هنوز به
تجديد ساختار متعهد مي باشد، زير ا چارچوب زماني فرصتي براي واحد تجاري جهت
تغيير طرحهايش فراهم مي كند.

66 . تصميم اركان صلاحيتدار واحد تجاري براي تجديد ساختار قبل از پايان دوره مالي،
موجب تعهد عرفي در تاريخ ترازنامه نمي شود، مگر اينكه واحد تجاري قبل از
تاريخ ترازنامه:
الف. طرح تجديد ساختار را شروع كرده باشد، يا
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


ب . ويژگيهاي اصلي طرح را به اشخاص متأثر از آن به گونه اي اعلام كرده باشد كه در
آنها انتظاري بجا مبني بر انجام تجديد ساختار توسط واحد تجاري بوجود آيد.
در بعضي موارد واحد تجاري تنها بعد از تاريخ ترازنامه اجراي طرح تجديد ساختار را
آغاز مي كند يا ويژگيهاي اصلي آن را براي اشخاص متأثر از آن اعلام مي نمايد. در اين شرايط
اگر تجديد ساختار با اهميت باشد و عدم افشاي آن بر تصميمات اقتصادي استفاده كنندگان
برمبناي صورتهاي مالي تاثير گذارد، طبق استاندارد حسابداري شماره 5 با عنوان رويدادهاي
بعد از تاريخ ترازنامه، افشاي آن ضروري است.

67 . اگر چه تعهد عرفي تنها از طريق تصميم مديريت ايجاد نمي شود، ام ا ممكن است
ساير رويدادهاي گذشته، همراه چنين تصميمي ، موجب ايجاد تعهد شود . براي نمونه،
نتايج مذاكر ه با نماينده كاركنان براي مزاياي پايان خدمت يا مذاكره با خريداران درمورد
فروش يك بخش عملياتي ممكن است منوط به تصويب هيئت مديره باشد . پس از
، تصويب و اعلام به اشخاص ديگر ، واحد تجاري درصورت احراز شرايط مندرج در بند 63
تعهد عرفي براي تجديد ساختار دارد.

68 . در رابطه با فروش تمام يا بخشي از فعاليت تجاري، هيچ گونه تعهدي ايجاد نمي شود مگر اينكه
واحد تجاري به موجب يك قرارداد فروش ملزم به فروش باشد.

69 . حتي زماني كه يك واحد تجاري تصميم به فروش بخشي از فعاليت تجاري دارد و آن را
به عموم اعلام مي نمايد، آن تصميم به عنوان تعهد فروش تلقي نمي شود مگر آنكه خريدار ،
مشخص و قرارداد فروش الزام آور منعقد شده باشد . مادام يكه قرارداد فروش الزام آور
وجود نداشته باشد، واحد تجاري قادر خواهد بود نظرش را تغيير دهد و چنانچه نتواند
خريداري با شرايط قابل قبول بيابد، مجبور است راهكارهاي ديگري را در نظر بگيرد .
هنگامي كه فروش فعاليت تجاري بعنوان بخشي از تجديد ساختار در نظر گرفته شود،
داراييهاي آن فعاليت از نظر كاهش ارزش بررسي مي شود . اگر فروش، تنها بخشي از
استاندارد حسابداري شماره 4

ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384

تجديد ساختار تلقي شود، تعهد عرفي ممكن است از ساير بخشهاي تجديد ساختار ناشي
شود قبل از آنكه قرارداد فروش الزام آور منعقد گردد.
70 . ذخيره تجديد ساختار بايد تنها شامل مخارج مستقيم ناشي از تجديد ساختار باشد يعني آن
مخارجي كه هم براي تجديد ساختار ضروري است و هم به فعاليتهاي جاري واحد تجاري مربوط
نباشد.

71 . ذخيره تجديد ساختار شامل مخارجي نظير موارد زير نيست:
الف. بازآموزي يا جابجايي كاركنان دائم،
ب . بازاريابي، يا
ج . سرمايه گذاري در سيستم ها و شبكه هاي توزيعي جديد.
اين مخارج با اداره فعاليتها ي تجاري در آينده مرتبط است و بدهي ناشي از تجديد ساختار
در تاريخ ترازنامه نيست. چنين مخارجي مستقل از تجديد ساختار شناسايي مي شود.
72 . براي زيانهاي عملياتي آتي قابل تشخيص تا تاريخ تجديد ساختار ذخيره منظور نمي شو د
مگر اينكه مربوط به قراردادي زيانبار باشد.

73 . سود حاصل از واگذاري داراييها در اندازه گيري ذخيره تجديد ساختار در نظر گرفته
نمي شود، حتي اگر فروش داراييها بخشي از تجديد ساختار تلقي شود.
افشا

74 . واحد تجاري بايد گردش هر طبقه از ذخاير را به شرح زير افشا كند:
الف. مبلغ دفتري ابتدا و پايان دوره،
ب . ذخاير ايجاد شده طي دوره، شامل افزايش ذخاير موجود،
ج . مبالغ استفاده شده (مخارج تأمين شده از محل ذخيره) طي دوره،
د . مبالغ استفاده نشده برگشتي طي دوره، و
ه . افزايش مبالغ تنزيل شده طي دوره ناشي از گذشت زمان و اثر هرگونه تغيير در نرخ تنزيل.
ارائه اطلاعات مقايسه اي الزامي نيست.
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


75 . واحد تجاري بايد براي هر طبقه از ذخاير موارد زير را افشا كند:
الف. شرح مختصري از ماهيت تعهد و زمان بندي مورد انتظار براي خروج منافع اقتصادي،
ب . موارد ابهام مربوط به مبلغ يا زما نبندي خروج منافع اقتصادي و درصورت ضرورت،
افشاي كافي در مورد مفروضات اصلي مربوط به رويدادهاي آتي، و

ج . مبلغ مخارج قابل جبران و دارايي شناسايي شده بابت جبران اين مخارج.
76 . واحد تجاري بايد براي هر طبقه از بدهي هاي احتمالي در تاريخ ترازنامه، شرح مختصري از ماهيت
بدهي احتمالي و موارد زير را د ر صورت امكان افشا كند، مگر اينكه امكان هرگونه خروج منافع
اقتصادي براي تسويه بعيد باشد :
الف. برآورد اثر مالي آن كه طبق بندهاي 33 تا 44 اندازه گيري شده است،
ب . موارد ابهام مربوط به مبلغ يا زمان بندي خروج منافع اقتصادي، و
ج . امكان هرگونه جبران مخارج.

77 . در تعيين اينكه كدام ذخاير يا بدهيهاي احتمالي مي تواند يك طبقه را تشكيل دهد، لازم
است ماهيت اين اقلام آنچنان مشابه باشد كه با افشاي آن در يك طبقه، رعايت الزامات
بندهاي 75 (الف) و (ب) و 76 (الف) و (ب) امكان پذير باشد . بنابراين، ممكن است ارائه
مبالغ ذخيره مربوط به ضمانت محصولات متفاوت در يك طبقه مناسب باشد ، اما ارائه
مبالغ مربوط به ضمانت نامه هاي عادي و مبالغي كه موكول به مشخص شدن نتايج اقدامات
قانوني است، در يك طبقه، مناسب نباشد.
78 . چنانچه ذخيره و بدهي احتمالي از شرايط يكساني ناشي شود، واحد تجاري موارد
مقرر در بندهاي 74 تا 76 را به گونه اي افش ا مي كند كه ارت باط بين ذخي ره و بدهي
احتمالي را نشان دهد.

79 . چنانچه ورود مناف ع اقتصادي محتمل باشد، واحد تجاري بايد شرح مختصري از ماهيت داراييهاي
احتمالي در تاريخ ترازنامه و درصورت امكان، برآوردي از اثر مالي آنها كه ب ا استفاده از اصول
مربوط به ذخاير مطابق بندهاي 33 تا 44 اندازه گيري شده اند را افشا نمايد.
استاندارد حسابداري شماره 4
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي
( (تجديدنظر شده 1384


80 . اين نكته مهم است كه دار اييهاي احتمالي به گونه اي افشا گردد كه از ارائه علائم
گمراه كننده در مورد احتمال ايجاد درآمد جلوگيري شود.
81 . چنانچه افشاي اطلاعات مقرر در بندهاي 76 و 79 عملي نباشد، اين واقعيت بايد بيان شود.
82 . در موارد بسيار نادر، افشاي تمام يا بخشي از اطلاعات مقرر د ر بندهاي 74 تا 79 درخصوص
ذخيره، بدهي احتمالي يا دارايي احتمالي مربوط به دعاوي له يا عليه واحد تجاري ممكن است
به موقعيت واحد تجاري لطم ه اي جدي وارد كن د. در چنين مواردي، لازم نيست واحد تجاري
اطلاعات ياد شده ر ا افشا كند، اما بايد ماهيت كلي اين دعاوي را همراه ب ا دليل عدم افشاي
اطلاعات بيان كند.

تاريخ اجرا
83 . الزامات اين استاندارد حسابداري د ر مورد كلي ه صورتهاي مال يكه دوره مالي آنه ا از ت اريخ
1385/1/1 و بعد از آن شروع مي شود، لازم الاجراست.
مطابقت با استانداردهاي بين المللي حسابداري
84 . با اجراي الزامات اين اس تاندارد، مفاد استاندارد بين المللي حسابداري شماره 37 با عنوان
ذخاير، بدهيهاي احتمالي و داراييهاي احتمالي نيز رعايت مي شود.