بررسي ارتباط بين اجزاء اقلام تعهدي و هزينه معاملات سهام در شرکتهاي پذيرفته شده در
بورس اوراق بهادارتهران
.
چکيده
سود يکي از اقلام مورد توجه سرمايه گذاران مي باشد و مبناي بسياري از تصميم گيري هاي مهم اقتصادي
به شمار مي رود. سود داراي دو جز نقدي و تعهدي مي باشد، از طرفي اقلام تعهدي سود داراي دو بخش
عادي و غير عادي مي باشد. برخي شواهد نشان دهنده اين واقعيت اند که سرمايه گذاران در درك اطلاعات
مربوط به اقلام تعهدي با مشکلات عديده اي مواجه هستند که منجر به افزايش هزينه معاملاتي مي شود و
علت آن هم عدم تقارن اطلاعاتي ميان معامله گران مي باشد. اين تحقيق به بررسي رابطه بين اجزاي اقلام
تعهدي و هزينه معاملات در شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است . در راستاي
اين هدف، کليه شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که اطلاعات مورد نياز را در سالهاي
1386 الي 1391 ارائه داده بودند، مورد بررسي قرار گرفتند. در مجموع 64 شرکت از صنايع مختلف انتخاب
شدند. براي بررسي اطلاعات از تجزيه و تحليل پانلي و به منظور آزمون فرضيهها از رگرسيون چند متغيره
صورت گرفت؛ همچنين براي آزمون عدم خود F و t استفاده شد و معنيدار بودن آنها با استفاده از آماره
همبستگي مدل از آماره دوربين- واتسون استفاده شده است. نتيجه تحقيق نشان مي دهد که بين اقلام
تعهدي غير عادي و هزينه معاملات رابطه معني دار و مستقيمي وجود دارد؛ و همچنين بين اقلام تعهدي
عادي و هزينه معاملات رابطه معني داري وجود ندارد.
واژه هاي کليدي: اقلام تعهدي، اقلام تعهدي عادي، اقلام تعهدي غيرعادي، هزينه معاملات سهام
2
فصل اول
کليات تحقيق
3
1-1 مقدمه
در کشورهاي توسعه يافته، بورس اوراق بهادار به عنوان يک ابزار پرقدرت در جهت جذب سرمايه
هاي کوچک و بزرگ مردم و هدايت آنها به سوي امور توليدي عمل مي کن د. بورس محل و جايگا ه
پرقدرتي براي اين امر محسوب مي شود. از نظر افرادي که در بورس سرمايه گذاري مي کنند آگاهي از
علل نوسانات قيمت سهام اهميت به سزائي دارد و همچنين مهمترين عواملي که قيمت سهام را متأثر م ي
سازد، سود نقدي تعلق گرفته به هر سهم است. وجود سازمان ها و کانون هاي تحقيقاتي که بتوانن د
اطلاعات مورد نياز را براي تصميم گيري درست سرمايه گذاران فراهم آوردند ، افراد بيشتري را جه ت
سرمايه گذاري در اوراق بهادار به سوي بورس هدايت مي کند.
از مهمترين اقدمات در حوزه سرمايه گذاراي، تخصيص بهينه منابع است . از طرفي سرمايه گذاران
هميشه به دنبال کسب حداکثر بازدهي با استفاده از منابع مالي در اختيارشان هستند . از آن جايي که پيش
بيني بازده سهام يکي از مهم ترين مسائل براي سرمايه گذاران در بازار هاي سرمايه است ارقامي که بتوانند
به سرمايه گذاران در اين زمينه کمک کنند، حائز اهميت است.
از مهمترين ويژگيهاي شرکتهاي سهامي تفکيک مالکيت از مديريت آنها اس ت. بر اين اساس برا ي
مديران امکان دسترسي انحصاري به بخشي از اطلاعات و نيز تهيه و ارائه اطلاعاتي همچون اطلاعات مالي
به وجود آمده است. اين ويژگي و نيز ويژگي حسابداري تعهدي به خاطر وجود معوقات (مابه التفاو ت
سود نقدي و سود تعهدي) و انگيزه هايي همچون انگيزه هاي پاداش، هموارسازي سود و مقررات گريزي،
اين امکان و انگيزه را براي مديران به وجود مي آورد تا در جهت رفع منافع خود و در تضاد با منافع ساي ر
گروهها، اطلاعات را دستکاري کنند و يا به عبارت کاملتر دست به اعمال مديريت سود بزنند . سو د
حسابداري که با استفاده از سيستم تعهدي تهيه مي شود، از نظر بسياري از استفاده کنندگان صورتهاي مالي
ابزاري براي سنجش عملکرد شرکتها محسوب مي شود. منظور از سنجش عملکرد شرکتها، ارزيابي کلي از
1 تفاوت سود و ( وضعيت مالي و نتايج عمليات، به منظور اخذ تصميمات منطقي است . جونز ، ( 1991
وجوه نقد حاصل از عمليات را به عنوان اقلام تعهدي تعريف مي کند و آن را به دو قسمت تقسيم ميکند ،
که در تمامي تحقيقات مرتبط با اقلام تعهدي، اين تقسيم بندي مورد قبول محققين مي باشد.
1-jounz
.
الف) اقلام تعهدي عادي ب )اقلام تعهدي غير عادي
اقلام تعهدي عادي به واسطه مقررات، سازمانها و ديگر عوامل خارجي محدودهستند، اما اقلام تعهدي
غير عادي، قابل اعمال توسط مديريت مي باشند. در تئوري هاي اقتصادي، ارزش شرکت مبتني بر ارزش
فعلي جريان هاي نقدي آتي آن است. جريان هاي نقدي آتي ارتباط تنگاتنگي با سودهاي آتي دارند لذا پيش
بيني سودهاي آتي از اهميت ويژه اي برخوردار است. براي پيش بيني سود هاي آتي بهتر است تا اجزاء سود
(اقلام نقدي و تعهدي) مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد، که پژوهشگر در اين پژوهش به بررسي جزء
تعهدي مي پردازد.در راستاي اهميت اقلام تعهدي در کاهش مشکلات نهفته در جريانهاي نقد، اين مقاله به
بررسي رابطه بين اجزاء اقلام تعهدي وهزينه معاملات سهام مي پردازد.
2-1 بيان مساله
سود داراي دو جزء نقدي و تعهدي است. تقسيم سود به اجزاي نقدي و تعهدي به طور با اهميتي قابليت
پيش بيني سود را افزايش مي دهد. حسابداري تعهدي اساس محاسبه سود و گزارشگري مالي مي باشد
به استثناي » استاندارد حسابداري شماره يک ايران با عنوان نحوه ارائه صورتهاي مالي بيان مي کند که
«. اطلاعات مربوط به جريانهاي نقدي، واحد تجاري بايد صورتهاي مالي خود را بر مبناي تعهدي تهيه کند
.( (رسائيان و حسيني، 1387
امروزه رقم سود يکي از اقلام مورد توجه سرمايه گذاران (به عنوان عمده ترين استفاده کنندگا ن
صورتهاي مالي) مي باشد، و مبناي بسياري از تصميم گيري هاي مهم اقتصادي به شمار مي آيد سود هاي
پيش بيني شده به طور گسترده منتشر مي شود. اگر سود شرکتي، کمتر از ميزان مورد انتظار شود اين کاهش
مي تواند قيمت سهام شرکت را دچار افت شديدي نمايد. متقابلا دست يابي به سودي بيشتر از رقم پيش
بيني شده خبر خوبي محسوب مي شود. تمرکز زياد استفاده کنندگان به سود ، توجه به کيفيت آن را نيز
افزايش داده و حسابداري تعهدي 1 به عنوان شاخصي از کيفيت سود 2 مورد توجه قرار گرفته است . وقتي
سود حسابداري از جريان هاي نقد ورودي شرکت بيشتر مي شود ، مازاد حاصل ، از طري ق ايجاد اقلام
.( تعهدي به وجود آمده است (مهراني وبهبهاني نيا، 1389
1-Accrual accounting
2-Eaming quality
.
بخش تعهدي سود به مراتب از بخش نقدي آن داراي اهميت بيشتري در ارزيابي عملکرد شرکت مي
باشد. وجه نقد به دست آمده در طي يک دوره مالي، اطلاعات مربوطي به حساب نمي آيد، چون وجه نق د
را دارد که مي تواند منجر به اندازه گيري غير صحيح « تطابق » و « زمان بندي » شناسايي شده مشکلات
عملکرد شرکت شود اصول پذيرفته شده حسابداري در اين مورد استفاده از اقلام تعهدي را، براي کاست ن
از اين مشکلات ، پيشنهاد مي کند تا مشکلات زمان بندي و تطابق را اصلاح کند (رسائيان و
.( حسيني، 1387
يکي از ويژگي هاي بازارهاي کارا 1و ايده آل نبود هزينه هاي معاملاتي 2 و در نتيجه قابليت نقدشوندگ ي
بالاست. هزينه هاي معاملاتي طيف وسيعي از هزينه ها به شکل هزينه هاي آشکار، همانند هزينه ماليات و
کارگزاري و غيرآشکار ناشي از ناکارايي اطلاعاتي را دربر مي گيرد. مطالعات نشان مي دهد که هزين ه
معاملات در بازارهاي امريکا به لحاظ اقتصادي با اهميت بوده است و با افزايش نقدشوندگي ، هزينه
معاملات به شکل چشمگيري پايين خواهدآمد، لذ ا بررسي نقش عاملي به نام اقلام تعهدي در اي ن
خصوص داراي اهميت بسزايي است (مرادزاده فرد وهمکاران، 1389 ). برخي شواهد، گواه اين واقعيت اند
که سرمايه گذاران در درك اطلاعات مربوط به اقلام تعهدي، با مشکلات عديده اي مواجه هستند که خود
منجر به افزايش، هزينه هاي معاملاتي سهام مي شود و علت اين افزايش عدم تقارن اطلاعات ميان معامله
گران آگاه و ناآگاه است.
مديران ممکن است مديريت سود متهورانه را درجهت منافع شخصي در شرايط متعددي به کار گيرند .
مديريت سود متهورانه نشان دهنده کيفيت پايين اطلاعات حسابداري است. در اين حالت، بخشي از معامله
گران مطلع دست به مبادله سهام مي زنند، در حالي که تمايل معامله گران بدون اطلاع به مبادله سهام
شرکت، به شدت کاهش يافته، معامله گران هزينه هاي انتخاب نادرست ناشي از مديريت سود را تشخيص
داده و چنين هزينه هايي به وضوح در رسوايي هاي حسابداري شرکت ها مشاهده شده است.
عمده نتايج تحقيقات، حاکي از آن است که کاهش عدم تقارن اطلاعاتي باعث کاهش هزينه معاملات و
ريسک انتخاب نادرست خواهد شد. جريان شفاف و باکيفيت اطلاعات موجب کاهش عدم تقارن اطلاعاتي
مي شود. افزايش عدم تقارن اطلاعاتي بين مديران و سهامداران شرکت با کاهش تعداد سرمايه گذاران ، کم
شدن حجم معامله ها و به طور کلي، کاهش منافع اجتماعي از محل اين داد و ستدها رابطه مستقيم دارد.
1-Effient Marke
2-Trading cost
.
عدم تقارن اطلاعاتي ناشي از کيفيت افشاي پايين مسأله انتخاب نادرست را در پي خواهد داشت . اوراق
بهادار مواجه با اين مشکل با هزينه داد و ستد بيشتر در زمان خريد و فروش مواجه است . بنابراين ،
.( خريداران تمايل کمتري به خريد آنها دارند (ستايش وهمکاران، 1390
نقش اطلاعات حسابداري در کاهش عدم تقارن اطلاعاتي در بورس بررسي شد نتايج نشان مي دهد که عدم
تقارن اطلاعاتي در بورس اوراق بهادار تهران بين سرمايه گذاران وجود داشته و اين امر در دوره هاي قبل از
اعلان سود به مراتب بيشتر از دوره هاي پس ازاعلان سود است . همچنين مشخص شد که عدم تقارن
اطلاعاتي با حجم مبادلات و قيمت سهام مرتبط بوده است، به طوريکه در دوره قبل از اعلان سود ، حجم
مبادلات افزايش يافته و قيمت سهام شرکت ها نيز دچار نوسان شد.
در نتيجه اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سوال است که:
آيا بين اجزاي تعهدي وهزينه معاملات سهام رابطه وجود دارد يا خير؟
3-1 اهداف تحقيق
با توجه به فرضيات تحقيق به طور اخص اهداف اين تحقيق به شرح زير تعيين مي گردد:
هدف اصلي اين تحقيق بررسي ارتباط بين اجزاي اقلام تعهدي (عادي وغيرعادي) و هزينه معاملات سهام
در شرکت هاي عضو بورس اوراق بهادار مي باشد.
ساير اهداف: اين تحقيق تلاش دارد ضمن بررسي رابطه بين اجزاي اقلام تعهدي و هزينه معاملات سهام،
موجب:
-1 بهره وري شرکت ها, تحليل گران مالي و موسسات آموزشي و دانشجويان از نتايج آن در مطالعه تطبيقي
و ديگر تحقيقات مالي شود؛
-2 و به سرمايه گذاران حقيقي و حقوقي که قصد سرمايهگذاري کوتاه مدت و بلند مدت دارند ، و تامين
کنندگان مالي جهت تحليل بهتر وضعيت شرکت هاي مورد نظر خود کمک کند و بتوانند سهام هايي که
داراي بازدهي بالقوه بيشتري هستند را انتخاب کنند.
7
4-1 اهميت وضرورت تحقيق
صورتهاي مالي به عنوان يکي از مهمترين منابع اطلاعاتي سرمايه گذاران و بستانکاران بوده و از اين ميان
صورت سود و زيان و رقم سود منعکس شده درآن مهمترين قلم مورد توجه مي باشد، زيرا قسمتي از اين
.( سود به عنوان اقلام تعهدي مي باشد که به آنها پرداخت مي شود (موسي نژاد فاطمه، 1389
سود گزارش شده، از جمله اطلاعات مالي مهمي است که در هنگام تصميم گيري از سوي افراد در نظر
گرفته مي شود. تحليلگران مالي عموماً سود گزارش شده را به عنوان عامل برجسته اي در بررسي ها و
قضاوتهاي خود مدنظر قرار مي دهند. همچنين، سرمايه گذاران براي تصميمات سرمايه گذاري خود بر
اطلاعات مالي مندرج درصورت هاي مالي واحدهاي اقتصادي، به ويژه سود گزارش شده اتکا مي کنند.
از آنجا که يکي از اهداف اصلي گزارشگري مالي تامين نيازهاي اطلاعاتي سهامداران فعلي و سرمايه گذاران
بالقوه واحد تجاري است، بيشتر صورت سود و زيان مورد توجه و دقت نظر آنان بوده و شايد بتوان دليل آن
را اولويت سرمايه گذاران به کسب سود و انتفاع مادي در قياس با ساير اهداف مرتبط به سرمايه گذاري
مربوطه دانست. بنابراين سود حسابداري و اجزاي آن بيش از ساير اطلاعات بوسيله تحليل گران و سرم ايه
گذاران بازارها مورد استفاده قرار مي گيرد زيرا يک ديد کلي درباره عملکرد شرکت ها ارائه مي دهند و در
ارزشيابي شرکت به آنها کمک مي کند، همچنين شواهد نشان مي دهد که سودتعهدي نقش مهمي در فرايند
ارزش گذاري دارد؛ زيرا مشکلات زمانبندي و عدم تطابق نهفته در ارقام وجوه نقد را کاهش مي
( دهد.(حسين زاده، 1388
اغلب اعتقاد بر آن است که انتشار صورتهاي مالي و اعلام سود حسابداري اطلاعاتي را به بازار سرمايه منتقل
مي کند که از آن طريق تغييراتي در حجم و قيمت معادلات سهام ايجاد مي کند که اين تغييرات بسته به
سطح کارايي بازار متفاوت است.
تحقيق حاضر مي تواند در تصميم گيري سرمايه گذاران و ترقيب آن ها در استفاده از نظرات و مشاور ه
تحليلگران مالي در امر تصميم گيري راهگشا و قابل اهميت باشد.
ارتباط بين اجزاي سود حسابداري و انواع متغير هاي مالي و غير مالي، از موضوعات مهم و با اهميت در
تحقيقات مالي و حسابداري مي باشد.
8
لذا اهميت تحقيق حاضر در کشف ارتباط اجزاي اقلام تعهدي و هزينه معاملات سهام و عوامل تاثير گذار
بر اين رابطه به منظور کمک به استفاده کنندگان از صورتهاي مالي در اتخاذ تصميمات بهينه مي باشد.
5-1 سوالات تحقيق
با توجه به آنچه در قسمت اهداف تحقيق بيان شد هدف اصلي ما از اين تحقيق اين است که به بررسي
اين موضوع بپردازيم که آيا بين اجزاء اقلام تعهدي (عادي و غيرعادي) و هزينه معاملات سهام رابطه معني
داري وجود دارد؟
بنابراين سوالات اصلي تحقيق به شرح زير تدوين مي شود:
1. آيا بين اقلام تعهدي غير عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني داري وجود دارد؟
2. آيا بين اقلام تعهدي عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني داري وجود دارد؟
6-1 فرضيه هاي تحقيق
فرضيه در واقع بيان حدس و فرض در مورد روابط احتمالي بين دو يا چند متغير است پس در درجه
اول، فرضيه بياني است مبتني بر احتمال نه يقين، در درجه دوم فرضيه ها معمولا به شکل جملات تفسيري
.( يا خبري بيان مي شود و طبعا به طور اعم يا اخص متغيري را به متغير ديگر مرتبط مي سازد (ساده، 1375
يک فرضيه، يک حدس مبتني بر دانش با تجربه در مورد حل يک مسئله است و آن را مي توان بعنوان
يک رابطه فرضي بين دو متغير دانست که به صورت گزاره هاي قابل آزمون ارائه مي شود. بيان مسئله تنها به
صورت کلي پژوهش را هدايت مي کند و تمام اطلاعات ويژه پژوهشي را در بر ندارد. بنابراين مسئله هرگز
بصورت کلي پژوهش را هدايت مي کند و تمام اطلاعات ويژه پژوهشي را در بر ندارد، بنابراين مسئله هرگز
( به صورت علمي حل نخواهد شد مگر اينکه به فرضيه يا فرضياتي تبديل شود (خاکي، 1384
با توجه به اهداف و سوالات تحقيق فرضيه هاي تحقيق به شرح ذيل بيان مي شود:
فرضيه اصلي 2:بين اقلام تعهدي عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني دار وجود دارد.
فرضيه اصلي 1: بين اقلام تعهدي غيرعادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني در وجود دارد.
9
7-1 روش تحقيق
تحقيق حاضر از لحاظ ماهيت و روش، تحقيقي توصيفي از نوع همبستگي مي باشد چرا که هدف از
تحقيق توصيفي، توصيف عيني، واقعي و منظم خصو صيات يک موقعيت يا يک موضوع است يعني آنچه که
هست بدون هيچ گونه دخالت و استنتاج ذهني تحقيق ارائه مي گردد.
همبستگي رابطه بين دو يا چند مجموعه از جفت متغيرها نيز مي باشد.از حيث هدف، از نوع کاربردي و از
نظر ماهيت داده ها پس رويدادي (به علت بکار گيري اطلاعات گذشته ) محسوب مي شود . همچنين
پژوهش حاضر به روش قياسي_استقرايي انجام شده است به اين معني که از روش قياسي به مطالعات
چارچوب نظري و پيشينه پژوهش از راه مطالعات کتابخانهاي، مقالات، اينترنت و براي قبول يا رد آزمون
فرضيات از راه استقرايي به جمع آوري اطلاعات پرداخته مي شود.
8-1 جامعه آماري،روش نمونه گيري وحجم نمونه
جامعه آماري تحقيق حاضر شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده که با استفاده از
روش نمونه گيري حذف سيستماتيک و با در نظر گرفتن محدوديت هاي زير، نمونه آماري انتخاب شده
است:
-1 شرکت هايي که دوره مالي آن، منتهي به 29 اسفند ماه باشد.
-2 شرکت هايي که وقفه معاملاتي نداشته باشند.
-3 شرکت ها جزو مؤسسات مالي شامل بانکها، شرکت هاي سرمايه گذاري نباشد.
-4 شرکتهايي که تغيير سال مالي نداشته باشند.
9-1 تعريف واژه ها واصطلاحات
اقلام تعهدي 1: اقلام تعهدي به اقلامي گفته مي شود که موجب به تعويق افتادن ثبت درآمدها و يا هزينه
ها مي شوند؛ يا مي توان اقلام تعهدي را به عنوان انتقال دهنده وجه نقد به زمان ديگر معرفي کرد ؛ بدي ن
1-Accrual
10
معني که پرداخت ها و دريافت هاي وجه نقد، به درستي در اقلام تعهدي ثبت شده مندرج است و اين
.( موضوع موجب مي شود اين اقلام، واقعيت هاي اقتصادي شرکت را بهتر نمايش دهند (جهانخاني، 1384
اقلام تعهدي ازتفاوت بين سود حسابداري و جريانات نقدي مربوط به آن حاصل مي شود که داراي دو
.( جزء غير عادي و عادي مي باشد (عباس زاده وهمکاران، 1389
اقلام تعهدي غير عادي 1: اقلام تعهدي که مديريت مي تواند کنترل هايي روي آنها اعمال نمايد . به
عبارت ديگر، اقلامي که مديريت ميتواند آنها را به تأخير بيندازد، حذف کند و يا ثبت و شناسايي آنها را
.( تسريع کند، تعريف مي شود (رحماني وفلاح نژاد، 1389
اقلام تعهدي عادي 2: اقلام تعهدي که مديريت نمي تواند کنترل هايي روي آنها اعمال نمايد . به عبارتي
اقلامي که براساس تغييرات در عملکرد بنيادي اقتصادي شرکت تخمين زده مي شوند تعريف مي شود
.( (رحماني و فلاح نژاد، 1389
هزينه معاملات سهام 3: هزينه اي است که ناشي از يک معامله اقتصادي است به عنوان مثال، اغلب مردم به
هنگام خريد يا فروش يک دارايي بايد مبلغي را به دلالان بپردازند. آن مبلغ، هزينه معامله مي باشد . هزين ه
هاي معاملاتي طيف وسيعي از هزينه ها به شکل هزينه هاي آشکار، همانند هزينه ماليات و کارگزاري و
غيرآشکار ناشي از ناکارايي اطلاعاتي را دربر ميگيرد. هزينه معامله آن دسته از هزينه هاي پيش بيني نشده اي
که به علت عدم پايبندي يکي از طرفين معامله به تعهداتش، بر طرف ديگر معامله تحميل مي شود ، تعريف
مي شود. به عبارت ديگر هزينه معامله، آن دسته از هزينه هايي است که افراد در فرآيند م عامله اقتصادي
متحمل مي شوند تا حقوق مالکيت خود را مشخص، تعريف و تضمين کنند (مرادزاده فرعي
.( وهمکاران، 1389
10-1 ساختار کلي تحقيق:
فصل اول شامل بيان مساله و چارچوپ نظري پژوهشي، اهميت و ضرورت پژوهشي، اهداف پژوهشي،
فرضيه ها و مدلهاي پژوهش، روش پژ وهش، تعريف عملياتي واژگان کليدي و ساختار پژوهش مي
1-Abnormal accruals
2-Normal accruals
3-Trading cost
11
باشد.فصل دوم شامل ادبيات و پيشينهي پژوهش مي باشد. در اين فصل پس از ارائه مفاهيم بنيادي، برخي از
پژوهش هاي مختلفي که در ارتباط با موضوع انجام گرفته، مورد بررسي قرار گرفته است.فصل سوم روش
پژوهش را مورد بحث قرار ميدهد در اين فصل ابتدا فرضيه هاي پژوهش و تعريف عملياتي متغيرهاي
پژوهش و سپس روش پژوهش شامل جامعه و نمونه ي آماري پژوهش قلمرو مکاني و زماني پژوهش،
روش و ابزار گردآوري اطلاعات و روش هاي تجزيه و تحليل اطلاعات و آزمون فرضيه ها بيان شده است .
در نهايت مدل هاي پژوهش تشريح خواهد شد.فصل چهارم تجزيه و تحليل اطلاعات را مورد بحث قرار
مي دهد. در اين فصل ضمن ارائه آمار توصيفي متغيرهاي پژوهش، نتايج حاصل از آزمون فرضيه ها مورد
بحث قرار خواهد گرفت.فصل پنجم شامل ارائه يافتهها، نتيجه گيري و پيشهادها ميباشد. اين فصل با ارائه
يافته هاي پژوهش شروع شده و سپس به بررسي يافته ها و نتيجه گيري مي پردازد. در خاتمه پيشنهادهايي
ارائه مي گردد.
12
فصل دوم
مروري بر ادبيات تحقيق
13
1-2 مقدمه
مديران، تحليل گران مالي و سرمايه گذاران بيشترين توجه خود را به سود گزارش شده شرکت ها
اختصاص داده اند. مديران از حفظ روند رو به رشد سود منتفع مي شوند، زيرا پاداش آنها به ميزان سود
شرکت ها بستگي دارد. تحليل گران مالي، درگير پردازش و تفسير اطلاعات بوده و درك صحيح اجزاء سود
يک بخش اساسي از اين رويه مي باشد. انتشار خبرهاي خوب در مورد سود شرکت ها بطور قابل ملاحظه
ايي بر قيمت سهام تاثير مي گذارد و بعيد است که حساسيت و وسواس بازار نسبت به ارزيابي عملکرد
مبتني بر سود کاهش يابد. همچنين تمرکز بازار بر سود خالص باعث عدم توجه به ساير شاخصهاي ارزيابي
عملکرد شده است. درحالي که بايستي به اين موضوع نيز توجه شود که آيا سود خالص گزارش شده نتيجه
نهايي يک فرآيند گسترده حسابداري مورد نظر مديران بوده است يا خير . ارزيابي اجزاء سود به استفاده
کنندگان صورتهاي مالي کمک خواهد کرد که قضاوت و ارزيابي درستي از سود دوره جاري و برآورد سود
آتي داشته باشند.
اين مطالعه نقش اجزاي اقلام تعهدي را بر هزينه معاملات سهام مورد بررسي و آزمون قرار مي دهد. نمي-
توان به تقسيم بندي واحدي از اقلام تعهدي سود دست يافت، بلکه اقلام تعهدي سود مفهومي نسبي است
که به ارتباط آن با ديدگاه ها و نگرش ها بستگي دارد و اگرچه هيچ معيار قاطعي براي ارزيابي آن وجود
ندارد، اما فاکتور هاي متعددي وجود دارند که بايستي در ارزيابي اقلام تعهدي سود مورد توجه قرار گيرند.
در اين فصل به ارائه و تفصيل مطالبي مي پردازيم که به لحاظ تئوريکي زيرساخت هاي مفهومي را براي
موضوع مورد مطالعه فراهم مي آورند. اين فصل از دو بخش تشکيل شده است. بخش مباني نظري که در آن
موضوعات اقلام تعهدي و هزينه معاملات بررسي ميشود تا درك بهتري از اين عوامل حاصل گردد . بخش
پيشينه تحقيق، که در آن تحقيقات صورت پذيرفته در زمينه اين تحقيق به ترتيب تحقيقات صورت پذيرفته
در خارج و در داخل مطرح شده است.
1.
2-2 مباني نظري تحقيق
1-2-2 استفاده کنندگان از اطلاعات و نيازهاي آنان
يکي از نيازهاي اساسي در فرآيند تصميم گيري، دسترسي به اطلاعات است. بدون دسترسي به اطلاعات
تصميمات به نتايج بهينه منجر نمي شود. کساني که در حوزه مالي فعاليت مي کنند نيازمند اطلاعات مالي
هستند. اين افراد ممکن است در مورد اطلاعات مالي گزارش شده قضاوت کنند يا بر مبناي آن تصميمگيري
نمايند. اطلاعات مالي توسط گروه هاي مختلف استفاده کننده و براي مقاصد گوناگون به کار مي روند.
حسابداري يک سيستم پردازش اطلاعات است که به منظور شناسايي، اندازه گيري و طبقه بندي
رويدادهاي مالي موثر بر سازمان و واحد هاي تجاري و گزارش اثرات اين گونه رويداد ها به تصميم
گيرندگان، طرح ريزي شده است. از آنجا که محيط فعاليت واحد هاي تجاري متغير است و تغيير در ساختار
سياسي، اجتماعي و اقتصادي محيط باعث تغيير در نيازهاي اطلاعاتي استفاده کنندگان مي گردد، سيستم
پردازش حسابداري ناگزير از تغيير مي باشد. به بيان ديگر، نيازهاي اطلاعاتي جديدي که بر اثر تغيير در
محيط حسابداري براي استفاده کنندگان اطلاعات مالي پديد مي آيد، تغيير در مباني حسابداري يا تدوين
اصول و استانداردهاي اندازه گيري و گزارشگري با کيفيت بهتر و همچنين افزايش ميزان اطلاعاتي که لازم
است افشاء شود را ضروري مي سازد.
عملکرد و رويه هاي حسابداري طي قرون متمادي دستخوش تغييرات قابل ملاحظه اي بوده است ولي در
جريان اين تغييرات، هدف نهايي حسابداري که همان نياز هاي اطلاعاتي استفاده کنندگان خدمات
حسابداري است، بدون تغيير مانده است. به بيان ديگر مفاهيم، اصول، قواعد و رويه هاي حاکم بر عملکرد
کنوني حسابداري در واقع بازتاب نيازهاي گروه هاي مختلف استفاده کننده از اطلاعات حسابداري در طول
زمان است.
انتظارات، نيازها و خواسته هاي استفاده کنندگان بسيار متنوع و معمولا تعيين کننده نوع اطلاعاتي است که
بايد ارائه شود تا مبناي قضاوت، ارزيابي و تصميم گيري قرار بگيرد. گروه هاي مختلف استفاده کننده از
اطلاعات مالي به دليل مناسبات متفاوتي که با واحد تجاري دارند، غالبا نيازمند انواع متفاوت اطلاعات
.( هستند (حقيقت، 1385
2-2-2 اهداف حسابداري وگزارشگري مالي
1.
هدف حسابداري و گزارشگري مالي از نياز ها و خواست هاي اطلاعاتي استفاده کنندگان خارجي
سرچشمه مي گيرد. هدف اصلي گزارشگري مالي خارجي، بيان اثرات اقتصاد ي رويدادها و عمليات مالي
موثر بر وضعيت و عملکرد واحد تجاري براي اشخاص خارج از واحد تجاري جهت کمک به آنان در اتخاذ
تصميمات مالي در ارتباط با واحد تجاري است. ابزار اصلي انتقال اطلاعات به اشخاص مزبور، صورت هاي
1در بيانيه FASB . مالي است که محصول نهايي فرآيند حسابداري و گزارشگري مالي محسوب مي شود
مفهومي شماره ( 1) تحت عنوان اهداف گزارشگري مالي واحد هاي انتفاعي به بيان اهداف گزارشگري مالي
مي پردازد که مي توان آنرا به صورت زير خلاصه نمود:
گزارشگري مالي بايد اطلاعاتي را فراهم آورد که براي سرمايه گذاران و اعتبار دهندگان بالفعل .
و بالقوه و ساير استفاده کنندگان، در اتخاذ تصميمات منطقي سرمايه گذاري، اعتبار دهي و
تصميمات مشابه مفيد و سودمند باشد. اين اطلاعات بايد براي آن دسته از افرادي که درك
متعارفي از فعاليت هاي تجاري و اقتصادي دارند و با سعي معقولي تمايل به اطلاعات دارند،
قابل فهم باشد.
از آنجايي که جريانات نقدي سرمايه گذاران و اعتباردهندگان با جريانات نقدي واحد تجاري .
ارتباط دارد، گزارشگري مالي بايد اطلاعاتي را فراهم نمايد که اعتباردهندگان، سرمايه گذاران و
سايرين را در ارزيابي مبالغ، زمان بندي و ابهامات مربوط به خا لص جريانات نقدي واحد
تجاري کمک نمايد.
گزارشگري مالي بايد اطلاعاتي را درباره منابع اقتصادي واحد تجاري، ادعا ها نسبت به آن منابع .
(تعهدات واحد تجاري براي انتقال منابع به ساير واحدها و صاحبان سهام و اثرات معاملات،
رويدادها و شرايطي که منابع واحد تجاري و ادعا ها نسبت به آن منابع را مي دهد، ارائه نمايد.
همانطور که از مفاد بيانيه مفهومي شماره ( 1) نيز ملاحظه گرديد تصميم گيري نقش محوري در تئوري
حسابداري داشته است. بطوريکه در تعاريف ارائه شده از حسابداري بصورت گاه و بي گاه بر اين مسأله
تأکيد شده است.
2: حسابداري فرآيند تعيين، اندازه گيري و تبادل اطلاعات اقتصادي است به نحوي که شرايط قضاوت AAA
و تصميم گيري آگاهانه استفاده کنندگان را فراهم آورد.
1-Financial Accounting Standard board
2-AmericanAccountingAssociation
1.
1: وظيفه حسابدار فراهم آوردن اطلاعات عمدتاً کيفي با ماهيت مالي در مورد واحدهاي اقتصادي APB
مفيد است به نحوي که براي تصميم گيري هاي اقتصادي مفيد باشد.
2: نقش گزارشگري مالي در اقتصاد فراهم آوردن اطلاعاتي است که براي تصميم گيري هاي تجاري FASB
واقتصادي مفيد باشد.
بطور خلاصه هدف اوليه از گزارشگري مالي تهيه اطلاعاتي در زمينه عملکرد واحد تجاري است که از
طريق اندازه گيري سود و اجزاي آن بدست مي آيد. سرمايه گذاران، اعتبار دهندگان و ساير اشخاصي که در
ارتباط با سنجش خالص جريان هاي نقدي آتي واحد تجاري ذينفع هستند، علاقه خاصي به اين اطلاعات
دارند. علاقه آنها به جريان ها نقدي آتي موسسه و توانايي آن در ايجاد جريان هاي نقدي مساعد، در درجه
اول منجر به تمرکز روي اطلاعاتي درباره سود موسسه مي شود تا اينکه اطلاعات مستقيمي درباره جريان
هاي نقدي کسب کنند. صورتهاي مالي که صرفاً اطلاعاتي راجع به دريافت ها و پرداخت هاي نقدي طي
دوره ارائه مي نمايند، نمي توانند به اندازه کافي و بنحو مطلوب منعکس کننده عملکرد موفق يا ناموفق
( موسسه و چگونگي کارايي آن باشد. (علي پناهي، 1380
3-2-2 سود
در ابتداي پيدايش انسان، منفعت گرايي در ذات او بوده است . با پيدايش ع لم اقتصاد و در کنار آن
حسابداري، مفهوم منفعت گرايي جاي خود را پيدا کرده است بطوريکه حسابداري دو طرفه با نظريه
مالکيت 3 شروع شد.
بعدها تئوري تفکيک شخصيت 4مطرح گرديد. در اين تئوري، شخصيت واحد تجاري جداي از شخصيت
صاحبان آن بوده و هدف موسسه، ايجاد سود حسابداري براي سهامداران و بستانکاران بوده است و به دليل
آن تئوري هاي موسسه 5، حقوق باقيمانده 6 و وجوه 1 مطرح شدند که هر کدام تقسيم جديدتري از
اطلاعات حسابداري، به خصوص سود را ارائه مي دهند.
3-Prnciple Board Accounthng
1-Financial Accounting standard board
2-Proprietary Theory
3-Entity Theory
4-Enterprise Theory
5-Residual Equity Theory
17
در تئوري وجوه، سود حسابداري معني و مفهومي ندارد . در تئوري موسسه ، واحد تجاري يک بنگاه
اجتماعي به حساب مي آيد که براي عموم منافع ايجاد مي کند و منافع آن سود حسابداري نيست بلکه
معتقدند که موسسات با اهداف رفاهي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي هم ممکن است ايجاد ش وند. البته در
کنار نظريه اقتصاددانان اين نظريه وجود دارد که اکثر واحدهاي تجاري براي سودآوري تأسيس مي شوند .
( (علي پناه، 1380
4-2-2 مفاهيم سود در حسابداري:
يکي از مواردي که هميشه در تعريف آن بين الگوهاي مختلف هيچ گاه توافقي نبوده، اصطلاح سود مي
باشد. اصطلاح سود يکي از غير ثابت ترين مفاهيم در دنياي تجارت مي باشد . پاره اي از انديشمندان
سودي که با يک مبناي واحد ارزش گذاري اندازه گيري شود، مي تواند تأمين » حسابداري براين باورند
اين محققان همچنان توافق عام دارند که اطلاعات ارزش جاري «. کننده نيازهاي همه استفاده کنندگان باشد
براي تصميم گيريهاي اقتصادي استفاده کنندگان، اطلاعات بسيار مفيدتري از اطلاعات سنتي مبتني بر بهاي
تمام شده تاريخي در اختيار آنها قرار مي دهد.
شايد بتوان گفت که سود يکي از مفاهيمي است که حسابداري از اقتصاد به عاريت گرفته است. اگرچه از
ديدگاه اطلاعاتي، مفهوم سود، بيشتر فعاليتهاي حسابداري را توصيف مي کند اما از لحاظ ملاك اندازه گيري
بنيادي کماکان مورد ترديد است. براساس مفروضات بازار کارايي سرمايه تحقيقات علمي نيز مؤيد اين
ديدگاه است که سود حسابداري محتواي اطلاعاتي دارد.
مک نيل 2 در بخشي پيرامون سود واقعي مي نويسد: در حسابداري يک تعريف درست از سود وجود دارد
و آن اين است که سود افزايش در ثروت خالص و زيان، کاهش در ثروت خالص است.
اين تعريف اگرچه تعريف يک اقتصاد دان مي باشد اما مختصر، مفيد، عيني و به صورت رياضي هم قابل
.( ارائه مي باشد و بايد گفت اين يک ايده آل دست نيافتني نيست (کرمي ، 1389
6-Fund Theory
1-Macneal
18
5-2-2 اهداف گزارشگري سود
شرکتها بايستي در پايان هر دوره فعاليت، صورت هاي مالي اساسي تهيه نمايند . يکي از آن صورتهاي
مالي، صورت سود و زيان است که آخرين رقم آن سود واحد تجاري مي باشد . با توجه به اهميت
وکاربردهاي مختلف سود، اهداف گزارشگري سود شامل موارد ذيل مي باشد:
سود به عنوان راهنمايي مورد تصور است که براساس آن سياست هاي مربوط به سود تقسيمي و نگهداري
سود تدوين مي شود. سود را به عنوان شاخصي از بيشترين مبلغي مي دانند که مي تواند به صورت سود
تقسيمي توزيع يا در شرکت سرمايه گذاري مجدد شود.
سود به عنوان راهنمايي براي سرمايه گذاري و تصميم گيري مورد توجه قرار مي گيرد معمولاً چنين
فرض مي شود که سرمايه گذاران مي کو شند بازده مبلغي را که سرمايه گذاري مي کنند، به حداکثر برسانند،
البته با توجه به درجه قابل قبولي از ريسک.
سود بعنوان يک ابزار يا وسيله پيش بيني کننده به حساب مي آيد که افراد را در امر پيش بيني سود ها و
غير » و نتيجه هاي « عملياتي يا سود عادي » رويدادهاي اقتصادي آينده ياري مي دهد. سود شامل نتيجه هاي
مي باشد که مجموع آنها برابر است « عملياتي يا سود وزيان غير عملياتي ناشي از رويدادهاي غير مترقبه
با سود خالص.
فرض بر اين است که سود عادي امري جاري و مستمر است ولي سود و زيان غير عملياتي ناشي از
رويدادهاي غير متقربه چنين نيست. نتيجه تحقيق ها نشان مي دهد که براي پيش بيني سود آينده، سود عادي
يا جاري نسبت به سود خالص برتري دارد.
سود بعنوان معياري از کارآيي مورد توجه قرار مي گيرد. سود معياري است از مباشرت مديريت بر مبناي
شرکت و کارآيي در انجام رساندن امور شرکت. بطوري که هيات استاندارد هاي حسابداري مالي اين
موضوع را بدين صورت ارائه کرده است:
19
يکي از هدف هاي صورتهاي مالي اين است که در مورد قضاوت درباره توانايي مديريت، از نظر استفاده »
بهينه يا اثر بخشي از منابع شرکت و جهت دادن به عملکرد در راستاي دستيابي به هدف اوليه شرکت، که با
.« گذشت زمان بالاترين مقدار نقد را به مالکان باز گرداند، اطلاعاتي مفيد ارائه نمايد
گزارشگري سود مي تواند به عنوان ابزاري باشد تا محدوديت براساس آن در مورد آينده برنامه ريزي
( نمايد (موسي نژاد، 1389
6-2-2 مفهوم اقتصادي سود
مفهوم اقتصادي سود همواره مورد توجه اقتصاد دانان بوده است. آدام اسميت 1 نخستين اقتصاد داني بود
. که سود را به عنوان افزايش ثروت تعريف نمود 2
بيشتر کلاسيکها بويژه مارشال 3 به پيروي از آدام اسميت به مفهوم سود توجه کردند و آن را به مفهوم يا
تصويري که از شيوه عمليات تجاري يا کسب کار داشتند، مربوط نمودند. براي مثال ، آنها سر مايه ثابت و
سرمايه در گردش را از يکديگر تفکيک نمودند. آنها سرمايه فيزيکي و سود را از يکديگر تفکيک و بر تحقق
سود تاکيد نمودند و آن را دليلي براي شناسايي (ثبت) سود دانستند .
در آغاز سده بيستم ايده هايي در مورد سود ارائه شد . فيشر 4، ليندال و هيکس درباره ماهيت مفهوم
اقتصادي سود يک ديدگاه جديد ارائه کردند. فيشر سود اقتصادي را بدين گونه تعريف کرد: يک سلسله از
رويدادها که به حالت هاي مختلف مربوط مي شوند: لذت بردن از سود رواني، سود واقعي و سود پولي .
سود رواني عبارت است از مصرف واقعي شخص از کالاها و خدماتي که موجب لذت رواني و تامين
خواسته ها مي شوند. سود رواني 5 يک مفهوم روانشناختي است که نمي توان آن را به صورت تقريبي بيان
کرد. سود واقعي 6 عبارتست از بيان رويدادهايي که موجب بروز يا افزايش لذت هاي رواني مي شود . س ود
واقعي را مي توان به بهترين شکل ممکن از طريق هزينه زندگي اندازه گيري کرد. به بيان ديگر، با پرداخت
پول براي خريد کالا يا خدمات، قبل يا بعد از مصرف، مي توان رضايت حاصل شده از طريق لذت رواني
ناشي از سود را محاسبه کرد. از اين رو، سود رواني، سود واقعي و بهاي زندگي سه مرحله متفاوت از سود
1-Adamsmith
2-Smith, Adam
3-Marshall
4-Fisher
5-Psychical In com
6-Actual Income
20
هستند. سرانجام سود پولي 1 نمايانگر همه ي پول هايي است که به قصد مصرف در جهت تا مين بهاي
زندگي دريافت مي شوند.
به هر حال، سود رواني اساسي ترين پايه سطح سود را تشکيل مي دهد و سود پولي مرحله اي از سود است
که اغلب آنرا سود مي دانند، فيشر تصور کرد که براي حسابداران سود واقعي (نسبت به بقيه) جنبه عملي و
کاربرد بيشتري دارد. به هر حال، سود رواني اساسي ترين پايه سطح سود را تشکيل مي دهد، فيشر همچنين
تصور کرد که براي حسابداران سود واقعي (نسبت به بقيه) جنبه علمي و کاربرد بيشتري دارد.
بيان کرد و مقصود، افزايش مستمر کالاها ي « ( سود تضمين شده (بهره » ليندال 2 مفهوم سود را در قالب
سرمايه اي در طول زمان مي باشد. اين ديدگاه باعث شده که مفهوم پذيرفته شده سود اقتصادي در قالب
مصرف به اضافه پس اندازي که انتظار مي رود در طي يک دوره زماني مشخص به وجود آيد، مطرح شود .
پس انداز برابر است با تغيير در سرمايه اقتصادي .
اين مفهوم را مي توان بصورت رابطه زير بيان نمود:
…. = .. + (….-……..)
: سود اقتصادي ….
مصرف :C
t : سرمايه در دوره ….
t- : سرمايه در دوره 1 ……..
هيکس اقتصاد دان انگليسي و برنده جايزه نوبل با استفاده از مفاهيم ارائه شده بوسيله فيشر و ليندال ،
3 را ارائه نمود که مي توان آن را بدين صورت تشريح کرد که سود « سود اقتصادي » تئوري عمومي
7-Monetary In com
1-Lindahl
2-Aconomic Income
21
عبارتست از حداکثر مبلغي که يک شخص مي تواند طي يک دوره زماني مشخص به مصرف رساند
.( بطوريکه ثروت او در پايان دوره همان ثروت اول دوره باشد 1 (ظريف فرد ، 1378
7-2-2 نارسايي محتواي اطلاعاتي سود
حسابداري تعهدي متضمن قضاوت هاي شخصي متعدد است. در تعيين سود، مشکل مفهومي و اجرايي
متعددي در ارتباط با اقلام قابل انتقال به دوره هاي آتي، تسهيلات، تخصيصها و ارزياببيها وجود دارد، در
حالي که در محاسبه گردش وجه نقد اثر اين گونه داوريها به حداقل مي رسد. به دليل وج ود رويه هاي
گوناگون حسابداري، سود به معناي مقايسه بنگاه ها با يکديگر زير سؤال قرار مي گيرد. منتقدان اين اتهام را
بر سيستم حسابداري وارد مي آورند که بجاي محتواي اقتصادي رويدادها، محتواي حسابداري آنها را ثبت
مي نمايد. برخي از رويدادهاي اقتصادي اصلا در سيستم حسابداري شناسايي نمي شوند . در حالي که
رويدادهاي ديگري که در اهميت اقتصادي آنها جاي ترديد وجود دارد با تمام جزئيات مربوط ثبت مي
شوند. لذا سود اتکاي بيشتري بر ساختارهاي حسابداري دارد تا بر واقعيات اقتصادي.
معتقد است که سود يک مفهوم انتزاعي است در حاليکه وجه نقد يک منبع عيني مي باشد . « لي» پرفسور
وي معتقد است، ادامه حيات بنگاه يکي از اولين ملاحضات بوده و وجه نقد يکي از مهم ترين عوامل بقاي
هربنگاه را تشکيل مي دهد. فقط بنگاه هايي مي توانند به بقاي خود ادامه دهند که در عين سودآور بودن،
بتوانند نيازهاي خود را تأمين نمايند. درك وضعيت قدرت پرداخت بنگاه يکي از ضروريات مي باشد و سود
.( اين اطلاعات را به وضوع تأمين نمي نمايد (بلوکي، 1381
8-2-2 نقاط قوت سود حسابداري
پرفسورايجري 2 ،کوهلر 3، ليتل تان 1 و ماتز 2در زمره مهم ترين و پرشورترين مدافعان سود حسابداري
قرار مي گيرند. در اين بخش درباره 4 ديدگاه يا عقيده اصلي آنها بحث مي شود.
3-j.r,Value and Capital ,2nd ed, (oxford;clarendon press ,1946)
1-Ijiri
2-kohler
22
نخستين ديدگاه در تائيد سود حسابداري اين است که سود مزبور توانسته است در طول زمان همواره سر
بلند بماند. اغلب استفاده کنندگان داده هاي حسابداري بر اين باورند که سود حسابداري سودمند است و در
برگيرنده يک عامل تعيين کننده از شيوه هاي عملي، روشهاي اجرايي و الگوهاي تصميم گيري مي باشد .
موجوديت کنوني حسابداري نه به سبب علاقه يا درخواست » : کوهلر در تائيد چنين ديدگاهي ميگويد
حسابداران بلکه به سبب اعمال نفوذ تجار، کسبه يا سوداگران است. اگر کساني که درباره سرمايه گذاري ها
تصميم مي گيرند به گزارش هاي مبتني بر بهاي تمام شده تاريخي، دسترسي نداشتند، از مدت ها پيش
3«. تغييرهايي در حسابداري بوجود آمده بود
دوم، از آنجايي که سود حسابداري مبتني بر رويدادهاي واقعي وحقيقت است، اين سود بصورت عيني
محاسبه و گزارش شده است. از اين رو اصولاً قابل اتکا مي باشد. اعتقاد طرفداران استفاده از سودحسابداري
مبني بر اينکه حسابداري بايد واقعيت را (ونه ارزشها را) گزارش نمايد، باعث مي شود که عينيت اين سود
مورد تاييد قرار گيرد.
سوم، سود حسابداري از طريق تکيه بر اصل تحقق درآمد به شاخص محافظه کاري پايبند باقي مي ماند. به
بيان ديگر در محاسبه وگزارش سود از طريق ناديده انگاشتن تغيير در ارزشها ، محافظه کاري به صورتي
معقول متجلي مي شود.
چهارم، چنين پنداشته مي شود که سود حسابداري براي اعمال کنترل به ويژه درگزارشگري در مورد
.( مباشرت سودمند مي باشد ( بلوکي، 1381
9-2-2 نقاط ضعف سود حسابداري
در ادبيات حسابداري، نه تنها به صورتي بسيار قوي از سود حسابداري دفاع شده است بلکه از نظر نقاط
ضعف متعدد، به شدت مورد انتقاد نيز قرار گرفته است. اصولاً در ديدگاه هاي مخالف براي استفاده از سود
3-Liteltan
4-mateze
1-Kohler,E.L,”Why Not Retain Historical cost?”OP.CIT,P,36
23
اين عدد در تصميم گيريها مورد سوال قرار گرفته است . در اين بخش « مربوط بودن » حسابداري موضوع
درباره برخي از ديدگاه هاي مخالف بحث مي شود.
يک ديدگاه اين است که به سبب کاربرد اصل بهاي تمام شده تاريخي و تحقق درآمد، سود حسابداري
نمي تواند افزايش ارزش تحقق نيافته داراييهاي را که در يک دوره زماني مشخص نگهداري شده اند،
شناسايي نمايد. اين ويژگي باعث مي شود که نتوان اطلاعاتي سودمند را افشاء نمود.
دوم، چنين پنداشته مي شود که با توجه به روشهاي مختلف پذيرفته شده براي محاسبه بهاي تمام شده
(براي مثال، روشهاي مختلف تعيين ارزش، بهاي تمام شده موجوديها و….) تکيه بر سود حسابداري مبتني بر
. اصل بهاي تمام شده تاريخي کار مقايسه اقلام را بسيار مشکل مي سازد 1
سوم، تکيه بر سود حسابداري مبتني بر اصل تحقق درآمد بهاي تمام شده تاريخي و محافظه کاري باعث
مي شود که نتوان داده ها را درك کرد (داده ها گمرا ه کننده شوند) يا نسبتهاي مبتني بر صورت هاي مالي
که با رعايت اين اصول محاسبه شده اند .
10-2-2 پيش بيني سود 2
بيشتر تحقيقها مبتني بر رويکرد پيش بيني، به رفتار سود حسابداري و پيش بيني آن اختصاص دارد. انگيزه
هاي اصلي توجه به پيش بيني سود در تحقيقات به شرح زير است:
استفاده پيش بيني سود در مدل ارزشيابي: يکي از پديده هايي که اکثر اقتصاد دانان و دانشمندان .
امور مالي بر روي آن اتفاق نظر دارند، وجود رابطه اي بين سود پيش بيني شده و ارزش سرمايه مي
باشد. مدل فيشر (براي اقتصاد اطمينان کامل) و مدل قيمت گذاري داراييهاي سرمايه اي 3 (براي
شرايط عدم اطمينان)، ارزش داراييها را بر حسب جريان نقد آتي برآورد مي کنند و چون اطلاعات
جريان نقدي آتي اغلب موجود نيست، از سود آتي به عنوان جايگزين آن استفاده مي شود .
اقتصادداناني چون موديلياني و ميلر در مدلهاي ارزشيابي از سود حسابداري به عنوان جايگزين
جريان نقد استفاده کرده اند. به طورکلي بررسي مدلهاي ارزشيابي شرکت با سهام نشان مي دهد که
1-Thomas,Arthurl,Accounting Research Study No.3 and No9
2-Predictive
3-Capital Asset Pricing Model (CAPM )
2.
سود پيش بيني شده بعنوان اصلي ترين متغير توضيحي قيمت داراييهاي سرمايه اي مي باشد . سود
از طريق علامت دهي در خصوص تخصيص منابع به کارکرد بازار سرمايه کمک مي کند و نوعي
راهنما براي سرمايه گذاري و تصميم گيري است.
ارزش توان پرداخت: با توجه به اين که سود جايگزين براي پيش بيني جريان نقد مي باشد؛ پيش .
بيني سود براي ارزشيابي توان پرداخت سود هزينه هاي مالي، ماليات، تعهدات سودمند است . از
ارقام سود به عنوان راهنمايي جهت تدوين سياستهاي مربوط به تقسيم سود و سرمايه گذاري
شرکت نيز استفاده مي شود.
ارزشيابي عملکرد واحد اقتصادي ومباشرت مديريت: با توجه به جدايي مديريت و مالکيت يکي .
از معيارهاي مهم ارزشيابي کارايي و نحوه استفاده از منابع و وظيفه مباشرت مديريت، مقايسه سود
واقعي و پيش بيني مي باشد. تصميمات و اقدامات مديريت و پرداخت پاداش اغلب در قالب ارقام
سود بيان مي شود و با وجود ايراداتي که به سود حسابداري وارد مي شود، جايگزين موثر براي آن
ارائه نشده است.
تبيين نحوه انتخاب خط مشي هاي حسابداري توسط مديريت: با توجه به اينکه پاداش مديران .
بستگي به قيمت دارد، مي توان نتيجه گرفت که مديران روشهاي حسابداري را که باعث افزايش
سود و نرخ رشد آن و کاهش واريانس تغيير سود شود انتخاب مي کنند. بنابراين مديران از طريق
انتخاب روشهاي حسابداري سود را هموار مي کنند. به هر حال در تئوري اثباتي حسابداري فرضيه
هاي ديگري نيز در اين خصوص وجود دارد.
ارزيابي اثرات اقتصادي استاندارد هاي حسابداري : پيش بيني رفتار سود در پاسخ به .
استانداردهاي جديد به عنوان يکي از روشهاي ارزيابي استاندارد هاي حسابداري مي باشد که به
طور گسترده مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.
استفاده از پيش بيني سود در تحقيقها: در بسياري از پژوهشهاي اقتصادي، مالي و حسابداري از .
مدلهايي استفاده مي شود که پيش بيني سود به عنوان يکي از متغيرهاي اصلي مورد نياز مي باشد.
تمرکز گزارشگري مالي بر سود: هيات استاندارد هاي حسابداري آمريکا تهيه اطلاعات در مورد .
سود، اجزاي آن را کانون اصلي گزارشگري مالي بيان کرده است. بنابراين تعجب انگيز نيست که
( کوششهاي زيادي براي پيش بيني و بهبود اندازه گيري سود صرف شود. (موسي نژاد، 1389
2.
11-2-2 نقش اطلاعاتي سود
يکي از نقشهاي اطلاعاتي سود، تعديل و اصلاح باورهاي موجود در توانايي شرکت در پرداخت سود
تقسيمي آتي است.
روابط تئوريک را مي توان بين سود تقسيمي آتي و قيمت سهام ، سود تقسيمي آتي و سودآتي و سود
جاري توسعه داد. هرکدام از اين روابط مي تواند سرمايه گذاران ، تحليل گران ، مديران و ساير استفاده
کنندگان را در ارزيابي اوراق بهادار کمک کند، زيرا چنين فرض مي شود که ارزش اوراق بهادار تابعي از
سود و ريسک آتي آن است.
سود تقسيمي آتي و قيمتها از طريق مدل ارزشيابي به هم مرتبط مي شوند. به طور کلي، مدل ارزشيابي به
مبلغ سود تقسيمي که در هر دوره زماني دريافت مي شود، اعتقاد سرمايه گذاران نسبت به دريافت آن ، و
مبلغ دريافتها مرتبط مي باشد. با وجود اين، اگر سود و سود تقسيمي مرتبط فرض شوند، قيمتها مي تواند
تابعي از ارزش سود آتي باشد.
براي اينکه سود محتواي اطلاعاتي 1 داشته باشد، بايد ارتباط متصوري بين سود و مشخصه هايي که به نظر
مي رسد ارزش اوراق بهادار را تعيين مي کند وجود داشته باشد.
الف)نقش سود در شرکت: فرايند اندازه گيري سود نقش مهمي در عمليات شرکت بازي مي کند. سود به
خودي خود سهم قابل دريافت توسط سهامداران را اندازه گيري مي کند، فرايندي هم که سهم دولت و
مديران را تعيين مي کند وابسته به فرآيند اندازه گيري سود سهامداران است. سود به خاطر ماهيت باقي مانده
اي که دارد، نقش ارزشمندي در مورد قابليت تداوم عمليات شرکت بازي مي کند. کارگزاران نيز از اين ابزار
کليدي براي برنامه ريزيهاي آتي خود در مورد ادامه فعاليت با شرکت استفاده مي کنند.
ب)اقلام تعهدي و نقش سودمند آنها: هر يک از تعديلات حسابداري را که باعث ايجاد اختلاف بين سود
خالص حسابداري و وجوه نقد حاصل از عمليات مي گردند، را مي توان به عنوان نتايج فرايند حسابداري
در مبناي تعهدي طبقه بندي کنيم. براساس اين تعريف، سود حسابداري بر مبناي نقدي با جريانات وجوه
1-Information content
2.
نقد عملياتي يکسان خواهد بود. پس جزء تعهدي سود را مي توان بعنوان تفاوت بين سود خالص
حسابداري و وجوه نقد حاصل از عمليات تعريف نمود.
ج) وجوه نقد عملياتي: سود حسابداري محاسبه شده حسابداري ناشي از يک جريان تعهدي است. بسياري
از اقلام درآمدي و هزينه اي شرکت ها، نشان دهنده يک جريان نقد ورودي و خروجي طي يک دوره
نيستند. همچنين چرخه عملياتي شرکت در برگيرنده عملياتي است که الزاما به جريان وجه نقد منجر نمي
شود. برخي سهامداران به غلط تصور مي کنند که سود خالص، معادل مبلغي است که شرکت توان پرداخت
و تقسيم آن را دارد. درصورتي که، در اغلب موارد، اينگونه نيست. طبق نظر برخي از محققين اگر سود
خالص شرکت واقعا معادل يا بيش از مجموع جريان نقدي و يا عملياتي باشد مي توان گفت که سود ن
شرکت از کيفيت بالايي برخوردار است. تحليل گران مالي با لحاظ کردن اقلام تعهدي و معوق در محاسبه
سود، مي توانند ارزيابي مناسبي از توان نقدي شرکت به دست آورند.
12-2-2 تهيه وپردازش اطلاعات براي پيش بيني
يکي از اهداف مهم تهيه صورت ها و گزارش هاي مالي، ارائه اطلاعات لازم براي پيش بيني هاي آتي
استفاده کنندگان است. ميزان سود ناويژه فروش سال جاري، ميزان سود هر سهم، ارائه ارقام مقايسه اي سال
قبل، تفکيک نتايج عمليات عادي که ماهيتي مکرر دارند از اقلام ديگر و براي پيش بيني نتايج عمليات سال
آتي موثرند. ارائه نتايج عمليات عادي از قبيل درآمد فروش کالا يا عرصه خدمات، پرداخت حقوق و
دستمزد و تحمل هزينه هاي معمول به طور جداگانه در صورت حساب سود و زيان و تفکيک آنها از ساير
اقلام براي پيش بيني اقلام مشابه مورد انتظار از فعاليت هاي عادي سال آتي موثر خواهد بود.
در برخي موارد، رويدادهاي مالي غير مکرر، سود دوره مالي را افزايش يا کاهش داده و در سود مورد
انتظار تفاوت زيادي ايجاد خواهد کرد. ارائه نتايج رويدادهاي مالي غير مکرر به طور جداگانه در صورت
حساب سود و زيان در تصميم گيريها و پيش بيني نتايج عمليات آتي سرمايه گذاران و سهامداران تاثير
زيادي دارد. مثلا زيان ناشي از وقوع زلزله و ساير حوادث طبيعي يا سود و زيان حاصل از فروش قسمتي از
واحد تجاري از مواردي اند که به صورت غير مکرر واقع مي شوند. نتايج اين رويداد غير عادي بايد بطور
جداگانه از نتايج عمليات عادي در صورت حساب سود و زيان گزارش شود.
13-2-2 حسابداري تعهدي
27
سيستم حسابداري مورد استفاده در واحد هاي تجاري، براساس مبناي تعهدي است. هيئت استاندارد هاي
1 در بيانيه شماره شش اين موضوع را تأکيد کرده و بيان مي کند ک ه اجزاي (FASB) حسابداري مالي
صورت هاي مالي، با استفاده از روش تعهدي شناسايي و اندازه گيري مي شود . در اين سيستم مبناي
شناسايي، ثبت و گزارش درآمدها و هزينه ها، به جاي دريافت ها و پرداخت هاي نقدي ، تحقق آن اقلام
است. آن بخش از سود حسابداري که از بابت آنها در دوره جاري وجهي مورد م بادله قرار نگرفته اما
انعکاس آنها در دفاتر و گزارش هاي حسابداري الزامي است، همان جزء تعهدي سود است . وجه مربوط
به اين اقلام يا در دوره هاي مالي گذشته دريافت و پرداخت شده و يا معادلات وجه آن اقلام، در دوره مالي
بعد انجام خواهد شد. بخش تعهدي سود داراي اجزايي است که تحت عنوان اجزاي تعهدي سود شناخته
( مي شود. (ناظمي زاده، 1392
حسابداري تعهدي جزئي از گزارش گري مالي است که مي تواند به استفاده کنندگان اطلاعات مالي در
پيش بيني جريان وجوه نقد کمک کند، به نحوي که ارزيابي توان ايجاد وجه نقد ازطريق تمرکز بر وضعيت
مالي، عملکرد مالي و جريان هاي نقدي واحد تجاري و استفاده از آنها در پيش بيني جريان هاي نقدي مورد
.( انتظار و سنجش انعطاف پذيري مالي، تسهيل مي گردد (کميته تدوين استانداردهاي حسابداري 1384
نيز با تأکيد بر حسابداري تعهدي، در بيانيه مفاهيم نظري گزارشگري مالي شماره يک بيان مي کند: FASB
“اطلاعاتي که درباره سود و اجزاي آن با استفاده از سيستم تعهدي تهيه مي شود، شاخص بهتري از سنجش
عملکرد شرکت ها نسبت به اطلاعات دريافت ها و پرداخت هاي نقدي ارائه مي کند.”
14-2-2 اقلام تعهدي 2
1991 ) اقلام تعهدي را تفاوت بين سود و وجوه نقد حاصل از عمليات تعريف مي کند . در واقع ) جونز 3
اقلام تعهدي به اقلامي گفته مي شود که موجب به تعويق افتادن ثبت درآمدها و هزينه ها مي شود.
1-Financial Accounting standards Board
1-Accrual
2-Jones
28
اسلون ( 1996 ) اقلام تعهدي را به عنوان تغييرات در سرمايه در گردش به کسر هزينه استهلاك در نظر مي
گيرد. اين تعريف از اقلام تعهدي شامل دارايي هاي عملياتي غير جاري، بدهي هاي عملياتي غير جاري،
دارايي ها و بدهي هاي مالي غير نقدي نمي شود.
ريچاردسون و همکاران ( 2005 ) تعريفي جامع از اقلام تعهدي ارائه کردند. آنها اقلام تعهدي را تفاوت بين
سود تعهدي و سود نقدي تعريف نمودند. اين تعريف، اقلام مرتبط با دارايي ها و بدهي هاي عملياتي غير
جاري و دارايي هاي مالي (نظير حساب دريافتي بلندمدت) را نيز در بر مي گيرد.
اقلام تعهدي تفاوت بين سود حسابداري و جريان وجوه نقد حاصل از عمليات را بيان مي کنند . بدين
صورت است که سود حسابداري به دو جزء تفکيک مي شود که شامل جزء نقدي 1 و جزء تعهدي مي باشد.
جزء نقدي همان جريان نقدي حاصل از فعاليتهاي عملياتي و جزء تعهدي ما به التفاوت سود حسابداري و
جزء نقدي آن است، بدين معني که اقلام تعهدي مثبت بزرگ نشان دهنده فزوني سود گزارش شده نسبت
به جريان وجوه نقد توليد شده توسط شرکت مي باشد. اين تفاوت، نتيجه قيود حسابداري که چه موقع
.( درآمد و هزينه بايستي شناسايي شوند (اصل تحقق درآمد واصل تطابق 2)، مي باشد (ناظمي زاده، 1392
15-2-2 نقش و اهميت اقلام تعهدي
يکي از نقشهاي مهم اقلام تعهدي، انتقال يا تعديل شناسايي جريانات نقدي در طول زمان مي باشد .
بطوري که اعداد تعديل شده (سود ) بهتر عملکرد شرکت را ارزيابي نمايد . (بيانيه شماره ( 1) مفاهيم
.( پاراگراف 44 FASB حسابداري، 1978
بعنوان مثال ثبت يک حساب دريافتني باعث شناسايي زود هنگام جريان نقدي آتي در سود و تطابق زود
هنگام زمان بندي شناسايي رويدادها از ديد حسابداري با زمان بندي منافع اقتصادي حاصل از فروش مي
شود. به هر حال، اقلام تعهدي اغلب براساس مفروضات و برآورد ها مي باشند که اگر اشتباه باشند بايستي
در سود و اقلام تعهدي آتي تصحيح گردد. براي مثال اگر عايدات حاصل از دريافتني ها کمتر از برآورد اوليه
باشد، ثبت بعدي خطاي برآورد را ثبت مي کند. در حالي که صاحب نظران اعتقاد دارند که خطاي برآورد و
اصلاحات بعدي خبري است که نقش سودمند اقلام تعهدي را کاهش مي دهد. بنابراين، کيفيت اقلام تعهدي
از خطاي برآورد بعنوان (Palepu در هنگام مواجه با خطاي برآورد کاهش مي يابد. به عنوان مثال ( 2000
3-CashFlow
1-Realization & Matching
29
فاکتوري که کيفيت حسابداري را کاهش مي دهد، بحث مي کند و پيشنهاد مي کند صحت، درستي و دقت
برآورد به ويژگي هاي شرکت از قبيل پيچيدگي معاملات و توانايي پيش بيني محيط شرکت بستگي دارد.
16-2-2 مدلهاي اندازه گيري اقلام تعهدي
در زير برخي از مدل هاي اندازه گيري اقلام تعهدي شريح مي گردد:
اقلام تعهدي را به شرح زير بيان مي کند: :(Richardson) 1-16-2-2 مدل ريچاردسون
Accruals=…..+……. + …….
Accruals=(……-……….)+(…….. – ………… ) +(…….. – ………… )
CO=COA –COL
NCO=NCOA-NCOL
FIN=FINA-FINL
اقلام تعهدي فعاليتهاي عملياتي جاري =CO
داراييهاي عملياتي جاري =COA
بدهيهاي عملياتي جاري =COL
اقلام تعهدي فعاليتهاي عملياتي غير جاري =NCO
داراييهاي عملياتي غير جاري =NCOA
بدهيهاي عملياتي غير جاري =NCOL
اقلام تعهدي فعاليتهاي تامين مالي =FIN
داراييهاي تامين مالي =FINA
بدهيهاي تامين مالي =FINL
30
اقلام تعهدي را اين چنين تعريف و اندازه گيري کرد. ( Sloan 2-16-2-2 مدل اسلون: ( 1996
Accruals=….. . . …. . …….
Accruals=(….. + ……. + …….) . (….. + …….) . ……
تغيير در دارايي هاي جاري غير نقدي. =…..
و ماليات (short term debt) تغيير در بدهي هاي جاري به جزء بدهي هاي کوتاه مدت =…..
پرداختني
استهلاك دارايي هاي مشهود ونامشهود =DEP
تغيير در موجودي هاي کالا =…….
تغيير در حسابهاي دريافتني =…..
تغيير در ساير دارايي هاي جاري =…….
تغيير در حساب هاي پرداختني =…..
تغيير در ساير بدهي هاي جاري =…….
مدل خود را به قرار زير بيان کرد: (DeAngelo1986) :DeAngelo 3-16-2-2 مدل
……..=……….
……..
..
……= …… – ……..
: کل اقلام تعهدي ……
: بخش غير اختياري اقلام تعهدي ……..
31
(Total Accruals) : اقلام تعهدي دوره قبل ……….
: کل دارايي هاي دو دوره قبل ……..
(Healy) 4-16-2-2 مدل هلي
ملاحظه شد، بخش غير اختياري اقلام تعهدي را به مشاهدات دوره قبل DeAngelo همانطور که در مدل
فرض مي DeAngelo اين محدوديت را مرتفع ساخته است. مدل Healy محدود مي سازد در حاليکه
فرض مي Healy کند که بخش غير اختياري اقلام تعهدي از يک گام تصادفي پيروي مي کند در حاليکه
کند که بخش غير اختياري اقلام تعهدي از يک فرآيند ميانگين معکوس تبعيت مي کند.
مدل خود را به قرار زير ارائه داد: (Healy ،1985)
……..=(……)..(……
……..
.. )
…… = …… – ……..
: کل اقلام تعهدي ……
t : بخش غير اختياري اقلام تعهدي در سال ……..
: بخش اختياري اقلام تعهدي ……
تعداد سال هاي در دوره برآورد :N
مي باشد. (t-n و t-n+ و…. 1 t- عبارتند از سال انديس که داراي بازه ( 1 :Y
(Jones) 5-16-2-2 مدل جونز
32
عمومي ترين روش مورد استفاده، روش اقلام تعهدي اختياري است؛ که فرض مي کند مديران براي
مديريت سود اساسا به اختيارهاي خود در خصوص اقلام تعهدي حسابداري تکيه مي کنند . اقلام تعهدي
شامل اقلام تعهدي اختياري و غير اختياري است. اقلام تعهدي اختياري توسط مديريت تعيين مي شود، اما
اقلام تعهدي غير اختياري بطور اقتصادي تعيين مي شوند و در اختيار مديريت نمي باشند.
مديران از توانايي اعمال اختيارهاي خود براي گزينش روش هاي حسابداري و برآوردهاي مربوط به اقلام
اختياري و تعيين زمان شناسايي اين اقلام تعهدي برخوردارند. لذا، اين روش مستلزم تفکيک اقلام تعهدي به
اجزاي اختياري و غير اختياري است، سپس اقلام تعهدي بعنوان نمادي براي مديريت سود استفاده مي
شوند. همچنين روش اقلام تعهدي اختياري با توجه به اقلام تعهدي خاص مورد بررسي ممکن است به دو
روش مجزا تفکيک شود. روش اول اصطلاحا روش جمع اقلام تعهدي اختياري ناميده مي شود . براساس
اين روش، جمع اقلام تعهدي به اقلام تعهدي اختياري و غير اختياري تفک يک مي شود . مدل هايي که
بصورت مکرر براي انجام اين جداسازي استفاده شده اند شامل مدل جونز و مدل تعديل شده جونز و
همکاران، ( 1995 ) است. روش کل اقلام تعهدي اختياري به طور وسيع جهت آزمون فرضيه هاي مديريت
بکار گرفته شده است. مشکل عمده مربوط به استفاده از اين روش، نياز به تشخيص و تفکيک کل اقلام
تعهدي به اجزاي مديريت نشده و مديريت شده است. به عبارت ديگر، انتظار مي رود شرکت مورد نظر به
جاي اقلام تعهدي اختياري داراي اقلام تعهدي غير اختياري عمده باشد . شمول اين اقلام تعهدي در
محاسبات مديريت سود منجر به ايجاد اختلالاتي در معيار اندازه گيري مديريت سود مي شود . بنابراين،
اقلام تعهدي غير اختياري يا مورد انتظار بايد براي برآورد معقول اقلام تعهدي اختياري از جمع اقلام تعهدي
کنار گذاشته شوند. مدل هايي که بطور مکرر براي تفکيک اقلام تعهدي مورد انتظار (غير اختياري ) و
اختياري استفاده شده اند شامل مدل جونز و مدل تعديل شده جونز هستند. در مدل جونز، فرض بر اين
است که براي محاسبه ميزان اقلام تعهدي مديريت نشده ناشي از معاملات اقتصادي شرکت، دو متغير شامل
مبلغ ناخالص اموال، ماشين آلات و تجهيزات و تغييرات درآمد، در نظر گرفته مي شود. مبلغ ناخالص اموال،
ماشين آلات و تجهيزات ميزان هزينه استهلاك را تعيين مي کند، در حاليکه تغيير در آمد بيانگر تغ يي رات
حساب هاي سرمايه در گردش است. مدل جونز جمع اقلام تعهدي را بر روي مبلغ ناخالص اموال، ماشين
آلات و تجهيزات و تغييرات درآمد رگرسيون مي کند. اين رگرسيون منجر به ضرايبي مي شود که براي
برآورد اقلام تعهدي مديريت نشده مورد استفاده قرار مي گيرند. باقيمانده هاي رگرسيون مذکور به عنوان
. ( اقلام تعهدي اختياري در نظر گرفته مي شوند (بولو و حسيني ، 1386
33
با فرض اينکه تغييرات در فروش هاي اعتباري نيز مي تواند منبع مديريت سود باشد، دچاو و همکارانش
1995 ) مدل جونز را با کسر نمودن تغييرات در حساب ها و اسناد دريافتني از تغييرات درآمد، تعديل )1
نمودند. مدل تعديل شده جونز، هم معاملات اقتصادي و هم خط مشي اعتباري شرکت را کنترل مي نمايد .
دچاو و همکارانش شواهدي را ارائه نمودند که نشان مي داد مدل تعديل شده جونز در کشف موارد
دستکاري درآمد بسيار قوي تر از مدل استاندارد جونز است. براساس مدل تعديل شده جونز، جمع اقلام
تعهدي بر روي مبلغ ناخالص اموال، ماشين آلات و تجهيزات و تغييرات در آمدها پس از تعديل بابت
تغييرات حساب ها و اسناد دريافتني رگرسيون مي شود. آزمون هاي اوليه مدل جونز و مدل تعديل شده
جونز براي يک دوره طولاني روي شرکتهايي با داده هاي سري زماني کافي براي براورد ضرايب خاص
شرکت انجام شد. سپس ضرايب بدست آمده براي برآورد اقلام تعهدي اختياري استفاده شدند . متعاقبلا،
. ( بسياري از پژوهشها، اين مدل را به صورت مقطعي برآورد نمودند (بولو و حسيني ، 1386
مدل تعديل شده جونز بيانگر آن است که هر شرکت نمونه ابتدا با تمام شرکت هاي همان صنعت مطابقت
داده مي شود. جمع اقلام تعهدي روي مبلغ ناخالص اموال، ماشين آلات و تجهيزات و تغييرات تعديل شده
درآمد براي هر گروه از شرکت هاي کنترل مطابقت يافته و با شرکت نمونه مورد نظر رگرسيون مي شود .
داده هاي اين رگرسيون از سال مالي قبل از سال هاي نمونه برگرفته شده و تمام متغيرها برحسب جمع
دارايي هاي ابتداي دوره استاندارد شده اند .
it i براي شرکت کنترل t جمع اقلام تعهدي در سال : TAC
it 1 TA i براي شرکت کنترل (t- آخر سال 1 ) t جمع دارائي ها در ابتداي سال : .
it i براي شرکت کنترل t تا t- تغييرات درآمد طي سال 1 : .REV
it i براي شرکت کنترل t مبلغ ناخالص اموال، ماشين آلات و تجهيزات در سال : PPE
1-Dechow et all
it
tt 1
tt
2 j
tt 1
it
ij
tt 1
0 j
tt 1
tt e
TA
PPE
a
TA
REV
a
TA
a 1
TA
TAC . . .
.
.
. .. .
. . .
.
.
. ..
. .
. . .
.
.
. ..
.
.
. . . .
3.
it مجموع خطاي رگرسيون، فرض بر اين است که بصورت مقطعي ناهمبسته و داراي توزيع نرمال با : e
ميانگين صفر هستند.
سپس اين ضرايب برآوردي حاصل از رگرسيون هاي شرکت کنترل براي بر آورد ميزان اقلام تعهدي
مديريت شده براي هر شرکت نمونه از طريق کسر نمودن اقلام تعهدي مديريت نشده از جمع اقلام تعهدي
به شرح زير بدست مي آيد :
. .
.
.
. .
.
.
. .
.
.
.
. .
.
.. ..
. .
.
.
.
. .
.
.
. .
. . . .1
2
1
1
1
0
1
1
jt
jt
j
jt
jt jt
j
jt
j
jt
jt
jt TA
PPE
a
TA
REV REC
a
TA
a
TA
TAC
TAEM
j,t که معادل جمع اقلام تعهدي t در سال i اجزاي مديريت شده اقلام تعهدي شرکت نمونه :TAEM
اختياري است.
jt i براي شرکت کنترل t تا t- تغييرات حساب ها و اسناد دريافتني طي سال 1 :.REC
بحث قابل توجهي در خصوص کارايي مدل تعديل شده جونز در خصوص کشف مديريت سود انجام
شده است. پيزنل و همکاران نشان دادند که مدل تعديل شده جونز صرفا مبلغ اندکي از اقلام تعهدي عادي
سرمايه در گردش را کنترل مي کند. بنابراين، پژوهش هاي اخير روش جايگزيني را براي اقلام تعهدي
اختياري تدوين کردند.
اين روش اصطلاحا روش اقلام تعهدي اختياري سرمايه در گردش ناميده مي شود . براساس اين روش،
تنها اقلام تعهدي سرمايه در گردش به اجزاي اختياري و غير اختياري تفکيک مي شوند. منطق پشتوانه اين
روش اين است که در مقايسه با اقلام تعهدي بلند مدت، مديران نسبت به اقلام تعهدي جاري از آزادي
عمل بيشتري برخوردار هستند و بنابراين، اجزاي اختياري اقلام تعهدي سرمايه در گردش مي تواند نمادي
1. اين مدل که توسط توح و همکاران براي ( برتر نسبت به جمع اقلام تعهدي باشد (توح و همکاران ، 1998
شناسايي اجزاي اختياري اقلام تعهدي سرمايه در گردش تدوين شد، بر همان منطق مدل هاي جونز مبتني
است. براي يکنواختي مدل جمع اقلام تعهدي اختياري با مدل سرمايه در گردش، تغيير در در آمدها بابت
تغييرات حساب ها و اسناد دريافتني تعديل شده است.
1-Toeh et all
3.
ضرايب اقلام تعهدي مديريت نشده از رگرسيون اقلام تعهدي سرمايه در گردش روي تغييرات درآمدها، به
صورت مقطعي، براي هر گروه از شرکت هاي کنترل مطابقت يافته با شرکت نمونه مورد نظر به دست مي
آيد. رگرسيون شرکت کنترل به شرح زيراست:
it اقلام تعهدي سرمايه در گردش (جمع تغييرات موجود کالا، حساب ها و اسناد دريافتني و ساير :WAC
دارائي هاي جاري منهاي تغييرات حساب ها و اسناد پرداختني، ماليات بر درآمد پرداختني و ساير بدهي
. i براي شرکت کنترل t هاي جاري) در سال
سپس اين ضرايب برآوردي حاصل از رگرسيون هاي شرکت کنترل، براي برآورد ميزان اقلام تعهدي گردش
از جمع اقلام تعهدي سرمايه در گردش به شرح زير استفاده مي شود :
. .
.
.
. .
.
. . . .
. .
.
.
.
. .
.
.
. .
. . jt.1
jt jt
1 j
jt 1
0 j
jt 1
jt
jt TA
REV REC
b
TA
b 1
TA
WAC
WCEM
jt که معادل اقلام تعهدي ،t در سال ،j اقلام تعهدي مديريت شده سرمايه در گردش شرکت : WCEM
. ( اختياري سرمايه در گردش است (بولو و حسيني ، 1386
17-2-2 پيدايش نظريه کيفيت سود
نظريه کيفيت سود براي اولين بار توسط تحليل گران مالي و کارگزاران بورس مطرح شد، زيرا آنها
احساس مي کردند سود گزارش شده ميزان قدرت سود يک شرکت را آنچنان که در ذهن مجسم مي کنند،
نشان نمي دهد. آنها دريافتند که پيش بيني سودهاي آتي بر مبناي نتايج گزارش شده، کار مشکلي است
ضمنا تحليل گران دريافتند که تجزيه و تحليل صورتهاي مالي شرکتها به دليل نقاط ضعف متعدد در اندازه
گيري اطلاعات حسابداري کار مشکلي مي باشد.
سوال اساسي اين است که چرا تحليل گران مالي در ارزيابي خود از سود خالص گزارش شده و يا سود
هر سهم شرکت (بدون تعديل) استفاه نمي کنند و جانب احتياط را رعايت مي نمايند. پاسخ اين است که در
تعيين ارزش شرکت فقط به کميت سود نگاه نمي شود، بلکه بايد به کيفيت آن نيز توجه شود . منظور از
it
it
it it
j
it
j
it
it e
TA
b REV REC
Ta
b
TA
WAC . . .
.
.
. ..
. . . .
. . .
.
.
. ..
.
.
. . .1
1
1
0
1
1
3.
کيفيت سود زمينه بالقوه رشد سود و ميزان احتمال تحقق سودهاي آتي است. به عبارت ديگر ارزش يک
سهم تنها به سود هر سهم سال جاري شرکت بستگي ندارد بلکه به انتظارات ما از آينده شرکت و قدرت
سودآوري سالهاي آتي و ضريب اطمينان نسبت به سودهاي آتي بستگي دارد.
تحليل گران مالي تلاش مي کنند تا چشم انداز سود شرکتها را ارزيابي کنند. چشم انداز سود به ترکيب
ويژگيهاي مطلوب و نامطلوب سود خالص اشاره دارد. براي مثال، شرکتي که عناصر و اقلام با ثباتي در
صورت سود و زيانش وجود دارد نسبت به شرکتي که اين اقلام و عناصر در صورت سود و زيان آن با ثبات
نيست، کيفيت سود بالاتري دارد. همين امر به تحليل گران اجازه مي دهد، سود آتي شرکت را با قابليت
. ( اطمينان بيشتري پيش بيني نمايند (ظريف فرد، 1378
1-17-2-2 مفهوم کيفيت سود
ناشي از تضاد منافع و همچنين به علت پاره اي از « دستکاري سود » وجود زمينه هاي مناسب براي
محدوديت هاي ذاتي حسابداري از جمله: نارسايي هاي موجود در فرايند براوردها و پيش بيني هاي آتي، و
امکان استفاده از روشهاي متعدد حسابداري، باعث شده است که سود واقعي يک واحد ا ق تصادي از سود
گزارش شده در صورتهاي مالي متفاوت باشد. محققان و دست اندرکاران حرفه حسابداري، با توجه به
اهميت سود به عنوان يکي از مهمترين معيارهاي ارزيابي عملکرد و تعيين کننده ارزش شرکت، ناگزير به
ارزيابي سود گزارش شده توسط واحدهاي اقتصادي مي باشند. براي ارزيابي اين سود از مفهومي بنام کيفيت
سود استفاده مي شود.
در مقالات مختلف در تعريف مفهوم کيفيت سود به دو ويژگي براي تعيين کيفيت سود اشاره شده اس ت:
يکي از آنها سودمندي تصميم گيري و ديگري ارتباط بين اين دو مفهوم و سود اقتصادي مد نظر آقاي
هيکس مي باشد. به عبارت ديگر کيفيت سود عبارت است از بيان صادقانه سود گزارش شده، که مد نظر
آقاي هيکس است. منظور از بيان صادقانه تطابق بين توصيف انجام شده و آن چيزي که ادعاي آن را دارد،
مي باشد. يعني کيفيت سود بالا نشان دهنده مفيد بودن اطلاعات سود براي تصميم گيري استفاده کنندگان و
همچنين مطابقت بيشتر آن با سود اقتصادي هيکس مي باشد. اما بدليل آنکه افراد از اطلاعات در تصميمات
متفاوتي استفاده مي کنند، امکان ارائه يک تعريف جامع از سود وجود ندارد.
37
برخي تحليل گران مالي، کيفيت سود را بعنوان سود عادي و مستمر، تکرار پذير و ايجاد کننده جري ان
نقدي حاصل از عمليات مي دانند، آنها معتقدند که کيفيت سود رقمي بين سود خالص گزارش شده و
جريان نقدي حاصل از عمليات منهاي ارقام غير تکراري مي باشد .
تاکنون متخصصان مالي نتوانسته اند به يک محاسبه مستقل از سود که از نظر آنها کيفيت لازم را دارا باشد
دست يابند. در اين حالت، متخصصان مالي با انجام تعديلات مناسب، مي توانند به يک دامنه که به شکل
صحيح تر نشانگر کيفيت سود نسبت به سود خالص گزارش شده باشد، دست يابند. بنابراين مفهوم کيفيت
سود، يک امر تعريف شده ثابت نيست که بتوان به آن دست يافت. بلکه مفهومي است نسبي که به ارتباط آن
با ديدگاه ها و نگرش ها بستگي دارد. اسلون 1 اثبات کرد که شرکتهاي با سود گزارش شده بالاتر از جريان
وجوه نقد عملياتي (حجم بالاي اقلام تعهدي)، در سالهاي آتي يک کاهشي در سود عملياتي را تجربه
خواهند کرد. بنابراين حجم اقلام تعهدي يک شاخص خوب براي کيفيت سود مي باشد.
ميچل 2 معتقد است، سودي که بهتر بتواند جريانات نقدي عملياتي آتي موسسه را پيش بيني کند، با کيفيت
تر است. در متون حسابداري و مالي برخي از ويژگيهاي واحد تجاري شناسايي شده اند که وجود آنها باعث
افزايش کيفيت سود مي گردد.
اگر شرکتي ويژگيهاي زير را دارا باشد، کيفيت سود آن بالا خواهد بود :
-1 روشهاي با ثبات محافظه کارانه حسابداري
-2 جريان درآمد قبل از ماليات ناشي از فعاليتهاي عملياتي و تکرار پذير
-3 کسب سطحي از سود خالص و نرخ رشد، مستقل از ملاحظات مالياتي (مثل کاهش نرخ ماليات که منجر
به معافيت مالياتي مي شود).
-4 داشتن سطح مناسبي از بدهي
-5 سود شرکت ناشي از تورم نباشد.
1-Slon
1-Michael B . Mikhail .
38
همانطور که ملاحظه گرديد، تعريف يکساني از واژه کيفيت سود وجود ندارد. بسياري از تحقيقات انجام
شده در کشورهاي توسعه يافته مويد اين مطلب است که سود خالص گزارش شده توسط واحدهاي
اقتصادي داراي محتواي اطلاعاتي است. ولي در رابطه با تعريف يکساني از سود، توفيق چنداني حاصل
نگرديده است.
لذا، سوال اساسي اين است که چگونه مي توان ايرادهاي وارده بر سود را مرتفع ساخت و به عبارت ديگر
سودي را گزارش نمود که امکان ارزيابي را فراهم نموده و توان سودآوري بنگاه اقتصادي را نشان دهد .
چنين سودي که اصطلاحا سود کيفي ناميده مي شود در تصم يمات اقتصادي نقش بسيار مهمي دارد و
. ( استفاده از آن در شرايط کنوني ايران حائز اهميت فراوان است (ظريف فرد، 1378
2-17-2-2 معيارهاي اندازه گيري کيفيت سود
از آنجا که تعريف يکساني از کيفيت سود وجود ندارد، لذا معيار ارزيابي يکساني نيز وجود ندارد . بطور
کلي معيارهاي ارزيابي کيفيت سود و اجزاي مربوط به آن را که در سال 2003 توسط شيپر و وينسنت ارائه
شده به صورت جدول زير طبقه بندي کرد:
1) معيارهاي ارزيابي کيفيت سود – جدول ( 2
معيارهاي ارزيابي اجزاي مربوطه
الف)مفهوم کيفيت سود مبتني بر سري زماني
ويژگيهاي سود
-1 پايداري
-3 نوسان پذيري
-2 قابليت پيش بيني
ب)مفهوم کيفيت سود براساس رابطه بين سود و
اقلام تعهدي و وجه نقد
-1 نسبت وجه نقد حاصل از فعاليتهاي عملياتي به سود
-2 تغيير در کل اقلام تعهدي
-3 پيش بيني اجزا اختياري اقلام تعهدي به کمک متغيرهاي حسابداري
-4 پيش بيني روابط بين اقلام تعهدي و جريانهاي نقدي
ج)مفهوم کيفيت سود براساس ويژگي هاي
کيفي چارچوب نظري هيات استانداردهاي
مربوط بودن و قابليت اتکاء بودن
39
حسابداري مالي 1
د)مفهوم کيفيت سود براساس تاثير گذاري در
تصميم
-1 قضاوتها و براوردها ، معياري معکوس از کيفيت سود .
-2 رابطه معکوس بين کيفيت سود و تغيير استانداردهاي حسابداري
( 2003 ، ص 101 ، منبع: (شيپر و وينسنت 2
دليل اصلي تهيه و ارائه صورت جريان وجوه نقد تاريخي در سطح واحد انتفاعي اين است که به
سهامداران و اعتبار دهندگان امکان مي دهد که واحد انتفاعي را با فرض تداوم فعاليت آن ارزشيابي کنند .
اين ارزش مي تواند در مدل سرمايه گذاري هر يک از سرمايه گذاران و اعتبار دهندگ ان گنجانده شود و
مبناي تصميم گيري قرار گيرد.
صورت جريان وجوه نقد تجزيه و تحليل هاي قوي از فرصت ها و ريسک هايي که ترازنامه و صورت »
سود و زيان قادر به نشان دادن آنها نيستند ارائه مي نمايد. در تمامي مراحل توسعه و مشکلاتي که شرکت
با آنها روبرو مي شود، انعطاف پذيري مالي يک عامل اساسي براي حل آن مشکلات مي باشد صورت
، فريدسون و آلوارز 3 ) « جريان وجوه نقد بهترين ابزار براي اندازه گيري انعطاف پذيري مالي مي باشد
.(2002
18-2-2 مباني نظري مربوط به مديريت سود
فلسفه مديريت سود، بهره گيري از انعطاف پذيري روش هاي استاندارد و اصول پذيرفته شده حسابداري
مي باشد. البته تفسيرهاي گوناگوني که مي توان از روش هاي اجرايي يک استاندارد حسابداري برداشت
کرد، از ديگر دلايل وجود مديريت سود مي باشد. اين انعطاف پذيري دليل اصلي تنوع موجود در روش
هاي حسابداري است. در زماني که تفسير يک استاندارد بسيار انعطاف پذير است، يکپارچگي داده هاي ارائه
شده در صورت هاي مالي کمتر مي شود. اصول تطابق و محافظه کاري نيز مي تواند باعث مديريت سود
1986 )، شرکت کار بايد سود سه ماهه نخست سال مالي خود را بدون اضافه ) شود. بنابر گفته گتشو 4
نمودن به موجودي نقد و تنها با استفاده از روش هاي تعهدي حسابداري استهلاك، معافيت هاي مالياتي
سرمايه گذاري ها و به حساب دارايي بردن بهره، افزايش دهد. مديران شرکت تاکيد کرده اند که اين کار
1-Financial Accounting Standard Board (FASB)
2- Schipper , Vincent
1-Fridson & Alvarez
2-Getschow
.0
براي ارائه صورت هاي مالي واقعي تر و قابل مقايسه کردن صورت هاي مالي شرکت، با ساير شرکت هاي
ترفند » در صنعت مشابه صورت گرفته است . تحليل گران مالي و حسابرسان از اين پديده به عنوان
نام مي برند. اين در حالي است که تمامي اين اقدام ها در چارچوب اصول پذيرفته شده « حسابداري
حسابداري صورت گرفته است. پژوهش ها نشان مي دهد که مديران شرکت ها از روي قصد، سودهاي
گزارش شده را با استفاده از انتخاب سياست هاي حسابداري خاص خود، تغيير در برآوردهاي حسابداري و
اقلام تعهدي، دستکاري مي کنند تا به هدف هاي مورد نظر خود برسند. تحليل گران مالي انتظار دارند که
شرکت ها به پيش بيني هاي انجام گرفته برسند و مغايرتي نداشته باشند، اين مهم براي شرکت هايي که قابل
اتکاء تر هستند، بيشتر صادق است. تحليل گران مالي و سرمايه گذاران از انحراف ميان مقادير پيش بيني
. (2002 ، شده و واقعي بسيار ناخشنود خواهند شد (ميلر و جون 1
از اين مغايرت ها در خصوص با مديريت سود، بيشتر استفاده مي شود. در مغايرت منفي، صاحبان سود را
متقلب مي دانند درحالي که در مغايرت مثبت، مديريت سود را اقدامي بدون مشکل و طبق صلاحديد
2002 ). برخلاف اينکه، اکثر افراد هموار سازي را سوء ، مديريت، قلمداد مي نمايند (فريدسون و الوارز 2
استفاده از انعطاف پذيري در گزارش کاري مي دانند، به نظر ما، مديران باخرد که هدفشان افزايش ارزش
شرکت هايشان مي باشد، در چارچوب الزامات قانوني و حسابداري اقدام به بيشتر کردن ارزش شر کت
.(2002 ، تحت نظر خود، با استفاده ازآن مي نمايند (کيرشنهايتر و ملومند 3
در مقابل، اگر داده هاي آورده شده در صورت هاي مالي به زيان صاحبان سود تغيير کند، تقلب مديريت
در جهت مقاصد فردي اش محسوب مي گردد. هانت، موير و وشلوين ( 1997 ) بررسي کرده اند که آيا
صلاحديد مديريت که در مديريت سود اعمال مي شود، بر ارزش شرکت تاثيري دارد يا خير ؟ يافته هاي
پژوهش هاي آنها نشان داد که نشان دادن رقم پايين تر براي سود حاصل از اقلام معوق، باعث افزايش
ارزش بازار سرمايه مي شود. آشکار است هنگامي که نظرهاي شخصي مديريت باعث کاهش سود مي شود،
يکپارچگي داده هاي ارائه شده در صورت هاي مالي تحت تاثير قرار خواهد گرفت .
نامي که گاهي اوقات براي مديريت سود به کار مي رود) مي تواند تاثير کاملا منفي، در ) « ارقام مالي » بازي با
هنگام کشف شدن باقي بگذارد. با استفاده از حسابداري مديريت سود، مديريت مي تواند تصورهاي سايرين
1-Fridson & Alvarez
2-Kireschenheiter & Melumad
3-Hunt et all
.1
نسبت به عملکرد شرکتش را تغيير دهد. ارزيابي قدرت سودآوري شرکت ممکن است به اشتباه تعبير شود و
باعث تعيين نامناسب قيمت اوراق بدهي و سرمايه شود. هنگامي که اشتباه هايي کشف مي شود، شرکت
ديگر اطمينان بازار را به دست نخواهد آورد و اين باعث کا هش شديد قيمت اوراق بدهي و سرمايه اش
. (2008 ، خواهد شد (مافورد و کوميسکي 1
مديريت سود وقتي است که مديران قضاوت خويش را در گزارش گري مالي و در نحوه ثبت و گزارش
هاي مالي بصورتي وارد نمايند که تغيير در محتواي گزارش هاي مالي، برخي از سهامداران را نسبت به
عملکرد اقتصادي شرکت گمراه نمايد و بر معيارها و پيامدهاي قراردادي که وابسته به ارقام حسابداري
گزارش شده اند تاثير گذارد. از جمله مواردي که مديران مي توانند بر آنها اعمال قضاوت نمايند عبارتند از
عمر مفيد دارايي ها و ارزش اسقاط دارايي هاي بلند مدت و برآورد مطالبات مشکوك الوصول و انتخاب
يک روش از بين روش هاي مختلف حسابداري کالا و استهلاك وسرمايه گذاري ها و تخصيص هزينه ها
در قيمت تمام شده و .. تمامي اين موارد، جزيي از اقلام تعهدي حسابداري هستند که مديران در رابطه با
آنها داراي اختيار مي باشند. بدين ترتيب اعمال آنها که منجر به اعمال مديريت سود مي شود جزء اقلام
تعهدي غيرعادي هستند ولي اقلام تعهدي عادي بواسطه مقررات و سازمان ها و ديگر عوامل خارجي
محدود هستند و در اختيار و کنترل مديريت نيستند . لذا مديريت امکان تغيير آنها را ندارد . در متون
حسابداري از اقلام تعهدي غيرعادي بعنوان شاخص مديريت سود نام مي برند .
نقش اصلي گزارش گري مالي انتقال اثر بخش اطلاعات مالي به افراد برون سازماني به روشي معتبر و به
موقع است (هيات استانداردهاي حسابداري مالي) 2. براي انجام اين مهم، مديران از فرصت هايي براي اعمال
قضاوت در گزارش گري مالي برخوردار شده اند. مديران مي توانند از دانش خود درباره فعاليت هاي
تجاري براي بهبود اثر بخشي صورت هاي مالي به عنوان ابزاري براي انتقال اطلاعات به سرمايه گذاران و
اعتبار دهندگان بالقوه استفاده کنند. با اين حال چنانچه مديران براي گمراه کردن استفاده کنندگان صورت
هاي مالي (درون و برون سازماني) از طريق اعمال اختيارات خود در زمينه گزينش هاي حسابداري در
گزارش گري مالي، انگيزه هايي داشته باشند، احتمال مي رود مديريت سود رخ دهد. ادبيات اوليه در حوزه
مديريت سود به آزمون تاثير گزينش هاي حسابداري بر بازار سرمايه پرداخته است .
4-Mulford & Comiskey
1-Financial Accounting Standard Board (FASB)
.2
کانون تمرکز اصلي آن تمايز ميان دو فرضيه رقيب بوده است. فرضيه مکانيکي 1 که در ادبيات حسابداري
دهه 1960 رايج بوده، بيانگر اين است که استفاده کنندگان صورت هاي مالي، منابع اطلاعاتي غير از گزارش
هاي مالي شرکت ها را مورد استفاده قرار نمي دهند و سرمايه گذاران صر فاً براساس ارزش هاي ظاهري
منعکس در اطلاعات مالي گزارش شده توسط شرکت ها، تصميم هاي خود را اتخاذ مي نمايند . فرضيه
مکانيکي پيش بيني مي کند که رابطه ميان سود حسابداري و قيمت سهام صرفا مکانيکي است . به عبارت
ديگر، سرمايه گذاران ممکن است به طور سيستماتيک به وسيله گزينش ها و روش هاي حسابداري گمراه
شوند. رقيب فرضيه مکانيکي، اصطلاحا فرضيه بازار کارا 2 ناميده مي شود .
19-2-2 هزينه معاملات 3
هزينه معامله در اقتصاد و رشته هاي مرتبط به هزينه هاي انجام يک داد و ستد اقتصادي گفته مي شود. براي
مثال اگر بخواهيد سهام يک شرکت را بخريد يا بفروشيد بايد به کار گزار بورس حق العمل (کميسيون )
بپردازيد. اين حق العمل، هزينه معامله در خريد و فروش سهام است. هنگام ارزيابي يک داد و ستد بالقوه
(خريد يا فروش) بايد درنظر داشت که هزينه هاي معامله هم مي تواند چشمگير باشد. هزينه معامله هزينه اي
است که به فرد، گروه و يا سازمان، براي کنترل رفتار و نظارت بر معامله در زماني که با ديگر افراد بر هم
( کنش اقتصادي انجام مي دهند، تحميل مي شود (دليري، حسن ، 1387
اقتصاددانان عموما هزينه معاملات را به دو گروه تقسيم ميکنند:
1) هزينه هاي مربوط به پيداکردن طرف تجاري قابل قبول و انجام مذاکرات و نوشتن قرارداد.
2) هزينه هاي مربوط به بررسي و اجرا مفاد قراردادهاي توافق شده.
هزينه ها و زمان صرف شده براي اين عمليات قسمتي از محاسبات اقتصاددانان براي محاسبه هزينه هاي
معامله مي باشند.
تحريمها، تاثير بسيار زيادي بر هزينه معاملات براي آناني که در گير داد و ستد بين المللي هستند دارد
ولي در مورد شرکتهايي که تمرکز خود را بر روي تجارت داخلي قرار داده اند، دولت بزرگترين مانع و
عامل بازدارنده در مسير معاملات مطلوب و هزينه هاي پايين است.
2-Mechanistic Hypothesis
3-Efficient Market Hypothesis
1-Transaction cost
.3
گروهي از پژوهشگران بيان داشتند که اگر حقوق مالکيت به خوبي تصريح شده و هزينه هاي مبادله ني ز
صفر باشد سازوکار بازار، مستقل از آنکه حقوق مالکيت چگونه بين طرفهاي مبادله کننده توزيع شده باش د
1 توانست استدلال اوليه کوز 2 درباره ارتباط هزينه هاي مبادل ه ( کارايي را برقرار خواهد کرد. چيونگ( 1969
و حقوق مالکيت را در بستر انتخاب قراردادها بسط دهد. وي نشان داد که انتخاب هر قرارداد به هزين ه
هاي مبادله آن وابسته است به همين علت بسياري از نظريه پردازان اقتصاد حقوق مالکيت ، هزينه هاي
مبادله را متناسب با گام هاي گوناگون مبادله ها طبقه بندي کرده و آنها را شامل هزينه هاي مرتبط با مرحله
هاي گوناگون قرارداد شامل هزينه هاي جستجو، چانه زني و اعمال قرارداد دانسته اند.
دستاوردهاي هنجاري قضيه کوز بر اهميت هزينه هاي مبادله و نقش نظام هاي حقوقي در کاهش اي ن
هزينه ها تأکيد دارد و طراحي نهادهاي حقوقي را اقدامي سازنده براي کاهش هزينه هاي مبادله مي شمارد .
قضيه کوز به ما مي آموزد که از ميان نهادهاي حقوقي، نهادي را بايد بر ديگر نهادها ترجيح داد که بتوان د
نقش بيش تري در کاهش هزينه هاي مبادله داشته باشد. براساس قضيه کوز بخشي از هزينه هاي مبادله
ماهيت درون زا دارد و در درون نظام حقوقي تعيين مي شود. به اين ترتيب نظام حقوقي مي تواند ب ا
زدودن موانع چانه زني هاي خصوصي و بالطبع با کاهش هزينه هاي مبادله ، مشوق انجام مبادله هاي
داوطلبانه باشد. بر اين اساس حقوق مالکيت بايد به گونه اي طراحي شود که هزينه هاي مبادله را حداق ل
کند. به عبارت ديگر قاعده ها و نهادهاي حقوقي بايد به گونهاي باشند که بتوانند تا سر حد امکان ب ه
کاهش هزينه هاي مبادله کمک کنند.
به طور کلي، در بازارها شاهد دو نوع واکنش نسبت به اطلاعات هستيم : اولين واکنش ، اثر قيمتي
اطلاعات بر اوراق بهادار است که اکثر تحقيقات حسابداري به بررسي اين واکنش نسبت به اطلاعات
حسابداري پرداخته اند، اما بازار به صورت اثر حجمي نيز نسبت به اطلاعات واکنش نشان مي دهد اين اثر
در شاخص هاي” نقدشوندگي 3″ نمايان مي گردد و تا کنون کمتر مورد توجه و استفاده محققان حسابداري
قرار گرفته است .
2-cheung
3-Coase
1-Liquidity
..
يکي از ويژگي هاي بازارهاي کارا 1و ايده آل نبود هزينه هاي معاملاتي 2 و در نتيجه قابليت نقدشوندگي
بالاست. هزينه هاي معاملاتي طيف وسيعي از هزينه ها به شکل هزينه هاي آشکار، همانند هزينه ماليات و
کارگزاري و غيرآشکار ناشي از ناکارايي اطلاعاتي را دربر مي گيرد . حسابداري يکي از منابع اطلاعات ي
است که مي تواند با ارائه اطلاعات مربوط و قابل اتکا، ناکارايي اطلاعاتي را کمتر کرده، از اين طريق ب ر
بهبود شرايط بازار اثرگذار باشد علاوه بر جنبه نظري، به لحاظ عملي و با توجه به واقعيت هاي موجود ،
همانند پديده صف هاي خريد و فروش و مشکلات بسيار ديگر، توجه به نقدشوندگي و تلاش براي حل
اين مشکل ضروري مي رسد. افزايش نقدشوندگي مي تواند موجب تقسيم هرچه بيشتر ريسک مالي از
طريق کاهش هزينه هاي پورتفوي گرداني و انگيزش بيشتر سرمايه گذاران در تصميم گيري هاي معاملات ي
آنان شود. مطالعات نشان مي دهد که هزينه معاملات در بازارهاي امريکا به لحاظ اقتصادي با اهميت بود ه
است با افزايش نقدشوندگي، هزينه معاملات به شکل چشمگيري پايين خواهدآمد. نتايج تحقيق هايي که
در زمينه نقدشوندگي سهام در بازار اوراق بهادار ايران انجام شده است، نشان مي دهد که سرمايه گذاران
ريسک عدم نقدشوندگي را در تصميمات خود به شدت لحاظ مي کنند لذ ا بررسي نقش عاملي به نا م
مديريت اقلام تعهدي در اين خصوص داراي اهميت بسزايي است . اين پيش فرض وجود دارد که
مديريت اقلام تعهدي بيشتر، موجب بروز هزينه هاي بالاتر مي شود. مديريت سود متهورانه نشان دهند ه
کيفيت پايين اطلاعات حسابداري است. در اين حالت، بخشي از معامله گران مطلع دست به مبادله سها م
مي زنند، در حالي که تمايل معامله گران بدون اطلاع به مبادله سهام شرکت ، به شدت کاهش يافته ،
نقدشوندگي سهام پايين مي آيد. از آنجايي که شواهد نشان مي دهد که مديران در جهت منافع شخصي
خود، دست به مديريت سود متهورانه مي زنند، معامله گران هزينه هاي انتخاب نادرست ناشي از مديريت
سود را تشخيص داده، نقدشوندگي را پايين مي آورند چنين هزينه هايي به وضوح در رسوايي هاي
.( حسابداري شرکت ها مشاهده شده است (مرادزاده فرد و همکاران، 1389
3-2 پيشينه تحقيق
به منظور بررسي يافته هاي گذشته مربوط به اين تحقيق، پژوهش هاي انجام شده در دو بخش خارجي و
داخلي مورد بررسي قرار مي گيرد.
2-Efficient Market
3-Transaction Cost
..
1-3-2 تحقيقات انجام شده پيرامون موضوع تحقيق در داخل کشور:
انجام شد که در اين تحقيق « نقش اقلام تعهدي اختياري در مديريت سود » تحقيقي تحت عنوان .
ارتباط بين اقلام تعهدي اختياري و وجوه نقد حاصل از عمليات مورد بررسي قرارگرفت و شرکت
هاي توليدي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، جامعه آماري اين پژوهش را تشکيل مي
دهد و نمونه آماري آن 95 شرکت در قلمرو زماني سالهاي 1377 تا 1382 است . از جامعه آماري
براي تجزيه و تحليل استفاده شده است که OLS مورد نظر مي باشد. و از روش رگرسيون و فن
نتيجه پژوهش بيان کننده اعمال مديريت سود در شرکت هاي مورد مطالعه در تحقيق بوده است به
عبارتي مديريت اين شرکت ها، به هنگام کاهش وجوه نقد حاصل از عمليات که بيان گر عملکرد
ضعيف واحد تجاري بوده است، به منظور جبران اين موضوع اقدام به افزايش سود از طريق افزايش
.( اقلام تعهدي اختياري کرده است (مشايخي وهمکاران، 1384
« بررسي رابطه بين کيفيت اقلام تعهدي و ثبات سود با هزينه سرمايه سهام عادي » تحقيقي با عنوان .
مورد بررسي قرار گرفت. جامعه آماري تحقيق شامل شرکتهاي بورس اوراق بهادار تهران و در مجموع
37 شرکت بين سالهاي 1380 تا 1386 به عنوان نمونه تحقيق انتخاب شد. به منظور بررسي رابطه بين
هزينه سرمايه سهام عادي و متغير هاي مستقل از تحليل رگرسيون چند متغيره با داده هاي تجمعي
استفاده شد. هدف اين مطالعه بررسي تاثير ويژگي هاي کيفي سود بر هزينه سرمايه سهام عادي است ،
به عبارت ديگر اين تحقيق بررسي مي کند که آيا سرمايه گذاران در ايران انتظارات خود را با توجه به
ويژگي هاي کيفي اطلاعات سود ارائه شده از سوي شرکتها تعديل مي کنند . نتيجه حاکي از تاثير
ويژگيهاي سود بر هزينه سرمايه سهام عادي است. با کنترل متغيرهاي اندازه شرکت و نسبت ارزش
دفتري به ارزش سهام، نتيجه تحقيق وجود رابطه معکوس (منفي) بين ويژگيهاي کيفي سود شامل
کيفيت اقلام تعهدي و ثبات سود با هزينه سرمايه سهام عادي را تأييد مي کند (علوي طبري و
.( مشايخي، 1388
بررسي تحليلي توانايي اجزاي تعهدي و نقدي سود در پيش بيني سودهاي » پژوهشي با عنوان .
با به کارگيري اطلاعات مالي 132 شرکت توليدي پذيرفته شده در « غيرعادي و ارزش بازار سهام
بورس اوراق بهادار تهران براي سالهاي 1379 تا 1388 انجام شد . روش پژوهش شبه آزمايشي مي
باشد. در اين تحقيق براي بررسي تاثير اطلاعات ارائه شده توسط سيستم اطلاعاتي حسابداري بر پيش
بيني ارزش سهام و سودهاي غيرعادي از متغيرهاي سود (نماينده صورت سود و زيان)، ارزش دفتري
..
سهام (نماينده ترازنامه) و بازده دفتري حقوق صاحبان سهام (که بيانگر تعامل و ارتباط اين دو صورت
است) استفاده شده است. سود حسابداري به دو جزء تعهدي و نقدي (به عنوان نماينده صورت
گردش وجوه نقد با تأکيد بر مفهوم جريان هاي نقدي عملياتي) تقسيم شده است. هرچه توان پيش
بيني کنندگي و قدرت توضيحي اطلاعات حسابداري بيشتر باشد؛ حسابداري به اهداف تعيين شده
نزديک تر شده و بيانگر ارزشمندي و ضرورت ارائه اطلاعات حسابداري است. نتايج نشان مي دهد
که اجزاي سود، با سودهاي غيرعادي رابطه اي معني دار ولي برعکس هم دارند. بدين صورت رابطه
اقلام تعهدي مثبت و رابطه جريان هاي نقدي منفي است. همچنين اجزاي سود ب ا ارزش سهام رابطه
اي مثبت و معني دار دارند. ازميان دو جزء سود، جزء نقدي توانايي بيشتري در پيش بيني ارزش بازار
.( سهام دارد (عباس زاده و همکاران، 1389
در 75 شرکت « بررسي نقش مديريت اقلام تعهدي در نقدشوند گي سهام » پژوهشي تحت عنوان .
پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طي سال هاي 1383 الي 1387 انجام شد . براي آزمون
فرضيه هاي پژوهش از رگرسيون مقطعي چندگانه استفاده شده است. در اين تحقيق، با استفاده از مدل
تعديل شده جونز، سطح مديريت اقلام تعهدي شرکت ها تعيين و پس از مشاهده اثر متغيرهاي کنترل،
تأثيرآن بر نقدشوندگي بررسي شده است. نتيجه پژوهش بيانگر آن است که مديريت اقلام تعهدي بر
نقدشوندگي سهام شرکت ها تأثير منفي و معنادار دارد؛ به طوري که مديريت سود بيشتر، موجب بروز
عدم تقارن اطلاعاتي و هزينه معاملاتي بالاتر مي شود؛ در اين حالت، تمايل معامله گران بدون اطلاع ،
به مبادله سهام شرکت، به شدت کاهش يافته و نقدشوندگي سهام شرکت پايين مي آيد ، از طرفي
.( معامله گران مطلع دست به معامله سهام مي زنند (مرادفردزاده و همکاران، 1389
« رابطه اقلام تعهدي اختياري و انگيزه مديريت نوسان هاي جريان هاي نقدي » در تحقيقي با عنوان .
125 شرکت توليدي، در قلمرو زماني سالهاي 1378 تا 1387 و قلمرو مکاني شرکت هاي پذيرفته شده
بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسي قرار گرفت جهت آزمون فرضيه ها، 3 مدل رگرسيون تدوين و
داده ها با استفاده از روش پانل مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت . در اين پژوهش انگيزه مديريت
براساس سه معيار اندازه شرکت، ريسک شرکت و ماليات بر درآمد اندازه گيري و براي تجزيه و
تحليل اقلام تعهدي از مدل جونز استفاده شد. نتايج حاکي از آن بود که بين انگيزه هاي مديريت با
نوسان هاي وجه نقد و هموارسازي سود رابطه معني داري وجود دارد . از سوي ديگر نتايج رابطه
.7
معني دار بين انگيزه هاي مديريت با اقلام تعهدي اختياري و هموارسازي سود را نشان داد (دستگير و
.( همکاران، 1389
که « بررسي رابطه بين اقلام تعهدي غيرمنتظره و محافظه کاري در حسابداري » در تحقيقي با عنوان .
از دو مدل جونز تعديل شده و جونز تعديل نشده با جريان هاي نقدي غيرخطي براي تفکيک اقلام
تعهدي به اجزاء منتظره (عادي ياغير اختياري) و غيرمنتظره (غير عادي يا اختياري ) از 95 شرکت
پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره ي 1380 تا 1385 استفاده شده است و نمونه گيري
به روش حذفي بوده است، و از سه روش بال و شيواکومار، پنمن و ژانگ و مدل باسو براي اندازه
گيري محافظه کاري مورد استفاده قرار گرفته است اين نتيجه حاصل شد که اقلام تعهدي غيرمنتظره
حاصل از مدل جونز تعديل شده رابطه مثبت و معناداري با محافظه کاري دارد؛ اما درباره تأثير اقلام
تعهدي غيرمنتظره حاصل ازمدل جونز تعديل شده با جريانهاي نقدي غيرخطي بر محافظه کاري نتيجه
.( معني داري مشاهده نشد (مهرابي و همکاران، 1389
ارزيابي رابطه محتواي اطلاعاتي اقلام تعهدي و نسبت هاي مالي منتخب » در تحقيقي تحت عنوان .
اطلاعات مالي 137 شرکت بين سال هاي 1380 تا 1387 از شرکت هاي پذيرفته شده در « با قيمت سهام
بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسي قرار گرفت که براي تجزيه و تحليل داده ها از سه مدل
رگرسيوني استفاده شده است. هر مدل علاوه بر سود هر سهم، شامل متغيرهايي است که مي تواند در
زمينه دستکاري صورت هاي مالي و ارزيابي رابطه سود و قيمت داراي محتواي اطلاعاتي باشد ، و از
روش داده هاي ترکيبي استفاده شد. نتيجه، بيانگر مربوط بودن سود هر سهم، نسبت هاي سرمايه در
گردش به دارايي، بازده دارايي، سود خالص به فروش و گردش دارايي در تبيين قيمت سهام شرکت
هاي نمونه است. همچنين يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که اجزاي اقلام تعهدي در اين زمينه از
لحاظ آماري معني دار نيستند. به عبارتي در توضيح رابطه سود هرسهم و قيمت سهام، در نظر گرفتن
اقلام تعهدي به عنوان معياري براي کيفيت سود، اهميت زيادي را نشان نمي دهد و تغييرپذيري سود
کمتر تحت تاثير موقعيت تجاري و تصميمات مدير از ناحيه اقلام تعهدي قرار مي گيرد. به طور کلي ،
يافته ها نشان داد که سود هر سهم مربوط ترين متغير حسابداري به ارزش شرکت است و بين دارايي
.( هاي جاري و قيمت سهام رابطه اي معکوس وجود دارد(هاشمي و بهزادفر، 1389
انجام « جريان هاي نقدي آتي، اقلام تعهدي غيرعادي و ريسک ورشکستگي » تحقيقي تحت عنوان .
شد. جامعه آماري آن شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و جامعه آماري 117 شرکت
.8
1380 مي باشد. دراين پژوهش به منظور برآورد اقلام تعهدي غيرعادي از مدل – در دوره زماني 1389
استفاده شده توسط پيسنل و همکاران با استفاده از داده هاي مقطعي استفاده شده است و نتيجه
پژوهش نشان داد، ميان اقلام تعهدي غيرعادي و جريان نقدآتي رابطه مثبت و معناداري وجود دارد، اما
اين رابطه با بالا رفتن ريسک ورشکستگي کاهش مي يابد و معناداري خود را از دست مي دهد ، که
مي تواند نشان دهنده اين موضوع باشد که اقلام تعهدي غيرعادي در شرکت هاي با وضعيت مناسب
و با ريسک ورشکستگي پايين، ناشي از خطاي برآورد نبوده، حاوي اطلاعات سودمندي در رابطه با
.( عملکرد آتي آنها هستند (ثقفي و محمدي، 1391
صورت گرفت که « رابطه بين دوره تصدي حسابرس و اقلام تعهدي اختياري » تحقيقي با عنوان .
نمونه اي به حجم 260 سال-شرکت طي دوره 1385 تا 1389 از جامعه آماري شرکت هاي پذيرفته
شده در بورس اوراق بهادار انتخاب شد. براي بررسي اطلاعات از تجزيه و تحليل پانلي استفاده شد .
نتايج اين تحقيق بيانکر رابطه مثبت و معني داري بين اقلام تعهدي اختياري و دوره تصدي ح سابرس
در شرکت هاي مورد مطالعه مي باشد. زماني که حسابرس چند سال به طور مستمر در شرکت
صاحبکار فعاليت مي کند، افزايش انعطاف پذيري صاحبکار در مديريت سود با استفاده از اقلام
.( تعهدي اختياري افزايش مي يابد (کاشاني پور و همکاران، 1391
135 شرکت پذيرفته شده « رابطه بين اجزاي نقدي و تعهدي سود با قيمت سهام » در تحقيقي با عنوان .
در بورس اوراق بهادارتهران و داده ها به صورت سالانه براي دوره زماني 1384 تا 1387 با روش
رگرسيون حداقل مربعات معمولي با استفاده از داده هاي ترکيبي در سطح مقطعي و نرم افزار ايويوز
مورد بررسي قرار گرفت، و نتيجه حاکي از اين بوده است که بين اجزاي نقدي سود و قيمت سهام
رابطه مثبت و معني داري وجود دارد و ميزان افزايش قيمت سهام در شرکت هاي که از اجزاي نقدي
سود بالاتري نسبت به ساير شرکت ها برخور دارند، بيشتر است. همچنين بين اقلام تعهدي ، اقلام
تعهدي اختياري و اقلام تعهدي غيراختياري با قيمت سهام رابطه مثبت و معني داري وجود دارد ؛ و
ميزان افزايش قيمت سهام در شرکت هايي که داراي اقلام تعهدي اختياري و غيراختياري با کيفيت
.( بالايي هستند، بيشتر است (سجادي و همکاران، 1391
انجام شد. نمونه « تاثير برگشت، پايداري و ناهنجاري اقلام تعهدي بر سود دوره » تحقيقي با عنوان .
آماري متشکل از 91 شرکت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زماني بين سالهاي 1381
تا 1389 مي باشد.در اين پژوهش از داده هاي ترکيبي (تابلويي و تلفيقي ) استفاده شد . هدف اين
.9
پژوهش بررسي تأثير برگشت اقلام تعهدي و اقلام تعهدي خوب و بد بر پايداري اقلام تعهدي و
1991 ) و مدل ديچو و ) توانايي پيش بيني سود و بازده سهام مي باشد. بدين منظور از مدل جونز 1
2011 ) استفاده شده است. نتيجه پژوهش وجود رابطه ) 2002 ) تعديل شده با مدل بوشمن 3 ) دچو 2
معنادار بين اقلام تعهدي و نوسانات سرمايه در گردش نشان داد. همچنين بين رشد فروش و اقلام
تعهدي رابطه معکوس و بين اقلام تعهدي موجودي کالا و کاهش ارزش موجودي کالا رابطه معکوس
وجود دارد. اما بين خطاي تخمين اقلام تعهدي و پايداري اقلام تعهدي رابطه معني دار يافت نشد
( (خاني و صادقي، 1392
2- تحقيقات انجام شده پيرامون موضوع تحقيق درخارج از کشور: 3-2
دکو و همکاران 4 در سال ( 1995 )، به بررسي اجزائ اقلام تعهدي و مديريت سود پرداختند. آنها نشان .
دادند که اقلام تعهدي غيراختياري، ثابت هستند و ار آن نمي توان براي هموارسازي سود استفاده کرد.
هر چقدر اقلام تعهدي اختياري در داخل اقلام تعهدي بيشتر باشد احتمال مديريت سود نيز متعاقب آن
افزايش مي يابد. در نتيجه باعث مي شود که اوضاع مالي اين شرکت ها بهتر نشان داده شود، که به نوبه
.( خود باعث کاهش هزينه معاملات خواهد شد (دکو و همکاران، 1995
1997 ) در پژوهشي اثر سود را بر رفتار اقلام تعهدي اختياري بررسي و با استفاده ) دي فوند و پارك 5 .
1995 ) پيس بيني کردند که مديران براي کاهش احتمال بر کناري ) از فرضيه فودنبرگ و تيرول 6
شغلي به هموارسازي سود مي پردازند. ايشان 13297 شرکت در فاصله سال هاي 1984 تا 1994 را
انتخاب و آنها را به چهار گروه شرکت هاي با عملکرد جاري بالا، با عملکرد جاري پايين، با عملکرد
آتي بالا و شرکت هاي با عملکرد آتي پايين تقسيم کردند. نتايج نشان مي دهد زماني که عملکرد
جاري پايين و عملکرد آتي بالاست، متوسط و ميانه اقلام تعهدي اختياري مثبت است، همچنين زماني
که عملکرد جاري بالا و عملکرد آتي پايين است، متوسط و ميانه اقلام تعهدي اختياري منفي است؛ که
نتايج به دست آمده با هموارسازي سود مديران سازگاري دارد. همچنين نتايج ديگر نشان مي دهد
1-Jonzs
2-Dechow, Dichev
3-Bushman
4-Dechow
1- Defond and Park
2-Fudenberg and Tirole
.0
نسبت بدهي با اقلام تعهدي اختياري رابطه منفي و با اندازه شرکت رابطه مثبت دارد (دي فوند و
( پارك، 1997
1988 ) در پژوهشي با عنوان بررسي مقايسه اي حسابداري نقدي و تعهدي براي پيش بيني ) والدرون 1 .
جريانهاي نقدي عملياتي در صنعت نفت و گاز، توانايي معيارهاي حسابداري نقدي و حسابداري
تعهدي را براي پيش بيني جريان هاي نقدي عملياتي در طي سالهاي 1977 تا 1986 مقايسه کرده است.
نتايج پژوهش وي نشان مي دهد که معيارهاي حسابداري تعهدي نسبت به معيارهاي حسابداري نقدي
.( براي پيش بيني جريان هاي نقدي عملياتي برتري ندارد (والدرون، 1988
ريچاردسون 2 در سال ( 2000 )، در پژوهشي به بررسي عدم تقارن اطلا ع ات و سطح مديريت سود .
پرداخت. او به اين نتيجه رسيد که عدم تقارن اطلاعات سطح مديريت را افزايش مي دهد. ريچاردسون
چنين استدلال کرده است که در شرايط عدم تقارن اطلاعات بالا ، مديران در صدد دستکاري در سود
.( برخواهند آمد(ريجاردسون، 2000
« رابطه کيفيت اقلام تعهدي با مالکيت شرکت » 2000 ) تحت عنوان ) تحقيقي توسط آشيک و همکاران 3 .
انجام شد براي عملياتي کردن ميزان آگاهي سرمايه گذاران از دو متغير به عنوان مقياس مستقيم (درصد
و تعداد سهامي که آخر سال در دست سرمايه گذاران نهادي است ) و دو متغير به عنوان معيار غير
مستقيم (اندازه و تعداد تحليل گراني که فعاليتهاي اين شرکت را دنبال مي کردند) استفاده شد . محققان
با استفاده از آزمون هاي رگرسيون، دريافتند که توانايي اقلام تعهدي براي پيش بيني سودهاي آتي نه
تنها براي شرکت هاي بزرگتر و شرکت هايي که سرمايه گذاران نهادي بيشتري دارند کوچکتر نيست ،
بلکه بزرگتر نيز هست. به علاوه اين نتيجه حاصل شد که توانايي اقلام تعهدي براي پيش بيني هاي
سودآتي به قيمت سهام و حجم معاملات هيچ وابستگي ندارد. نهايتا در اين تحقيق بيان شد که به نظر
نمي رسد که پيش بيني کنندگي اقلام تعهدي براي بازده هاي آتي مربوط به عدم توانايي مشارکت
کنندگان بازار در درك اطلاعات مربوط باشد.
4نقش اقلام تعهدي را در پيش بيني جريان هاي نقد آتي بررسي کردند. آنها ( بارث و همکاران ( 2001 .
با تفکيک سود به اجزاي نقدي و تعهدي دريافتند که تفکيک سود به طور معناداري توان پيش بيني
جريان هاي نقدي را افزايش مي دهد. آنها همچنين با تفکيک اقلام تعهدي به اجزاي فرعي، نظير: تغيير
3-Waldron
4- Richardson
5-Ashiq et all
1-Barth et all
.1
درحساب هاي دريافتني و پرداختني، تغيير در موجودي کالا، استهلاك و … دريافتند که تفکيک اقلام
تعهدي توان پيش بيني را نسبت به تفکيک سود به اجزاي نقدي و تعهدي بيشتر افزايش مي دهد (بارث
.( و همکاران، 2001
2007 ) با به گارگيري مدل باسو در اندازه گيري محافظه کاري و تفکيک اقلام تعهدي به اجزاء ) پا 1 .
منتظره و غير منتظره، با استفاده از دو مدل جونز تعديل شده و جونز تعديل شده با جريانهاي نقد ي
غير خطي به مطالعه ي تأثير اقلام تعهدي غير منتظره بر محافظه کاري پرداخت . نتايج پژوهش وي
حاکي از اين است که محافظه کاري منعکس در اقلام تعهدي بيشتر تحت تأثير اقلام تعهدي غي ر
.( منتظره است (پا، 2007
2 رابطه بين هموارسازي سود و نقدشوندگي سهام را بررسي نمودند و به اين ( لافوند و همکاران( 2007 .
نتيجه دست يافتند که هموارسازي اقلام تعهدي اختياري (غيرعادي ) موجب کاهش نقدشوندگي و
.( افزايش هزينه معاملات خواهد شد (لافوند وهمکاران، 2007
بچتيار 3 در سال ( 2008 )، به بررسي تاثير اقلام تعهدي بر عدم تقارن اطلاعات که در هزينه هاي تجارتي .
در بازارهاي مالي منعکس مي شود، پرداخته است. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد، کيفيت سود
پايين با اختلاف قيمت پيشنهادي خريد و فروش به عنوان معيار سنجش عدم تقارن اطلاعات، رابطه
مثبت و معناداري دارد. در اين مقاله براي برآورد کيفيت سود پايين از مدل تعديل شده جونز استفاده
.( شده است (بچتيار، 2008
2009 ) در پژوهشي با عنوان ” ارتباط صورت هاي مالي با ارزش و اثرآن ها ) ديميترپولس و استريو 4 .
بر روي قيمت سهام ” با بررسي 101 شرکت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار آتن و براي يک دوره
زماني 10 ساله به طور همزمان اثر اقلام تعهدي، سود هر سهم و شش نسبت خاص به عنوان شاخصي
از دستکاري در صورت هاي مالي را بر قيمت سهام بررسي نمودند. نتايج پژوهش آن ها نشان داد که
چهار نسبت از شش نسبت مورد بررسي و هر دو بخش از اقلام تعهدي (اختياري و غيراختياري )
اهميت فزاينده اي در توصيف تغيير قيمت سهام خواهند داشت، اما اهميت اقلام تعهدي غيراختياري در
مقايسه با اقلام تعهدي اختياري بيشتر است. همچنين يافته هاي پژوهش آن ها حاکي از اين مطلب است
که متغير حسابداري سودآوري مربوط ترين متغير است و هرچه مديران در دارايي هاي جاري
2-Pae
3-La Fond
4- Bachtiar
1-Dimitropoulos and Asteriou
.2
کمترسرمايه گذاري کنند، اثري بهتر بر روي قيمت سهام آن ها خواهد داشت. ( ديميترپولس و استريو ،
.(2009
کيفيت اقلام تعهدي، ريسک اطلاعات و هزينه سرمايه ، » گري و همکارانش 1 در تحقيقي با عنوان .
بيان مي کنند ريسک اطلاعات يک عامل خطرپذيري غيرقابل تنوع بخشي است که « شواهدي از استراليا
در بازار سرمايه داراي ارزش است. اين پژوهشگران تحقيق فرانسيس و ديگران را در سال 2005 در
استراليا با استفاده از کيفيت اقلام تعهدي به عنوان متغير جايگزيني براي ريسک اطلاعات انجام دادند .
در اين مطالعه اثر متقابل کيفيت اقلام تعهدي، ريسک اطلاعات و هزينه سرمايه در استراليا مورد بررسي
قرار گرفت؛ جايي که تفاوتهاي قانوني و نهادي زيادي در مقايسه با شرکتهاي امريکايي وجود دارد که
ارتباط بين هزينه سرمايه و کيفيت اقلام تعهدي را تحت تأثير قرار مي دهد . نتايج اين تحقيق حاکي
است در حالي که کيفيت اقلام تعهدي بر هزينه سرمايه شرکتهاي استراليايي تأثير مي گذارد ، برخي
تفاوتهاي برجسته وجود دارد. در مقابل يافته ها براي شرکتهاي امريکايي، هزينه بدهي و حقوق صاحبان
سهام براي شرکتهاي استراليايي به ميزان زيادي با کيفيت اقلام تعهدي ناشي از بنيانه اي اقتصادي تحت
تأثير قرار ميگيرد. اين يافته با پيش بيني پژوهشگران مبني بر تفاوت محيط قانوني و نهادي استراليا در
مقايسه با امريکا مطابقت دارد. به علاوه اين مطالعه شواهدي فراهم مي آورد که نشان مي دهد کيفيت
.( اقلام تعهدي يک عامل ريسک داراي ارزش است (گري و همکاران، 2009
2009 ) به بررسي رابطه بين مديريت سود و نقد شوندگي پرداختند ، آنها براي ) گوپتا و همکارانش 2 .
ارزيابي مديريت سود از سه معيار استفاده کرده اند که يکي از معيارها اقلام تعهدي است. آنها ادعا مي
کنند، نقدشوندگي بازار براي شرکت هايي که سود خود را مديريت مي کنند با عدم اطمينان بالاتر
درباره ي صحت ارزش موجودي سهامشان روبرو هستند. يافته هاي اين پژوهش همچنين نشان م ي
دهد، با افزايش نقدشوندگي، هزينه معاملات به شکل چشم گيري پايين خواهد آمد. شرکت هايي که
سودشان را مديريت مي کنند، اختلاف قيمت پيشنهادي خريد و فروش وسيع تري دارند و هزينه هاي
معاملات و تجارت بالاتر را تحمل مي کنند و سهامشان نقدشوندگي پايين تري دارد (گوپتا و همکاران،
.(2009
2-Gray et all
1-Gupta
.3
2009 )، به بررسي نقش مديريت سود در نقدشوندگي سهام پرداختند و دريافتند که ) چانگ و همکاران 1 .
شرکت هايي که به مديريت سود دست مي زنند، از نقدشوندگي سهام پايين رنج مي برند . در اين
پژوهش عنوان شد که به علت افزايش عدم تقارن اطلاعاتي هزينه معاملات سهام به طور چشمگيري
.( افزايش مي يابد (چانگ و همکاران، 2009
اشيوگلو و همکارانش 2 ، به بررسي تاثير مديريت سود بر نقدشوندگي پرداختند . براي بررسي تأثير .
مديريت سود بر نقدشوندگي بازار از سه معيار براي ارزيابي مديريت سود استفاده کرده اند که يکي از
معيارها اقلام تعهدي است و دو معيار ديگر مربوط به معيارهاي مديريت سود واقعي هستند که شامل
جريان نقد عملياتي و هزينه هاي اختياري است و براي ارزيابي نقدشوندگي بازار نيز از معيار عدم
استفاده کردند؛ طبق نتايج به دست آمده، مديريت سود مبتني (kv) نقدشوندگي آميهود و معيار کي وي
بر هزينه هاي اختياري غيرعادي با معيار عدم نقدشوندگي رابطه مستقيمي داشت (اشيوگلو و
.( همکاران، 2011
3 به بررسي رابطه اجزاي اقلام تعهدي با هزينه معاملات در چين پرداختن د. آنها ( کي آن هوا لي ( 2013 .
مدل تعديل شده جونز را براي اندازه گيري اقلام تعهدي عادي و غير عادي به کار گرفتند . نتايج
پژوهش حاکي از اين بوده که رابطه معني دار بين اقلام تعهدي عادي و غير عادي با هزينه معاملات
.( وجود دارد (کي آن هوا لي، 2013
2) خلاصه اي از تحقيقات داخلي وخارجي ارائه شده است. – درجدول( 2
2- Chung H et all
3- Ascioglu et all
4-Qianhua Lei
..
رديف
عنوان تحقيق
نام محقق/سال
فرضيات
نتايج آزمون
1
رابطه بين اجزاي نقدي
وتعهدي سود باقيمت سهام
سجادي
( وهمکاران( 1389
-1 بين اجزاي نقدي سود
وقيمت سهام رابطه معني داري
وجود دارد.
-2 بين اقلام تعهدي ، اقلام
تعهدي اختياري و اقلام تعهدي
غيراختياري با قيمت سهام رابطه
معني داري وجود دارد.
-1 بين اجزاي نقدي سود
وقيمت سهام رابطه مثبت ومعني
داري وجود دارد.
-2 بين اقلام تعهدي ، اقلام
تعهدي اختياري و اقلام تعهدي
غيراختياري با قيمت سهام رابطه
مثبت ومعني داري وجود دارد
2
بررسي رابطه بين کيفيت اقلام
تعهدي و ثبات سود با هزينه
سرمايه سهام عادي
علوي طبري
( ومشايخي( 1388
-1 بين هزينه سرمايه سهام
عادي و کيفيت اقلام تعهدي
ارتباط معني دار وجود دارد.
-2 بين هزينه سرمايه سهام
عادي و ثبات سود ارتباط معني
دار وجود دارد.
-1 بين هزينه سرمايه سهام
عادي و کيفيت اقلام تعهدي
رابطه منفي و معني دار وجود
دارد.
-2 بين هزينه سرمايه سهام
عادي و ثبات سود رابطه منفي
ومعني دار وجود دارد.
3
رابطه اقلام تعهدي اختياري و
انگيزه مديريت نوسان هاي
جريان هاي نقدي
دستگير
( وهمکاران( 1389
-1 بين انگيزه مديريت با نوسان
وجه نقد وهموارسازي سود
رابطه معني داري وجود دارد.
-2 بين انگيزه مديريت با اقلام
تعهدي اختياري وهموارسازي
سود رابطه معني دار وجود دارد.
-1 نتايج نشان دهنده تاييد
فرضيه مي باشد.
-2 نتايج نشان دهنده تاييد
فرضيه مي باشد.
4
بررسي تحليلي توانايي اجزاي
تعهدي و نقدي در پيش بيني
سودهاي غير عادي و ارزش
سهام
عباس زاده
( وهمکاران( 1389
-1 بين اجزاي تعهدي و نقدي
سود با سودهاي غيرعادي رابطه
معني دار وجود دارد.
-2 بين اجزاي سود با ارزش
بازار سهام رابطه معني دار است
-1 اجزاي سود با سودهاي
غيرعادي رابطه معني دار ولي
برعکس دارد.
-2 اجزاي سود با ارزش بازار
سهام رابطه معني دار وجود دارد
5
نقش اقلام تعهدي اختياري در
مديريت سود
مشايخي
( وهمکاران( 1384
بين اقلام تعهدي اختياري و
مديريت سود رابطه معني دار و
معکوس وجود دارد.
نتايج نشان دهنده تاييد فرضيه
مي باشد.
..
6
بررسي نقش مديريت اقلام
تعهدي در نقد شوندگي سهام
مراد فردزاده و
( همکاران( 1389
بين مديريت اقلام تعهدي و
نقدشوندگي رابطه معني دار
وجود دارد.
نتايج نشان دهنده تاثير منفي
مديريت اقلام تعهدي بر
نقدشوندگي سهام شرکت مي
باشد.
7
بررسي رابطه بين دوره تصدي
حسابرس و اقلام تعهدي
اختياري
کاشاني پور و
( همکاران( 1391
بين اقلام تعهدي اختياري و
دوره تصدي حسابرس رابطه
معني داري وجود دارد.
رابطه مثبت و معني داري بين
اقلام تعهدي اختياري و دوره
تصدي حسابرس در شرکت
هاي مورد مطالعه مي باشد.
8
بررسي رابطه بين هموارسازي
سود و نقدشوندگي سهام
لافوند و همکاران
(2007)
بين هموارسازي سود و
نقدشوندگي سهام رابطه معني
دار وجود دارد.
نتيجه نشان مي دهد که
هموارسازي اقلام تعهدي
اختياري (غير عادي ) موجب
کاهش نقدشوندگي و افزايش
هزينه معاملات خواهد شد.
9
بررسي رابطه اجزاي اقلام
تعهدي با هزينه معاملات در
چين
کي آن هوا لي
(2013)
-1 بين اقلام تعهدي غيرعادي
(اختياري) و هزينه معاملات
سهام رابطه معني دار وجود
دارد.
-2 بين اقلام تعهدي عادي
(غيراختياري) و هزينه معاملات
سهام رابطه معني دار وجود
دارد.
نتايج پژوهش حاکي از اين بوده
که رابطه معني دار بين اقلام
تعهدي عادي و غي ر عادي با
هزينه معاملات وجود دارد.
10
بررسي ارتباط صورت هاي
مالي با ارزش و اثرآن ها بر
روي قيمت سهام
ديميترپولس و
( استريو ( 2009
بين اقلام تعهدي و شش نسبت
خاص به عنوان شاخصي از
دستکاري در صورت هاي مالي
با قيمت سهام رابطه معني داري
وجود دارد.
نتايج پژوهش نشان داد که چهار
نسبت از شش نسبت مورد
بررسي و هر دو بخش ازاقلام
تعهدي (اختياري و غيراختياري)
اهميت فزاينده اي در تغيير
قيمت سهام خواهند داشت.
11
بررسي تأثير اجزاء اقلام
تعهدي بر محافظه کاري
پا ( 2007 ) بين اقلام تعهدي منتظره و غير
منتظره و محافظه کاري رابطه
محافظه کاري منعکس در اقلام
تعهدي بيشتر تحت تأثير اقلام
..
4- خلاصه فصل 2
مديران، تحليل گران مالي و سرمايه گذاران بيشترين توجه خود را به سود گزارش شده شرکت ها
اختصاص داده اند. مديران از حفظ روند رو به رشد سود منتفع مي شوند، زيرا پاداش آنها به ميزان سود
شرکت ها بستگي دارد. تحليل گران مالي، درگير پردازش و تفسير اطلاعات بوده و درك صحيح اجزاء سود
يک بخش اساسي از اين رويه مي باشد. انتشار خبرهاي خوب در مورد سود شرکت ها بطور قابل ملاحظه
ايي بر قيمت سهام تاثير مي گذارد و بعيد است که حساسيت و وسواس بازار نسبت به ارزيابي عملکرد
مبتني بر سود کاهش يابد. همچنين تمرکز بازار بر سود خالص باعث عدم توجه به ساير شاخصهاي ارزيابي
عملکرد شده است.
معني داري وجود دارد. تعهدي غير منتظره است.
12
بررسي مقايسه اي حسابداري
نقدي و تعهدي براي پيش
بيني جريانهاي نقدي عملياتي
در صنعت نفت و گاز
1- بين حسابداري نقدي و ( والدرون ( 1988
جريان هاي نقدي عملياتي رابطه
معني دار وجود دارد.
-2 بين حسابداري تعهدي و
جريان هاي نقدي عملياتي رابطه
معني داري وجود دارد.
نتايج نشان مي دهد که بين
حسابداري نقدي و تعهدي با
جريان هاي نقدي عملياتي رابطه
معني داري وجود دارد، همچنين
معيارهاي حسابداري تعهدي
نسبت به معيارهاي حسابداري
نقدي براي پيش بيني جريان
هاي نقدي عملياتي برتري
ندارد.
13
بررسي رابطه بين مديريت
سود و نقد شوندگي
گوپتا و همکاران
(2009)
بين مديريت سود و نقد
شوندگي رابطه معني داري
وجود دارد.
يافته نشان مي دهد، باافزايش
نقدشوندگي، هزينه معاملات به
شکل چشم گيري پايين خواهد
آمد. شرکت هايي که سودشان
را مديريت مي کنند، هزينه هاي
معاملات و تجارت بالاتر را
تحمل مي کنند و سهامشان
نقدشوندگي پايين تري دارد.
.7
در اين فصل به بررسي ادبيات و پيشينه تحقيق پرداخته شده است . ساختار کلي اين فصل از دو بخش
تشکيل شده که در بخش اول به بررسي ادبيات مربوط به موضوع تحقيق (بررسي ارتباط بين اجزاي اقلام
تعهدي و هزينه معاملات سهام) پرداخته شده که شامل مباني نظري تحقيق اعم از سود، مفاهيم سود در
حسابداري، مفاهيم اقتصادي سود، نارسايي و نقاط ضعف و قوت سود، حسابداري تعهدي، و اقلام تعهدي،
نقش و اهميتي که اين اقلام دار مي باشد و مدل هاي اندازه گيري اقلام تعهدي، همچنين پيداش نظريه
کيفيت سود و معيارهاي اندازه گيري آن، مديريت سود و در نهايت هزينه معاملات سهام به عنوان متغير
وابسته مورد بررسي قرار گرفت و در نهايت در بخش دوم اين فصل خلاصه تعدادي از تحقيقات انجام شده
در زمينه تحقيق اعم از تحقيقات داخلي و خارجي ارائه شده است و در نهايت در قالب يک جدول اين
تحقيقات ارائه شد.
.8
فصل سوم
روش اجراي تحقيق
.9
1- مقدمه 3
اعتقاد انديشمندان معاصر بر اين است که توسعه و پيشرفت علوم در چند دهه اخير به مراتب بيشتر و
جامع تر از پيشرفتي است که کليه علوم از بدو پيدايش خود تا پايان نيمه اول قرن بيستم داشته اند، اعتقاد
انديشمندان معاصر بر اين است که توسعه و پيشرفت علوم در چند دهه اخير به مراتب بيشتر و شايد قبول
اين واقعيت قدري مشکل تر باشد، اما پيشرفتي چنين شتابان مرهون به کارگيري روش هاي دقيق و صحيح
علمي بوده است. يک محقق پس از انتخاب و تعيين موضوع بايد به دنبال تعيين روش تحقيق باشد. انتخاب
روش تحقيق بستگي به هدفها و موضوع پژوهش دارد. بنابراين هنگامي مي توان در مورد روش بررسي
انجام يک تحقيق تصميم گرفت که ماهيت موضوع تحقيق و هدف هاي آن مشخص باشد، به عبار تي روش
تحقيق به محقق کمک مي کند، شيوه و روشي را انتخاب و آغاز کند تا بتواند هر چه سريع تر به پاسخ يا
پاسخ هايي که براي پرسش هاي خود در نظر گرفته است دست يابد. در واقع روش تحقيق علمي شامل
اندازه گيري و ارزيابي و مقايسه عوامل بر اساس اصول و موازين پذيرفته شده از طرف دانشمندان، براي
حل مشکلات و مسائل و مستلزم قدرت انديشه و ظرفيت تعمق، تشخيص، قضاوت و ابتکارات است.
در اين فصل مراحل انجام تحقيق مورد بررسي قرار مي گيرد. روش تحقيق، ويژگيهاي تحقيق، فرضيه هاي
تحقيق، جامعه مطالعاتي، نحوه جمع آوري داده هاي مربوط به متغييرهاي تحقيق و چگونگي تجزيه و تحليل
اين اطلاعات نيز در اين فصل مورد توجه قرار گرفته است.
2-3 روش تحقيق
دشوارترين گام در فرآيند تحقيق، مشخص کردن مسأله مورد مطالعه است. نخست آنکه درباره يک چيز،
يک مانع يا يک موقعيت مبهم وجود دارد، ابهامي که نيازمند تعيين است. در هر تحقيق ابتدا بايد نوع، اهداف
تحقيق و دامنه آن معين شود تا بتوان با استفاده از قواعد و ابزارمناسب و از راه هاي معتبر به واقعيت ها
دست يافت.
روش پژوهش حاضراز لحاظ استدلال، قياسي _ استقرايي است، بدين معني که چارچوب نظري و پيشينه
پژوهش از راه مطالعات کتابخانه اي، مقالات و سايت ها بصورت قياسي و جمع آوري داده ها براي تاييد يا
رد فرضيه ها از استدلال استقرايي استفاده مي شود. روش پژوهش از لحاظ هدف، کاربردي و به جهت نحوه
گردآوري داده ها توصيفي از نوع همبستگي است اين روش در پژوهش هايي سودمند مي باشد که هدف
.0
آنها کشف رابطه بين متغير ها است در اين تحقيق تلاش مي شود که همبستگي بين متغير هاي تحقيق
آزمون شود. اين تحقيق از نوع تحقيقات پس رويدادي است زيرا اطلاعات گذشته براي آزمون فرضيات
استفاده مي شود.
از سوي ديگر، اين تحقيق به دليل اينکه در جستجوي دستيابي به يک هدف علمي است و اطلاعات
سودمندي را در زمينه واقعيات موجود به دست ميدهد ماهيت کاربردي نيز دارد . پژوهش مورد نظر از
که شامل تحليلهاي سري زماني و مقطعي مي باشد ، استفاده کرد ه است .همچنين (panel) روش پنل
پژوهش مورد نظر از لحاظ اينکه بر پايه داده هاي واقعي صورت ميگيرد از جمله تحقيقات تجربي است.
مقياس اندازه گيري داده ها مقياس نسبي است. مقياس نسبي بالاترين و دقيق ترين سطح اندازه گيري را
ارائه مي دهد. اين مقياس علاوه بر دارا بودن کليه خصوصيات مقياس هاي ديگر (اسمي ، رتبه اي ، فاصله
اي)، ازصفر مطلق نيز برخوردار است. چون هدف پژوهش شناخت رابطه همبستگي بين اجزاي اقلام
تعهدي و هزينه معاملات مي باشد و تحقيقات همبستگي شامل کليه تحقيقاتي است که در آنها سعي مي
شود رابطه متغيرهاي مختلف با استفاده از ضريب متغير کشف و تعيين شود.
3-3 جامعه مطالعاتي و نمونه آماري
جامعه اين تحقيق کليه شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1386 تا پايان سال
1391 مي باشد. دليل انتخاب شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار اين است که قابليت دسترسي
به اطلاعات مالي اين شرکت ها بيشتر است؛ همچنين به خاطر وجود مقررات و استانداردهاي سازمان
بورس اوراق بهادار تهران، اطلاعات گزارش هاي مالي اين شرکت ها همگن تر است.
نمونه بخشي (يا زير مجموعه اي) از جامعه (يا مجموعه مرجع ) است . نمونه مجموعه اندازه هايي از
جامعه آماري است که عملا در جريان يک تحقيق گرد آوري مي شود و فرآيند يک تحقيق را مي توان
تلاش براي درك رفتار جامعه که بر پايه اطلاعات به دست آمده از نمونه صورت مي گيرد دانست . زيرا
جمع آوري اطلاعات براي کل جامعه آماري مستلزم صرف هزينه و زمان زيادي مي باشد بعلاوه در بعضي
موارد نيز جمع آوري اطلاعات از کل جامعه غير منطقي مي باشد. لذا ناچار به استخراج نمونه مي باشيم و
از سويي مي دانيم که نمونه گيري موجب کاهش قطعيت و اطمينان نتايج به دست آمده مي شود.
.1
براي تعيين نمونه ي آماري، از روش حذف سيستماتيک (غربالگري) استفاده شده است. به عبارت د يگر
آن دسته از شرکت هاي جامعه ي آماري که شرايط زير را دارا بودند، به عنوان نمونه ي آماري انتخاب و ما
بقيه حذف شده اند:
-1 شرکتهايي که دوره مالي آن، منتهي به 29 اسفند ماه باشد.
-2 شرکتهايي که وقفه معاملاتي نداشته باشند.
-3 شرکتها جزو مؤسسات مالي شامل بانکها و موسسات بيمه، شرکتهاي سرمايه گذاري نباشد.
-4 شرکت ھايي که تغيير سال مالي نداشته باشند.
1) روش نمونه گيري – جدول ( 3
تعداد شرکت هاي که در سال هاي 1386 الي 1391 در بورس حضور داشته اند 364 شرکت
شرکت هاي هلدينگ و واسطه گر مالي 93 شرکت
تعداد شرکت هايي که در دوره مورد مطالعه تغيير در سال مالي دارند 76 شرکت
شرکت هايي داراي وقفه معاملاتي بيش از 6 ماه 69 شرکت
شرکت هايي که بنا به دلايل مختلف فاقد داده هاي مستمر بوده اند 62 شرکت
تعداد شرکت هايي که داده هاي آنها جمع آوري شده است (نمونه نهايي) 64 شرکت
بنابراين با توجه به موارد بند 1 الي 4 تعداد 64 شرکت به عنوان نمونه تحقيق انتخاب شدند (ليست
شرکتهاي نمونه در پيوست آمده است).
4- حدود مطالعاتي 3
قلمرو تحقيق چهارچوبي را فراهم مي نمايد تا مطالعات و آزمون محقق در طي آن قلمرو خاص انجام پذيرد
و داراي اعتبار بيشتر باشد.
1- قلمرو مکاني تحقيق 4-3
اين پژوهش کليه شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسي قرار مي دهد .
.2
2- قلمرو زماني تحقيق 4-3
دوره زماني اين پژوهش با توجه به در دسترس بودن اطلاعات مربوط به متغير هاي تحقيق، از ابتداي
1391 (يک دوره 6 ساله) است. – سال 1386
3- قلمرو موضوعي تحقيق 4-3
در اين پژوهش، بررسي رابطه بين اجزاي اقلام تعهدي و هزينه معاملات مورد کنکاش قرار مي گيرد.
5- روش هاي جمع آوري اطلاعات 3
اطلاعات و داده هاي مورد نياز اين تحقيق با استفاده از دو روش جمع آوري شده اند:
1) اطلاعاتي که مربوط به مباحث تئوريک پژوهش بوده اند از منابع مختلف مانند کتب و نشريات
معتبر بين المللي که در پايگاه هاي اطلاعاتي مجازي موجود مي باشند جمع آوري گرديده است.
2) براي جمع آوري اطلاعات جهت آزمون فرضيه هاي تحقيق از لوح فشرده سازمان اوراق بهادار
تهران، نرم افزارهاي ره آورد نوين استفاده شده است.
6- فرضيه هاي تحقيق 3
فرضيه در واقع بيان حدس و فرض در مورد روابط احتمالي بين دو يا چند متغير است پس در درجه
اول،فرضيه بياني است مبتني بر احتمال نه يقين، در درجه دوم فرضيه ها معمولا به شکل جملات تفسيري يا
.( خبري بيان مي شود و طبعا به طور اعم يا اخص متغيري را به متغير ديگر مرتبط مي سازد(ساده، 1375
يک فرضيه، يک حدس مبتني بر دانش با تجربه در مورد حل يک مسئله است و آن را مي توان بعنوان
يک رابطه فرضي بين دو متغير مي دانست که به صورت گزاره هاي قابل آزمون ارائه مي شود . بيان مسئله
تنها به صورت کلي پژوهش را هدايت مي کند و تمام اطلاعات ويژه پژوهشي را در بر ندارد. بنابراين مسئله
هرگز بصورت کلي پژوهش را هدايت مي کند و تمام اطلاعات ويژه پژوهشي را در بر ندارد، بنابراين مسئله
.( هرگز به صورت علمي حل نخواهد شد مگر اينکه به فرضيه يا فرضياتي تبديل شود (خاکي، 1384
با توجه به اهداف و سوالات تحقيق فرضيه هاي تحقيق به شرح ذيل بيان مي شود:
.3
فرضيه اصلي 1:بين اقلام تعهدي غير عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني دار وجود دارد.
فرضيه اصلي 2:بين اقلام تعهدي عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني دار وجود دارد.
7-3 شيوه اندازه گيري متغير ها
1-7-3 مدل هاي پژوهش
در اين تحقيق با توجه به فرضيات و متغيرهاي تحقيق مدل زير جهت آزمون فرضيات تحقيق مورد
استفاده قرار گرفته است:
A) Trading cost =…. +…. Accrual +….Size +…. Price +….Volatility+…. Volume
+Year +Industry +..
….)Tradingcost = ….+….|……….|+…………+….size+….price+….Volatility
+….Volume +Year +Industry+..
….) Trading cost = ..0 +..1|noracc| + +………… + ….Size +….Price
+….Volatility + ….Volume + Year +Industry+..
2-7-3 متغير تحقيق
متغير يک مفهوم است که بيش از دو يا چند ارزش يا عدد به آن اختصاص داده ميشود . به عبارتي
ديگر متغير به ويژگيهايي اطلاق مي شود که مي توان آن را مشاهده يا اندازه گيري کرد و دو يا چند
ارزش يا عدد را جايگزين آنها نمود. متغير بر اساس نقشي که در پژوهش بر عهده دارد به دو دسته
.( تقسيم مي شود (دلاور، 1388
در پژوهش حاضر با توجه به اهداف و سوالات تحقيق بيان شده، متغير هاي تحقيق به شرح زير تعريف
مي شود:
..
1-2-7-3 متغير وابسته
هزينه معاملات سهام
هزينه اي است که ناشي از يک معامله اقتصادي است. هزينه هاي معاملاتي طيف وسيعي از هزينه ها به
شکل هزينه هاي آشکار، همانند هزينه ماليات و کارگزاري و غيرآشکار ناشي از ناکارايي اطلاعاتي را
دربرميگيرد. هزينه معامله آن دسته از هزينه هاي پيش بيني نشده اي است که به علت عدم پايبندي يکي از
طرفين معامله به تعهداتش، بر طرف ديگر معامله تحميل مي شود.
براي محاسبه هزينه معاملات سهام از فرمول زير استفاده مي کنيم:
……..= ..
….
. ..
..
.. ..
…. . ……..،…………،..
(……..،…………،..)
….
.. ..
….
مي باشد. QSP هزينه معاملات سهام که برابر با لگاريتم =Trading cost
.t در سال i = ميانگين قيمت سهام شرکت ……..
i =تعداد روزهاي معاملات در سال براي سهام شرکت ….
t در سال i تعداد معاملات سهام شرکت =T
.t در سال i =کمترين در خواست قيمت سهام شرکت …….. ،..
. t در سال I =بيشترين پيشنهاد قيمت براي سهام شرکت …….. ،..
2-2-7-3 متغير مستقل
متغير مستقل شامل اقلام تعهدي عادي و غيرعادي مي باشد.
اقلام تعهدي عادي
..
اقلام تعهدي که مديريت نمي تواند کنترل هايي روي آنها اعمال نمايد، به عبارتي اقلامي که براساس
تغييرات در عملکرد بنيادي اقتصادي شرکت تخمين زده مي شوند تعريف مي شود و براساس مدل تعديل
1990 ) محاسبه مي شود. ) شده جونز 1
اقلام تعهدي غيرعادي:
اقلام تعهدي غيرعادي اقلامي مي باشد که مديريت مي تواند کنترل هايي روي آنها اعمال نمايد. به عبارت
ديگر، اقلامي که مديريت ميتواند آنها را به تأخير بيندازد، حذف کند و يا ثبت و شناسايي آنها را تسريع
کند، تعريف مي شود و براساس مدل تعديل شده جونز ( 1990 ) محاسبه مي شود
براي محاسبه اقلام تعهدي عادي و غيرعادي از فرمول هاي زير استفاده شده است:
……،..
…………،……
=….
..
…………،……
+ ….
………،..
…………،……
+ ….
……..،..
…………،……
+ ….،..
Abacc=
……،..
…………،……
.(….
..
…………،……
+ ….
………،………….،..
…………،……
+….
……..،..
…………،……
+ ….،..)
در معادله فوق:
اقلام تعهدي عادي مي باشد = Noracc
اقلام تعهدي غير عادي مي باشد =Abacc
=کل اقلام تعهدي مي باشد که از تفاوت ميان سود عملياتي و جريان نقدي عملياتي حاصل شده …… ،..
Accrual=OI –CFO است. به عبارت ديگر
سود عملياتي از صورت سود و زيان شرکت ها و وجه نقد حاصل از عمليات از صورت گردش وجوه نقد
شرکت هاي مور بررسي به دست آمده است.
1- Jonse
..
سودي است که شرکت به خاطر آن فعاليت تاسيس شده و معمولااين عوامل = (OI) سود عملياتي
دراساسنامه قيد مي شود.
عبارت است از افزايش يا کاهش در مبلغ وج ه = (CFO) جريانهاي نقدي حاصل از فعاليتهاي عملياتي
نقد ناشي از فعاليتهاي اصلي و مستمرمولد درآمد عملياتي واحد تجاري مي باشد، که با تقسيم اين معيار به
تعداد سهام جريان نقدي حاصل از فعاليت هاي عملياتي براي هر سهم مشخص مي گردد.
= کل دارايي ………… ،……
تغييرات در فروش (تفاوت درآمد فروش کالا در پايان هر سال با درآمد فروش کالا در پايان = ………،..
سال قبل).
تغييرات در مطالبات (تفاوت حساب هاي در يافتني در پايان هر سال با حساب هاي در = ………،..
يافتني در پايان سال قبل)
= دارايي ثابت نامشهود (اموال،ماشين آلات،تجهيزات) …….. ،..
3-2-7-3 متغيرهاي کنترلي
اندازه شرکت، از طريق لگاريتم کل دارايي ها شرکت بدست مي آيد. =Size
قيمت سهام، برابر قيمت متوسط در سال مي باشد. =Price
نوسانات بازده، برابر با انحراف معيار بازده هاي سهام مي باشد. =Volatility
حجم معاملات سهام، برابر با لگاريتم حجم معاملات به طور متوسط در سال ميباشد =Volume
اثرات ثابت سال. =Year
اثرات ثابت صنعت. =Industry
..= ميزان خطا .. ،..
4-2-7-3 متغيرهاي مجازي (ساختگي):
.7
اگر اقلام تعهدي غير عادي منفي باشد ( 1) و در غير اين صورت صفر مي باشد. :Dum1
اگر اقلام تعهدي عادي منفي باشد ( 1) و در غير اين صورت صفر مي باشد =Dum2
8- روش تجزيه و تحليل تحقيق 3
پژوهش هاي همبستگي شامل کليه پژوهش هايي است که در آنها تلاش مي شود رابطه متغيرهاي مختلف
با استفاده از ضريب همبستگي کشف و تعيين شود اين ضريب شاخص دقيقي است که با محاسبه آن مي
توان نشان داد که يک متغير تا چه اندازه با متغيرهاي ديگر پيوند دارد و مي توان براي همبستگي (مثبت يا
منفي) ميزان و مقدار آن را محاسبه کرد .
جهت طبقه بندي (Excel) پس از جمع آوري اطلاعات مربوط از نرم افزار صفحه گسترده اکسل
Eviews اطلاعات و محاسبه متغيير ها استفاده گرديد و در نهايت اطلاعات حاصل با استفاده از نرم افزار
مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
تحقيق حاضر از تجزيه و تحليل پانلي استفاده ميکند. در دادههاي پانل (ترکيبي)، عناصر هر دو دسته از
دادههاي سري زماني و مقطعي وجود دارد؛ يعني اطلاعات مربوط به دادههاي مقطعي در طول زمان مشاهده
ميشود. به بيان ديگر، چنين دادههايي داراي دو بعد ميباشند که يک بعد آن مربوط به واحدهاي مختلف در
هر مقطع زماني خاص است و بعد ديگر آن مربوط به زمان ميباشد. يعني روش داد ههاي ترکيبي، روشي
1995 ) به عبارتي منظور از ، براي تلفيق مشاهدات مقطعي در خلال چندين دوره زماني است (گجراتي 1
است که در (N) دادههاي ترکيبي، مجموعهاي از دادههاست که متشکل از تعداد زيادي از متغيرهاي مقطعي
N × T مورد بررسي قرار ميگيرند. در اين صورت تعداد مشاهدات (T) طول يک دوره زماني مشخص
بوده که با استفاده از مدلهاي مختلفي قابل تخمين است.با استفاده از دادههاي ترکيبي، ميتوان به تخمين –
هاي کارا دست يافت.
مهمترين مزيت استفاده از دادههاي پانل را، کنترل نمودن ويژگيهاي ناهمگن و در نظر گرفتن تک تک افراد،
شرکتها، ايالات و کشورها بيان ميکنند. در حالي که در مطالعات مقطعي و سري زماني اين ناهمگني
کنترل نميگردد و با تخمين مدل با استفاده از اين روشها احتمال اريب بودن، نتايج مي باشد ، (رهنماي
.( رودپشتي و ولي پور، 2010
1-Gujarati
.8
1-8-3 ناهمساني
يکي از مشکلاتي که ميتواند وجود داشته باشد، ناهمساني واريانس ها مي باشد . براساس ديدگاه
بالتجاي ( 2005 ) اين مساله ميتواند، يک فرض محدود کننده براي دادههاي پانلي باشد، زمانيکه واحدهاي
( مقطعي داراي اندازههاي متفاوت باشند و مانند نمايش يک نتيجه تغييرات متفاوت. (بالتاگي، 2005 .ص. 10
آزمون هايي جهت شناسايي مشکل واريانس ناهمساني پيشنهاد شده اند از جمل ه: آزمون پارك ، آزمون
گلجسر، آزمون وايت، آزمون بروش – پاگان گادفري ، آزمون گلدفلد -کوانت ، آزمون آرچ 1، آزمون
هاروي 2و غيره. روشي که معمولا در اين آزمون ها از آن بهره گرفته مي شود استفاده از يک رگرسيون
کمکي است. به اين ترتيب که پس از براورد مدل جملات پسماند (به عنوان نزديک ترين متغيري که
مي تواند جملات خطا را نمايندگي نمايد) استخراج شده و مجذور آنها روي متغيرهاي توضيح دهند ه ي
مدل رگرس مي گردد در صورتي که رگرسيون حاصل بطور کلي معنا دار باشد شاهدي بر وجود واريانس
ناهمساني خواهد بود.
1-1-8-3 روش هاي رفع ناهمساني واريانس
1. استفاده از روش حداقل مربعات تعميم يافته بجاي روش حداقل مربعات معمولي. (استفاده
از اين روش مستلزم شناسايي شکل واريانس ناهمساني و متغير توضيح دهنده ايست که
مشکل را ايجاد کرده است).
2. بازنگري در تصريح مدل.
(3LIML) K – 3. استفاده از روش حداکثر درستنمايي اطلاعات محدود با کلاس
4. استفاده از مقادير لگاريتمي متغير توضيح دهنده بجاي مقادير ساده ي آن متغير.
5. استفاده از برآورد همسان انحراف معيار وايت.
2-Arch
3-Harvey
1-Limited Information Maximum Likelihood and K-clas
.9
2-8-3 رگرسيون چند متغيره
در برخي از مسائل پژوهشي، به ويژه آنهايي که هدف پيش بيني دارند، تعيين همبستگي بين متغير ملاك
(که قصد پيش بيني آن را داريم) و ترکيب متغيرهاي پيش بيني کننده، که هر کدام از آنها تا حدودي با اين
متغير همبستگي دارند، داراي اهميت زيادي است. روشي که از طريق آن متغيرهاي پيش بيني کننده ترکي ب
مي شوند، “رگرسيون چند متغيري” است. در اين روش، يک معادله رگرسيون چند متغيري محاسبه مي شود
که ارزش هاي اندازه گيري شده پيش بيني را در يک فرمول خلاصه مي کند. ضرايب معادله براي هر متغير، بر
اساس اهميت آن در پيش بيني متغير ملاك محاسبه و معين مي شود. درجه همبستگي بين متغيرهاي پيش بيني
.( کننده در معادله رگرسيون چند متغيري و متغير ملاك، به وسيله ضريب نشان داده مي شود (دلاور، 1388
رگرسيون چند متغيري داراي روش هاي مختلفي است. تفاوت روش هاي آن در نحوه انتخاب متغيرهاي
پيش بيني کننده است.
براي تعيين رگرسيون از رابط. زير در اين پژوهش استفاده مي گردد؛
n n t Y . a . b1x1 . b2 x2 … b x . u
عملکرد شرکت :Y
عرض از مبدأ : a
کليه متغيرهاي مورد استفاده در اين پژوهش : xn ، … ، x2 ، x1
ضريب رگرسيون هاي بدست آمده کليه متغيرهاي در اين پژوهش :bn ، … ،b2 ،b1
t u: جملات خطا.
در چنين مدلي مفروضات اساسي زير در نظر گرفته مي شود:
ها متغيرهاي تصادفي هستند، علاوه بر آن رابطه خطي کامل ميان دو يا چند متغير مستقل وجود ندارد. X -1
-2 براي تمامي مشاهدات، اميد رياضي جمله خطا معادل صفر و واريانس مقدار آن ثابت است.
-3 جملات خطاي مربوط به مشاهدات مختلف با يکديگر همبستگي ندارد.
-4 جمله خطا به صورت نرمال توزيع شده است.
70
3-8-3 ضريب تعيين و ضريب تعيين تعديل شده
ضريب تعيين معياري است که قوت رابطه ميان متغير مستقل و متغير وابسته را تشريح مي کند. مقدار اين
ضرايب در واقع مشخص کننده آن است که چند درصد از تغييرات متغير وابسته توسط متغير مستقل توضيح
🙁 از رابطه زير تعيين مي شود (پينديک و روبينفيلد، 1370 R داده مي شود. مقدار 2
SST
SSE
y y
y y
R
i i
i i . .
.
.
. . .
. 1 1 2
2
2
( )
( ˆ )
که در آن:
تغييرات جمله خطا که توسط رگرسيون توضيح داده نمي شود. :SSE
کل تغييرات در مقدار متغير وابسته. :SST
با اين حال اغلب ترجيح داده مي شود که از مقياس ديگري به نام ضريب تعيين تصحيح شده براي بررسي
نيکويي برازش مدل رگرسيون چند متغيره استفاده کنند. اين ضريب همان ضريب تعيين است که در آن
با درجات آزاديشان تعديل گرديده اند . اين ضريب در رگرسيون چند متغيره به SSE و SST مقادير
🙁 صورت زير محاسبه مي شود (پينديک و روبينفيلد، 1370
.
.
.
. . .
.
.
..
.
. .
. .
SST
SSE
n k
n
n
SST
n k
R SSE 1 1 .
1
2 1 .(1 )
( )
1 ( 1) R2
n k
n .
.
.
.
تسهيل در R تعداد متغيرهاي مستقل است. در واقع هدف از به کارگيري 2 k تعداد مشاهدات و n که در آن
مقايسه نيکويي برازش چندين معادله رگرسيون است که از نظر تعداد متغيرهاي مستقل توضيحي متفاوتند.
4- آزمون معنادار بودن در الگوي رگرسيون 8-3
در رگرسيون چندگانه دو يا چند متغير مستقل وجود دارد و لازم است که براي مشخص شدن معنادار
بودن آنها دو آزمون انجام گيرد. ابتدا آزمون معنادار بودن معادله رگرسيون و در مرحله بعد آزمون معنادار
بودن هر کدام از ضرايب متغيرهاي مستقل در معادله.
71
1-4-8-3 آزمون معنادار بودن معادله رگرسيون
در يک معادله رگرسيون چندگانه، چنانچه هيچگونه رابطه اي ميان متغير وابسته و متغيرهاي مستقل وجود
نداشته باشد، مي بايست تمامي ضرايب متغيرهاي مستقل در معادله، مساوي صفر باشند. بدين ترتيب ما
با فرض هاي زير صورت F مي توانيم معنادار بودن معادله رگرسيون را آزمون کنيم. اين کار با استفاده از آماره
🙁 مي گيرد(ذوالنور، 1374
H0 :.1 . .2 … .k . معادله رگرسيون معنادار نيست 0
H1 :.i . 0: i .1,2,.,k معادله رگرسيون معنادار است
محاسبه شده از معادله رگرسيون کوچکتر از مقدار F آماره (. =% چنانچه در سطح اطمينان 95 % (خطاي 5
رد مي شود. واضح است H را نميتوان رد کرد و در غير اينصورت 0 H بدست آمده از جدول باشد فرض 0 F
معادله رگرسيون معنادار خواهد بود. ، H که در صورت رد شدن 0
2-4-8-3 آزمون معنادار بودن ضرايب
بعد از آزمون معنادار بودن رگرسيون، بايستي معنادار بودن هر کدام از ضرايب آزمون گردد . هدف از
انجام اين آزمون آن است که مشخص شود آيا در سطح اطمينان مورد نظر ضريب محاسبه شده مخالف صفر
🙁 است يا خير؟ فرضهاي اين آزمون به شرح زير است (ذوالنور، 1374
H0 :.i . ضريب جامعه صفر است 0
H1 :.1 . ضريب جامعه مخالف صفر است. 0
آماره بدست (.=% استفاده مي شود. اگر در سطح اطمينان 95 % (خطاي 5 t براي آزمون اين فرضيات از آماره
تاييد شده و در غير H بدست آمده از جدول با همان درجه آزادي باشد، فرض 0 t آمده از آزمون کوچکتر از
به H به مفهوم بي معنا بودن ضريب مورد نظر و رد 0 H اين صورت رد مي شود. در اين آزمون عدم رد 0
معني معنا دار بودن ضريب مورد نظر است.
72
5-8-3 آزمون نرمال بودن مشاهدات
يکي از فرضهاي زير بنايي اکثر آزمون هاي پارامتري مانند آزمون رگرسيون خطي تبعيت مشاهدات از
توزيع نرمال مي باشد. براي بررسي اين فرض از آزمون جارك-برا استفاده شده است. فرضيههاي اين آزمون
به صورت زير ميباشد:
مشاهدات از توزيع نرمال تبعيت ميکنند. :(Ho) فرض صفر
مشاهدات ازتوزيع نرمال تبعيت نميکنند. :(H فرض مقابل( 1
نتيجه ميگيريم اين استنباط به عمل ميآيد که احتمالاً اين مشاهدات از (P<% اگر آزمون معني دار شود ( 5
يک جامعه نرمال انتخاب نشدهاند و چنانچه آزمون معنيدار نشود، نرمال بودن مشاهدات را نمي توان رد
کرد.
6- آزمون دوربين– واتسون 8-3
يکي از مفروضاتي که در رگرسيون مد نظر قرار مي گيرد، استقلال خطا ها (تفاوت بين مقادير واقعي و
مقادير پيش بيني شده) توسط رگرسيون از يکديگر است در صورتي که فرضيه استقلال خطاها رد شود و
خطا ها با يکديگر همبستگي داشته باشند امکان استفاده از رگرسيون وجود ندارد به منظور بررسي استقلال
نشان دهيم .. خطا ها از يکديگر از آزمون دوربين- واتسون استفاده ميشود. اگر همبستگي بين خطاها را با
+ خواهد بود. مقدار اين آماره بين صفر تا 4 .. .. 2 = ( . 1 .. در اين صورت آماره دوربين- واتسون(
2 قرار گيرد، فرض عدم همبستگي بين خطا ها (يا استقلال / 1 تا 5 / قرار دارد چنانچه اين آماره در بازه 5
خطا ها ) پذيرفته ميشود. در صورتي که آماره آزمون در سطح مناسبي قرار نداشته باشد (وجود خود
همبستگي ) ميتوان:
1 متغير ها به جاي خود متغيرها استفاده کرد. …… 1. از
مربوط به متغير وابسته را در کنار …… متغير وابسته استفاده کرد که در اين صورت بايد …… 2. از
ساير متغيرهاي مستقل وارد کنيد.
.(….. = …. . ……..) 3. از تابع اولين تفاضل متغيرها استفاده کنيد
تابعي است که مقدار متغير در يک سال را برابر با سال قبل قرار مي دهد . lag 1 -تابع
73
7-8-3 بررسي وجود هم خطي
در اقتصادسنجي همخطي زماني اتفاق مي افتد که دو يا بيش از دو متغير مستقل در
يک رگرسيون چندمتغيره نسبت به يکديگر از همبستگي بالايي برخوردار باشند. منظور از همبستگي وجود
يک ارتباط خطي بين متغيرهاي مستقل است. بسته به شدت همبستگي بين متغيرهاي مستقل، ميزان و نوع
همخطي متفاوت خواهد بود. همخطي کمابيش در همه مدل هاي رگرسيون موجود است؛ آنچه که مهم
موجب نقض فرض هاي « همخطي کامل » است شدت همخطي بين متغيرهاي مستقل است . وجود
کلاسيک مدل رگرسيون مي شود.
1-1-7-8-3 راه هاي تشخيص هم خطي
1. ضرايب برآوردي نسبت به کم يا اضافه کردن متغير در مدل از خود حساسيت نشان مي دهند.
بالا مي باشد اما ضرايب به تنهايي …. 2. در حالت همخطي رگرسيون به طور کلي معنادار بوده و داراي
بي معني هستند.
آنها را …. 3. اگر تک تک متغيرهاي مستقل را روي بقيه متغيرهاي توضيح دهنده رگرسيون کرده و
رگرسيون اصلي باشد …. هاي محاسبه شده بزرگتر از …. رگرسيون اصلي مقايسه کنيم. چنانچه …. با
در آن صورت احتمال وجود همخطي ناقص شديد است.
تغيير قابل ملاحظه اي نداشته …. 4. اگر با خارج کردن يک متغير از مدل يا اضافه کردن يک متغير به آن ،
باشد، در آن صورت متغير مذکور مستعد ايجاد همخطي است .
SPSS در نرم افزار VIF و TOLERANCE 5. استفاده از معيارهاي
ام روي ديگر متغيرهاي توضيح J در اين دو معيار، ضريب تعيين رگرسيون متغير توضيح دهنده ….
دهنده است.
9-3 خلاصه فصل
در اين فصل در ابتدا روش پژوهش مورد بررسي قرار گرفت. روش پژوهش از لحاظ استدلال، قياسي _
استقرايي است، از لحاظ هدف، کاربردي و به جهت نحوه گردآوري داده ها توصيفي از نوع همبستگي
– است. اين پژوهش کليه شرکت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را از ابتداي سال 1386
1391 (يک دوره 6 ساله) مورد بررسي قرار مي دهد. سپس نحوه انتخاب نمونه مورد مطالعه ، روش نمونه
7.
گيري، حجم نمونه مشخص شد که براي تعيين نمونه ي آماري، از روش حذف سيستماتيک (غربالگري )
استفاده شده است که در نهايت 64 شرکت به عنوان نمونه نهايي انتخاب شد . در ادامه متغيرهاي تحقيق
(شامل متغيرهاي وابسته و مستقل و کنترلي و مجازي) تعريف عملياتي شده اند و روش اندازه گيري هر
يک از متغيرها، و مدل پژوهش مشخص شد.
جهت جمع آوري اطلاعات از منابع مختلف مانند کتب و نشريات معتبر بين المللي و براي جمع آوري
اطلاعات جهت آزمون فرضيه هاي تحقيق از لوح فشرده سازمان اوراق بهادار تهران، نرم افزارهاي ره آورد
جهت طبقه (Excel) نوين استفاده شده است. پس از جمع آوري اطلاعات مربوط از نرم افزار اکسل
بندي اطلاعات و محاسبه متغيير ها استفاده گرديد و در نهايت اطلاعات حاصل با استفاده از نرم
مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.در اين پژوهش از داده هاي پانلي به دليل مزاياي که Eviews افزار
نسبت به ساير روش ها دارد استفاده شده است و در نهايت روش هاي آزمون فرضيه ها تشريح شد.
فصل چهارم
تجزيه و تحليل تحقيق
7.
1-4 مقدمه
تجزيه و تحليل دادهها فرايندي چند مرحلهاي است که طي آن داده هايي که به طرق مختلف جمع
آوري شده اند، خلاصه، دسته بندي و در نهايت پردازش مي شوند تا زمينه برقراري انواع تحليل و ارتباط
بين داده ها به منظور آزمون فرضيه ها فراهم آيد. تجزيه و تحليل نتايج تحقيق عبارت است از روشي که
بوسيله آن کليه داده هاي گردآوري شده در يک فرآيند علمي آزمون مي شوند. براي اتخاذ تصميم مناسب و يا
نتيجهگيري، اطلاعات جمعآوري شده بايد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند . تجزيه و تحليل به عنوان
فرآيندي از روش علمي، يکي از پايههاي ساسي هر روش تحقيقي است . تجزيه و تحليل عبارت است
روشي که از طريق آن کل فرآيند پژوهشي، از انتخاب مسأله تا دسترسي به يک نتيجه، هدايت ميشود.
در اين فصل ابتدا به شرح آمار توصيفي خواهيم پرداخت . پس از آمار توصيفي، با استفاده از معادلات
رگرسيون خطي ساده و چند متغيره و همچنين بکارگيري نرم افزار اويوز، فرضيههاي تحقيق مورد بررسي
قرار گرفته شده است. همچنين داده هاي جمع آوري شده مربوط به متغيرهاي تحقيق با استفاده از تکنيک
هاي آماري و اقتصاد سنجي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و فرضيات نيز مورد آزمون قرار مي گيرند .
7.
همچنين، جداول اطلاعات آماري از متغيرهاي اصلي مدل و برخي اطلاعات پايه اي در خصوص مدل
تحقيق در اين فصل ارائه گرديده و در نهايت، نتايج اجراي مدل رگرسيوني بيان خواهد شد.
2-4 مطالعهي توصيفي داده هاي تحقيق
در فصول قبلي، متغيرهاي مربوط به پژوهش معرفي شده است که خلاصه اي از آن و اطلاعات
1 منعکس مي باشد. در اين قسمت براي ورود به مرحله تجزيه – نامگذاري متغيرهاي مدل در جدول شماره 4
و تحليل اطلاعات، آماره توصيفي دادهها شامل شاخصهاي مرکزي، شاخص هاي پراکندگي و انحراف از
قرينگي و همچنين آزمون جارك برا 1 که توزيع نرمال پسماندها را تاييد مي کند، محاسبه گرديده و نتاي ج
2 درج شده است. – حاصل در جدول شماره 4
1- Jarque – Bera
رديف نماد متغير نوع
متغير
1
Trading Cost
وابسته
مستقل Abacc 2
مستقل Noracc 3
1 معرفي و تفکيک نمادهاي استفاده شده براي متغيرهاي مدل – جدول 4
77
کنترلي Size 4
Price 5
کنترلي
کنترلي Volatility 6
کنترلي Volume 7
مجازي DUM 1 8
9 مجازي DUM 2
متغيرهاي تحقيق
78
2 آمار توصيفي متغيرهاي تحقيق قبل از نرمال کردن – جدول 4
از آنجا که يکي از مفروضات مدل رگرسيون، نرمال بودن توزيع داده هاست، لذا نرمال بودن توزيع متغيرهاي
تحقيق، مورد بررسي قرار گرفت که بدين منظور از آزمون جارك برا استفاده شده است. براي آزمون نرمال
نماد در
مدل
Trading
Cost
VOLUME VOLATILITY PRICE SIZE Dum 2 Dum 1 Noracc Abacc
4.714331 0.898793 3.502723 6.010759 0.406475 0.521583 0.114147 0.083606 ميانگين 0.001171
4.770004 -0.293581 3.461798 5.876850 0.000000 1.000000 0.080367 0.059285 ميانه 0.000368
8.001110 57.66764 4.661737 8.007359 1.000000 1.000000 0.641537 0.342718 بيشينه 0.050128
1.000000 -45.89191 2.480007 4.821415 0.000000 0.000000 0.000578 0.000301 کمينه 0.000008
انحراف-
معيار
1.089100 11.62340 0.399693 0.655005 0.492061 0.500435 0.105458 0.073446 0.003515
-0.279456 0.899674 0.274013 1.041812 0.380822 -0.08641 1.770825 1.216034 چولگي 10.41598
3.639565 6.792874 2.328242 3.889459 1.145025 1.007467 6.978170 4.017766 کشيدگي 138.4686
آماره
جارکبرا
8.356517 204.1394 8.705933 59.45289 46.57696 46.33398 328.6090 80.51350 217601.1
احتمال
آماره
0.015325 0.000000 0.012869 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000
تعداد
مشاهدات
278
79
بودن توزيع داده ها، فرض صفر اين است که توزيع داده ها نرمال مي باشد. بر اساس اينکه احتمال ارائه شده
بر اساس اين آزمون بزرگتر از 5%باشد، فرض صفر پذيرفته و در غير اينصورت رد مي شود . بر اساس
2) نشان داده شده است همه – برآورد گرديده و در جدول ( 4 Eviews محاسباتي که توسط نرم افزار 8
احتمالات صفر مي باشند. بنابراين فرض صفر رد شده و مشخص مي شود که توزيع داده هاي متغير وابسته،
نرمال نمي باشد.
3-4 آزمون نرمال کردن متغيرهاي وابسته و جمله خطا
استفاده مي شود . اگر Jarque-Bera به منظور آزمون نرمال بودن متغير وابسته و جمله خطا از آزمون
مبني بر نرمال بودن جمله خطا و متغير وابسته …. فرضيه ، (prob<0/ احتمال آماره کمتر از % 5 باشد( 05
استفاده Minitab در نرم افزار (Johnson ) رد مي شود. براي نرمال سازي متغير وابسته از تبديل جانسون
(1- 1) ارائه شده است . همانطور که در نمودار ( 4 – شده است که تابع تبديل متغير وابسته در نمودار ( 4
که حاکي از نرمال نبودن (prob<0/ 0 است( 05 / مشاهده مي شود احتمال آماره داده هاي اوليه کمتر از 005
متغير وابسته است.
0 . 0 4 5
0 .0 3 0
0 .0 1 5
0 .0 0 0
9 9 .9
9 9
9 5
8 0
5 0
2 0
5
1
0 .1
Percent
N 279
A D 56 .684
P -V a lue < 0 .005
0 .3 0 .6 0 .9 1 .2
0 .1 0
0 .0 8
0 .0 6
0 .0 4
0 .0 2
0 .0 0
Z Valu e
P-Value for AD test
Re f P
Pro ba bility Plo t fo r Or igina l Da ta Se le c t a T ra ns fo rm a t io n
( P -V alu e = 0 .0 0 5 me an s <= 0 .0 0 5 ) J ohns on Trans formation for ES P F a il to s e le c t a tra nsform a tion w ith P-V a lue > 0.1. No tra ns forma tion is ma de .
Trading Cost براي متغير وابسته Johnson Transformation 1 آزمون نرمال کردن – نمودار 4
80
به دليل اينکه داراي واريانس نامحدود مي Trading Cost ذکر اين نکته ضروري است که متغير وابسته
نرمال نمود. و به علت حجم بالاي نمونه Johnson Transformation باشد را نمي توان از طريق آزمون
براساس قضيه حد مرکزي داده ها نرمال فرض مي شود.
4- نتايج آزمون ها و تخمين هاي انجام شده 4
در اين تحقيق جهت آزمون فرضيه ها از روش داده هاي تلفيقي ايستا استفاده شده است. در اين روش
که به (chow) و مدل اثرات ثابت از آزموني تحت عنوان چاو (pool) براي انتخاب از بين دو مدل ترکيبي
آن آزمون تغييرات ساختاري نيز مي گويند استفاده مي شود.
يا آزمون تغييرات ساختاري مربوط به فرضيه ها (chow) 1- آزمون چاو 4-4
به منظور آزمون فرضيه هاي پژوهش، ابتدا مدل اثرات ثابت زماني تخمين زده شده و سپس براي بررسي
تفاوت معناداري از آزمون تغييرات ساختاري استفاده خواهد شد. اين آزمون براي بررسي وجود اثرات ثابت
به صورت زير فرضيه سازي مي شود:
H عدم وجود اثرات ثابت : 0 . Pool مدل
H مدل اثرات ثابت . وجود اثرات ثابت : 1
3 نتايج آزمون چاو مربوط به فرضيه هاي تحقيق – جدول 4
آزمون چاو
فرضيه ها برش مقطعي آماره درجه آزادي معناداري
0.7527 (63,208) 0.861911 F آماره
فرضيه اول
0.4245 63 کاي- دو 64.482772
0.7587 (63,209) 0.858503 F آماره
فرضيه دوم
0.4419 63 کاي- دو 63.980439
81
5- ناهمساني واريانس 1 4
در آمار دنباله اي، متغيرهاي تصادفي که داراي واريانس هاي متفاوتي باشد ناهمساني واريانس ناميده مي شود.
در مقابل به يک دنباله از متغيرهاي تصادفي واريانس همسان مي گويند اگر داراي واريانس ثابتي باشند.
1- روش هاي شناسايي ناهمساني واريانس 5-4
آزمون هايي جهت شناسايي مشکل واريانس ناهمساني پيشنهاد شده اند از جمل ه: آزمون پارك ، آزمون
گلجسر، آزمون وايت، آزمون بروش- پاگان گادفري، آزمون گلدفلد-کوانت، آزمون آرچ 2، آزمون هاروي 3
و غيره. در اين تحقيق از آزمون بروش پاگان گادفري، براي کشف ناهمساني واريانس و با کمک نرم افزار
استفاده شده است.نتايج آزمون ناهمساني واريانس به شرح جداول زير مي باشد: Eviews 8
فرضيه اول
آماره احتمال آماره
0.0027 Prob. F(6,271) 3.446943 F-statistic آزمون بروش
پاگان گادفري
0.0031 Prob. Chi-Square(6) 19.71156 Obs*R-squared
0.0000 Prob. Chi-Square(6) 1272.062 Scaled explained SS
1-Heteroscedasticity
2-Arch
3-Harvey
فرضيه دوم
آماره احتمال آماره
0.0438 Prob. F(6,271) 2.194637 F-statistic 0.0449 Prob. Chi-Square(6) 12.88202 Obs*R-squared آزمون بروش
4 شناسايي ناهمساني واريانس در فرضيه اول – جدول 4
82
5 شناسايي ناهمساني واريانس در فرضيه دوم – جدول 4
احتمال آماره اين آزمون در سطح زير 5% مي باشد و بنابراين فرض همساني رد شده و ناهمساني واريانس
پذيرفته مي شود.
در اين تحقيق براي حل مشکل ناهمساني از روش حداقل مربعات تعميم يافته بجاي روش حداقل مربعات
معمولي استفاده مي شود.
6-4 بررسي هم خطي
وجود يا عدم وجود همخطي بررسي مي شود که VIF وTOLERANCE در اين تحقيق از معيارهاي
6) نشان داده شده است: – نتايج درجدول ( 4
بزرگتر از 10 باشد در آن صورت همخطي در VIF کوچکتر از 0,2 يا TOLERANCE چنانچه آماره
6)مدل هاي تحقيق داراي هم – مدل تحقيق وجود خواهد داشت. با توجه به نتايج بدست آمده از جدول( 4
خطي نمي باشد.
6 آزمون هم خطي متغيرهاي تحقيق براي فرضيه هاي تحقيق – جدول 4
0.0000 Prob. Chi-Square(6) 884.5963 Scaled explained SS پاگان گادفري
83
7- آزمون مانايي متغيرهاي تحقيق 4
به منظور اطمينان از نتايج پژوهش و ساختگي نبودن روابط موجود در رگرسيون و معنادار بودن متغيرها،
شده است . آزمون EGLS اقدام به انجام آزمون مانايي و محاسبه ريشه واحد متغيرهاي پژوهش در مدل
و آزمون هاي لوين، لين و چو، ايم، پسران و شين، فيشر – ديکي Eviews مزبور با استفاده از نرم افزار 8
7) مانايي متغيرها – فولر تعميم يافته و فيشر- فيليپس، پرون انجام شده است.نتايج آزمون ها (جدول شماره 4
را نشان مي دهند، لذا فرضيه صفر مبني بر ريشه واحد داشتن متغيرها رد مي شود.
H وجود ريشه واحد : 0
H عدم وجود ريشه واحد : 1
مدل تحقيق
ضرايب
استاندارد شده t آماره هاي هم خطي معناداري آماره
Beta
Tolerance
آماره آماره VIF
متغيرها
353 .- مقدارثابت .724
Aback .162 3.030 .003 .977 1.024
Noracc -.041 -.736 .462 .916 1.092
Dumo -.067 -1.252 .212 .978 1.022
Dumt -.099 -1.809 .072 .933 1.072
Size -.235 -3.787 .000 .730 1.369
Price .063 1.097 .274 .862 1.161
Volatility .016 .296 .767 .930 1.075
Volume .510 8.261 .000 .737 1.357
فيشر- فيليپس، پرون
فيشر- ديکي فولر
تعميم يافته
ايم، پسران و
شين لوين، لين و چو
232.937 196.709 -62.2340 -115.885
فرضيه تحقيق
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
آزمون ها
7 آزمون مانايي فرضيه ها در طي دوره پژوهش – جدول 4
8.
آزمون يعني وجود ريشه واحد …. 7) چنانچه احتمال آماره ها بالاتر از 5 درصد باشد، – با توجه به جدول( 4
رد مي شود يعني مي توان عدم وجود ريشه واحد را …. پذيرفته مي شود و در غير اين صورت
7) مشاهده مي شود احتمال آمارها زير 5 درصد مي باشد و بنابراين – پذيرفت.همانطور که در جدول( 4
يعني ساختگي نبودن روابط موجود در رگرسيون و معنادار بودن متغيرها H.. رد شده و فرض …. فرض
پذيرفته مي شود.
8-4 آزمون فرضيات
فرضيه هاي تحقيق از طريق نتايج حاصل از مدل هاي اقتصادسنجي و رگرسيون چند متغيره مورد آزمون قرار
فيشر استفاده شده است . براي بررسي F مي گيرد. جهت تعيين معني دار بودن مدل رگرسيون از آماره
استيودنت در سطح 95 % استفاده شده است .از t معني دار بودن ضريب متغيرهاي مستقل در هر مدل از آماره
آزمون دوربين- واتسون نيز جهت بررسي نبود مشکل خودهمبستگي بين جملات پسماند استفاده گرديد.
و هزينه معاملات سهام رابطه معناداري وجوددارد. (Abacc) فرضيه 1: : بين اقلام تعهدي غير عادي
Tradingcost = ….+….|……….|+…………+….size+….price+….Volatility
+….Volume +Year +Industry+..
H رابطه معنادار وجود ندارد : 0 Tradingcost و Abacc بين
H رابطه معنادار وجود دارد : 1 Tradingcost و Abacc بين
8): نتايج تخمين بدست آمده از آزمون فرضيه اول – جدول ( 4
معناداري t متغير ها ضريب انحراف معيار آماره
0.6717 -0.424455 0.001312 – عدد ثابت 0.000557
0.0003 3.649358 0.000757 0.002763 ABACC
0.0011 -3.307005 0.000108 -0.000357 DUMO
8.
0.0000 -7.731663 0.000189 -0.001459 SIZE
0.0001 4.086564 0.000297 0.001213 PRICE
0.6926 -0.395931 4.000052 -1.000079 VOLATILITY
0.0000 14.53034 9.00006 0.001317 VOLUME
2.355024 آماره دوربين واتسون 0.707161 ضريب تعيين
ضريب تعيين تعديل شده 0.610017
0.002541 خطاي معيار رگرسيون
F 7.279521 آماره
F 0.000000 احتمال آماره
مي توان گفت که مدل رگرسيون فوق F 8 ملاحظه مي گردد، با توجه به آماره – همانطور که در جدول 4
معني دار مي باشد. و مقدار آماره دوربين– واتسون، برابر 2,35 است که مقدار اين آماره مناسب است و نشان
دهنده رفع خود همبستگي بين اجزاي اخلال مدل اوليه مي باشد. مقدار ضريب تعديل شده مدل، حاکي از
آن است که متغيرهاي برآوردي مدل، از توان توضيح دهندگي ( 61 درصد )، بر اي توضيح متغير وابسته
و هزينه معاملات سهام رابطه (Abacc) برخوردارند. با توجه به نتايج بدست آمده بين اجزاي اقلام تعهدي
معناداري وجود دارد.بنابراين فرضيه اول تاييد مي شود.
و هزينه معاملات سهام رابطه معناداري وجوددارد. ( NORACC) فرضيه 2: : بين اقلام تعهدي عادي
Trading cost = ..0 +..1|noracc| + +………… + ….Size +….Price ….Volatility +
….Volume + Year +Industry+..
H رابطه معنادار وجود ندارد : 0 Tradingcost و Noracc بين
H رابطه معنادار وجود دارد : 1 Tradingcost و Noracc بين
9): نتايج تخمين بدست آمده از آزمون فرضيه دوم – جدول ( 4
معناداري t متغير ها ضريب انحراف معيار آماره
8.
0.7927 0.263140 0.000580 عدد ثابت 0.000153
0.5278 0.632478 0.000489 0.000309 NORACC
0.2149 -1.243998 0.000104 -0.000130 DUMT
0.0000 -13.92474 8.000030 -0.001156 SIZE
0.0020 3.137221 0.000208 0.000653 PRICE
0.0000 15.42553 7.00084 0.001209 VOLATILITY
0.7927 0.263140 0.000580 0.000153 VOLUME
2.492617 آماره دوربين واتسون 0.741623 ضريب تعيين
ضريب تعيين تعديل شده 0.657558
0.002433 خطاي معيار رگرسيون
F 8.822009 آماره
F 0.000000 احتمال آماره
مي توان گفت که مدل رگرسيون فوق F 9) ملاحظه مي گردد، با توجه به آماره – همانطور که در جدول ( 4
و هزينه ( NORACC) معني دار نيست. و با توجه به نتايج بدست آمده بين اجزاي اقلام تعهدي عادي
معاملات سهام رابطه معني داري وجود ندارد.
9- خلاصه فصل 4
دراين فصل پس از بيان آماره توصيفي متغيرها شامل شاخصهاي مرکزي، شاخص هاي پراکندگي و
انحراف از قرينگي و همچنين آزمون جارك برا که توزيع نرمال پسماند ها را تاييد مي کند ، نسبت به
محاسبه متغيرها و انجام آزمونهاي آماري مورد نياز براي سنجش دو فرضيه تحقيق اقدام شد . در مورد هر
فرضيه بر اساس نوع روش مورد استفاده، آزمون هاي متناسب با آن ها انجام و نتيجه گيري هاي لازم
صورت پذيرفت. همچنين براي آزمون استقلال خطاها از آماره دوربين – واتسون، و براي بررسي ميزان
توصيف متغير وابسته توسط متغير مستقل از ضريب تعيين تعديل شده، و براي معناداري کل مدل رگرسيون
فيشر استفاده شده است. F از آماره
براي آزمون فرضيات استفاده شد و براي انتخاب مدل مناسب از آزمون EGLS در اين تحقيق از روش
چاو ( تغييرات ساختاري ) استفاده شد و آزمون مانايي براي ساختگي نبودن روابط موجود در رگرسيون و
معنادار بودن متغيرها انجام شده است، ناهمساني واريانس در هر دو فرضيه مورد بررسي قرار گرفت، و در
87
وجود يا عدم وجود همخطي بررسي شد . در فصل VIF و TOLERANCE اين تحقيق از معيارهاي
پنجم تحقيق نتايج تحليل هاي انجام شده و نيز پيشنهادهايي بر مبناي نتايج پژوهش و همچنين براي
پژوهش هاي آتي ارائه مي گردد.
88
فصل پنجم
نتيجه گيري و پيشنهادات
1- مقدمه 5
بخش مهم تحقيق، نتيجه گيري از فرضيه ها و تهيه طرح و تعميم آن مي باشد. نتيجه گيري باوري مبتني بر
استدلال و بر مبناي شواهد حاصل از پژوهش است که در اختيار خوانندگان پژوهش، علاقه مندان به اجراي
پژوهش هاي آتي مبتني بر پژوهش هاي کنوني و در نهايت استفاده کنندگان کاربردي، قرار مي گيرد.
در فصل هاي پيشين ، مباحث نظري تحقيق، متدلوژي و نتايج بدست آمده از جمع آوري و تجزيه تحليل
آماري داده هاي تحقيق به تفصيل ارائه گرديد در اين فصل با ارائه خلاصه کوتاهي از مطالب فصل هاي قبل
شروع شده است سپس خلاصه نتايج تجزيه و تحليل فرضيه هاي تحقيق ارائه ، تشريح، تفسير و ارزيابي
گرديده است در بخش بعدي نتايج حاصل از پژوهش حاضر با پيشينه تحقيق مقايسه شده است در نهايت ،
پيشنهادهاي کاربردي با توجه به يافته هاي تحقيق و نيز پيشنهادهايي براي تحقيق ها آتي ارائه شده است.
89
2-5 ارزيابي و تشريح نتايج آزمون فرضيه ها طبق شرايط متغيرها
با توجه به تجزيه و تحليل ارائه شده در فصل چهارم که در خصوص هر فرضيه انجام گرفت، ابتدا به
تفکيک، به نتايج هر فرضيه اشاره نموده و سپس به نتيجه گيري کلي در خصوص يافته هاي اين پژوهش مي
پردازيم.
1-2-5 نتايج فرضيه اصلي اول
نتايج حاصل از آزمون فرضيه ها با استفاده از اطلاعات مربوط به شرکت هاي موجود در بورس اوراق بهادار
تهران طي سال هاي 1386 الي 1391 نشان مي دهد که:
فرضيه اصلي 1: بين اقلام تعهدي غيرعادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني داري وجود دارد. .
نتايج حاصل از تجزيه و تحليل و آزمون فرضيه اصلي اول با استفاده از مدل مربوطه نشان مي دهد که
فرضيه فوق تاييد شد يعني بين اقلام تعهدي غير عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني داري وجود دارد
زيرا ضريب برآورد شده براي متغير اقلام تعهدي غير عادي در مدل رگرسيون چند متغيره تحقيق برابر با
8) نيز مشاهده مي شود که ضريب – 0.0027 است که با توجه به سطح معنيداري ضرايب در جدول ( 4
برآورد شده در سطح اطمينان 95 % معنيدار است چون سطح معناداري آن برابر با 0.0003 است که کمتر از
%5 است و اين به معناي وجود رابطه معنادار بين اقلام تعهدي غير عادي و هزينه معاملات سهام است و
نشان دهنده تاييد فرضيه اصلي 1 تحقيق مي باشد، همچنين علامت ضريب اقلام تعهدي غير عادي مثبت
مي باشد و اين نشان دهنده رابطه مستقيم با هزينه معاملات مي باشد يعني با افزايش اقلام تعهدي غيرعادي،
هزينه معاملات هم افزايش مي يابد. براي بررسي استقلال خطاها از آزمون دوربين-واتسون استفاده شده
2 مي باش د، نشان دهنده / 1تا 5 / است که آماره اين آزمون در فرضيه اول 2,35 مي باشد و چون در بازه 5
فيشر در اين فرضيه نشان دهنده معنادري کل مدل رگرسيون مي F استقلال خطاها مي باشد. احتمال آماره
باشد.اين نتيجه با تحقيقات قبلي صورت گرفته توسط کي آن هوآ لي 1 در سال ( 2013 ) و لافوند و
همکاران 2 در سال ( 2007 ) و گوپتا و همکاران 1 در سال ( 2009 ) و مراد زاده فرد و همکاران در سال
1389 ) و سايرين براساس مباني نظري و پيشينه تحقيق ارائه شده در فصول قبل قابل مقايسه مي باشد. )
1-Qianhua Lei
2-La Fond
90
2-2-5 نتايج فرضيه اصلي دوم
فرضيه اصلي 2: بين اقلام تعهدي عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني داري وجود دارد. .
نتايج تحقيق نشان ميدهد که بين اقلام تعهدي عادي و هزينه معاملات سهام رابطه معني داري وجود
ندارد. و اين به معناي رد اين فرضيه در جامعه آماري اين تحقيق است. با توجه به اينکه سطح معني
داري براي اقلام تعهدي عادي به عنوان متغير مستقل برابر با 0.52 است و اين مقدار در سطح اطمينان
%95 از سطح خطاي مورد پذيرش در اين تحقيق بيشتر است و اين به معناي معنادار نبودن اين ضريب
در سطح خطاي 5% مي باشد. و نشان دهنده اين مطلب مي باشد که بين اقلام تعهدي عادي و هزينه
معاملات سهام رابطه معناداري وجود ندارد. و نشانه رد فرضيه اصلي 2 تحقيق مي باشد . اين نتيجه با
تحقيات قبلي صورت گرفته توسط کي آن هوآ لي در سال ( 2013 ) و گوپتا و همکاران در سال
2009 ) و مراد زاده فرد و همکاران در سال ( 1389 ) و سايرين براساس مباني نظري و پيشينه تحقيق )
ارائه شده در فصول قبل قابل مقايسه مي باشد.
3-2-5 نتيجه گيري کلي:
تاييد فرضيه اول تحقيق مبتني بر رابطه بين اقلام تعهدي غيرعادي بر هزينه معاملات سهام بر اهميت
افشاي اطلاعات و روشهاي افشاء مي افزايد. گزارشگري مالي از طريق افشاي شفاف اطلاعات مالي
شرکتها مي تواند عدم تقارون اطلاعاتي را کاهش داده و تخصيص بهينه منابع (انتخاب درست به جاي
گزينش نادرست، کارايي عملکرد شرکت، تلاش مديريت در راستاي حفظ منافع سهامداران به جاي کم
کاري يا خطر اخلاقي را در پي داشته باشد. ايفاي اين نقش حسابداري به توسعه اقتصادي کمک مي کند.
شفافيت اطلاعاتي به ويژه شفافيت سود شرکت و به طبع اجزاي آن اعمم از اقلام تعهدي، يکي از عوامل
تأثيرگذار بر تصميم گيري سهامداران و کاهش مخاطره اطلاعاتي است. از طرفي هزينه معاملات سهام
هم مبناي بسياري از تصميم گيري هاي شرکت است و شرکتها به دنبال کاهش آن هستند . شواهد به
دست آمده ار آزمون فرضيه هاي تحقيق نشان مي دهد، ضريب اقلام تعهدي غير عادي در مدل رگرسيون
مثبت و معني دار بوده است و اقلام تعهدي غير عادي با هزينه معاملات رابطه مثبت و معني داري دارد .
3-Gupta
91
و نتايج حاصل از فرضيه اصلي دوم رابطه معني دار بين اقلام تعهدي عادي و هزينه معاملات سهام را
نشان نمي دهد.
3-5 پيشنهادها
پس از انجام مراحل يک تحقيق علمي، اگر تحقيق در يک روند سيستماتيک و پژوهشگرانه صورت گرفته
باشد، محقق محققاً مي تواند نظراتي را هم در مورد يافته ها و نتايج تحقيق و هم راه کارها و پيشنهاد هايي
را به منظور بهبود و بسط پژوهش هاي آتي بيان کند. بدين سبب در ادامه پيشنهاد هايي مطابق با نتايج
تحقيق و همچنين براي پژوهش هاي آتي ارائه مي شود.
1-3-5 پيشنهادهاي حاصل از نتايج پژوهش
1) نتايج حاصل از آزمون فرضيه ها بيانگراثر اجزاي اقلام تعهدي بر هزينه معاملات سهام شرکت هاي
مورد بررسي است. لذا به سرمايه گذاران توصيه م ي شود از اطلاعات مذکور به همراه ساي ر
اطلاعات براي اخذ تصميمات بهينه استفاده نمايند.
2) از آنجاکه ممکن است مديران اقلام تعهدي را به منظور مديريت سود فرصت طلبانه دستکار ي
کنند، شناخت دقيق عوامل زمينه ساز رفتارهاي فرصت طلبانه مديران مي تواند نتايج بهتري را ب ه
همراه داشته باشد لذا به سرمايه گذاران توصيه مي شود با دقت بيشتري نسبت به تغييرات اقلا م
تعهدي واکنش نشان داده، و ساير اقلام مندرج در ترازنامه و صورت سود و زيان را نيز مد نظ ر
قرار دهند.
2-3-5 پيشنهادهايي براي پژوهش هاي آتي
1) براي محاسبه اجزاي اقلام تعهدي از مدل تعديل شده جونز در اين پژوهش استفاده شد. پيشنهاد
مي شود در پژوهشهاي آتي ساير مدل هاي اندازه گيري براي اين اقلام به کار رود و نتايج آن با
يافته هاي پژوهش حاضر مقايسه گردد.
2) اين پژوهش در سطح کل صنايع انجام شده و اجراي آن در سطح هر صنعت ممکن است به
نتايج متفاوتي براي هر صنعت منجر شود.
92
3) در تحقيق حاضر به بررسي اقلام تعهدي به تفکيک (اقلام تعهدي عادي و غيرعادي ) پرداخته
شد. پيشنهاد مي شود در تحقيق ديگري اقلام نقدي سود مورد بررسي قرار گيرد.
4) تحقيقاتي با دوره زماني طولاني تر صورت گيرد.
4-5 محدوديت ها
تحقيق حاضر نيز مانند همه تحقيق ها داراي محدوديت هايي بوده و نتيجه گيري ها با توجه به اين
محدوديت ها بوده است که به طور اجمال به اين شرح مي باشد:
دسترسي نداشتن به يک سيستم منسجم و يکپارچه از تحقيقات پژوهشگران تمامي دانشگاهها و موسسات در ارتباط با
موضوع تحقيق
93
منابع و ماخذ
منابع فارسي:
1.آذر،ع. مومني،م. 1381 ، “آمار وکاربرد آن در مديريت”، جلد دوم، چاپ ششم، تهران انتشارات سمت.
9.
2. بلکوني، الف ، ترجمه علي پارسائيان 1381 ، ” تئوري هاي حسابداري” ، ، انتشارات پژوهش هاي فرهنگي،ص 53
3. بولو ، ق. و حسني ع، 1386 ، ” مديريت سود و اندازه گيري آن: رويکردي نظري ” ، مجله حسابدار رسمي، جامعه
حسابداران رسمي ايران، سال چهارم، شماره 12 ، ص 72 تا 88
در اقتصاد سنجي “، ترجمه عليرضا مرادي ، تهران، نشريه جهاد Eviews 4. پينديک و رابنفيلد ( 1370 ). “کاربرد
دانشگاهي تهران ، چاپ دوم
5. ثقفي،ع.محمدي،الف. 1391 ، “جريان هاي نقدي آتي، اقلام تعهدي غيرعادي و ريسک ورشکستگي “، مجله پژوهش
1- هاي حسابداري مالي، سال چهارم، شماره سوم، صص 12
6.جهانخاني. ع، قرباني.س، 384 ، “شناسايي وتعيين عوامل تعيين کننده سياست تقسيم سود شرکت هاي پذيرفته شده در
سازمان بورس اوراق بهادار تهران” فصلنامه تحقيقات.مالي، سال هفتم، شماره 20
7.حسين زاده،ع.احمدنيا،س . 1388 ،”بررسي ميزان مربوط بودن اجزاي سود حسابداري و جريان هاي نقدي عملياتي با
.107- بازده سهام”، فصلنامه حسابداري مالي، سال اول، شماره 3، صص 130
8. حقيقت، ح ، و همايون ع، 1385 . ” بررسي ارتباط بين کيفيت اقلام تعهدي و سود در شرکتهاي پذيرفته شده در
بورس اوراق بهادار تهران” ، پايا ن نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد
9. خاکي ،غ. ( 1384 ) . روش تحقيق در مديريت، مرکز انتشارات دانشگاه آزاد، تهران
10 . خاني،ع.صادقي،م . 1392 ، ” تاثيربرگشت،پايداري و ناهنجاري اقلام تعهدي بر سود دوره “، پژوهش هاي تجربي
.166- حسابداري ، سال دوم، شماره 8، صص 147
11 . دستگير،م.صادقي،م.شياسي،ع. 1389 ، ” رابطه اقلام تعهدي اختياري و انگيزه مديريت با نوسان هاي جريان هاي
22- نقدي” ،فصلنامه علمي پژوهشي حسابداري مالي، سال دوم، شماره 8، صص 38
. 12 .دلاور، ع ،( 1388 )، مباني نظري و عملي پژوهش در علوم انساني و اجتماعي، انتشارات رشد، ص 59
13 . دليري،حسن، 1387 ، “اثر سرمايه اجتماعي بر روي رشد اقتصادي در استانهاي ايران”، پايان نامه کارشناسي ارشد ،
دانشگاه اصفهان.
14 . ذالنور ، ح ،( 1374 )، “مقدمه اي بر روشهاي اقتصاد سنجي ، دانشگاه شيراز.
15 . رحماني،ع. فلاح نژاد،ف. 1389 ، “تاثير کيفيت اقلام تعهدي بر هزينه سرمايه سهام عادي ” مجله پژوهش هاي
.17- حسابداري مالي، سال دوم، شماره سوم، صص 30
9.
16 . رسائيان،الف. حسيني،و، 1387 ، “رابطه کيفيت اقلام تعهدي وهزينه سرمايه در ايران ” بررسي هاي حسابداري
82- وحسابرسي، دوره 15 ، شماره 53 ، صص 67
17 . ساده م، ( 1375 ). روشهاي تحقيق، چاپ اول، انتشارات مولف.
18 .ستايش،م.کاظم نژاد،م.ذوالفقاري،م. 1390 ، “بررسي تاثير کيفيت افشاء بر نقدشوندگي سهام و هزينه سرمايه شرکتهاي
55- پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران”، مجله پژوهش هاي حسابداري مالي، سال سوم، شماره سوم،صص 74
19 . سجادي،ح. تاکر،ر. زارع زاده،م، 1391 ، “رابطه بين اجزاي نقدي و تعهدي سود با قيمت سهام “،مجله دانش
192 – حسابداري، سال چهارم، شماره 12 ، صص 173
20 . ظريف فرد،الف. ، 1378 ، ” شناسايي و تحليل عوامل مرتبط با ارزيابي کيفيت سود بنگاه هاي اقتصادي ايران”، رساله
. دکتري، دانشگاه تهران، ص 18 تا 102
21 . عباس زاده،م.کاظمي،م.آزاد،ع. 1389 “بررسي تحليلي توانايي اجزاي تعهدي و نقدي سود در پيش بيني سود هاي غير
.77- عادي و ارزش بازار سهام”، دو فصلنامه اقتصاد پولي(دانش وتوسعه سابق)، سال اول، شماره 1، صص 57
22 . علوي طبري،ح. مشايخ، ش. نوبهاري،م. 1380 “بررسي رابطه بين کيقيت اقلام تعهدي و ثبات سود با هزينه سرمايه
56- سهام عادي” مجله توسعه و سرمايه، سال سوم، شماره 6، صص 76
23 . علي پناه،خ؛ 1380 “ارتباط بين تغييرات اقلام تشکيل دهنده صورت سود و زيان و تغييرات بازده سهام ” پايان نامه
کارشناسي ارشد، دانشگاه مدرس.
24 . کاشاني پور،م.مران جوري،م.مشعشعي،م . 1391 ، ” رابطه بين دوره تصدي حسابرس واقلام تعهدي اختياري در
– شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران “، پژوهش هاي تجربي حسابداري، سال دوم ، شماره 5، صص 113
.126
25 . کرمي،م، 1389 “بررسي ارتباط بين کيفيت گزارشگري مالي و کارايي سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار تهران”
پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد واحد اراك
26 . کميته فني سازمان حسابرسي.، 138 ، استانداردهاي حسابداري، انتشارات سازمان حسابرسي، شماره 16
27 . مرادزاده فرد،م.رضاپور،ن.فرزاني،ح. 1389 ،”بررسي نقش مديريت اقلام تعهدي در نقدشوندگي سهام شرکت هاي
101 – پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران” مجله پژوهش هاي حسابداري ،سال دوم، شماره 3، صص 116
9.
28 .مشايخي،ب.مهراني،س.مهراني،ك.کرمي،غ . 1384 ،”نقش اقلام تعهدي اختياري در مديريت سود شرکت هاي پذيرفته
61- شده در بورس اوراق بهادار تهران”، بررسي حسابداري و حسابرسي،شماره 42 ، صص 74
29 . موسي نژاد ف، 1389 ، “نقش اقلام تعهدي و جريانات نقدي در تبيين بازده سهام” پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه
آزاد اسلامي واحد يزد.
30 . مهراني،س.بهبهاني نيا،پ. 1389 ، “اقلام تعهدي و بازده آتي سهام با تاکيد بر مالکيت سهامداران نهادي و اداره
38- شرکت”، تحقيقات حسابداري، شماره 2، صص 55
31 .مهراني،ك.ابراهميمي،ع.حلاج،م. 1389 ، “بررسي رابطه بين اقلام تعهدي غير منتظره و محافظه کاري در حسابداري در
128- بورس اوراق بهادار تهران” بررسي هاي حسابداري و حسابرسي، دوره 18 ، شماره 63 ، صص 113
32 .ناظمي زاده، م. 1392 ،”معياري هاي جايگزين براي اقلام تعهدي”،پايان نامه کارشناسي ارشد،دانشگاه آزاد يزد .
33 .هاشمي،ع.بهزادفر،ف. 1389 ، ” ارزيابي رابطه محتواي اطلاعاتي اقلام تعهدي و نسبت هاي مالي منتخب با قيمت
.55- سهام”، مجله پژوهش هاي حسابداري مالي، سال سوم، شماره اول، صص 76
منابع انگليسي:
97
1.Ascioglu, A., Hegde, P., Krishnan, V. & McDermott, B. (2011). Earnings management and
market liquidity. Rev Quant Finan Acc.10. 9.
2. Ashiq Ali et al (2000).”Accruals and future stock returns:Test of naïve investor
Hypothesis”.Journal of Accoumting,Auditing&Finance, Vol.15,No
3. Bachtiar, S. (2008). Accrual and Information Asymmetry. Field Research: Accounting.
University of Indonesia.
4. . Barth, M., Cram, D., & Nelson, K. (2001). “Accruals and the Prediction of Future
Cash Flows”. The Accounting Review, Vol.76, Pp.27–58.
5.Chung H.,, Sheu H., and Wang J., (2009),“Do firms’ earnings management practices affect
their equity liquidity?”, Finance ResearchLetters 6, pp.152–158.
6.Comiskey and Charles W. Mulford, (2008), “Negative Goodwill: Issues of Financial
Reporting and Analysis Under Current and Proposed Guidelines”, Journal of Applied
Research in Accounting and Finance (JARAF), Vol. 3, No. 1, p: 33-42.
7. . DeAngelo ,L,1986,”Accounting numbers as market valuation substitutes :A study of
management buyouts of public stockholders” , The Accounting Review,No.61
8.Dechow, P., Sloan, R., Sweeney, A., 1995.”Detecting earning management”, The
Accounting Review 70, 193-225.
9. Defond L Mark,Chul W,Park.1997.”Smoothing Income in anticipation of future
earnings”,Jornal of Accounthng and Economics Vol.23.
10.Dimitropoulos, P. and D. Asteriou, (2009), “The Value Relevance of Financial
Statements and Their Impact on Stock Prices, Evidence from Greece”, Managerial
Auditing Journal, Vol. 24, No. 3, pp. 248-265.
11. Fridson, M. and Alvarez, F. (2002). “Financial Statement Analysis – A Practitioner’s
Guide. John Wiley and Sons”, New York, P: 85-120.
12.Gray, Philip; Ping-sheng koh & Yen H Tang (2009), “Accruals Quality, Information
Risk and Cost of Capital: Evidence from Australia”, Journal of Business Finance &
Accounting Oxford. Vol.36.Iss.P 51.
13. Healy ,P,1985,”The effect of bonus schemes on accounting decisions” journal of
Accounting and Economics ,No7 ,p.p,85-107
.
98
14.Hirshleifer, David.ei Hou & Seiw Hong Teoh,(2009),”accrual, cash flows, and aggregate
stock returns”Journal of financial economic,91,pp.389-406.
15. Jones ,J, 1991,”Earning management during import relief investigations journal of
Accounting Research” ,No29,1991,p.p,193-228
16.Kohler,E.L,”Why Not Retain Historical cost?”OP.CIT,P,36
17.LaFond, R., Lang, M., Skaife, H., (2007), Earnings Smoothing, Governance and Liquidity:
International Evidence, Working paper. Available at http://ssrn.com.
18. Lee,T.A,Appril 1972″ the Nat ure and Purpose of Cash Flow Accounting”,The
Accounying Magazing ,p93
19. M. Kirschenheiter and D.Melumad, (2002) ,”Can ‘Big Bath’ and Earnings Smoothing
Coexist as Equilibrium Financial Reporting Strategies” Journal of Accounting Research,
Vol. 4
20. Pae J. Unexpected Accruals and Conditional Accounting Conservatism. Journal of
Business Finance & Accounting 2007; 34(5) & (6): 681–704.
21.Gary Miller , S. Joon and Young .Kim ,(2008),” Is Earnings Management
Opportunistic or Beneficial? An Agency Theory Perspective ” International Review of
Financial Analysis, 2008, Vol 17, P:622-634.
22. Qianhua Lei.(2013).” Accrual components and stock trading costs” China Journal of
Accounting Research 6(2013). pp.287–300.
23. Gujarati,N.D,(1995), Basic Economics,3rd Edition. New York:McGraw-Hill, pp.638-640.
24. Gupta, M., Mathur, I. & Mishra, S. (2009). Earnings management: consequences for bidask
spread and market liquidity. Southern Illinois University-Edwardsville Department of
Economics & Finance. 50, 101–122.
25.Baltagi , (2005), “Econometric Analysis of Panel Data ,3rd Edition.
26.Richardson, J. (2000). Information asymmetry and earnings management: Some evidence.
Review of Quantitative Finance and Accounting.15, 325-347.
27. Schipper, K. and L. Vincent, (2003). “Earnings Quality”, AccountingHorizons, 17,
P:97-110.
28. Scott A.Richardson, Rjchard G.Sloan December 2002″information in Accruals About
Earning Persistence and Future Stock Returns”,woring paper,University of Michigan
Business School.
99
29. Sloan ,R.G,1996,”Do stock prices fully reflect information in accruals and cash flow
about future earning?”,The accounting Review ,No71 ,pp,289-315.
30. Teoh, S., I. Welch, and T. Wong, (1998).” Earnings management and the long run
market performance of the initial public offering”, Journal of Finance 53, P:1935-1974.
31.Thomas,Arthurl,Accounting Research Study No.3 and No9
32.WaldrontMarilyn A.1988.”A comparative analysis of accrual and cash basis
accounting In predicting cash flows from operations in the oil and gas hndustry”,D.B.A.
dhssertation, university of Louisiana tech.
100
پيوست ها
101
جدول مربوط به نام شرکت هاي نمونه آماري
رديف نام شرکتها رديف نام شرکتها رديف نام شرکتها
1 البرز دارو 2. سيمان اصفهان .9 دارو سازي کوثر
2 الکتريک خودروشرق 2. سيمان خاش .0 ذغالسنگ نگين
3 اما 27 سيمان خزر .1 ريخته گري
. ايران تاير 28 سيمان شمال .2 درخشان تهران
. ايران خودرو 29 سيمان غرب .3 رينگ سازي مشهد
. ايران خودرو ديزل 30 سينا دارو .. زامياد
7 ايرکا پارت صنعت 31 فرآوري معدني .. سايپا
8 آلومتک 32 فروسيليس ايران .. سايپا آذين
9 آهنگري تراکتور 33 فولاد اميرکبير کاشان .7 لبنيات کالبر
10 باما 3. فولاد مبارکه اصفهان .8 لعابيران
11 پارس خودرو 3. قطعات اتومبيل .9 ماشين سازي اراك
12 پارس دارو 3. قند نقش جهان .0 محور خودرو
13 پتروشيمي خارك 37 کارتن ايران .1 مس باهنر
1. پتروشيمي شازند 38 کارخاجات داروپخش .2 نيرو محرکه
1. تجهيزات سديد 39 کاشي اصفهان .3 نيرو ترانس
1. تکين کو .0 کاغذ سازي کاوه .. نيرو کلر
17 چيني ايران .1 کالسيمين
18 خدمات انفورماتيک .2 کمک فنر ايندامين
19 داده پردازي ايران .3 کنتورسازي ايران
20 دارو اسوه .. کربن ايران
21 دارو اکسير .. کيميدارو
22 دارو فارابي .. گل گهر
23 دارو لقمان .7 لاستيک سهند
2. دارو پخش .8 لامپ پارس شهاب
102
: (Eviews (خروجي دادها توسط نرم افزار
Redundant Fixed Effects Tests
Pool: POOL01
Test cross-section fixed effects
Effects Test St atistic d.f. Prob.
Cross-section F 0.8 61911 (6 3,208) 0 .7527
Cross-section Chi-square 64.482772 63 0.4245
Cross-section fixed effects test equation:
Dependent Variable: TRADINGCOST_?
Method: Panel Least Squares
Date: 06/06/14 Time: 22:56
Sample: 1386 1391
Included observations: 6
Cross-sections included: 64
Total pool (unbalanced) observations: 278
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C -0.0 01142 0.0 02567 -0.4 44759 0 .6568
ABACC_? 0.007998 0.002569 3.112829 0.0021
DUMO_? -0.000472 0.000377 -1.249915 0.2124
SIZE_? -0.001319 0.000332 -3.975342 0.0001
PRICE_? 0.000615 0.000484 1.272175 0.2044
VOLATILITY_? 2.17E-06 1.66E-05 0.130386 0.8964
VOLUME_? 0.001625 0.000200 8.141027 0.0000
R-squared 0.2 33199 Mean dependent var 0.00 1171
Adjusted R-squared 0.216222 S.D. dependent var 0.003515
S.E. of regression 0.003112 Akaike info criterion -8.682484
Sum squared resid 0.002624 Schwarz criterion -8.591141
Log likelihood 1213.865 Hannan-Quinn criter. -8.645838
F-statistic 13.73605 Durbin-Watson stat 1.825429
Prob(F-statistic) 0.000000
103
Dependent Variable: TRADINGCOST_?
Method: Pooled EGLS (Cross-section weights)
Date: 06/06/14 Time: 22:57
Sample: 1386 1391
Included observations: 6
Cross-sections included: 64
Total pool (unbalanced) observations: 278
Linear estimation after one-step weighting matrix
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C -0.0 00557 0.0 01312 -0.4 24455 0 .6717
ABACC_? 0.002763 0.000757 3.649358 0.0003
DUMO_? -0.000357 0.000108 -3.307005 0.0011
SIZE_? -0.001459 0.000189 -7.731663 0.0000
PRICE_? 0.001213 0.000297 4.086564 0.0001
VOLATILITY_? -1.79E-06 4.52E-06 -0.395931 0.6926
VOLUME_? 0.001317 9.06E-05 14.53034 0.0000
Fixed Effects (Cross)
1–C -0.001192
2–C -0.000169
3–C 0.000556
4–C 8.84E-06
5–C 0.001858
6–C 0.000488
7–C -0.000685
8–C 0.001388
9–C -0.000467
10–C -0.001456
11–C 0.007585
12–C -0.000695
13–C -0.000445
14–C 0.000117
15–C 0.001397
16–C 0.000676
17–C -0.001116
18–C -0.001292
19–C 0.000402
20–C -0.000858
21–C -0.000120
22–C 0.000368
23–C -0.000584
24–C -0.000524
25–C -0.000754
26–C -0.001034
27–C 0.001349
28–C -0.000410
29–C 6.29E-05
30–C 0.000144
31–C -0.000493
32–C 7.55E-05
10.
33–C 0.001226
34–C -0.000556
35–C 0.000428
36–C 0.000809
37–C -0.000738
38–C -0.000805
39–C 0.000282
40–C -0.001207
41–C -0.000883
42–C -0.000743
43–C -0.001384
44–C -0.000828
45–C -0.000819
46–C 0.000442
47–C 7.71E-06
48–C -0.000984
49–C -0.000549
50–C -0.000319
51–C 0.002116
52–C -0.000936
53–C -0.000977
54–C -0.001268
55–C -0.000608
56–C -0.000890
57–C -0.000398
58–C 0.001533
59–C 0.001547
60–C -0.000601
61–C 0.000188
62–C -0.000212
63–C -0.000219
64–C -0.000497
Eff ects Specificat ion
Cross-section fixed (dummy vari ables)
W eighted Statisti cs
R-squared 0.7 07161 Mean dependent var 0.00 2463
Adjusted R-squared 0.610017 S.D. dependent var 0.004245
S.E. of regression 0.002541 Sum squared resid 0.001343
F-statistic 7.279521 Durbin-Watson stat 2.355024
Prob(F-statistic) 0.000000
Unw eighted Statis tics
R-squared 0.3 59595 Mean dependent var 0.00 1171
Sum squared resid 0.002191 Durbin-Watson stat 2.070211
10.
Dependent Variable: TRADINGCOST_?
Method: Pooled EGLS (Cross-section weights)
Date: 06/06/14 Time: 23:08
Sample: 1386 1391
Included observations: 6
Cross-sections included: 64
Total pool (unbalanced) observations: 278
Linear estimation after one-step weighting matrix
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C -0.0 00814 0.0 01325 -0.6 14579 0 .5395
ABACC_? 0.003365 0.000733 4.589821 0.0000
DUMO_? -0.000384 0.000106 -3.604718 0.0004
SIZE_? -0.001472 0.000190 -7.730476 0.0000
PRICE_? 0.001254 0.000294 4.258305 0.0000
VOLUME_? 0.001349 9.04E-05 14.92266 0.0000
Fixed Effects (Cross)
1–C -0.001181
2–C -0.000156
3–C 0.000609
4–C 7.97E-05
5–C 0.001879
6–C 0.000514
7–C -0.000669
8–C 0.001471
9–C -0.000467
10–C -0.001484
11–C 0.007552
12–C -0.000710
13–C -0.000449
14–C 0.000126
15–C 0.001415
16–C 0.000673
17–C -0.001173
18–C -0.001332
19–C 0.000419
20–C -0.000861
21–C -0.000135
22–C 0.000426
23–C -0.000560
24–C -0.000544
25–C -0.000739
26–C -0.001017
27–C 0.001327
28–C -0.000377
29–C 0.000116
30–C 0.000116
31–C -0.000529
32–C 0.000104
10.
33–C 0.001286
34–C -0.000528
35–C 0.000467
36–C 0.000847
37–C -0.000734
38–C -0.000790
39–C 0.000264
40–C -0.001220
41–C -0.000874
42–C -0.000757
43–C -0.001438
44–C -0.000868
45–C -0.000834
46–C 0.000496
47–C 2.97E-05
48–C -0.000986
49–C -0.000581
50–C -0.000323
51–C 0.002109
52–C -0.000968
53–C -0.000962
54–C -0.001314
55–C -0.000623
56–C -0.000974
57–C -0.000357
58–C 0.001485
59–C 0.001534
60–C -0.000628
61–C 0.000169
62–C -0.000197
63–C -0.000222
64–C -0.000520
Eff ects Specificat ion
Cross-sectio n fixed (dummy vari ables)
W eighted Statisti cs
R-squared 0.7 20987 Mean dependent var 0.00 2512
Adjusted R-squared 0.630207 S.D. dependent var 0.004517
S.E. of regression 0.002586 Sum squared resid 0.001397
F-statistic 7.942177 Durbin-Watson stat 2.393605
Prob(F-statistic) 0.000000
Unw eighted Statis tics
R-squared 0.3 64308 Mean dependent var 0.00 1171
Sum squared resid 0.002175 Durbin-Watson stat 2.071438
107
Redundant Fixed Effects Tests
Pool: POOL01
Test cross-section fixed effects
Effects Test St atistic d.f. Prob.
Cross-section F 0.8 58503 (6 3,209) 0 .7587
Cross-section Chi-square 63.980439 63 0.4419
Cross-section fixed effects test equation:
Dependent Variable: TRADINGCOST_?
Method: Panel Least Squares
Date: 06/07/14 Time: 00:32
Sample: 1386 1391
Included observations: 6
Cross-sections included: 64
Total pool (unbalanced) observations: 278
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C -2.8 9E-05 0.0 02581 -0.0 11189 0 .9911
NORACC_? -0.001088 0.001871 -0.581663 0.5613
DUMT_? -0.000758 0.000397 -1.910801 0.0571
SIZE_? -0.001313 0.000332 -3.957216 0.0001
PRICE_? 0.000456 0.000502 0.907828 0.3648
VOLUME_? 0.001681 0.000201 8.356014 0.0000
R-squared 0.2 09964 Mean dependent var 0.00 1171
Adjusted R-squared 0.195441 S.D. dependent var 0.003515
S.E. of regression 0.003153 Akaike info criterion -8.659827
Sum squared resid 0.002703 Schwarz criterion -8.581533
Log likelihood 1209.716 Hannan-Quinn criter. -8.628416
F-statistic 14.45760 Durbin-Watson stat 1.786157
Prob(F-statistic) 0.000000
108
Dependent Variable: TRADINGCOST_?
Method: Pooled EGLS (Cross-section weights)
Date: 06/07/14 Time: 00:32
Sample: 1386 1391
Included observations: 6
Cross-sections included: 64
Total pool (unbalanced) observations: 278
Linear estimation after one-step weighting matrix
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C 0.0 00153 0.0 00580 0.2 63140 0 .7927
NORACC_? 0.000309 0.000489 0.632478 0.5278
DUMT_? -0.000130 0.000104 -1.243998 0.2149
SIZE_? -0.001156 8.30E-05 -13.92474 0.0000
PRICE_? 0.000653 0.000208 3.137221 0.0020
VOLUME_? 0.001209 7.84E-05 15.42553 0.0000
Fixed Effects (Cross)
1–C -0.001073
2–C -0.000351
3–C 0.000402
4–C -0.000366
5–C 0.001236
6–C -5.26E-06
7–C -0.000681
8–C 0.001223
9–C -0.000231
10–C -0.000959
11–C 0.007304
12–C -0.000298
13–C -0.000375
14–C -2.22E-05
15–C 0.001301
16–C 0.000882
17–C -0.000758
18–C -0.001007
19–C 0.000458
20–C -0.000499
21–C 2.05E-05
22–C 0.000117
23–C -0.000616
24–C -0.000426
25–C -0.000762
26–C -0.000872
27–C 0.001638
28–C -0.000635
29–C -0.000273
30–C -8.06E-05
109
31–C -0.000769
32–C -0.000160
33–C 0.001292
34–C -0.000617
35–C 0.000210
36–C 0.000536
37–C -0.000605
38–C -0.000509
39–C 0.000406
40–C -0.000805
41–C -0.001070
42–C -0.001159
43–C -0.001428
44–C -0.000800
45–C -0.000523
46–C 0.000344
47–C -0.000130
48–C -0.000649
49–C -0.000400
50–C -0.000508
51–C 0.002140
52–C -0.000799
53–C -0.000940
54–C -0.001109
55–C -0.000751
56–C -0.000469
57–C -0.000304
58–C 0.001860
59–C 0.001373
60–C -0.000635
61–C 0.000141
62–C -0.000479
63–C -0.000184
64–C -0.000224
Eff ects Specificat ion
Cross-section fixed (dummy vari ables)
W eighted Statisti cs
R-squared 0.7 41623 Mean dependent var 0.00 2697
Adjusted R-squared 0.657558 S.D. dependent var 0.004405
S.E. of regression 0.002433 Sum squared resid 0.001237
F-statistic 8.822009 Durbin-Watson stat 2.492617
Prob(F-statistic) 0.000000
Unw eighted Statis tics
R-squared 0.3 29666 Mean dependent var 0.00 1171
Sum squared resid 0.002294 Durbin-Watson stat 2.238442
110
Dependent Variable: TRADINGCOST_?
Method: Pooled EGLS (Cross-section weights)
Date: 06/07/14 Time: 00:33
Sample: 1386 1391
Included observations: 6
Cross-sections included: 64
Total pool (unbalanced) observations: 278
Linear estimation after one-step weighting matrix
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C 0.0 01232 2. 95E-05 41 .75235 0 .0000
NORACC_? -0.000540 0.000233 -2.315172 0.0216
Fixed Effects (Cross)
1–C -0.000672
2–C -0.000688
3–C -0.000445
4–C -0.000333
5–C 7.29E-05
6–C -0.000932
7–C -0.000619
8–C -0.000497
9–C -0.000929
10–C 0.000246
11–C 0.007319
12–C -0.001049
13–C 0.000383
14–C -0.000540
15–C 0.001175
16–C 0.001885
17–C -0.000552
18–C -0.000695
19–C 0.001442
20–C -0.000919
21–C -0.001077
22–C -0.001139
23–C -0.000580
24–C -0.000235
25–C -0.000624
26–C -0.000854
27–C 0.002922
28–C -0.000440
29–C -0.000669
30–C 0.000563
31–C -0.000599
32–C -0.000617
111
33–C -0.001194
34–C -0.000695
35–C 0.000455
36–C -0.001067
37–C -0.000529
38–C -0.001068
39–C 0.001717
40–C 0.000107
41–C -0.000514
42–C -0.000898
43–C -0.000665
44–C -0.000682
45–C -0.000701
46–C -0.001168
47–C -0.001097
48–C -0.000340
49–C 0.000492
50–C 0.000446
51–C 0.002172
52–C 0.000494
53–C -0.000973
54–C -0.000758
55–C 0.000273
56–C 0.000182
57–C -0.000684
58–C 0.003054
59–C 0.002158
60–C -0.000692
61–C -0.000916
62–C -0.000781
63–C -0.000841
64–C 0.000120
Eff ects Specificat ion
Cross-section fixed (dummy vari ables)
W eighted Statisti cs
R-squared 0.5 35030 Mean dependent var 0.00 3373
Adjusted R-squared 0.395321 S.D. dependent var 0.003506
S.E. of regression 0.003466 Sum squared resid 0.002559
F-statistic 3.829600 Durbin-Watson stat 2.454712
Prob(F-statistic) 0.000000
Unw eighted Statis tics
R-squared 0.1 82362 Mean dependent var 0.00 1171
Sum squared resid 0.002798 Durbin-Watson stat 2.296264
112
Pool unit root test: Summary
Series: TRADINGCOST_1, TRADINGCOST_2, TRADINGCOST_3,
TRADINGCOST_4, TRADINGCOST_5, TRADINGCOST_6,
TRADINGCOST_7, TRADINGCOST_8, TRADINGCOST_9,
TRADINGCOST_10, TRADINGCOST_11, TRADINGCOST_12,
TRADINGCOST_13, TRADINGCOST_14, TRADINGCOST_15,
TRADINGCOST_16, TRADINGCOST_17, TRADINGCOST_18,
TRADINGCOST_19, TRADINGCOST_20, TRADINGCOST_21,
TRADINGCOST_22, TRADINGCOST_23, TRADINGCOST_24,
TRADINGCOST_25, TRADINGCOST_26, TRADINGCOST_27,
TRADINGCOST_28, TRADINGCOST_29, TRADINGCOST_30,
TRADINGCOST_31, TRADINGCOST_32, TRADINGCOST_33,
TRADINGCOST_34, TRADINGCOST_35, TRADINGCOST_36,
TRADINGCOST_37, TRADINGCOST_38, TRADINGCOST_39,
TRADINGCOST_40, TRADINGCOST_41, TRADINGCOST_42,
TRADINGCOST_43, TRADINGCOST_44, TRADINGCOST_45,
TRADINGCOST_46, TRADINGCOST_47, TRADINGCOST_48,
TRADINGCOST_49, TRADINGCOST_50, TRADINGCOST_51,
TRADINGCOST_52, TRADINGCOST_53, TRADINGCOST_54,
TRADINGCOST_55, TRADINGCOST_56, TRADINGCOST_57,
TRADINGCOST_58, TRADINGCOST_59, TRADINGCOST_60,
TRADINGCOST_61, TRADINGCOST_62, TRADINGCOST_63,
TRADINGCOST_64
Date: 06/07/14 Time: 00:34
Sample: 1386 1391
Exogenous variables: Individual effects
Automatic selection of maximum lags
Automatic lag length selection based on SIC: 0
Newey-West automatic bandwidth selection and Bartlett kernel
Cross-
Method Statistic Prob.** sections Obs
Null: Unit root (assumes common unit root process)
Levin, Lin & Chu t* -115.885 0.0000 32 126
Null: Unit root (assumes individual unit root process)
Im, Pesaran and Shin W-stat -62.2340 0.0000 18 84
ADF – Fisher Chi-square 196.709 0.0000 32 126
PP – Fisher Chi-square 232.937 0.0000 32 126
** Probabilities for Fisher tests are computed u sing an asym ptotic Chi
-square distribution. All other tests assume asymptotic normality.
113
REGRESSION
/MISSING LISTWISE
/STATISTICS COEFF OUTS R ANOVA COLLIN TOL
/CRITERIA=PIN(.05) POUT(.10)
/NOORIGIN
/DEPENDENT tradingcost
/METHOD=ENTER abaccnoraccdumodumt size price volatility volume.
Regression
Notes
Output Created 07-Jun-2014 00:39:06
Comments
Input Active Dataset DataSet0
Filter
Weight
Split File
N of Rows in Working Data File 385
Missing Value Handling Definition of Missing User-defined missing values are treated as
missing.
Cases Used Statistics are based on cases with no
missing values for any variable used.
Syntax REGRESSION
/MISSING LISTWISE
/STATISTICS COEFF OUTS R ANOVA
COLLIN TOL
/CRITERIA=PIN(.05) POUT(.10)
/NOORIGIN
/DEPENDENT tradingcost
/METHOD=ENTER abaccnoraccdumodumt
size price volatility volume.
11.
Resources Processor Time 00 00:00:00.016
Elapsed Time 00 00:00:00.037
Memory Required 3988 bytes
Additional Memory Required for
Residual Plots
0 bytes
[DataSet0]
Variables Entered/Removedb
Model Summary
Model R R Square Adjusted R Square
Std. Error of the
Estimate
1 .493a .243 .220 .00310
a. Predictors: (Constant), volume, dumo, noracc, volatility, abacc, dumt, price, size
ANOVAb
Model Sum of Squares Df Mean Square F Sig.
1 Regression .001 8 .000 10.818 .000a
Residual .003 270 .000
Total .003 278
Model Variables Entered
Variables
Removed Method
1 volume, dumo,
noracc, volatility,
abacc, dumt, price,
size
. Enter
a. All requested variables entered.
b. Dependent Variable: tradingcost
11.
ANOVAb
Model Sum of Squares Df Mean Square F Sig.
1 Regression .001 8 .000 10.818 .000a
Residual .003 270 .000
Total .003 278
a. Predictors: (Constant), volume, dumo, noracc, volatility, abacc, dumt, price, size
b. Dependent Variable: tradingcost
11.
Coefficientsa
Model
Unstandardized Coefficients
Standardized
Coefficients
t Sig.
Collinearity Statistics
B Std. Error Beta Tolerance VIF
1 (Constant) -.001 .003 -.353 .724
Aback .008 .003 .162 3.030 .003 .977 1.024
Noracc -.001 .002 -.041 -.736 .462 .916 1.092
Dumo .000 .000 -.067 -1.252 .212 .978 1.022
Dumt -.001 .000 -.099 -1.809 .072 .933 1.072
Size -.001 .000 -.235 -3.787 .000 .730 1.369
Price .001 .001 .063 1.097 .274 .862 1.161
volatility 4.916E-6 .000 .016 .296 .767 .930 1.075
Volume .002 .000 .510 8.261 .000 .737 1.357
a. Dependent Variable: tradingcost
117
CollinearityDiagnosticsa
Model Dimension
Eigenv
alue Condition Index
Variance Proportions
(Constant) abacc noracc Dumo Dumt Size Price volatility Volume
1 1 6.139 1.000 .00 .01 .01 .01 .01 .00 .00 .00 .00
2 1.000 2.477 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .00 .91 .00
3 .633 3.115 .00 .02 .15 .00 .65 .00 .00 .00 .00
4 .500 3.503 .00 .25 .00 .63 .02 .00 .00 .02 .00
5 .408 3.878 .00 .37 .49 .10 .10 .00 .00 .01 .00
6 .268 4.783 .00 .34 .29 .25 .19 .00 .00 .01 .01
7 .039 12.616 .01 .00 .03 .00 .01 .00 .07 .00 .63
8 .009 26.699 .01 .00 .02 .01 .02 .56 .43 .05 .35
9 .004 41.701 .98 .01 .01 .00 .00 .43 .49 .00 .00
a. Dependent Variable: tradingcost
118
Heteroskedasticity Test: Breusch-Pagan-Godfrey
F-statistic 3.4 46943 Prob. F(6,271) 0 .0027
Obs*R-squared 19.71156 Prob. Chi-Square(6) 0.0031
Scaled explained SS 1272.062 Prob. Chi-Square(6) 0.0000
Test Equation:
Dependent Variable: RESID^2
Method: Least Squares
Date: 06/07/14 Time: 00:56
Sample: 1386 1391
Included observations: 278
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C -8.5 3E-05 8. 86E-05 -0.9 63015 0 .3364
ABACC 0.000265 8.87E-05 2.986686 0.0031
DUMO -9.60E-06 1.30E-05 -0.737226 0.4616
SIZE -4.66E-06 1.15E-05 -0.406806 0.6845
PRICE 3.55E-06 1.67E-05 0.212502 0.8319
VOLATILITY 2.22E-08 5.74E-07 0.038628 0.9692
VOLUME 1.98E-05 6.89E-06 2.868421 0.0044
R-squared 0.0 70905 Mean dependent var 9.4 4E-06
Adjusted R-squared 0.050335 S.D. dependent var 0.000110
S.E. of regression 0.000107 Akaike info criterion -15.41541
Sum squared resid 3.13E-06 Schwarz criterion -15.32406
Log likelihood 2149.742 Hannan-Quinn criter. -15.37876
F-statistic 3.446943 Durbin-Watson stat 2.772435
Prob(F-statistic) 0.002684
119
Heteroskedasticity Test: Breusch-Pagan-Godfrey
F-statistic 2.1 94637 Prob. F(6,271) 0 .0438
Obs*R-squared 12.88202 Prob. Chi-Square(6) 0.0449
Scaled explained SS 884.5963 Prob. Chi-Square(6) 0.0000
Test Equation:
Dependent Variable: RESID^2
Method: Least Squares
Date: 06/07/14 Time: 00:57
Sample: 1386 1391
Included observations: 278
Varia ble Coe fficient St d. Error t-S tatistic P rob.
C -5.5 2E-05 9. 47E-05 -0.5 83205 0 .5602
NORACC -6.55E-05 6.87E-05 -0.952653 0.3416
DUMT -2.12E-05 1.46E-05 -1.450542 0.1481
SIZE -4.28E-06 1.24E-05 -0.345995 0.7296
PRICE 9.03E-08 1.86E-05 0.004851 0.9961
VOLATILITY 3.94E-08 6.17E-07 0.063783 0.9492
VOLUME 2.26E-05 7.41E-06 3.044518 0.0026
R-squared 0.0 46338 Mean dependent var 9.7 2E-06
Adjusted R-squared 0.025224 S.D. dependent var 0.000117
S.E. of regression 0.000116 Akaike info criterion -15.26759
Sum squared resid 3.62E-06 Schwarz criterion -15.17625
Log likelihood 2129.196 Hannan-Quinn criter. -15.23095
F-statistic 2.194637 Durbin-Watson stat 2.728196
Prob(F-statistic) 0.043801
120
Pairwise Granger Causality Tests
Sample: 1386 1391
Null Hypothesis: Ob s F-Sta tistic P rob.
ABACC does not Granger Cause TRADINGCOST 9 6 1.61 148 0. 2052
TRADINGCOST does not Granger Cause ABACC 0.48827 0.6153
NORACC does not Granger Cau se TRADINGCOST 9 6 1.50 460 0. 2276
TRADINGCOST does not Granger Cause NORACC 0.37950 0.6853
DUMO does not Granger Cause TRADINGCOST 9 6 1.58 383 0. 2108
TRADINGCOST does not Granger Cause DUMO 0.96998 0.3830
DUMT does not Granger Cause TRADINGCOST 9 6 1.01 682 0. 3658
TRADINGCOST does not Granger Cause DUMT 0.90193 0.4094
SIZE does not Granger Cause TR ADINGCOST 9 6 1.79 993 0. 1711
TRADINGCOST does not Granger Cause SIZE 0.01424 0.9859
PRICE does not Granger Cause TRADINGCOST 9 6 0.04 683 0. 9543
TRADINGCOST does not Granger Cause PRICE 2.83794 0.0637
VOLATILITY does not Granger C ause TRADINGCOST 9 6 0.45 977 0. 6329
TRADINGCOST does not Granger Cause VOLATILITY 0.34712 0.7077
VOLUME does not Granger Cau se TRADINGCOST 9 6 0.92 371 0. 4007
TRADINGCOST does not Granger Cause VOLUME 1.03356 0.3599
NORACC does not Granger Cau se ABACC 25 6 2.00 379 0. 1370
ABACC does not Granger Cause NORACC 1.90374 0.1512
DUMO does not Granger Cause ABACC 25 6 1.40 354 0. 2476
ABACC does not Granger Cause DUMO 0.00670 0.9933
DUMT does not Granger Cause ABACC 25 6 1.55 877 0. 2124
ABACC does not Granger Cause DUMT 0.53998 0.5834
SIZE does not Granger Cause AB ACC 25 6 0.07 977 0. 9233
ABACC does not Granger Cause SIZE 0.51435 0.5985
PRICE does not Granger Cause ABACC 25 6 0.84 703 0. 4299
ABACC does not Granger Cause PRICE 0.06380 0.9382
VOLATILITY does not Granger C ause ABACC 25 6 2.71 165 0. 0684
ABACC does not Granger Cause VOLATILITY 0.00823 0.9918
VOLUME does not Granger Cau se ABACC 9 6 1.04 864 0. 3546
ABACC does not Granger Cause VOLUME 0.43396 0.6493
DUMO does not Granger Cause NORACC 25 6 1.02 735 0. 3595
NORACC does not Granger Cause DUMO 1.80272 0.1670
DUMT does not Granger Cause NORACC 25 6 1.35 330 0. 2603
NORACC does not Granger Cause DUMT 3.01782 0.0507
121
SIZE does not Granger Cause N ORACC 25 6 0.73 820 0. 4790
NORACC does not Granger Cause SIZE 8.80466 0.0002
PRICE does not Granger Cause NORACC 25 6 4.35 078 0. 0139
NORACC does not Granger Cause PRICE 0.39872 0.6716
VOLATILITY does not Granger C ause NORACC 25 6 6.41 195 0. 0019
NORACC does not Granger Cause VOLATILITY 3.67122 0.0268
VOLUME does not Granger Cau se NORACC 9 6 0.67 228 0. 5131
NORACC does not Granger Cause VOLUME 0.55314 0.5771
DUMT does not Granger Cause DUMO 25 6 0.03 093 0. 9695
DUMO does not Granger Cause DUMT 0.08303 0.9203
SIZE does not Granger Cause D UMO 25 6 1.30 234 0. 2737
DUMO does not Granger Cause SIZE 0.41429 0.6613
PRICE does not Granger Cause DUMO 25 6 0.78 950 0. 4552
DUMO does not Granger Cause PRICE 1.63485 0.1971
VOLATILITY does not Granger C ause DUMO 25 6 0.13 971 0. 8697
DUMO does not Granger Cause VOLATILITY 1.20135 0.3025
VOLUME does not Granger Cau se DUMO 9 6 0.12 855 0. 8795
DUMO does not Granger Cause VOLUME 0.21820 0.8044
SIZE does not Granger Cause D UMT 25 6 1.84 646 0. 1599
DUMT does not Granger Cause SIZE 12.0838 1.E-05
PRICE does not Granger Cause DUMT 25 6 3.11 478 0. 0461
DUMT does not Granger Cause PRICE 1.26847 0.2831
VOLATILITY does not Granger C ause DUMT 25 6 0.78 938 0. 4552
DUMT does not Granger Cause VOLATILITY 1.02800 0.3592
VOLUME does not Granger Cau se DUMT 9 6 3.22 520 0. 0443
DUMT does not Granger Cause VOLUME 0.55895 0.5738
PRICE does not Granger Cause SIZE 25 6 2.49 219 0. 0848
SIZE does not Granger Cause PRICE 2.02787 0.1338
VOLATILITY does not Granger C ause SIZE 25 6 2.72 214 0. 0677
SIZE does not Granger Cause VOLATILITY 3.81089 0.0234
VOLUME does not Granger Cau se SIZE 9 6 0.22 391 0. 7998
SIZE does not Granger Cause VOLUME 3.76174 0.0269
VOLATILITY does not Granger C ause PRICE 25 6 2.17 318 0. 1160
PRICE does not Granger Cause VOLATILITY 0.00992 0.9901
VOLUME does not Granger Cau se PRICE 9 6 3.36 805 0. 0388
PRICE does not Granger Cause VOLUME 1.84708 0.1636
122
Principal Components Analysis
Date: 06/07/14 Time: 00:58
Sample: 1386 1391
Included observations: 278
Balanced sample (listwise missing value deletion)
Computed using: Ordinary correlations
Extracting 9 of 9 possible components
Eigenvalues: (Sum = 9, Avera ge = 1)
Cumulative Cumulative
Number Value Difference Proportion Value Proportion
1 1.816 085 0.444 203 0.20 18 1.816 085 0.20 18
2 1.371882 0.196975 0.1524 3.187967 0.3542
3 1.174907 0.118730 0.1305 4.362874 0.4848
4 1.056177 0.111983 0.1174 5.419052 0.6021
5 0.944194 0.060649 0.1049 6.363246 0.7070
6 0.883545 0.171676 0.0982 7.246791 0.8052
7 0.711869 0.023792 0.0791 7.958659 0.8843
8 0.688077 0.334813 0.0765 8.646736 0.9607
9 0.353264 — 0.0393 9.000000 1.0000
Eigenvector s (loadings):
Variable PC 1 PC 2 PC 3 PC 4 PC 5 PC 6 PC 7 PC 8 PC 9
TRADIN GCOST 0.274 201 0.592 347 -0.073 093 0.255 744 -0.110 557 -0.33 6582 -0.161 042 0.395 545 0.441 917
ABACC 0.142003 0.374092 -0.414666 0.088829 -0.200726 0.705516 0.334415 0.000372 -0.100870
NORACC -0.257074 0.366406 0.339097 -0.342025 0.114425 0.428725 -0.605244 -0.010177 0.066108
DUMO -0.043814 -0.230204 0.478933 0.169406 -0.754857 0.165476 0.020679 0.298928 -0.005908
DUMT 0.266708 -0.363737 0.093376 0.349599 0.509307 0.361876 -0.130584 0.506806 0.037017
SIZE 0.492507 -0.065085 0.368399 -0.379570 0.080275 0.134472 0.343902 -0.238241 0.523312
PRICE -0.389271 0.292499 0.329410 -0.165536 0.270341 -0.086353 0.585712 0.420992 -0.161758
VOLATILITY -0.193845 0.186056 0.360090 0.698087 0.157893 0.075258 0.106416 -0.505711 0.114699
VOLUME 0.577787 0.255382 0.309408 0.002319 0.027053 -0.124960 -0.076037 -0.086563 -0.689625
123
Ordinary correlations:
TRADINGCOS
T ABACC NORACC DUMO DUMT SIZE PRICE VOLATILITY VOLUME
TRADINGCOST 1.000000
ABACC 0.191476 1.000000
NORACC -0.014274 0.023571 1.000000
DUMO -0.096608 -0.095458 0.004342 1.000000
DUMT -0.078456 -0.033811 -0.150762 0.000897 1.000000
SIZE -0.012738 0.010288 -0.053434 0.038165 0.144689 1.000000
PRICE -0.009515 -0.086052 0.257220 -0.015413 -0.166851 -0.110648 1.000000
VOLATILITY 0.041509 -0.026341 0.081247 0.079970 0.025776 -0.162929 0.154897 1.000000
VOLUME 0.381144 0.052975 -0.046095 -0.007144 0.128143 0.482272 -0.187576 -0.013464 1.000000
Date: 06/06/14 Time: 16:01
Sample: 1386 1391
Common sample
TRADING COST_? ABAC C_? NORA CC_? DUM O_? DUM T_? SIZE _? PRIC E_? VOLATI LITY_? VOLU ME_?
Me an 0.001 171 0.083 606 0.114 147 0.521 583 0.406 475 6.010 759 3.502 723 0.898 793 4.714 331
Median 0.000368 0.059285 0.080367 1.000000 0.000000 5.876850 3.461798 -0.293581 4.770004
Maximum 0.050128 0.342718 0.641537 1.000000 1.000000 8.007359 4.661737 57.66764 8.001110
Minimum 8.00E-08 0.000301 0.000578 0.000000 0.000000 4.821415 2.480007 -45.89191 1.000000
Std. Dev. 0.003515 0.073446 0.105458 0.500435 0.492061 0.655005 0.399693 11.62340 1.089100
Skewness 10.41598 1.216034 1.770825 -0.086411 0.380822 1.041812 0.274013 0.899674 -0.279456
Kurtosis 138.4686 4.017766 6.978170 1.007467 1.145025 3.889459 2.328242 6.792874 3.639565
Jarque-Bera 217601.1 80.51350 328.6090 46.33398 46.57696 59.45289 8.705933 204.1394 8.356517
Probability 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.000000 0.012869 0.000000 0.015325
Sum 0.325445 23.24252 31.73278 145.0000 113.0000 1670.991 973.7569 249.8645 1310.584
Sum Sq. Dev. 0.003422 1.494208 3.080602 69.37050 67.06835 118.8416 44.25189 37423.65 328.5604
Observations 278 278 278 278 278 278 278 278 278
Cross sections 64 64 64 64 64 64 64 64 64
12.
0
50
100
150
200
250
300
.00 .01 .02 .03 .04 .05 .06
Frequency
TRADINGCOST
0
10
20
30
40
.00 .04 .08 .12 .16 .20 .24 .28 .32 .36
Frequency
ABACC
0
20
40
60
80
100
120
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4
Frequency
NORACC
0
50
100
150
200
250
0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1
Frequency
DUMO
0
50
100
150
200
250
0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1
Frequency
DUMT
0
10
20
30
40
50
4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0 8.5
Frequency
SIZE
0
10
20
30
40
50
2.4 2.8 3.2 3.6 4.0 4.4 4.8
Frequency
PRICE
0
20
40
60
80
100
120
-60 -40 -20 0 20 40 60 80
Frequency
VOLATILITY
0
10
20
30
40
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Frequency
VOLUME
12.
Ab s t r a c t
Earning is an item of interest to investors and are basis the most important economic
decisions. Profit has two components cash and accrual, On the other Interest Accrual has two
Section normal accruals and abnormal accruals. Some evidence reflects the fact that
Investors are faced with many problems in understanding the details of accruals Which leads
to increased transaction costs and It is due to information asymmetry between traders.This
study investigates the Relation Between Components of accruals With The trading cost
stock in 64 Accepted Companies at Tehran Stock Exchange. To reach such a goal, all the
firms which presented and other required information in the years 1387-1391, were
checked.Multiple regression was used to test the hypothesis and their meaningfulness was
reached by using t and F statistics. On the other hand, the Durbin-Watson test was applied to
examine the autocorrelation of the model. The results showed that There is a significant
relation between abnormal accruals and trading cost. Also There is no significant
relationship between normal accruals and trading cost.
Keywords: accruals, normal accruals, abnormal accruals, trading cost
12.
Islamic Azad University
Rasht Branch
Faculty of Management and Accounting
Department of Accounting
In partial fulfillment of the requirements for M.Sc. (M.A.) degree
Title:
The relationship between Accrual components and stock trading
costs in Tehran Stock Exchange
Supervisor:
Dr. Kyhan Azadi
Author:
Reyhaneh Hedayati
127
Date:
(September ,2014)